Συνέντευξη του φωτογράφου Κώστα Γιαβή στον Ανδρέα Κατσικούδη για το polismagazino.gr
Γεννήθηκα το 1977 στην Αθήνα και μεγάλωσα στην Κόρινθο. Έφυγα μετά το σχολείο για να σπουδάσω στην Αθήνα. Είμαι αξιωματικός υγειονομικού στο Πολεμικό Ναυτικό και στην παρούσα φάση υπηρετώ ως Τμηματάρχης Νοσηλευτικής Υπηρεσίας στο Ναυτικό Νοσοκομείο Σαλαμίνας.
Η ενασχόλησή μου με τη φωτογραφία ξεκίνησε όταν ήμουν 14 χρονών. Στο καλοκαιρινό παζάρι βιβλίου στην Κόρινθο αγόρασα ένα τεχνικό βιβλίο για το σκοτεινό θάλαμο, το διάβασα πολλές φορές, είχα μάθει όλη τη διεργασία εμφάνισης και εκτύπωσης, χωρίς να έχω μπει ακόμη σε σκοτεινό θάλαμο. Με το χαρτζιλίκι μου αγόρασα μια compact αναλογική (μόνο φιλμ τότε) μηχανή και στα 18 μου απέκτησα μία μεταχειρισμένη Zenith. Έτσι, με ένα “κλικ” στο μυαλό μου – χωρίς εξωτερική παρότρυνση – ξεκίνησαν τα άπειρα “κλικ” της μηχανής μου.
Τα μαθήματα άργησαν πολύ να έρθουν. Το 2005 παρακολούθησα για δύο χρόνια τα μαθήματα φωτογραφίας της Γραμματείας Νέας Γενιάς του Δήμου Αθηναίων με δάσκαλο τον Καμίλο Νόλλα. Το 2007 παρακολούθησα επίσης για δύο χρόνια τα μαθήματα στο εργαστήριο καλλιτεχνικής φωτογραφίας του Πνευματικού Κέντρου του Δήμου Ζωγράφου, με εισηγητές τον Νίκο Δημολίτσα και τον αείμνηστο Νίκο Ανδρικόπουλο. Με τον Αλέξανδρο Βούτσα, από την ΑΣΚΤΕ, εντρύφησα στα μυστικά του σκοτεινού θαλάμου. Με την Δήμητρα Ερμείδου παρακολούθησα για δύο χρόνια μαθήματα Ιστορίας Τέχνης στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Καλλιθέας. Πληθώρα σεμιναρίων τεχνικών και καλλιτεχνικών θεμάτων, παρακολούθηση διαλέξεων και παρουσιάσεων φωτογράφων ολοκλήρωσε την φωτογραφική μου σπουδή, όσο αφορά το θεωρητικό κομμάτι. Ένα πτυχίο ή μια βεβαίωση παρακολούθησης δεν σε κάνει φωτογράφο. Οι σχολές φωτογραφίας σου δίνουν τις βασικές γνώσεις και σου ανοίγουν το δρόμο για να ασχοληθείς, με προσωπική δουλειά και προσπάθεια, με τη φωτογραφική τέχνη.
Το επάγγελμά μου είναι στρατιωτικός νοσηλευτής. Η σχέση μου με τη φωτογραφία ήταν, είναι και θα παραμείνει ερασιτεχνική, με την ετυμολογική έννοια του όρου. Δηλώνω εραστής της τέχνης, αγαπώ αυτό που κάνω και το οποίο με εκφράζει και με γεμίζει.
Προσπαθώ να αφιερώσω όσο διαθέσιμο χρόνο έχω – πέρα από επαγγελματικές και οικογενειακές υποχρεώσεις – στη φωτογραφία. Κι επειδή αυτό δεν είναι πάντα εφικτό, προσαρμόζω τη φωτογραφία μέσα στο χρόνο μου και στις δραστηριότητές μου, όπου αυτό είναι εφικτό κι επιτρεπτό.
Τα πρότζεκτ πολλά και τρέχουν ταυτόχρονα από προσωπική επιλογή. Δεν μπορώ να αφοσιωθώ σε ένα μόνο πρότζεκτ ή σε ένα είδος φωτογραφίας. Ελίσσομαι και προσαρμόζομαι κάθε στιγμή σε αυτό που συναντώ και δουλεύω πάνω του. Ένα αγαπημένο μου θέμα που δουλεύω συνέχεια είναι η οπτικοποίηση αγαπημένων στίχων και ποιημάτων, προσπαθώντας να υπερβώ το αφηγούμενο και να παρουσιάσω το νόημα.
Υπάρχουν πρότζεκτ που δεν έχω ορίσει deadline, όπως η φωτογραφία δρόμου ή τα πορτρέτα, αλλά και άλλα τα οποία δούλεψα για ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, γιατί, ίσως, αυτό ήθελα να κάνω εκείνη τη χρονική περίοδο. Χαρακτηριστικά, τους τελευταίους έξι μήνες φωτογραφίζω πάνω στο φέρι με το οποίο πηγαινοέρχομαι καθημερινά στη Σαλαμίνα, και μάλιστα κάνω λήψεις με κινητό και η θεματολογία ποικίλει από ευρυγώνια κάδρα, σκιές, ασπρόμαυρα κι έγχρωμα, αφηρημένες λήψεις κ.ά. Ο στόχος μου είναι ένας: να δημιουργώ εικόνες που να μην είναι αδιάφορες.
