Έκθεση στο Σπίτι της Κύπρου
Διάρκεια έκθεσης 16/3-5/4/2020
Επίσημα εγκαίνια 26 Μαρτίου
από την Πρώτη Κυρία της Κυπριακής Δημοκρατίας
κα Άντρη Αναστασιάδη
Οι Πολιτιστικές Υπηρεσίες του Υπουργείου Παιδείας, Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας της Κυπριακής Δημοκρατίας, το Ίδρυμα Βίκτωρα Ν. Ιωαννίδη και το Σπίτι της Κύπρου στην Αθήνα οργανώνουν αναδρομική έκθεση του πρωτοπόρου Κύπριου καλλιτέχνη Βίκτωρα Ιωαννίδη (1903-1984). Η έκθεση, η οποία τελεί υπό την αιγίδα του Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας κου Νίκου Αναστασιάδη, σε επιμέλεια της ιστορικού τέχνης δρος Ελένης Σ. Νικήτα, θα πραγματοποιηθεί στον εκθεσιακό χώρο του Σπιτιού της Κύπρου στην Αθήνα από τις 16 Μαρτίου έως τις 5 Απριλίου 2020. Τα εγκαίνια θα τελέσει η Πρώτη Κυρία της Κυπριακής Δημοκρατίας, κα Άντρη Αναστασιάδη, την Πέμπτη, 26 Μαρτίου 2020, στις 7.30 μ.μ.
Τα 89 έργα που παρουσιάζονται στην έκθεση, σκιαγραφούν την μακρόχρονη καλλιτεχνική πορεία ενός από τους σημαντικότερους Κύπριους ζωγράφους του 20ού αιώνα. Ενός σκαπανέως καλλιτέχνη, ο οποίος συγκαταλέγεται μεταξύ εκείνων, οι οποίοι με προσωπικές θυσίες έθεσαν τα θεμέλια της έντεχνης εικαστικής δημιουργίας.
Ο Βίκτωρ Ιωαννίδης σπούδασε στη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας από το 1923 έως το 1929, εγκαινιάζοντας τους στενούς και μακροχρόνιους καλλιτεχνικούς δεσμούς που συνδέουν μέχρι σήμερα την Κύπρο με την Ελλάδα. Είχε καθηγητές τους Γεώργιο Ιακωβίδη, Σπυρίδωνα Βικάτο και Νίκο Λύτρα, και συμφοιτητές, μεταξύ άλλων, τους Γιώργο Ζογγολόπουλο, Σπύρο Βασιλείου και Αλέκο Κοντόπουλο. Καθόλα τα χρόνια της παραμονής του στην Αθήνα εργαζόταν ως σκιτσογράφος και γελοιογράφος σε διάφορες αθηναϊκές εφημερίδες και από το 1929 που περάτωσε τις σπουδές του, μέχρι το 1931 που επέστρεψε στην Κύπρο, συνεργάστηκε ως εικονογράφος με την Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια. Υπήρξε δε μαζί με τους Φωκίωνα Δημητριάδη, Νίκο Καστανάκη και Αντώνη Πρωτοπάτση, ένας εκ των ιδρυτών του Συνδέσμου Σκιτσογράφων Αθηναϊκών Εφημερίδων. Η ενασχόλησή του με τη σκιτσογραφία αποδείχθηκε καθοριστική για τη μετέπειτα καλλιτεχνική του πορεία, διότι αποτέλεσε σημαντική άσκηση στη συνοπτική και εύστοχη απόδοση της έκφρασης, των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών και εν γένει του χαρακτήρα των ατόμων που απεικόνιζε.
Επιστρέφοντας στην Κύπρο, ο Ιωαννίδης ανέπτυξε μια έντονη καλλιτεχνική δραστηριότητα. Αξιοποιώντας τα εφόδια με τα οποία τον προίκισε η μαθητεία του στη Σχολή Καλών Τεχνών, χάραξε τη δική του εικαστική πορεία, ερευνώντας και εφαρμόζοντας εναλλακτικούς τρόπους και τεχνικές για την ανάδειξη της φωτεινότητας και της διαύγειας των χρωμάτων και την επίτευξη ιδιαίτερων φωτισμών.
