Επιμέλεια: Εύα Πετροπούλου Λιανού
Tradotto e preparato da Angela Kosta Accademica, scrittrice, poetessa, giornalista, traduttrice, Direttrice del quotidiano Një Dritare e Re – Una Nuova Finestra e Vice. Direttore & Vice Caporedattore sul giornale Albania Press.
Sot sjellim për lexuesit në Gazeta Destinacioni lirikat e mrekullueshme të poetit italian Gianislavo Pio Fortunato.
GIANSALVO PIO FORTUNATO ka lindur në Santa Maria Capua Vetere (Caserta – Itali) më 20 mars 2002 dhe jeton në San Marcellino (Caserta). Aktualisht ai është student i Fakultetit Filozofik në Universitetin “Federico II” (Napoli). Në korrik të vitit 2022, ai botoi përmbledhjen e tij të parë të poezive, “Ulivi nascenti – Ullinj të lindur”, nga Shtëpia Botuese Albatros il Filo. Kjo përmbledhje pasohet nga një përkushtim i ethshëm për njohjen e identitetit të tij poetik dhe filozofik, i kombinuar me një bashkëpunim dhe shkëmbim intensiv me realitetet kulturore dhe letrare të territorit të tij. Në korrik të vitit 2023, u botua antologjia e dytë poetike “Civiltà di Sodoma – Qytetërimi i Sodomës” nga Shtëpia Botuese “RP Libri”. Ai zuri vendin e parë, për Seksionin e të rinjve me Çmimin Ndërkombëtar të Poezisë “Scriptura”, me tekstin e pabotuar “Illio”. Një tjetër vepër e tij e pabotuar, “Allegria d’una memoria – Alegria e një Kujtese”, u përfshi si një nga poezitë më të mira për të Dashuruarit në vitin 2023 në Antologjinë e çmimit “Città San Valentino – Qyteti i Shën Valentinit” dhe një nga tekstet e tij poetike “Buzët e ringjalljes” doli i pari i klasifikuar në garën kombëtare në konkursin Pader Melis. Gianislavo bashkëpunon rregullisht me gazetën mujore “Agorà Giovani” (Edizioni Scuderi), ku redakton rubrikën “Genealogjia dhe modernizimi”. Ai bashkëpunon gjithashtu me Revistën Ndërkombëtare të poezisë “Forma Fluens”. Recensionet e vargjeve të tij të botuara janë shfaqur në Road TV, në rubrikën letrare “Libër i autorit” për Contrasto TV, në blogun e kritikës letrare “Kalime poetike”, në blogun e redaktuar nga poeti Antonio Spagnuolo “Ëndrra e poezisë”, si dhe përmes një artikulli prezantues për çështjen krahinore tek “Mëngjesi”, në blogun letrar kombëtar “Vargjetëlira”. Veprat e tij të pabotuara janë shfaqur gjithmonë në blogun “Poetry dream” dhe në “La Bottega della Poesia” tek Republika.
Zakonisht kur përkthej tekste apo poezi futem në thelbin dhe thellësinë e poezisë, ashtu sikurse edhe në brendësinë e shpirtit të autorit. Kam përkthyer shumë poetë të famshëm bashkëkohorë nga e gjithë bota, duke përfshirë edhe klasikët. Sot dua të them se më kanë bërë shumë përshtypje vargjet e Gianislavo Pio Fortunatos. Kalova me të vërtetë pragun e brendësisë së tij, dhe u gjenda në një oaz kaq madhështor dhe befasues, duke uruar që ato vargje të mos mbaronin kurrë. Të gjitha unike!!! Të gjitha me dêshirën dhe urimin që të përkthehen edhe në shumë gjuhë të tjera, sepse mbartin brenda vetes jo vetëm vlera poetike, jo vetëm pasuri letrare të këtij autori të ri 21-vjeçar, por sepse (jam më se e sigurtë) se lexues të tjerë do të mbeten pa frymë, duke e humbur vetveten në magjinë e këtyre poezive plot metafora, retorika, alegori, përngjasimeve etj… Edhe pse shumë i ri, Fortunato tashmë ka vetëdijen e plotë se si është bota e përjetshme, e brendshme dhe e jashtme. Reflektimi dhe meditimi i tij gjithashtu i tërheq lexuesit t’i bëjnë pyetje vetes dhe të nxjerrin konkluzione edhe ata vetë. Duke kaluar nëpër vargje, gjejmë plotësinë e jetës së hidhur dhe rrëqethëse, të vendosur në sfondin e një pikture në të cilin