«ξεχωρίζω και επενδύω σε έργα τέχνης ζωγράφων, μέσα στο πλαίσιο
της σημασίας που έχουν οι ίδιοι στο χώρο της τέχνης γενικότερα»
Βρεθήκαμε στο σπίτι του κ. Γιώργου Κητή, γαστρεντερολόγου,
διευθυντή κλινικής του Νοσοκομείου «Γεώργιος Παπανικολάου» και
συλλέκτη έργων τέχνης. Πρόκειται για έναν από τους λίγους συλλέκτες
που δε δίστασαν να εκθέσουν επανειλημμένα τη συλλογή τους σε
δημόσιους χώρους, όπως το Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών, το Μακεδονικό
Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης και σε άλλους διακεκριμένους χώρους. Έχει
κάνει τουλάχιστον έξι ατομικές εκθέσεις και έχει συμμετάσχει σε πολλές
περισσότερες. Όπως ο ίδιος μας είπε, η δραστηριοποίησή του αυτή
οφείλεται στην επιθυμία του να φέρει τους κατοίκους της
Θεσσαλονίκης σε άμεση επαφή με την τέχνη. Δύο είναι οι βασικές
διαφορές του από τους άλλους μεγάλους συλλέκτες.
Ποτέ δεν αγοράζει για επένδυση και ποτέ δεν έκρυψε τη συλλογή του.
Σπουδαίος επιστήμονας και γιατρός. Πώς «μολυνθήκατε», από το
μικρόβιο του συλλέκτη;
Κατ’ αρχήν δεν είμαι σπουδαίος. Είμαι ένας κοινός θνητός. Απλά
νομίζω, είχα καλές σχετικά σπουδές. Πριν από την ιατρική
δηλαδή είχα πάει σε καλά σχολεία. Στο πειραματικό
παραδείγματος χάριν, το οποίο ήταν εκείνη την εποχή κραταιό
σχολείο στη Θεσσαλονίκη. Άρα πήρα καλή παιδεία, αυτό είναι το
βασικό.
Πώς έγινα συλλέκτης; Είναι ένα πάθος. Είναι κάτι που σε χτυπάει
ξαφνικά. Εγώ είχα πιάσει τα πενήντα τουλάχιστον όταν άρχισα να
συλλέγω, απλώς πριν από εκείνη την εποχή, σποραδικά, για τον
καναπέ και για τους τοίχους. Αντί να πάρω φωτοτυπίες, έπαιρνα
χαρακτικά, λιθογραφίες γνήσιες. Το πώς ξεκίνησα όμως είναι
πολύ χαρακτηριστικό και χρονικά προσδιορισμένο. Ένας παλιός
μου συμμαθητής, που σπούδασε στη σχολή Καλών Τεχνών και
ήταν ζωγράφος στην Αθήνα, έκανε μια ατομική έκθεση στη
Θεσσαλονίκη τον Δεκέμβριο του 1995. Και τότε πήγα στην
έκθεση, είδα τα έργα του και του ζήτησα να μου κάνει και εμένα
ένα έργο. Και μου λέει, τι θες να βάλω μέσα; Βαποράκια, δάση……
και του απάντησα «την ψυχή σου να βάλεις». Και έτσι ξεκίνησε
όλη η ιστορία της συλλογής, όταν μου έκανε αυτό το έργο.
Γιατί όμως έργα τέχνης; Τι είναι αυτό που σας μαγνητίζει σε
αυτά;
Νομίζω είναι δεδομένο και στη φιλοσοφία αυτό. Η αισθητική
είναι η ανώτερη λειτουργία του ανθρώπινου εγκεφάλου. Οπότε
πιστεύω πως όταν έχει κανείς ικανοποιήσει πολλές από τις
φιλοδοξίες του σε επίπεδο καριέρας, οικογένειας, καθημερινής
ζωής και βλέπει ότι έχει λίγα πράγματα να επιθυμήσει ακόμα,
μπορεί εκείνη τη στιγμή να γίνει ευαίσθητος στο θέμα της
αισθητικής.
