Η πιανίστρια Ερατώ Αλακιοζίδου, που τα τελευταία χρόνια ασχολείται με την ανάδειξη του έργου Ελλήνων συνθετών στο εξωτερικό και παρουσιάζει έργα σε πρώτες εκτελέσεις, αποσπώντας λαμπρές κριτικές, παρουσίασε μια αξέχαστη μουσική βραδιά την Παρασκευή 29 Νοεμβρίου 2019 στην κατάμεστη – από ένα ομολογουμένως απαιτητικό κοινό – αίθουσα της Κρατικής Ορχήστρας Θεσσαλονίκης.
Όταν εξετάζουμε το πιανιστικό ρεπερτόριο, τείνουμε να επικεντρωνόμαστε στα μεγάλα έργα του κανόνα: στα σπουδαία κονσέρτα και πιάνο σονάτες, καθώς και σε έργα μεγάλης κλίμακας όπως: οι παραλλαγές Goldberg, Diabelli ή Handel ή η «Ραψωδία σ’ ένα θέμα» του Paganini.
Αλλά πολλοί από τους συνθέτες αυτών των «μεγάλων» έργων έγραψαν, επίσης, μικρά, αυτοτελή κομμάτια που διερευνούν ένα ή δύο συναισθήματα, παρά μια ευρεία αφηγηματική ή συναισθηματική έκταση.
Οι πιανιστικές μινιατούρες, που ερμήνευσε η Ερατώ Αλακιοζίδου, συνθέτουν και αφηγούνται μια δική τους, μοναδική ιστορία. Mediterranean Miniature Sketches (MMS) ή Μεσογειακά Μικροσκοπικά Σκίτσα ήταν ο τίτλος της θεματικής ενότητας του κύκλου ρεσιτάλ με 25 πιανιστικές μικρογραφίες ή μουσικά σκίτσα από ισάριθμους συνθέτες, που δεν παύουν να είναι υπέροχες, εν σμικρώ απομιμήσεις ενός μεγάλου μουσικού έργου.
O τίτλος συνειρμικά παραπέμπει στα σύγχρονα MMS, όπως «χαϊδευτικά» αποκαλείται ο τρόπος επικοινωνίας με χρήση της υπηρεσίας Multimedia Messaging, που εκμεταλλεύονται στο έπακρο τα πλεονεκτήματα των νέων κινητών τηλεφώνων με έγχρωμες οθόνες, αρκετά μεγάλη επεξεργαστική ισχύ και επαρκή μνήμη, επιτρέποντας την ταχύτατη μεταφορά δεδομένων από τηλέφωνο σε τηλέφωνο.
Το περιεχόμενο των MMS εξαρτάται ουσιαστικά από τη διάθεση και τη φαντασία του εκάστοτε χρήστη, καθώς και από τον τρόπο που επιθυμεί να εκφράσει τα συναισθήματα, τις απόψεις, την εμπειρία ή την προσωπικότητά του. Ακριβώς όπως στις μουσικές μινιατούρες.
Στη συγκεκριμένη συναυλία παρουσιάστηκαν οι πρώτες εκτελέσεις έργων των: Sara Carvahlo, Λάζαρου Τσαβδαρίδη, Στογιαννίδη Κωσταντίνο, Έλλη Ζαχαροπούλου, Ευαγγελία Κατέλη, Αναστάση Φιλιπακόπουλου, Στάθη Γυφτάκη, Μαρία-Χριστίνα Κριθαρά, Constantine Caravassilis, N. Giannopoulos και δύο νέων ταλαντούχων Θεσσαλονικέων συνθετών του Μενέλαου Πειστικού και του Χρήστου Ντόβα.
Οι υπόλοιποι συνθέτες που συμμετείχαν με έργα τους σε ήταν οι: Καλλιόπη Τσουπάκη, Φίλιππος Τσαλαχούρης Caterina Venturelli, Γιώργου Παπουτσή, Riccardo Vaglini, Ασπασία Νασοπούλου, Benet Casablancas, Παναγιώτης Θεοδοσίου, Γιώργος Χατζημιχελάκης, Βασίλης Κίτσος, Γιώργος Κουρουπός, Μηνάς Μπορμπουδάκης, Κώστας Παρισιάδης.
Η Ερατώ Αλακιοζίδου μας έχει συνηθίσει σε εμπνευσμένες κι απαιτητικές αναζητήσεις από το σύγχρονο πιανιστικό ρεπερτόριο. Τα έργα του συγκεκριμένου ρεσιτάλ απόδειξαν εύλογα ότι οι σύγχρονοι, όλοι εν ζωή συνθέτες, στα χνάρια των κλασικών προκατόχων τους, συνέχισαν να εκμεταλλεύονται τη μορφή της μινιατούρας μέχρι σήμερα, απολαμβάνοντας την πρόκληση της λακωνικότητας του είδους και την ευκαιρία να εξερευνήσουν μερικές συγκεκριμένες ιδέες σε μια μικρή μουσική φόρμα.