Τα θέματά του καθημερινά και οικεία, καλύπτουν όλες τις θεματογραφικές περιοχές: Την προσωπογραφία, το τοπίο με ή χωρίς την ανθρώπινη παρουσία, τις σκηνές από την καθημερινή ζωή των ανθρώπων, τη νεκρή φύση και το γυμνό. Στην έκθεση παρουσιάζονται χαρακτηριστικά δείγματα όλων των θεματογραφικών ειδών με τα οποία ασχολήθηκε. Στόχος του Ιωαννίδη υπήρξε η ανάδειξη της ομορφιάς που κρύβουν ακόμη και τα πιο ταπεινά αντικείμενα και οι πιο καθημερινές ανθρώπινες δραστηριότητες, ανάγοντας την αισθητική απόλαυση σε μέγιστο μέλημά του. Μεγάλος αριθμός έργων του εξυμνούν την αρμονική συνύπαρξη του ανθρώπου, των ζώων και της φύσης, μεταφέροντας στον θεατή το εξιδανικευμένο ήθος της παραδοσιακής αγροτικής Κύπρου.
Η οργάνωση στην Αθήνα της αναδρομικής αυτής έκθεση του Βίκτωρα Ιωαννίδη ύστερα από 89 χρόνια απουσίας, ας θεωρηθεί η μεγάλη μεταθανάτια επιστροφή του στην πόλη που του έδωσε τα πρώτα απαραίτητα καλλιτεχνικά εφόδια για το μακρύ και γόνιμό του ταξίδι στους δρόμους της μακρόχρονης εικαστικής του δημιουργίας. Μια μεταθανάτια επιστροφή με έργα που μας υπενθυμίζουν την αισθητική απόλαυση που έχουν τη δύναμη να μεταδίδουν και τη γοητεία που κρύβουν τα καθημερινά και τα οικεία.
Η έκθεση θα είναι ανοικτή για το κοινό
16.03 – 03.04.2020
Επίσημα εγκαίνια 26 Μαρτίου 7.30 μ.μ.
Τα εγκαίνια θα τελέσει η Πρώτη Κυρία της Κυπριακής Δημοκρατίας, κα Άντρη Αναστασιάδη
Χαιρετισμό θα απευθύνουν οι:
Στέλιος Ιωαννίδης
Πρόεδρος τον Ιδρύματος Βίκτωρα Μ. Ιωαινίδη
Κυριάκος Κενεβέζος
Πρέσβης Κυπριακής Δημοκρατίας
Πρόδρομος Προδρόμου
Υπουργός Παιδείας, Πολιτισμού,
Αθλητισμού και Νεολαίας Κυπριακής Δημοκρατίας
Επιμέλεια έκθεσης:
Δρ Ελένη Σ. Νικήτα
Συντονισμός έκθεσης:
Μαρία Ραγιά
Σύλια Παναγιωτίδου
Ώρες λειτουργίας: Δευτέρα, Τετάρτη, Παρασκευή 10:00-15:00
Τρίτη και Πέμπτη 10:00 -18:00
(Σάββατο και Κυριακή κλειστά)
ΣΠΙΤΙ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ
Μορφωτικό Γραφείο Πρεσβείας Κυπριακής Δημοκρατίας
Ξενοφώντος 2Α, 105 57,Αθήνα, Τηλ.: 210 37 34 934
email: [email protected], http://www.spititiskyprou.gr
ΒΙΚΤΩΡ ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ
(1903-1984)
Η οικογένεια
Ο Βίκτωρ Ιωαννίδης γεννήθηκε στη Λεμεσό το 1903.
Ήταν ο μικρότερος από τους τέσσερις γιούς του Νεοκλή Ιωαννίδη και της Ελένης, του γένους Σκυριανίδη.