Αισθάνεστε δικαιωμένος από τους δημιουργούς που έχετε
στηρίξει αυτά τα χρόνια;
Αισθάνομαι δικαιωμένος για την προσπάθεια, η οποία ήταν
αρκετά επίμονη και βασανιστική πολλές φορές. Όσο για τους
δημιουργούς αν θεωρούν κάποιοι από αυτούς πως τους βοήθησα
με την αγορά έργων τους, τόσο το καλύτερο για εμένα. Νομίζω
πως και αυτό είναι μια προσφορά προς τον κόσμο της Τέχνης.
Κάποιον καλλιτέχνη που σας έκανε ιδιαίτερη εντύπωση και θα
ξεχωρίζατε;
Θα σας πω. Καταρχήν η συλλογή μου αποτελείται από δυο μέρη:
ζωγραφική και χαρακτική. Τα γλυπτά που έχω είναι σχετικά λίγα.
Άρα θα ξεχώριζα, τον Giorgio de Chirico. Τι θα πει αυτό; ‘Έχω ένα
χαρακτικό του. Ξεχωρίζω τον Dali επειδή έχω ένα χαρακτικό του.
Ξεχωρίζω επίσης τον Μόραλη γιατί έχω ένα γλυπτό του και ένα
ζωγραφικό του έργο. Ξεχωρίζω ανθρώπους μέσα στο πλαίσιο της
σημασίας που έχουν αυτοί οι άνθρωποι στον κόσμο της τέχνης
γενικότερα.
Τί είναι αυτό που σας κεντρίζει την προσοχή σε ένα έργο τέχνης;
Είναι απλό. Το κάλλος. Εγώ δεν είμαι άνθρωπος που μπορεί να
εξετάσει το είδος της πινελιάς, την τεχνική εξέλιξη μέχρι να
φτάσει στο τελικό αποτέλεσμα του έργου. Εγώ βλέπω το τελικό
αποτέλεσμα. Παραδείγματος χάριν, ο πίνακας με την
εισερχόμενη απειλή και την τρομαγμένη γάτα είναι έργο ενός
ζωγράφου ελάχιστα γνωστού, όταν έγινε η ατομική του έκθεση.
Εμένα όμως ξαφνικά κόλλησε το μάτι μου και λέω αυτό είναι
υπέροχο. Είναι δηλαδή η εικόνα που έχω ξαφνικά, οι χρωματικοί
συνδυασμοί, το σχέδιο που υπάρχει μέσα καθώς και η
λεπτομέρεια. Υπάρχουν αρκετές ιδιότητες σε ένα έργο τέχνης που
μπορούν να σε συγκινήσουν.
Ως συλλέκτης δένεστε συναισθηματικά με την επιλογή της
αγοράς ενός έργου ή η συγκεκριμένη αγορά είναι άλλη μια
επένδυση;
Αυτό είναι το πιο βασικό για εμένα. Υπάρχει μόνο
συναισθηματική σχέση ανάμεσα σε εμένα και τις επενδύσεις.
‘Έχω πουλήσει δυο-τρία έργα μόνο επειδή αμφέβαλλα για την
γνησιότητά τους, για να είμαι ειλικρινής. Αλλά γενικά ότι
αγοράζω μένει εδώ.
Ωστόσο σε μια εποχή κρίσης κατά τη δική σας άποψη, αξίζει να
επενδύσει κάποιος στην τέχνη; Υπάρχει σήμερα χρηματιστήριο
τέχνης;
Το χρηματιστήριο της τέχνης οδηγεί από το μηδέν έως το άπειρο.
Έχουμε αρκετά παραδείγματα πλαστών έργων υποτιθέμενα
μεγάλων ζωγράφων, τα οποία κυκλοφορούν ανάμεσα στους
μεγάλους συλλέκτες με πολλά χρήματα, οπότε μετά κάποιοι από
αυτούς αναγκάζονται να κάνουν μηνύσεις σε αυτούς από τους
οποίους τα αγόρασαν και ούτω καθ’ εξής. Ότι υπάρχει πάρα πολύ
μεγάλη κυκλοφορία άγνωστης προέλευσης χρήματος, είναι
γνωστό. Και η τέχνη καλώς ή κακώς, κακώς κατά τη γνώμη μου,
είναι ένας από αυτούς τους χώρους όπου γίνεται αυτή η
διαδικασία και διακινούνται και τέτοια ποσά.
