Τι είναι η ζωγραφική για εσάς; μια μορφή προσωπικής έκφρασης; ανάγκη για δημιουργία; επικοινωνία; ή κάτι άλλο;
Η τέχνη είναι ένα κυρίαρχο στοιχείο της κοινωνικής ζωής του ανθρώπου και μια σημαντική έκφραση του πολιτισμού κάθε εποχής, που ξεκινάει από την απροσδιόριστη ανάγκη του ανθρώπου – πολίτη να εκφράσει την άποψη του για θέματα της ζωής. Και ο καλλιτέχνης δεν μπορεί παρά να ταχθεί υπέρ της κοινωνίας όπου σύμφωνα με την ιστορική ρήση του Νίτσε δεν θα κυριαρχεί πλέον ο κριτής αλλά ο δημιουργός, είτε είναι εργάτης είτε διανοούμενος.
Η Τέχνη επεκτείνει την νοητική μας αντίληψη, πέρα από τη στείρα ορθολογική αντιμετώπιση της ζωής, συνοψίζοντας τις σχέσεις πολλών πραγμάτων. Μια συστηματική διερεύνηση των ιδεών της Τέχνης δείχνει πως οι ιδέες της, έχουν μεγάλη επιστημολογική ισχύ αποτελώντας έως σήμερα ένα κατ’ εξοχήν πεδίο διεπιστημονικών συναντήσεων. Προκαλώντας άλλες φορές λύτρωση, άλλες ανάταση και πνευματική ευεξία ή συναισθηματική φόρτιση και ονειροπόληση, αυξάνει την επικοινωνία μεταξύ των μελών μιας κοινωνίας. Παλεύει με το ένστικτο του θανάτου που κινεί αέναα την ιστορία μας
Η τέχνη είναι όπως και η ελευθερία, με την έννοια που δίνει στην ελευθερία ο Αλμπέρ Καμύ: τείνει να είναι επικίνδυνη, πολλές φορές προβάλλεται απαιτητική για να βιωθεί και άλλοτε γίνεται εξυψωτική. Ο ποιητής Rene Char έλεγε ότι η ποίηση και η αλήθεια είναι συνώνυμες λέξεις και η αμείωτη ανάγκη του ποιητή για αλήθεια γεννά μια επιτακτική ανάγκη για δικαιοσύνη σε μια εποχή όπως την τωρινή που δεν αφήνει τα περιθώρια να είμαστε αδιάφοροι για αυτήν.
Οι σύγχρονες εξελίξεις της παγκοσμιοποίησης, οι αλλαγές των κοινωνικών δομών, τα κοινωνικά, πολιτικά και οικολογικά προβλήματα, οι αλληλεπιδράσεις και οι πολλαπλές παράλληλες εξελίξεις της υψηλής τεχνολογίας, τοποθετούν το ζήτημα της Τέχνης σε νέες πιο σύνθετες βάσεις. Δημιουργούν ένα διαρκώς μεταβλητό τοπίο ιδεών και εννοιών, επαναπροσδιορίζοντας τους χώρους του πολιτισμού στη σύγχρονη εποχή.
Η χωροχρονική υπόσταση της εποχής, το κοινωνικό πλαίσιο αλλά και η πολιτισμική υπόσταση του καλλιτέχνη, διαμορφώνουν την πορεία του καλλιτεχνικού έργου και αυτή είναι η βασική, διαχρονική έμπνευση του καλλιτέχνη.
Η κοινωνία, στον χώρο και τον χρόνο που εδραιώνεται και η προσωπική πολιτισμική υπόσταση του καλλιτέχνη είναι αυτά που καθορίζουν την ακόλουθη πορεία του έργου του. Η έμπνευση είναι συνισταμένη μεταξύ των αλλοιώσεων χώρου και χρόνου, η καθημερινότητα αλλάζει καθώς επίσης και ο καλλιτέχνης αλλάζει το προσωπικό του βίωμα. Στην ευρωπαϊκή προσέγγιση ο καλλιτέχνης επηρεάζεται και γίνεται φίλτρο των γεγονότων. Από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα αντλεί τα ερεθίσματά του από κοινωνικά πολιτικά και οικονομικά παραδείγματα. Δηλαδή από την πολιτισμική διαφοροποίηση της κοινωνίας και της ζωής στο περιβάλλον που δημιουργεί.
