Τι είναι η ζωγραφική για εσάς; μια μορφή προσωπικής έκφρασης; ανάγκη για δημιουργία; επικοινωνία; ή κάτι άλλο;
Η ζωγραφική, η αρχαιότερη των τεχνών, δεν είναι τίποτα άλλο παρά μια μορφή επικοινωνίας με τους σύγχρονους σου και τις επόμενες γενιές. Κάθε ζωγράφος δεν κάνει τίποτε άλλο, από το να αφηγείται το δικό του παραμύθι, με τον δικό του προσωπικό τρόπο, «στους γύρω του». Και όσο περισσότερο κόσμο επηρεάσει αυτό το «παραμύθι», και όσο μεγαλύτερη διάρκεια στο χρόνο έχει, τόσο πιο σημαντικό είναι το έργο και ο ρόλος του ιδίου του καλλιτέχνη. Για παράδειγμα ο Λεονάρντο ντα Βίντσι ζει ακόμα σήμερα πεντακόσια χρόνια μετά τον βιολογικό του θάνατο· ζωντανεύει όσες φορές ένας θεατής αντικρίζει την Μόνα Λίζα, υπό αυτή την έννοια ο Λεονάρντο δεν έχει πεθάνει, ζει και αναπνέει μέσα από τα έργα του. Τι άλλο θα μπορούσε να ήταν η ζωγραφική και εν τέλει όλες οι τέχνες, παρά μια ματαιόδοξη προσπάθεια επικοινωνίας, ένα αποτύπωμα υπαρξιακό στο χώρο και στο χρόνο, μια κραυγή αγωνίας για όσα νοιώθεις βαθειά μέσα σου, για όσα σκέφτεσαι, όσα σε απασχολούν και όσα θέλεις να πεις;
Πώς θα χαρακτηρίζατε τον εαυτό σας ως εικαστικός; Ποιες είναι οι πηγές έμπνευσής σας ως εικαστικός;
Δεν γνωρίζω τι σημαίνει ο όρος «έμπνευση», γιατί θεωρώ ότι ένας καλλιτέχνης δεν μπορεί να περιμένει την συνθήκη αυτή για να δουλέψει. Αν έρθει η έμπνευση έχει καλώς, αν κάνει χρόνια να μας επισκέπτεται ή δεν έρθει ποτέ, τι κάνουμε, τα παρατάμε; Το αντίθετο, ο ζωγράφος δουλεύει επί καθημερινής βάσης, συστηματικά, και μέσα από τη συνεχή τριβή του με την εργασία, έρχονται και τα ευρήματα, οι καινοτομίες και ταυτόχρονα οι πολύ δυνατές του στιγμές.
Με ποια προσωπικότητα της Τέχνης θα θέλατε να έρθετε σε διάλογο και με αφορμή ποιο θέμα;
Είμαι, όπως φαντάζομαι κάθε καλλιτέχνης που αγαπάει αυτό που κάνει, σε έναν αδιάκοπο και στενό διάλογο με την ιστορία της τέχνης συνολικά, γιατί πιστεύω και εγώ πως στην τέχνη δεν υπάρχει παρθενογένεση. Κουβαλάμε όλοι εμείς στις πλάτες μας τους δάσκαλους του παρελθόντος, τους ζωγράφους που μας άνοιξαν τα μάτια, που μας έδειξαν τον δρόμο, και που μας έμαθαν να βλέπουμε και να σκεφτόμαστε με ζωγραφικούς όρους. Και όπως όλοι, έχω και εγώ τις αγάπες μου, τους καλλιτέχνες που με σημάδεψαν, που συνομιλώ καλλιτεχνικά. Αν και ο διάλογος αυτός δεν είναι πάντα ειρηνικός, είναι μια σχέση που δοκιμάζεται κάθε φορά, κάποιες φορές με τάσεις πατροκτονικές, και άλλες με πιο ήπιους τόνους, παραμένει ουσιαστικός και πρωτεύουσας σημασίας. Ενδεικτικά θα έλεγα πώς κάποιοι πρωταγωνιστές αυτής της συνομιλίας είναι ο Ελ Γκρέκο, ο Ρέμπραντ, ο Γκόγια, ο Μανέ, ο Πικάσο, ο Κλέε, ο Μπέικον και πολλοί άλλοι.