Η «Mare nostrum» ή «δική μας θάλασσα», αυτή η κλειστή, μεγάλη θάλασσα, κοιτίδα πανάρχαιων και μεγάλων πολιτισμών, μια θάλασσα πέρασμα από την Ανατολή στη Δύση και από το Βορρά στο Νότο, που βρέχει τρεις ηπείρους και αποτέλεσε το χώρο για τις μεγαλύτερες στιγμές της ανθρώπινης ιστορίας, υπήρξε το έναυσμα και η έμπνευση για τους συνθέτες του πιανιστικού ρεσιτάλ της Ερατούς Αλακιοζίδου. Άλλωστε, η Μεσόγειος, μυστηριώδης αλλά και λουσμένη σ’ ένα μοναδικό φως, υπήρξε τόπος έμπνευσης για ποιητές, πεζογράφους, ζωγράφους αλλά και συνθέτες. Ο Liszt, ο Gluck, ο Debussy, o Saint-Saëns, ο Ravel και ο Satie έχουν γράψει έργα για την Μεσόγειο. Η λακωνικότητα, η λιτή εκείνη έκφραση που κατορθώνει να καλύψει εύστοχα και με ακρίβεια τα ζητούμενα, χωρίς να καταφεύγει σε περιττολογίες, ήταν παρούσα στις πιανιστικές μινιατούρες, περιγράφοντας απέριττα και τόσο ζωντανά τα συναισθήματα, τα κύματα, τα χρώματα και ηχοχρώματα του νερού, τον μοναδικό πλανητικό ζωοδότη «τον ήλιο τον ηλιάτορα».
Για τον άπειρο ακροατή ή τον ερμηνευτή, οι συγκεκριμένες πιανιστικές μινιατούρες μπορούν ν’ αποτελέσουν μια γέφυρα προς εξερεύνηση ενός πιο περίπλοκου ή μεγαλύτερου ρεπερτορίου και είναι μια θαυμάσια εισαγωγή στα στυλ και ιδιώματα των συνθετών που τις έγραψαν.
Η σειρά ερμηνείας των έργων επιλέχθηκε από την ίδια και πιθανότατα να ποικίλει στα εκάστοτε ρεσιτάλ. Ο ακροατής καλείται να βρει τα μυστικά νήματα που ενώνουν τις επιμέρους πιανιστικές διηγήσεις για να ολοκληρωθεί μια ιστορία αισθαντικότητας και ευαισθησίας «μεσογειακού τύπου», όπως η ίδια λέει η πιανίστρια.
Κάθε κομμάτι έχει τη δική του ταυτότητα, αλλά η ρέουσα και συνεχής ερμηνεία της Ερατούς Αλακιοζίδου μας υπέδειξε την άρτια συνοχή στην ατμόσφαιρα σε όλη την έκταση, προσθέτοντας ένα επιπλέον στρώμα νοσταλγίας στις μουσικές μινιατούρες, που ήδη έχουν μια βαθιά συναισθηματική απόχρωση.
Υπάρχουν πολλά που θα ήθελα να επαινέσω για κάθε ένα από τα 25 κομμάτια/μικρογραφίες. Η Αλακιοζίδου έκανε μια ευαίσθητη και ευφάνταστη ανάγνωση τους. Μ’ έντονη ευφυΐα, ισχυρή τεχνική κυριαρχία και εντυπωσιακό σθένος, είχε μια φυσική προσέγγιση, που άφηνε τον ακροατή να βλέπει εικόνες και ν΄ακούει μεσογειακά ηχοχρώματα σε όλη τη διάρκεια του ρεσιτάλ.
Οι ερμηνείες των κομματιών ήταν σφιχτοδεμένες, στίλβουσες και με σεβασμό στις παρτιτούρες. Τολμώ να πω πως ήταν το πιανιστικό ρεσιτάλ ενός σκεπτόμενου ανθρώπου. Η αίθουσα ήταν γεμάτη με απαιτητικούς ακροατές, που είχαν εμπλακεί, αν δεν τελείως απορροφημένοι, από το πρώτο ερμηνευτικό λεπτό. Η πάντα ανατρεπτική πιανίστρια Ερατώ Αλακιοζίδου με αυτοπεποίθηση και υπευθυνότητα τίμησε δεόντως τη λογική της μουσικής των μινιατούρων, τοποθετώντας στο μάτι και το αυτί των ακροατών το δικό της υπέροχο μουσικό καλειδοσκόπιο, επιτρέποντας τη διέλευση του φωτός και των ήχων, με τη δική της σειρά επιλογής. Τα μουσικά της κάτοπτρα αντανακλούσαν το εισερχόμενο φως και του ήχους των κομματιών με τέτοιο τρόπο, ώστε εμφανίζονται στα μάτια και τ’ αυτιά των ακροατών συμμετρικές, μεσογειακές εικόνες από τα μικρά γυάλινα κομμάτια. Σ’ αυτό συνέτεινε απίστευτα και η καλλιτεχνική επιμέλεια κι εκτύπωση του ρεσιταλικού προγράμματος, ενός από τα αριστοτεχνικότερα και αρτιότερα διευθετημένα έντυπα προγράμματα των τελευταίων ετών. Μικρές, περιεκτικές βιογραφικές μινιατούρες των συνθετών με συνοδευτική φωτογραφία τους ήταν μια σύντομη αλλά καίρια επαφή μαζί τους. Η συνεχής περιστροφή των χεριών της στο κλαβιέ έκανε τα κομματάκια από το νοητό μουσικό καλειδοσκόπιο που μας πρόσφερε, να κινούνται και να δημιουργούνται διαφορετικοί σχηματισμοί. Και όπως και το ειδικά ραμμένο υπέροχο φόρεμα της για το ρεσιτάλ, η εντύπωση ήταν χρυσή συνολικά με μόνο έναν υπαινιγμό γαλάζιου. Ακριβώς όπως και η Μεσόγειος!
Αντώνης Μπαλάσκας
Θεσσαλονίκη 6 Δεκεμβρίου 2019
