Γράφει ο Αχιλλέας Σενγιέργκη. Απόφοιτος του τμήματος Βαλκανικών, Σλαβικών & Ανατολικών Σπουδών στο ΠΑΜΑΚ και Σπουδαστής ΙΕΚ, Διοίκησης Τουρισμού
Δεν είναι λίγοι, οι οποίοι χρησιμοποιούν καθημερινά τις δημοφιλέστερες πλατφόρμες, κυρίως για λόγους κοινωνικοποίησης. Όμως, από τότε που το Instagram και το TikTok απέκτησαν τεράστια απήχηση παγκοσμίως, είναι πολύ εύκολο κάποιος στις μέρες μας να αυτοπροσδιορίζεται ως “Influencer”, δημοσιεύοντας διάφορα περιεχόμενα. Σκοπός των χρηστών είναι να γίνουν όσο πιο αρεστοί στον κόσμο ή σε ένα κοινωνικό περιβάλλον, προκειμένου να τραβήξουν την προσοχή τους, με διάφορους τρόπους.
Πριν κάνουν την εμφάνισή τους τα κοινωνικά δίκτυα, υπήρχαν οι δημοφιλείς-μάγκες του σχολείου όπου, ο καθένας ήταν γνωστός λόγω της ελκυστικότητας του προς το αντίθετο φύλο ή στην ενασχόληση με τα αθλήματα και άλλες ψυχαγωγίες. Αρκετές φορές, αυτός/ή που τραβούσε τα βλέμματα, ήταν εκείνος/η που όχι μόνο καυχιόταν για τον εξωστρεφή χαρακτήρα, αλλά ασκούσε εκφοβισμό κάποιον που ήταν «κατώτερος» του, προκειμένου να γίνει ο πιο κουλ του σχολείου, ανεξάρτητα το φύλο.
Βέβαια, τέτοιες καταστάσεις λίγο πολύ, τις μαθαίναμε από τις αμερικανικές ταινίες, ολογράφως teenage movies. Τουλάχιστον, στις ταινίες των 90s και 00s περιείχε κωμωδία, ενώ στη σημερινή εποχή, προβάλλονται ουκ ολίγον με κοινωνική θεματολογία, που αντικατοπτρίζουν την αλήθεια. Δεν θεωρείται καθόλου τυχαίο το γεγονός ότι, οι σειρές και οι ταινίες είναι βγαλμένες από τη ζωή, είτε με πιο ήπιο τρόπο και είτε πιο δραματοποιημένο.
Εδώ και μια δεκαετία περίπου, το φαινόμενο της δίψας για περισσότερα likes, views και follows έχει πάρει μεγάλες διαστάσεις, δεδομένου ότι, ακόμη και οι ανήλικοι χρησιμοποιούν επίσης τις πλατφόρμες, ανελλιπώς. Στην αρχή, ο κόσμος πλοηγούσε μόνο στο Facebook για ορισμένο χρονικό διάστημα, προκειμένου να αναρτήσει φωτογραφίες, να κοινοποιήσει καταστάσεις (status) και να δηλώσει την παρουσία του σε μια τοποθεσία, με τις παρέες τους, έτσι ώστε να συγκεντρώσουν πολλά likes.
Αδιαμφισβήτητα, οι αξιολογήσεις ενός ανθρώπου με βάση τον αριθμό των likes, ξεκίνησε από τη Gen Z, κατά πλειοψηφία από τους σημερινούς 24χρονους, όπου κοιτούσαν να «ανταγωνίζονται» ο ένας με τον άλλον, ακόμη και πόσους φίλους θα συγκέντρωναν στα προφίλ τους. Ήταν μια μέθοδος, με σκοπό να τους μάθει ο κόσμος με το όνομά τους, εξαιτίας του κοινωνικού χαρακτήρα τους. Με άλλα λόγια, ήθελαν να τα έχουν καλά με όλους, όσο το δυνατόν, αν και στην πραγματικότητα είναι εντελώς ανέφικτο.
Με τον καιρό, το Facebook είχε «παλιώσει» και οι νέοι έστρεφαν στο Instagram και στο TikTok, μέχρι και σήμερα. Το Facebook μπορεί να υφίσταται, αλλά όχι για τον ίδιο σκοπό όπως παλιά, αλλά με το πρόσχημα να παρέχει ενημέρωση για ό,τι συμβαίνει στις μέρες μας. Όσον αφορά τις επίκαιρες πλατφόρμες, θα λέγαμε ότι, αναγνωρίζουμε πιο εύκολα τα αρνητικά, χωρίς ωστόσο να συνειδητοποιούμε ότι ξεφεύγουμε από τα όρια. Με την προσθήκη των «ακολούθων» και των «αντιδράσεων», η νέα γενιά έχει δείξει πως, σε ένα βαθμό «ζει», με βάση το πόσους ακολούθους θα μαζέψουν, αν θα συγκεντρώσουν -κατά μέσο όρο- τετραψήφιο αριθμό.