Ο πατέρας του Νεοκλής, ήταν γνωστός βιομήχανος και τραπεζίτης της Λεμεσού. Από μικρός ταξίδεψε στην Αίγυπτο, μαθητεύοντας κοντά στο θείο του, ο οποίος ήταν κρασέμπορος. Με τις γνώσεις του αυτές, επιστρέφοντας στην Κύπρο, δημιούργησε το δικό του οινοποιείο. Τα κρασιά και η κουμανδαρία του οινοποιείου Ιωαννίδη ήταν εξαιρετικής ποιότητας, και απέσπασαν πολλά βραβεία σε τοπικές και διεθνείς εκθέσεις. Σχετικές αναφορές στον κυπριακό και ελληνικό Τύπο της εποχής είναι αρκετά ενδιαφέρουσες.
Στην αρχή της πρώτης δεκαετίας του 19ου αιώνα, ο Νεοκλής Ιωαννίδης ανέπτυξε αξιόλογη εμπορική και επιχειρηματική δράση. Το 1901, μαζί με τρεις άλλους διακεκριμένους συμπολίτες του, τους Αγαθοκλή Φραγκούδη, Ιωάννη Κυριακίδη και Χριστόδουλο Σώζο, ίδρυσαν το Λαϊκό Ταμιευτήριο Λεμεσού Λτδ, που εξελίχθηκε σε αυτό που σήμερα ονομάζουμε συγκρότημα της Μαρφίν-Λαϊκής Τράπεζας. Πρώτος Πρόεδρος του τότε Λαϊκού Ταμιευτηρίου διορίστηκε ο εκ των ιδρυτών του Αγαθοκλής Φραγκούδης, και πρώτος Διευθύνων Σύμβουλος ο Νεοκλής Ιωαννίδης.
Η μητέρα του Βίκτωρα Ιωαννίδη ήταν η Ελένη του γένους Σκυριανίδη, ιδιοκτητών του Ξενοδοχείου Forest Park στο θέρετρο των Πλατρών.
Τα πρώτα βήματα
Η κλίση του Βίκτωρα Ιωαννίδη στη ζωγραφική και τη μουσική, ήταν έντονη, ακόμα και από την εποχή που ήταν μικρό παιδί. Κατά τη διάρκεια των γυμνασιακών του σπουδών, ήταν μέλος της Ορχήστρας της Μανδολινάτας Λεμεσού, παίζοντας κιθάρα και βιολοντσέλο για αρκετά χρόνια υπό τη διεύθυνση του Ιδρυτή και Διευθυντή της, του σπουδαίου μουσουργού Χουρμούζιου.
Μετά την αποφοίτησή του από το Γυμνάσιο Λεμεσού το 1921 και με πρωτοβουλία του πατέρα του, ο οποίος προτιμούσε ένα σίγουρο επαγγελματικό μέλλον για το γιό του, εργάστηκε για μικρό χρονικό διάστημα ως λογιστής σε μεγάλη εμπορική εταιρεία. Ωστόσο, η αγάπη του για τη μουσική και τη ζωγραφική δεν του επιτρέπει να αποδεχθεί προαγωγή και παραιτείται από τη θέση του.
Την ίδια εποχή 1922, γνωρίζεται με τον ποιητή και ζωγράφο Νίκο Νικολαϊδη, με τον οποίο αναπτύσσουν στενή φιλία. Παρόμοια φιλία ανέπτυξε και με τον καθηγητή του της Τέχνης στο Γυμνάσιο και μετέπειτα συνεργάτη και συνέταιρό του, Γιώργο Φασουλιώτη.
Φανερά επηρεασμένος και από τους δύο, και με δεδομένη την ενθάρρυνσή τους, αποφασίζει να ταξιδέψει στην Αθήνα για να ακολουθήσει σπουδές στη ζωγραφική.