Ποιες είναι οι πηγές έμπνευσής σας ως εικαστικός;
Η συνθετική υπόθεση και η ανάγκη της πολυπολιτισμικότητας οδήγησε στα έργα με τίτλο πχ. Εδέμ, Κύτταρο 1 και 2, Χωρικά+, «Μεταναστευτικά φτερά», που παρουσιάστηκαν στη Θεσσαλονίκη, στο Λονδίνο, στο Βερολίνο, στη Κωνσταντινούπολη (Yerebatan), στο Πεκίνο και στη πράσινη γραμμή στη Κύπρο, όπου χρησιμοποιώ στις συνθέσεις μου στοιχεία από τους πολιτισμούς που συναντώ.
Αντιλαμβάνομαι ότι τα όρια κατέρρευσαν. Μιλάμε για κοινωνικές αλλαγές και αλλοίωση- αλλαγή του χώρο-χρόνου.
Ο άνθρωπος είναι ένα φυσικό φαινόμενο άρα και οι κοινωνίες που δημιούργησε είναι ένα φυσικό φαινόμενο, επίσης και η Οικονομία όπως βεβαίως και η Τέχνη είναι φυσικά φαινόμενα.
Πιστεύω ότι σήμερα συμβαίνει η συνειδητοποίηση της εξαφάνισης της υλικότητας όπως πχ. πίστευαν και οι καλλιτέχνες της Arte Povera καθώς και ο Josef Beuys, ότι το έργο είχε εξαφανιστεί λόγω του Μινιμαλισμού και αποπειραθήκαν την επανεκκίνηση της φυσικής υπόστασης. Πχ ο Γιάννης Κουννέλλης που εξέθετε κάρβουνα, παλτά και άλογα. Ο Mario Mertz, επίσης, επισήμανε τη σημασία των πραγματικών-φυσικών αξιών.
Κάνω αυτά τα έργα που εξηγούν αυτό που συμβαίνει. Εμπνέομαι από το όριο. Λαμβάνω σαν σημαντικό τις μεταβολές των συνόρων και τις μεγάλες πληθυσμιακές μετακινήσεις (πχ. Μεταγγίσεις μεγάλων πληθυσμών από την Ινδία στο Πακιστάν στον πόλεμο της Αμερικής στο Αφγανιστάν). Προσπαθώ να προσδιορίσω το κοινωνικό γεγονός, ως επανεκκίνηση της φυσικής υπόστασης και να τονίσω τη σημασία του πραγματικού (το γεγονός προκαλεί την αλλαγή και όχι η διαδικασία).
Θα μπορούσατε να ασχοληθείτε με κάποια άλλη μορφή τέχνης εκτός της ζωγραφικής;
Κατά τακτά χρονικά διαστήματα έχω δημιουργήσει γλυπτά για τον Αστικό Δημόσιο Χώρο
• “Συγκοινωνούντα Δοχεία”, 3 Χ 5 Χ 0,10μ. Ωδείο Αγ. Παύλου,Θεσσαλονίκη,1999 Το έργο καταστράφηκε ολοσχερώς επί δημαρχίας Μ. Μοσχονά.
• “Εμφιαλώσεις αισθήσεων”, Porto Valitsa, Παλιούρι, Χαλκιδική,1999
• “Αστικά δοχεία”, 2 Χ 1 Χ 0.7μ. Cedefop, Θεσσαλονίκη, 2001.