Θα μπορούσατε να ασχοληθείτε με κάποια άλλη μορφή τέχνης εκτός της ζωγραφικής;
Αγαπώ πολύ την γλυπτική, την λογοτεχνία, το θέατρο, τον κινηματογράφο. Είμαι της άποψης πως αυτοί που ασχολούνται με πολλά, στο τέλος δεν κάνουν τίποτα καλά. Πιστεύω πως με ότι ασχοληθείς, πρέπει να αφιερώσεις πολύ, πάρα πολύ χρόνο, δεν γίνεται αλλιώς. Βέβαια σε αυτόν τον κανόνα υπάρχει και η εξαίρεση: ο Λεονάρντο ντα Βίντσι ας πούμε, που με ότι καταπιάστηκε ήταν εξαιρετικός, αλλά είναι μια πολύ σπάνια περίπτωση, θεωρώ. Κάποτε έγραφα, θα μπορούσα να είχα γίνει καλός συγγραφέας, αλλά επέλεξα την ζωγραφική γιατί δεν μπορούσα να ζήσω δίχως αυτή.
Αν επιλέγατε μια διαφορετική εποχή για να ζήσετε και να δημιουργήσετε ποια θα ήταν αυτή και με ποιον τρόπο πιστεύετε ότι θα εκφραζόσασταν καλλιτεχνικά;
Πιστεύω πώς ο κάθε καλλιτέχνης είναι γέννημα θρέμμα της εποχής και του περιβάλλοντα χώρου που ζει και αναπνέει. Εγώ μέχρι τα δεκαεννέα μου χρόνια έζησα στα Τίρανα Αλβανίας, και πάνω από εικοσιπέντε άλλα χρόνια, στην Αθήνα. Δεν θα μπορούσα να κάνω την ζωγραφική που κάνω αν έλειπε ένας από τους σταθμούς αυτούς. Ούτε θα είχα αυτή την φιλοσοφία ζωής. Όπως δεν θα μπορούσε να είχαμε το έργο του Ελ Γκρέκο αν έλειπε ένας κρίκος της αλυσίδας: «Ελλάδα, Ιταλία, Ισπανία» (μιλώντας κυρίως με πολιτισμικούς και όχι με κρατικούς όρους, γιατί τα κράτη αυτά όπως τα ξέρουμε σήμερα σαν κρατικές οντότητες δεν υπήρχαν τότε). Ο Ελ Γκρέκο καλλιτεχνικά είναι το αποτέλεσμα αυτών των ζυμώσεων και αυτών των σταθμών. Έτσι λοιπόν δεν μπορώ να φανταστώ το έργο μου σε διαφορετική εποχή και σε άλλα μέρη, σίγουρα δεν θα ήταν ίδιο, σίγουρα δεν θα ήμουν εγώ, και ίσως αυτός που θα ζούσε τότε αντί εμού, θα μπορούσε να μην ήταν καν ζωγράφος. Είμαστε «προϊόντα», ξαναλέω, της εποχής μας και της πορείας μας σε ανθρώπινο αλλά και σε καλλιτεχνικό επίπεδο.
Ποια είναι η σχέση του δημιουργού με το έργο του;
Υπάρχει μια σχέση απόλυτου πάθους την στιγμή που γεννιέται ένα έργο, που κάποιες φορές εμποδίζει την διαύγεια του πνεύματος κα θολώνει την κριτική ματιά. Μια αναλογία μου έρχεται με την κατάσταση ενός ανθρώπου που είναι τρελά ερωτευμένος και δεν μπορεί να δει τα πράγματα με μια αντικειμενική ματιά. Με τα χρόνια αυτά τα συναισθήματα και αυτή την φλόγα, την ώρα της δημιουργίας, μαθαίνεις να τα ελέγχεις, όσο μπορείς και περισσότερο. Τα καλά έργα είναι αυτά που και μετά από χρόνια διατηρούν την φλόγα ζωντανή, τα μετρία απλά αντέχονται, τα άσχημα μου είναι αδιάφορα, ξένα, και θέλω να τα καταστρέψω.
Ποια είναι τα μελλοντικά σας σχέδια;
Δεν κάνω σχέδια, γιατί λένε, όταν οι άνθρωποι κάνουν σχέδια ο Θεός χαμογελάει. Το μόνο που θέλω είναι να κρατώ την φλόγα της τέχνης, αυτή την φλόγα που μου καίει τα σωθικά, ζωντανή, ακόμα και σε αυτούς τους σκοτεινούς καιρούς, και κάνοντας αυτό θεωρώ πως κάνω το χρέος μου σε καλλιτεχνικό, μα πάνω από όλα σε ανθρώπινο επίπεδο· λειτουργώντας έτσι νοιώθω πως ζω.
Toni Milaqi (www.tonimilaqi.weebly.com)
Βιογραφικό. O Toni Milaqi (Τόνι Μιλάκης) είναι ζωγράφος. Γεννήθηκε το 1974 στα Τίρανα (Αλβανία) από Έλληνες γονείς. Από το 1993 ζει και εργάζεται στην Αθήνα.
Σπουδές