Φοίτησε στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας από το 1923 μέχρι το 1929, με καθηγητές στην Τέχνη τους Γεώργιο Ιακωβίδη, Σπύρο Βικάτο και Νικόλαο Λύτρα, και στην Ιστορία της Τέχνης τον Ζαχαρία Παπαντωνίου. Αποφοίτησε με άριστα.
Συμφοιτητές του υπήρξαν οι Σπύρος Βασιλείου, Αλέκος Κοντόπουλος, Γεώργος Ζογγολόπουλος, Αγλαΐα Γεωργοπούλου και Πολύκλειτος Ρέγγος.
Κατά τη διάρκεια των σπουδών του εργάστηκε ως μόνιμος σκιτσογράφος και συντάκτης σε διάφορα αθηναϊκά έντυπα όπως τον Ελεύθερο Τύπο (1923-24), την Ελληνική (1926-27), ως ανταποκριτής στο περιοδικό Πρόοδος (1924-26) καθώς και ως εικονογράφος στη Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια. Ήταν δε ιδρυτικό μέλος του Συνδέσμου Σκιτσογράφων Αθηναϊκών Εφημερίδων, μαζί με τους Φωκίωνα Δημητριάδη, Καστανάκη και Αντώνη Πρωτοπάτση.
Εργάστηκε παράλληλα ως σχεδιαστής στο Αρχιτεκτονικό και Τεχνικό γραφείο Γ.Α. Σούλη και Γ.Α. Κων/νίδη (1926-1930).
Έρευνα και τεχνικές
Το 1931 επέστρεψε μόνιμα στην Κύπρο και τη γενέτειρά του τη Λεμεσό. Αφοσιώθηκε σε συστηματικές έρευνες πάνω στα ποικίλα χημικά χρωματικά μείγματα. Στο πλαίσιο των ερευνών του αυτών, ταξίδεψε στην Ιταλία και τη Γαλλία. Ύστερα από επίμονους πειραματισμούς και δοκιμές, κατόρθωσε να ανακαλύψει τεχνοτροπίες σε τέμπερα με βάση εκείνη των παλιών εργαστηρίων της Ιταλίας.
Τα χρωματικά του μείγματος προετοιμάζονται στην φωτιά και δίνουν το μάξιμουμ της διαφάνειας και φωτεινότητας, η δε υφή των έργων του δίνει την αίσθηση της πορσελάνης. Με την τεχνική αυτή δημιούργησε πολλούς πίνακες, κυρίως νεκρές φύσεις, πορτρέτα και τοπία. Τη θεωρούσε τη σημαντικότερη συνεισφορά του στην Τέχνη, και άκουσε ευμενέστατα σχόλια από πολλούς ειδικούς. Τα έργα στα οποία την χρησιμοποίησε, ιδιαίτερα οι προσωπογραφίες, ξεχωρίζουν για τον μουσειακό, σκόπιμα πεπαλαιωμένο χαρακτήρα τους.
Επίσης επιδίδεται στο λάδι και το ακρυλικό, και τα θέματά του είναι το κυπριακό τοπίο και οι θαλασσογραφίες, με κύριο χαρακτηριστικό τον φωτεινό υπαιθρισμό ιμπρεσσιονιστικού χαρακτήρα.
Αρκετά παραγωγικός είναι και στο σχέδιο με μελάνι και ακουαρέλλα.
Ταξίδεψε και μελέτησε τέχνη στο Παρίσι και το Λονδίνο.
Δραστηριότητες και εκθέσεις
Στη Λεμεσό το 1936 ίδρυσε μαζί με τον Γ. Φασουλιώτη το Ατελιέ, το πρώτο εργαστήριο διακοσμήσεων στην Κύπρο την εποχή εκείνη. Ταυτόχρονα εξέδιδαν από κοινού και μία από τις πρώτες σατιρικές εφημερίδες της Κύπρου, ΤΟ ΓΕΛΙΟ (1928-37). Ο Βίκτωρ Ιωαννίδης συμμετείχε ως αρχισυντάκτης και σκιτσογράφος.