• “Πλανητόφυλλα”, “Αθήνα by Art”, σίδερο, 2,70 Χ 2,40 Χ 1,00μ., Δημοτική Πινακοθήκη Δήμου Αθηναίων, 2004
• Εικαστική επιμέλεια και επένδυση των προθηκών του ισογείου τμήματος του Μουσείου Αθλητισμού. Διαστάσεις βασικών προθηκών α) 3 Χ 32μ. και β) 3 Χ 35μ. Τοποθετήθηκαν ενιαία εικαστικά έργα με θέμα την Ιστορία των Ολυμπιακών αγώνων στη σύγχρονη εποχή. Επίσης, υπάρχουν και άλλες επτά προθήκες μικρότερων διαστάσεων.
• “Medalion”, Γλυπτό από χρωματισμένο σίδερο, διαστάσεις: 3 Χ 4 Χ 1μ..Τοποθετήθηκε στην κεντρική εξωτερική είσοδο του Μουσείου Αθλητισμού τον Μάιο του 2006.
• “Active Filaments”, Αίθουσα Ιστολογίας, Εργαστήριο Ανατομικής και Ιστολογίας, Κτηνιατρική Σχολής Α.Π.Θ., 2009
• “Chromosome kisses”, Σίδερο χρωματισμένο, 5 Χ 3.5 Χ 0,30μ. Γλυπτά στην είσοδο και την εξωτερική πλευρά του βορειοανατολικού κτιρίου της παλαιάς πτέρυγας της Κτηνιατρικής Σχολής Α.Π.Θ.
• «Πουλιά» (συνεργασία με αρχιτέκτονα Κυριακή Ουδατζή). Ανοξείδωτο μέταλλο, 5 Χ 17 Χ 8μ, πλέξι γκλάς, Λιμάνι Θεσσαλονίκης, Α΄ προβλήτα ΟΛΘ, 2011
• «Ισορροπιστές» Ανοξείδωτο μέταλλο, τσιμέντο, ξύλο,2 Χ 3 Χ 1μ. Πολιτιστική Πρωτεύουσα, Πάφος 2017
Επίσης διοργάνωσα σκηνοθετικά και σκηνογραφικά τις παρακάτω εικαστικές δράσεις με τη συμμετοχή ηθοποιών, χορευτών σύγχρονου χορού και μουσικών:
•
“Edem-Gilgamesh”, Δεξαμενή Ιουστινιανού, (Cistern Yerebatan), Κωνσταντινούπολη, 2004 (1 παράσταση).
•
“Heaven”, Millenium House, Tien an men Square- Forbidden City- Wangfujing Dajie- Great Wall- Πεκίνο, Κίνα, 2005
•
“Emigrant”, Brandenburger Tor- Akademie der Kuenste- East Side Gallery- Βερολίνο, 2005.
•
“Σελήνη”, Θέατρο Δάσους, Θεσσαλονίκη, 2005(1 παράσταση)
•
“ΕΔΕΜ”, Λουτρά Παράδεισος, Θεσσαλονίκη, 2005 (5 παραστάσεις)
•
«Κύτταρο», Γενί Τζαμί Θεσσαλονίκη, 2006 (4 παραστάσεις)
•
«Εdem, Eternity», Λευκωσία- Πύλα- Αμμόχωστος- Δερύνεια, Κύπρος, 2006
•
«Χωρικά +», θέατρο «Ακτίς Αελίου»,Θεσσαλονίκη, 2007(2 παραστάσεις) σε κείμενα Σταύρου Ζαφειρίου.
•
«Κύτταρο», Hellenic center, Λονδίνο, 2007 (1 παράσταση)
•
«Χωρικά+», στη μνήμη του Μάη ’68, Κρατικό Μουσείο, Λιμάνι Θεσσαλονίκης, 2008 (1 παράσταση).
