“Ρόζα Εσκενάζυ”: Ένα ιδιαίτερο βιβλίο της Δέσποινας Ψαθά

Η συγγραφέας, Δέσποινα Ψαθά, απαντάει στις ερωτήσεις της δημοσιογραφικής ομάδας του polismagazino.gr

Δέσποινα πες μας λίγα λόγια για σένα και την έως τώρα πορεία σου. Από μικρή είχα μεγάλη αγάπη για τη μουσική. Υπήρξα μαθήτρια του Μουσικού Λυκείου «Μάριος Τόκας» στη Λεμεσό και μέσα από τα ερεθίσματα που δέχτηκα, κατάλαβα πως ήθελα να ασχοληθώ με το τραγούδι και να γνωρίσω καλύτερα τον παραδοσιακό τρόπο τραγουδίσματος. Σπούδασα στη συνέχεια στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, στο Τμήμα Μουσικής Επιστήμης και Τέχνης με ειδίκευση στο Παραδοσιακό Τραγούδι με προπτυχιακό και μεταπτυχιακό τίτλο. Μέσα από τις σπουδές μου συνειδητοποίησα πως αυτό που «μιλάει» περισσότερο στην καρδιά μου είναι το ρεμπέτικο τραγούδι και αυτός ήταν ο λόγος που η διπλωματική μου εργασία είχε να κάνει με την ερμηνεία της Ρόζας Εσκενάζυ. Πλέον είμαι Υποψήφια Διδάκτορας στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, στο Τμήμα Μουσικών Σπουδών, όπου πραγματοποιώ συγκριτική μελέτη και καταγραφή της φωνητικής τεχνικής και ερμηνείας μεταξύ Ρίτας Αμπατζή και Ρόζας Εσκενάζυ.

Το 2018 κυκλοφόρησε το βιβλίο σου. Πως προέκυψε το βιβλίο αυτό; Το βιβλίο μου προέκυψε από τις μεταπτυχιακές μου σπουδές και αποτελεί μια κριτική μελέτη πάνω στη φωνητική τεχνική και ερμηνεία της Ρόζας Εσκενάζυ. Πρώτη φορά στην Ελλάδα συναντάμε τέτοιου είδους έκδοση που ασχολείται με το θέμα αυτό. Κυκλοφόρησε το 2018 από τον εκδοτικό οίκο Fagotto books ο οποίος το διανέμει σε όλα τα βιβλιοπωλεία και τις αλυσίδες.

Γιατί επέλεξες τη συγκεκριμένη ερμηνεύτρια; Κέρδισα πολλά από την επιλογή μου να ασχοληθώ σε βάθος με την ερμηνεύτρια αυτή.
Όταν άκουσα για πρώτη φορά τη φωνή της Εσκενάζυ, μου κέντρισε έντονα το ενδιαφέρον και ήθελα να την μελετήσω σε βάθος. Θαύμασα τη χροιά της, την έκταση της, τα γρήγορα και με μεγάλη άνεση «γυρίσματα» στη φωνή της. Για να διακρίνω περισσότερα χαρακτηριστικά, κατέγραψα την ερμηνεία της και στη συνέχεια προσάρμοσα τα στοιχεία αυτά στη δικιά μου φωνή, μια διαδικασία που συνεχίζω μέχρι και σήμερα, ανακαλύπτοντας όλο και περισσότερα δεδομένα για την ερμηνεία και τον χειρισμό της φωνής της, αλλά και για το είδος αυτό γενικότερα.

Τι κερδίζει ένας αναγνώστης από το βιβλίο αυτό; Ο αναγνώστης έχει την ευκαιρία να γνωρίσει την ερμηνεία και τεχνική της Ρόζας Εσκενάζυ.
Το βιβλίο περιλαμβάνει αρχικά την μεθοδολογία της έρευνας και τα βιογραφικά στοιχεία της ερμηνεύτριας. Στη συνέχεια έχουμε τις παρτιτούρες, οι οποίες συνολικά είναι σαράντα και χωρίζονται σε: είκοσι παρτιτούρες από το ρεμπέτικο ρεπερτόριο της προπολεμικής περιόδου και είκοσι από το παραδοσιακό ρεπερτόριο, οι οποίες διακρίνονται σε δέκα προπολεμικές και δέκα μεταπολεμικές. Κάθε τραγούδι συνοδεύεται και με δεύτερη παρτιτούρα η οποία συμπεριλαμβάνει και τις παραλλαγές της μελωδίας, όπως αυτές έγιναν από την ερμηνεύτρια. Τέλος, παρατίθενται τα συμπεράσματα για τη φωνή της Εσκενάζυ, την τεχνική, την ερμηνεία και την εξέλιξη καθώς και οι διαφοροποιήσεις μεταξύ ρεμπέτικων και παραδοσιακών τραγουδιών. Να αναφέρω επίσης πως η έκδοση αυτή απευθύνεται και σε αναγνώστες πέραν της Ελλάδας, καθώς η συγκεκριμένη έκδοση είναι δίγλωσση και περιλαμβάνει το κείμενό του μεταφρασμένο στα αγγλικά.

Ποια η πορεία του βιβλίου από την έκδοσή του μέχρι και σήμερα; Το βιβλίο ταξίδεψε σε διαφορετικές πόλεις και έγιναν κάποιες παρουσιάσεις με αφετηρία τη Θεσσαλονίκη, στον χώρο Τέχνης Sourliboom τον Ιανουάριο του 2019. Στη συνέχεια τον Ιούνιο του 2019 έγινε η δεύτερη παρουσίαση στο 5ο Φεστιβάλ Ρεμπέτικου στα Γιάννενα και τέλος πραγματοποιήθηκαν 2 παρουσιάσεις τον Ιούλιο του 2019 στη Λεμεσό στο Καφενείο Καϊμάκι και στη Λευκωσία στο Καφενείο 11. Τέλος, με χαροποιεί ιδιαίτερα πως το βιβλίο αποτελεί σύγγραμμα σε δύο Πανεπιστήμια, στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων.

Ποια είναι τα μελλοντικά σου σχέδια; Να περιμένουμε κάποια στιγμή και δεύτερο βιβλίο από εσένα; Τα μελλοντικά μου σχέδια για τη σεζόν που μας έρχεται αφορούν κυρίως τις εμφανίσεις με θέμα τη Ρόζα Εσκενάζυ. Έχω ετοιμάσει ένα αφιέρωμα για την ερμηνεύτρια μαζί με εκλεκτούς φίλους μουσικούς, το οποίο ανάλογα με τις συνθήκες λόγω του κορονοϊού, θα παρουσιαστεί σε διάφορες πόλεις της Ελλάδας. Πέραν του συγκεκριμένου αφιερώματος θα παραδώσω φέτος και κάποια σεμινάρια που αφορούν την ερμηνεία στο ρεμπέτικο τραγούδι. Τέλος, θα ήθελα κάποια στιγμή να εκδώσω ένα δεύτερο πόνημα το οποίο θα προκύψει από την διδακτορική μου έρευνα.