Εργάστηκε επίσης ως καθηγητής Τέχνης σε διάφορες σχολές, ιδιωτικές, αλλά και της μέσης εκπαίδευσης (1931-1966).
Το 1946 νυμφεύθηκε τη Μαρούλλα, κόρη του γνωστού εμπόρου και γεωκτήμονα Ισίδωρου Μακρίδη, και απέκτησε ένα γιο, τον Στέλιο.
Το 1963 εκπροσώπησε την Κύπρο στη Μπιενάλε Αλεξάνδρειας.
Έχει πάρει μέρος σε πολλές ομαδικές εκθέσεις σύγχρονης Κυπριακής Τέχνης στην Κύπρο και στο εξωτερικό (Ελλάδα, Γαλλία, Αγγλία, Αίγυπτο, Ην. Πολιτείες κ.α.) όπως και σε όλες σχεδόν τις πανελλήνιες εκθέσεις που οργανώθηκαν μεταξύ 1960-73.
Ο Βίκτωρ Ιωαννίδης ήταν ο πρώτος Κύπριος φοιτητής που απεφοίτησε από τη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας, και ο πρώτος από τους Κύπριους ζωγράφους που εξέθεσαν έργα τους για το κοινό, συμβάλλοντας στην καθιέρωση του θεσμού των εκθέσεων στην Κύπρο. Με την πρώτη ατομική του έκθεση το 1951, ο Τύπος της εποχής του προσέδωσε το χαρακτηρισμό του “πρώτου σκυταλοδρόμου της εικαστικής κίνησης στην Κύπρο”.
Οργάνωσε συνολικά 22 ατομικές εκθέσεις από το 1951 μέχρι και το θάνατό του το 1984, τόσο στη Λεμεσό, όσο και στις άλλες πόλεις της Κύπρου.
Έργα του βρίσκονται σε διάφορες ιδιωτικές συλλογές στην Κύπρο, το Λονδίνο, την Αθήνα, τη Βιέννη, το Παρίσι, την Αμερική και τον Καναδά.
Επίσης έργα του βρίσκονται στην Εθνική Πινακοθήκη Αθηνών (Μουσείο Αλέξανδρου Σούτσου), στη Δημοτική Πινακοθήκη Ρόδου, στην Κρατική Πινακοθήκη Κύπρου, στο Μουσείο Πιερίδη, στη Δημοτική Πινακοθήκη Λεμεσού, Λευκωσίας, Αμμοχώστου, Λάρνακας, καθώς και σε κυβερνητικά και δημόσια κτίρια όπως το Προεδρικό μέγαρο, η Αρχιεπισκοπή, η Βουλή, υπουργεία, πρεσβείες, τράπεζες κ.ά.
Ο Βίκτωρας Ιωαννίδης, μαζί με τους Αδαμάντιο Διαμαντή, Τηλέμαχο Κάνθο και Γεώργιο Πολ. Γεωργίου, συγκαταλέγονται στη γενιά των καλλιτεχνών που χαρακτηρίζεται ως «μέση γενιά», παίρνοντας τη σκυτάλη από τους παλιαότερους, στους οποίους ανήκουν οι Νίκος Νικολαϊδης, Ανδρέας Θυμόπουλος, Βασίλης Βρυωνίδης και Ιωάννης Κισσονέργης.
Ο Βίκτωρ Ιωαννίδης απεβίωσε στις 6 Ιουνίου 1984.
Διακρίσεις
• Το 1936, απονέμεται χρυσό μετάλλιο και τιμητικό δίπλωμα στο Ατελιέ Φασουλιώτη/Ιωαννίδη, στη διάρκεια της Βιομηχανικής Έκθεσης στη Λεμεσό.
• Το 1953, τιμήθηκε με χρυσό μετάλλιο στο Παγκύπριο Φεστιβάλ Πλατρών για το έργο με το οποίο συμμετείχε.