Το 2011 έκανα την πρώτη μου – και μοναδική ως τώρα – ατομική έκθεση με φωτογραφίες δρόμου και τίτλο «Urban paths». Έχω συμμετάσχει σε πάνω από 40 ομαδικές εκθέσεις φωτογραφίας καθώς και σε εκθέσεις με μικτή συμμετοχή καλλιτεχνών (ζωγράφοι, γλύπτες κλπ). Φωτογραφική δουλειά μου έχει εκδοθεί σε καταλόγους βραβευμένων φωτογραφιών διαγωνισμών, σε έντυπα και ηλεκτρονικά μέσα, ενώ φωτογραφίες μου έχουν χρησιμοποιηθεί ως εξώφυλλο σε βιβλία. Διακρίσεις αρκετές σε πανελλήνιους διαγωνισμούς με αποκορύφωμα την πρώτη θέση στον διαγωνισμό φωτογραφίας της ΤΡΑΙΝΟΣΕ και της Ελληνικής Φωτογραφικής Εταιρείας με θέμα «Τραίνο & Κίνηση».
Ασχολούμαι επίσης με το κολάζ και τη συγγραφή διηγημάτων και ποιημάτων, καθώς και με την αρθρογραφία σε μέσα φωτογραφικού ενδιαφέροντος. Από τον περασμένο Νοέμβριο αρθρογραφώ στο φωτογραφικό δικτυακό μέσο IFocus.gr κι έχω αναλάβει την εβδομαδιαία στήλη «The story behind the image», όπου περιγράφω την ιστορία πίσω από γνωστές φωτογραφίες. Το γράψιμο όχι μόνο βοηθάει τη φωτογραφική μου δουλειά, αλλά αλληλοσυμπληρώνει η μία μορφή έκφρασης την άλλη. Αυτή την περίοδο αναμένεται η κυκλοφορία ενός συλλογικού τόμου με ποιήματα χαϊκού, όπου συμμετέχω κι εγώ με ποιήματα που πρώτη φορά προσπάθησα να γράψω σε αυτή τη φόρμα. Συνειδητοποιώ ότι κάθε στιγμή αποζητώ συγκεκριμένη μορφή έκφρασης και δημιουργίας, γιατί με αυτή μπορώ να εκφράσω αυτό που θέλω να πω εκείνη τη στιγμή. Ο Νίκος Καζαντζάκης είχε γράψει ότι η πιο αγνή μορφή εξομολόγησης είναι η δημιουργία κι αυτό με ακολουθεί στη φωτογραφία, κι όχι μόνο.
Η έμπνευση έρχεται από οτιδήποτε συναντώ και μου τραβάει την προσοχή. Μια φωτογραφία που είδα και με εντυπωσίασε, ένα ποίημα που διάβασα και προσπάθησα να οπτικοποιήσω. Μια ιστορία που άκουσα. Μια κίνηση, ένα πρόσωπο, ένα αντικείμενο, ένας τόπος, οτιδήποτε μου «μιλάει» και πρέπει να απαντήσω. Δεν θα ήταν υπερβολή να πω ότι ακόμα και σε ένα κλειστό δωμάτιο, θα βρω θέμα να φωτογραφίσω. Για μένα το βασικό ζητούμενο είναι να διατηρείς ζωντανή τη μούσα σου, να βρίσκεις συνέχεια αφορμές και αιτίες να φωτογραφίσεις.
Ο ρόλος του εξοπλισμού είναι σημαντικός, τα εργαλεία είναι απαραίτητα σε όλους και σε κάθε τομέα εργασίας ή δημιουργικής έκφρασης. Υπό έναν όρο όμως: να μην γινόμαστε δέσμιοι της τεχνολογίας. Στον (οικονομικό) βαθμό που ο καθένας μπορεί, καλό θα είναι να επενδύσει σε εξοπλισμό, ο οποίος να καλύπτει τις προσωπικές του ανάγκες δημιουργίας. Δεν αποκλείω κανένα μέσο δημιουργίας, όπως το κινητό ή μια φθηνή φωτογραφική μηχανή. Όπως είχε πει κι ένας Γάλλος αξιωματικός στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, «δεν είναι τα όπλα που κάνουν τη διαφορά, αλλά αυτοί που τα χρησιμοποιούν». Το βασικό για εμένα είναι η γνώση των δυνατοτήτων του εξοπλισμού μας, να ξέρει κάποιος να χειρίζεται τη μηχανή του και να γνωρίζει μέχρι πού μπορεί να φτάσει. Και φυσικά να τον καλύπτει όσο αφορά το τι θέλει και πώς θέλει να το εκφράσει.