Δηλαδή, αν ένας χρήστης, μάζευε λιγότερα likes, αντιδράσεις και ακολούθους, οι «δημοφιλείς» τους έθεταν στο περιθώριο, χαρακτηρίζοντάς τους ως αντικοινωνικούς, όπως το βλέπουν οι ίδιοι. Αξίζει να αναφερθεί ότι, οι περισσότεροι από τους γεννηθέντες του 2000, έκριναν τους συνομήλικούς τους, μέχρι και την εμφάνιση, ακόμη και στα πανεπιστημιακά χρόνια. Πλέον, με την πάροδο του χρόνου, αρχίζει (εν μέρει) να εξαλείφεται αργά. Ωστόσο, το κριτήριο του φαίνεσθαι, έχει παρατηρηθεί -από την κοινωνία- πιο πολύ να προκύπτει στις γυναίκες προς τους άνδρες ή ακόμα και μεταξύ τους, σε διάφορους παράγοντες, χωρίς να παραλείπουμε ότι, δεν υπάρχουν και άνδρες που το επιδιώκουν.
Η ωραιοποίηση έχει παίξει σημαντικό ρόλο στα κοινωνικά δίκτυα, μιας και ο κόσμος συχνά αυτοπροβάλλεται, μέσω των ιστοριών (stories), δείχνοντας στην ουσία μια ψεύτικη εικόνα, η οποία απέχει από την έξω ζωή και πολλές φορές από τις αναρτήσεις τους, όχι μόνο δεν το στηρίζουν, αλλά προσπαθούν να υποκινήσουν τους θεατές, προκαλώντας τους ζήλεια ή διχασμό. Η αλήθεια είναι ότι, πίσω από την οθόνη κρύβεται η ανασφάλεια. Παραδείγματος χάριν, ένα ζευγάρι που κοινοποιεί τακτικά την προσωπική τους ζωή, δημοσίως, ενδεχομένως να μην αγαπιούνται και έτσι ζητούν παράλληλα την προσοχή.
Το μειονέκτημα είναι ότι, υπάρχει μια δυσκολία στη διαφορά μεταξύ των όρων «κοινωνικός» και «δημοφιλής», διότι ορισμένοι νέοι υποστηρίζουν πως, αν κάποιος έχει πελώρια επιρροή διαδικτυακά, αυτομάτως τον καθιστούν ως κοινωνικό και δημοφιλή άτομο, πράγμα το οποίο δεν ισχύει σχεδόν καθόλου επειδή, υπάρχουν κοινωνικοί άνθρωποι που είναι ελάχιστα δημοφιλείς στα social media, ενώ αντιστρόφως υπάρχουν οι δημοφιλείς που δεν προτιμούν να μιλάνε με πολλούς ανθρώπους κάτι το οποίο είναι συχνό φαινόμενο.
Σήμερα, ο δημοφιλής δημιουργεί περιεχόμενο το οποίο αποτελείται από: δημόσιες απόψεις περί κοινωνικό-πολιτικών θεμάτων, αυτοσχεδιασμούς (sketches) και ακραίες προκλήσεις που μπορούν να εκπλήσσουν το κοινό. Για το δε τελευταίο, κάμποσοι YouTubers έχουν δεχθεί πυρά επιθέσεων από τους χρήστες, λόγω των ανάρμοστων συμπεριφορών π.χ. με ορισμένες φάρσες να επηρεάζουν αρνητικά την κοινωνία, χωρίς να υποδεικνύουν σεβασμό.
Με αφορμή τα περιστατικά ενδοσχολικής βίας, έχουν καταγραφεί πολλά γεγονότα εκφοβισμού, ανάμεσα στους μαθητές με την εμπλοκή ακόμη και των εκπαιδευτικών. Αντί να αποτραπεί ο όχλος, ούτως ώστε να μην υπάρξουν θύματα, στη χειρότερη να θρηνήσουμε αθώες ψυχές, οι υπόλοιποι μαθητές επιλέγουν να βιντεοσκοπούν τον ξυλοδαρμό, σε απευθείας μετάδοση στο TikTok για να λάβουν επιβεβαίωση.
Εν κατακλείδι, μπορεί οι 2000s να μην συνεχίζουν τη διάκριση έντονα, μολονότι, ο καθένας κοιτάζει να χαράξει τον δρόμο του, αλλά στη σημερινή εποχή τις περισσότερες φορές, η φράση του «ό,τι δηλώνεις, είσαι», έχει αποδειχθεί από τις αναρτήσεις ότι, μπορούμε κατά κάποιο τρόπο να μαθαίνουμε την προσωπικότητα των ανθρώπων έξω από το ίντερνετ.