• Το 1962, τιμήθηκε με χρυσό μετάλλιο σε Διεθνή Έκθεση Ανθέων στη Λεμεσό, για έργο του με θέμα τα άνθη.
• Το 1977, πίνακάς του που απεικονίζει το παλιό λιμάνι της Λεμεσού, επελέγη να κοσμήσει γραμματόσημο της Κυπριακής Δημοκρατίας.
• Τον Φεβρουάριο του 1984, σε σεμνή τελετή στο Δημοτικό Μέγαρο, του απονεμήθηκε το χρυσό μετάλλιο της πόλης από τον Δήμαρχο, ως επιστέγασμα, αλλά και δείγμα αναγνώρισης της πολύπλευρης προσφοράς του στην πολιτιστική και καλλιτεχνική ζωή της πόλης και γενέτειράς του, Λεμεσού.
• Τον Απρίλιο του 1991, επτά χρόνια μετά το θάνατο του, ο Δήμος Λεμεσού έδωσε το όνομα του καλλιτέχνη σε δημόσια πλατεία στην οδό Αρχ. Μακαρίου Γ΄226 (σχεδόν απέναντι από το σπίτι όπου έζησε ο καλλιτέχνης). Εδώ φιλοτεχνήθηκε και η προτομή του εκλιπόντος, τα αποκαλυπτήρια της οποίας έγιναν την 21η Απριλίου 1991 από τον Υπουργό Παιδείας Χριστόφορο Χριστοφίδη.
Μετά τον θάνατό του έχουν γίνει δύο αναδρομικές εκθέσεις και άλλες εκδηλώσεις:
• Ο Δήμος Λεμεσού δημιούργησε στη Δημοτική Πινακοθήκη ειδική αίθουσα με το όνομα του καλλιτέχνη. Όλα τα έργα του ζωγράφου που ανήκουν στη συλλογή της Πινακοθήκης εκτίθενται εκεί. Αυτά εμπλουτίζονται με την προσθήκη έργων που οι οικείοι του ζωγράφου δώρισαν στο Δήμο, στα πλαίσια εκδήλωσης που έγινε για το σκοπό αυτό.
• Λίγους μήνες μετά, στα πλαίσια των εορτασμών που διοργανώνονταν από τον Δήμο Λεμεσού και τον Πνευματικό Όμιλο Νέμεσο για το Έτος Παλιάς Λεμεσού, έργα του που απεικονίζουν την παλιά Λεμεσό κοσμούν όλα τα έντυπα που εκδίδονται με αυτή την αφορμή. Πριν το θάνατό του, του είχε ζητηθεί να τα φιλοτεχνήσει για τους σκοπούς των συγκεκριμένων εκδηλώσεων. Σ’ αυτά ανήκουν αφίσες, επετειακοί φάκελοι πρώτης ημέρας κυκλοφορίας με σχέδια του της παλιάς Λεμεσού κ.ά.
• Στο πλαίσιο των εγκαινίων της Γκαλερί Αργώ του Κώστα Σερέζη στις 22 Μαΐου 1989 στη Λευκωσία, πέντε χρόνια μετά το θάνατο του ζωγράφου και σε συνέχεια της παρουσίασης από την γκαλερί των πρώτων τριών καλλιτεχνών της γενιάς του 20ού αιώνα (Αδαμάντιου Διαμαντή, Τηλέμαχου Κάνθου και Βίκτωρα Ιωαννίδη) διοργανώνεται αναδρομική έκθεση των έργων του.
• Επτά χρόνια μετά το θάνατό του, στο πλαίσιο των αποκαλυπτηρίων της προτομής του καλλιτέχνη στις 21 Απριλίου 1991 από τον Υπουργό Παιδείας Χριστόφορο Χριστοφίδη, διοργανώνεται δεύτερη αναδρομική έκθεση των έργων του στο Ξενοδοχείο Κούριον στη Λεμεσό.