Ταλέντο ή δουλειά; Μάλλον χρειάζεται πολλή δουλειά πάνω σε ένα ταλέντο. Αρκετοί ταλαντούχοι πάτησαν πάνω σε αυτό και δεν εξελίχθηκαν φωτογραφικά, απλά μας έδωσαν σποραδικά δείγματα καλών εικόνων. Η φωτογραφία ως έκφραση και δημιουργία έχει μια ιδιαιτερότητα: η συνεχής τριβή και εξάσκηση θα φέρει αποτελέσματα, πάντα με ένα ταλέντο θεμιτό ως υπόβαθρο αλλά και με μια γενική παιδεία, η οποία θα βοηθήσει.
Τόσο στα κοινωνικά δίκτυα όσο και στις δια ζώσης συναντήσεις και επαφές, οι γνωστοί μου αναγνωρίζουν όχι ότι κάνω ωραίες φωτογραφίες αλλά ότι είμαι παθιασμένος και αγαπώ αυτό που κάνω. Κι όταν αγαπάς κάτι, αυτό σε ανταμείβει.
Αγαπημένα είδη φωτογραφίας: η φωτογραφία δρόμου, η ταξιδιωτική και η abstract φωτογραφία είναι τα αγαπημένα μου είδη. Έχω δοκιμάσει πολλά και συνεχίζω να πειραματίζομαι με διαφορετικά είδη φωτογραφίας. Και, φυσικά, δηλώνω και είμαι φανατικός του ασπρόμαυρου. Ακόμα και οι ψηφιακές μου λήψεις γίνονται κατευθείαν ασπρόμαυρες από τη μηχανή. Φωτογραφίζω ασπρόμαυρα για να βάλω χρώμα στη ζωή μου.
Επηρεάστηκα από πολλούς φωτογράφους, αλλά ξεχωρίζω τον Henri Cartier-Bresson, τον Garry Winogrand, τον Ray Metzker και τον Robert Frank. Θαυμάζω τον Γιάννη Μπεχράκη, τον Νίκο Οικονομόπουλο, τον Josef Sudek, τον Ralph Eugene Meatyard, τη Sally Mann, την Diane Arbus, την Vivian Meier, τον Robert Frank, τον Martin Parr, τον Paolo Pellegrin. Γενικά, θαυμάζω κάθε φωτογράφο, διάσημο ή όχι, στον οποίο διακρίνω πάθος κι ενθουσιασμό για αυτό που κάνει.
Ιστορικά, η φωτογραφία ξεκίνησε να γίνεται τέχνη όταν αναίρεσε τον ντοκουμενταρίστικο χαρακτήρα της και χρησιμοποιήθηκε ως μέσο καλλιτεχνικής έκφρασης κι όχι μόνο ως μέσο καταγραφής της επικαιρότητας. Η λήψη μιας φωτογραφίας δεν έχει κάποια τεχνική δυσκολία, απλά πατάς ένα κουμπί. Αυτή η ευκολία και απλότητα του μέσου είναι και όλη η δυσκολία και η γοητεία όσο αφορά την καλλιτεχνική έκφραση. Γιατί το “κλικ” αυτό κρύβει πίσω του τα βιώματα, την παιδεία και τις γνώσεις του φωτογράφου, με άλλα λόγια φωτογραφίζουμε το παρελθόν μας.
Θέλω να παρουσιάσω όχι έναν άλλον κόσμο, αλλά πώς εγώ βλέπω τον κόσμο μέσα από τα μάτια μου και τα προσωπικά μου φίλτρα. Όπως προανέφερα, θέλω να μην σταματήσω να φωτογραφίζω και να δημιουργώ εικόνες μη αδιάφορες. Να διατηρώ ζωντανή τη μούσα μου, η φωτογραφία να είναι το μέσο κι όχι ο αυτοσκοπός της ζωής μου.
Δεν υπάρχουν καλές και κακές φωτογραφίες. Υπάρχουν καλές και αδιάφορες φωτογραφίες. Φωτογραφίζουμε για να δείξουμε τη δουλειά μας στους άλλους και αποζητούμε την αναγνώριση. Όποιος υποστηρίζει το αντίθετο είναι μεγάλος ψεύτης. Είναι όπως τα ημερολόγια, τα οποία είναι μεν προσωπικά, αλλά τα γράφουμε με τέτοιο ύφος σαν να θέλουμε να τα διαβάσουν κι οι άλλοι.
Ο φωτογράφος διακατέχεται από το σύνδρομο του ηλιοτροπισμού. Όπως τα ηλιοτρόπια στρέφονται προς τον ήλιο συνέχεια, έτσι κι ο φωτογράφος αποζητάει την αναγνώριση και καταξίωση του έργου του. Αυτό δεν είναι κακό, ούτε εγωιστικό. Είμαστε κοινωνικά όντα, ζούμε ανάμεσα σε άλλους κι αποζητούμε την αναγνώριση του έργου μας. Ο φωτογράφος δημιουργεί έναν άλλο κόσμο με τα στοιχεία αυτού του κόσμου. Η ζωή χτυπάει ανελέητα και συνθλίβει την ψυχή. Και η τέχνη μας θυμίζει πως έχουμε ψυχή!