shfaqet një trëndafil i vizatuar me ngjyrë të kuqe të hidhur, vjollca të mermerit, metaforë kjo që na bie në sy, jo me ato vizualë dhe të varrosur, por me sytë e mendjes, të cilët ndeshen me mashtrimin, mëkatin (metaforë mjaft i spikatur: gjarpri), dhe kalojnë e arrijnë një të ardhme të pasigurt do të thosha, pasi në rrugicat e heshtura dëgjohet vetëm klithma e dëshpëruar e një njeriu në fund të ekzistencës së tij. Me këtë alegori autori finalizon fundin e rrugëtimit tonë. Në vargjet e Gianislavos bie shumë në sy mënyra e tij e të shprehurit, “bagazhi” i tij plot imazhe dhe figura mitologjike: dafina (në Bibël simboli i ringjalljes së Krishtit, kurse në lashtësinë greko – romake simbol i mençurisë dhe lavdisë). Me rrjedhshmërinë e vargjeve të tij, Fortunato na transporton në kohët e perëndive; me penën e tij autori vjershëron me aq përsosmëri, saqë edhe ne arrijmë të jemi në këtë atmosferë të lashtë, duke dëgjuar këngët e shkëlqyera e të rralla epike nën tingujt e harpës. Përveç kësaj, figura e Nënës shfaqet me madhështi unike në kompozimet e Fortunatos. Gianislavo tashmë e shpreh dashurinë e tij të pandërprerë dhe intensive për të, që në vargjet e para të poezisë së tij: Nuk shoh horizont tjetër përveç syve të tu. Me këtë varg ai shpreh gjithë krenarinë e tij për të qenë identik (me zemër të mirë) me atë që e solli në jetë, me Nënën e tij që u flijua duke e rritur, ushqyer, duke qëndruar gjithmonë pa u lodhur në këmbë: Stabat Mater. Dhe është pikërisht madhështia e një Nëne dhe dashuria ndaj saj, që poeti nuk e pranon mungesën dhe humbjen e saj, por i ofron shpirtin për t’i dhuruar lirinë. Fortunato përdor në mënyrë perfekte edhe figurën e hominidëve, të cilët i përkasin epokës terciare, ashtu sikurse edhe selvitë (simbol i mençurisë dhe pavdekësisë). Në fund, Gianislavo ngjyen me mjeshtëri të madhe, koncepte të thella dhe vargje me domethënie kuptimplote dhe, sigurisht, edhe pse i ri, tashmë ai është një poet i njohur bashkëkohor italian.
HESHTJE E JETËS
Diçka qëndron
pse jo një grumbull
çastesh të copëtuara
të jetës së lulëzuar
porsi trëndafil
i një të kuqi të hidhur
i purpurt si mermerët prezentë
që varrosin sytë tanë
në një vrull emocionesh
të cilat lënkunden
në vazhdimësinë e grupimeve
ku nuk shfaqet në dritë
veçse pikëpyetja e lakmisë
së ekzistencës, nga e cila
kapërdridhet gjarpri mashtrues
si mëkat i rilindur.
Dreqi t’i marrë atëherë
në qiejt e errët
të fshehtat e së shkuarës,
urrejtje të së nesëmes
të paparashikuar.
E ardhmja…
Gjithçka hesht
në rrugicat në agoni
dhe në britmën e ashpër
të një burri
në perëndimin e dritës së tij.
SILENZIO DI VITA
Resta qualcosa,
se non un cumulo
di attimi infranti
della vita fiorita come rosa
d’un rosso acidulo,
purpureo come gli astanti marmi
che seppelliscono
i nostri occhi
in un vortice di emozioni,
che barcollano
al seguito di crocchi,
ove non appare alla luce
che l’avido interrogativo
d’esistenza, a cui
s’attorciglia il serpente
ingannante come al peccato redivivo.
Dannazione, allora, in cieli bui
celanti il passato, odianti il presente
e non vaticinanti
il futuro…
Tutto tace
nei vicoli agonizzanti
e nell’urlo duro d’un uomo,
al tramonto della sua luce.
LËVIZJA E V NGA “ODE E LULËKUQES SË KUQE”
Që unë të besoj,
në borxhin e historisë,
tek dafina e riprodhimit autentik
mundet atëherë
njeriu ta ndajë
harmoninë parnasiane
nga ode të konsumit të jetës tokësore?
Kush dyshim,
me arësyetime rraskapitëse,
prekin tashmë kokën time,
me thinja,
nga fistonët e komedisë sociale,
dhe kumbojnë në një shpirt
që pezull rri në botë.