Συμμετείχατε σε αρκετές ως τώρα εκθέσεις. Θεωρείτε τη
Θεσσαλονίκη μια πόλη της οποίας ο κόσμος μπορεί να
εκτιμήσει παρόμοιες δράσεις και γενικά ενδιαφέρεται για
τέτοιες πρωτοβουλίες;
Δύσκολη ερώτηση. Εμείς οι λίγοι εντός εισαγωγικών εραστές της
τέχνης στη Θεσσαλονίκη, που δεν είμαστε οι ίδιοι καλλιτέχνες
δηλαδή, βλέπουμε την προσέλευση στα μουσεία ή ακόμα και στις
γκαλερί που παρουσιάζουν έργα τέχνης και μας στεναχωρεί. Δε
θέλω να πω ότι ο κόσμος της Θεσσαλονίκης δεν ενδιαφέρεται για
την τέχνη, αλλά ίσως τα κοινωνικά προβλήματα που υπάρχουν
γενικότερα στην πόλη και καμιά φορά και τα διανοητικά για να
είμαι σαφής, δεν ευνοούν τη διάδοση της τέχνης.
Απαντώντας ως γιατρός, η ορθολογική επιστήμη την οποία
επιλέξατε να ακολουθήσετε στη ζωή σας, συγκλίνει κάπου με
τον κόσμο της τέχνης; Ίσως είναι ο κοινός παρονομαστής η ζωή;
Πραγματικά πολύ ωραία ερώτηση γιατί αν το ερευνήσετε, οι
μισοί συλλέκτες είναι γιατροί! Η ιατρική δεν είναι μια ακριβής
επιστήμη, είναι μια εμπειρική επιστήμη. Περιλαμβάνει την
εμπειρία, το πείραμα, τη σχέση με τον πάσχοντα, οπότε εκεί μέσα
η ευαισθησία που υπάρχει έστω και σε ψήγματα εκ προοιμίου,
αυγατίζει, αναπτύσσεται και έτσι ίσως οφείλεται και η φιλοτεχνία
των γιατρών-συλλεκτών.
Ποια είναι τα σχέδια σας για το μέλλον; Πώς θα αξιοποιήσετε τη
συλλογή σας;
Αυτό είναι δύσκολο θέμα γιατί έχω κάποια ηλικία, είμαι
γεννημένος το 1943, άρα είμαι εβδομήντα τεσσάρων χρονών,
οπότε το τι θα κάνω ακριβώς είναι κάτι που με απασχολεί πολύ.
Ένας από τους λόγους είναι ότι κανένα από τα δυο παιδιά μου, δε
μιλώ για την πρόθεσή τους, δεν είναι σε θέση να διαχειριστούν
αυτή τη συλλογή και τη διαχειρίζομαι μόνος μου χωρίς ούτε καν
να έχω τη βοήθεια κάποιου τεχνοκριτικού ή ειδήμονα πάσης
φύσεως. Δεν έχω αποφασίσει ακόμη τι θα απογίνει αυτή η
συλλογή η οποία πρέπει να σας πω, όχι με βάση τα δικά μου
κριτήρια άλλα με τα κριτήρια των ανθρώπων που την είδαν, είναι
αρκετά καλή συλλογή. Ιδίως στον τομέα της ξένης χαρακτικής,
όπως είχα στην ART Θεσσαλονίκη το περίπτερο ξένης χαρακτικής
το οποίο απέσπασε θετικά σχόλια. Είναι λοιπόν μια σχεδόν
μοναδική συλλογή ξένης χαρακτικής, ας μην πω στην Ελλάδα,
αλλά τουλάχιστον στη Θεσσαλονίκη. Και είναι χρήσιμο να
εκτίθεται σε δημόσιο χώρο. Υπάρχουν σκέψεις και δέχομαι
προτάσεις αξιοποίησης των έργων. Πάντως σε μία χώρα που
γεννήθηκε ο πολιτισμός θα έπρεπε η ζωγραφική και η ιστορία της
τέχνης μέσα από τους πίνακες-έργα των ζωγράφων να διδάσκεται
«ζωντανά» στους μαθητές με επισκέψεις στα μουσεία και όχι
μόνο μέσα από τα βιβλία και τους τέσσερεις τοίχους.
Σας ευχαριστώ
Τη συνέντευξη επιμελήθηκε ο Χρήστος Κοκκινάκης, φοιτητής στο τμήμα
Ιστορίας και Αρχαιολογίας Α.Π.Θ.