•
“Chorika+”, 8 International Literatur Festival, Berlin, 2008
(1 παράσταση) σε κείμενα Σταύρου Ζαφειρίου
Ποια είναι η σχέση του δημιουργού με το έργο του;
Οι διάφορες αναλυτικές θεωρίες προσπάθησαν να δημιουργήσουν νέες αξίες αντικειμενικά σωστές, προσπαθώντας να τις εφαρμόσουν στον πραγματικό χώρο όχι μόνο σε πολιτικό επίπεδο αλλά και σε καλλιτεχνικό.
Σήμερα όμως που ζούμε συνθετικά, επανέρχεται και η υλικότητα του έργου.
Το θέατρο και η περφόρμανς έχουν στη δομή τους την συνθετικότητα. Υπάρχει ακόμη μια συνθετικότητα, γιατί μπορούν να συνυπάρχουν πολλές τέχνες: το θέατρο, η μουσική, ο χορός, το βίντεο, η περφόρμανς ταυτόχρονα.
Αντιλαμβάνομαι την αναγκαιότητα της υλικότητας μιας δράσης και το εκφράζω με έργα που δομούνται βάσει αυτής της συνθετικότητας. Δεν πρέπει σήμερα να αναλύουμε την πραγματικότητα αλλά να συνθέτουμε.
Δεν περιγράφω το έργο, αλλά Κάνω το έργο. Σήμερα κατά τη γνώμη μου, ζούμε σε μια περίοδο της αμφισβήτησης της αντικειμενικά σωστής σκέψης και της μεθοδολογίας ανάλυσης και τρόπου σκέψης των ιδεολογικών κινημάτων που έφερε ο μοντερνισμός.
Το βίντεο, το θέατρο, και η περφόρμανς συνθέτουν ένα νέο τοπίο κάθε φορά, που αντιτίθεται στην εξαφάνιση του έργου και της υλικής υπόστασης.
Κατά τη γνώμη μου σήμερα ζούμε την ανάγκη μιας νέας συνθετικής διάστασης της τέχνης χωρίς μοντέλα τέχνης και αισθητικά πρότυπα.
Ποια είναι τα μελλοντικά σας σχέδια;
Έχω προσκληθεί για να συμμετέχω σε μια διεθνή έκθεση που θα πραγματοποιηθεί σε λίγες μέρες στη Κωνσταντινούπολη, καθώς επίσης και σε μια ομαδική έκθεση στη Θεσσαλονίκη.
Βιογραφικό.
Σταύρος Παναγιωτάκης (Χανιά 1963).
Ειδικό Εκπαιδευτικό Προσωπικό, Σχολή Καλών Τεχνών, Α.Π.Θ.
1984 – 1989: Σχολή Καλών Τεχνών (UDK), Βερολίνο (Σπουδές ζωγραφικής, γλυπτικής, χαρακτικής)
1991: Μεταπτυχιακό (UDK), Βερολίνο
1994: Διορίζεται στη Μέση Εκπαίδευση
2000-2007: Διδάσκει «Εικάστικά» στην Αρχιτεκτονική Σχολή, ΑΠΘ.
2003 – 2007: Υπεύθυνος Πολιτιστικών Θεμάτων Δευτεροβάθμιας Δυτικής Θεσσαλονίκης
2015: Διδάκτορας Τομέα Αρχιτεκτονικού Σχεδιασμού και Εικαστικών Τεχνών Τμήματος Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Πολυτεχνική Σχολή Α.Π.Θ. (Τίτλος της διατριβής: «Γλυπτά της μεταπολεμικής Θεσσαλονίκης και οι σύγχρονες τάσεις των δημόσιων εικαστικών παρεμβάσεων»).
Συμμετείχε σε 34 ατομικές και 74 ομαδικές εκθέσεις. Τοποθετήθηκαν 7 γλυπτά του στο δημόσιο χώρο.
Από το 2010 έως σήμερα επιμελείται τη γκαλερί χΩρος 18 στη Θεσσαλονίκη.