Nuk është dëshirë
që ka një formulues
ose një postulator;
është një cohëz e këngës së lashtë
të recituesve, që më zjarrmon
me aromën e ditëve autentike,
ku faljes bukolike
i përgjigjej lema hyjnore
e njohurive në kabinetet
e kopshteve të intelektit.
Në fate të tilla,
thërras njerëzit tanë:
duhet të ndreqen ndotjet e erës;
duhet të testohet aroma e fjalës së thyer;
duhet të drejtohet shoqëria e skalitur
për nderimin e Republikës.
Nëse ngazëllimi do të ishte
masakruar nga kërditë e botës,
le të jetë dafina ta lëkundë tokën;
qofshin muret e tokës përtej shenjtërimit
ta thërresin hënën,
dehje e instinktit të përgjakshëm
të trazirave të qytetërimit.
E vetmja shpresë mbështetet
në buzëqeshjen e ngrohtë të poezisë;
e vetmja shpresë në brezaret
e fytyrës rrufe, që të drejton
tek Muza me këmbë të shpejtë,
në livadhe të shkrumbruara
nga vapa e homologimit erotik
të kopshtit të botës;
ku Shpirti, i thyer,
duket sapo ka hapur krahët e intelektit.
V MOVIMENTO DA “ODE AL PAPAVERO ROSSO”
Che io creda,
nel debito della storia,
al lauro del procreare
autentico. Può, allora,
l’umano scindere
la parnasica armonia
dall’ode dei consumi
del vivere terreno?
Quale dubbio, d’estenuante
ragione, ora affiora
sul capo mio, canuto
dagli smerli della
commedia sociale, e
riverbero d’un’anima
che aleggia, come sul
mondo. Non è anelito,
che abbia un formulatore
od un postulatore; è il cencio
del canto antico
degli aedi, che m’infervora
al fiuto dei giorni autentici,
ove alla bucolica grazia
rispondeva il lemma divino
del sapere nei pensili
giardini dell’intelletto.
A tali venture, richiamo
ora il popolo nostro:
abbia a ricucire
le contaminazioni
del vento; abbia a saggiare
il profumo della parola
spezzata; abbia a levigare
la società scolpita
per la venerazione della Repubblica.
Se l’ardore dovesse essere
deturpato dagli scempi
del mondo, sia il lauro
a fremere la terra; siano
le mura della terra
aldilà del sacro a
vociare la luna, ebbra
del sanguinante istinto
di turbamento della civiltà.
Unica speranza si ripone
nel caldo sorriso della poesia;
unica speranza nei solchi
del volto fulmineo, che t’erge
a Musa dal piede veloce,
sui prati, arsi dalla calura
dell’erotica omologazione
del giardino del mondo;
ove lo Spirito, affranto,
pare abbia schiuso
le ali d’intelletto.
NËNA QËNDRON NË KËMBË
Nuk shoh horizont tjetër
veç syve të tu:
janë të një nëne që ka ushqyer
dhe ka dhënë gji;
janë të miat,
me të njëjtën nuancë druri dhe dekorativë
njësoj i papërshkueshëm nga zjarri
vizion kokëfortë i unit tim.
Tek ty lakmojnë dhe ulërasin nyjet e mia
kështu që sapo bëhet ditë,
në pasqyrë shfaqesh
si ndërgjegjja ime:
racionale dhe e patundur;
dhe në barkun tënd
është lidhur makthi dhe ankthi im:
pse kam lindur
ose kush është karrigia ime në botë?
Do të jetë enigmë e pazgjidhur,
pasi fytyra jote
është vello e pazgjidhshmërisë.
Zemër e sjellshme ështe e imja,
po… si ajo e nënës,
po… siç mbyllet në allçi;
por shpirti arsyeton
dhe tjetërsimi drejt pafundësisë
për ty
është jashtë çdo skeme,
aq sa për ta sjellë
në cilin kufi metafizik
Arësyen time.
Njësoj i druhem
hijes tënde
përtej portave të Hadesit,
sepse uni im
nuk do të jetë kështu:
jo më i zemëruar, as sherrxhi i butë.
Në fakt, kush do të zbriste në luftë me mua,
mollëzat duke më përkëdhelur?
Mungesa jote
do të jetë kulmi im:
liria
me çmimin e shpirtit tim.
STABAT MATER
Non vedo
altro orizzonte
che i tuoi occhi:
son di madre
che ha allattato e nutrito;
sono i miei stessi,
col medesimo sfumato
ligneo e decoroso
e la stessa ignifuga
e testarda visione
del mio io.
In te bramano
e gridano i miei nodi
sicché, fattosi giorno,
allo specchio affiori
come mia coscienza
razionale ed immobile;
ed al ventre tuo
legata è
la mia pena
ed angoscia:
perché sia nato
o quale sia la seggiola
mia nel mondo
sarà enigma irrisolto,
poiché il tuo volto
è il velo
dell’irrisolutezza.
Cuore gentile
è il mio,
sì come quello materno,
sì come l’hai calato
in calchi;
ma l’anima ragiona
e l’alienazione
verso l’infinito
è per te
fuori ogni schema,
tanto da porti
quale limite metafisico
alla mia stessa Ragione.
Ugualmente temo
la tua ombra
oltre i cancelli dell’Ade,
poiché il mio io
non sarebbe tale:
non più iracondo,
né teneramente litigioso.
Chi, infatti, scenderebbe
in guerra con me,
accarezzandomi le goti?
La tua assenza
sarà il mio apice:
la libertà
al prezzo della mia anima.
HESHTJA E QIPARISIVE
Dhe është i ngadalshëm
zjarri i ditës,
ndaj nuk gjej
motivin e panjohur
që unë të vazhdoj
të thith këtë ajër
të pabesë dhe keqdashës
kakudë e gaztë
që ndalon ditën
si dritare e ulur,
teksa bota
apokaliptike shembet.
E thatë
është shkretëtira
në tërësi
dhe në vetvete nuk lë
veç hominide,
forma të artit bashkëkohor
të prezantimit
të trupëzimit
ku shpirti
është në arrati nga burgu pandorik
si dorëzim eskatologjik
përballë keqkuptimit
të botës
të qenies së ardhur
për ta patur; dhe nga retorika
e trullosur nga heshtja
e qipariseve.
(Tekstet e propozuara janë botuar të gjitha dhe janë marrë nga përmbledhja “Qytetërimi i Sodomës” (RP Libri, qershor 2023).
IL SILENZIO DEI CIPRESSI
Ed è lento
il fuoco del giorno,
sicché non trovo
l’ignoto motivo
per cui io continui
a respirare quest’aria
fedifraga e virulenta,
cicuta aeriforme
che sbarra il giorno
come finestra seduta,
mentre il mondo
apocalittico crolla.
Arido
è il deserto
in piena
ed in sé non lascia
che ominidi,
forme d’arte contemporanee
di rappresentazione
della corporeità,
a cui lo spirito
è sfuggito pandorico,
come escatologica resa
dinanzi all’incomprensione
del mondo,
dell’essere divenuto
avere; e della retorica
tramortita dal silenzio
dei cipressi.
(I testi proposti sono tutti editi e tratti dalla raccolta “Civiltà di Sodoma” (RP Libri, giugno 2023)
Di solito quando traduco entro nello spirito e nella profondità della poesia, così come nella profondità dell’anima dell’autore. Ho tradotto tantissimi celebri poeti e poetesse contemporanei da tutto il mondo, classici anche; oggi devo dire che sono assai colpita. Traducendo i versi di Gianislavo Pio Fortunato ho oltrepassato la soglia della sua profondità, trovandomi in un’oasi così magnifico e sorprendente, desiderando che quei versi non finissero mai. Tutti unici!!! Tutti da tradurli anche in altre lingue, perché portano in sé non solo valori poetici, non solo ricchezza letteraria di questo giovane autore 21 – enne, ma perché, (sono più che sicura) che altri lettori rimarranno senza fiato, perdendosi nell’incantesimo di queste poesie interamente di metafore, retoriche, allegorie similitudini eccetera… Per quanto molto giovane, Fortunato ha già la consapevolezza com’è fatto il mondo eterno, interno ed esterno. La sua riflessione e meditazione, trascina anche i lettori a porsi delle domande, trarne delle conclusioni. Percorrendo i versi troviamo la completezza della vita amara e agghiacciante appoggiata sullo sfondo di un quadro ove appare disegnata una rosa con colore rosso acidulo, purpureo come gli astanti marmi, metafora che colpisce i nostri occhi, non quelli visivi ormai seppelliti, ma quelli della mente che imbattono nell’inganno, nel peccato (bellissima metafora il serpente), che varcano e raggiungono un futuro incerto direi, poiché nei vicoli taciturni si sente solamente lo grido disperato dell’uomo al tramonto della sua esistenza. Con questa allegoria l’autore finalizza il termine del nostro percorso. Nei versi di Gianislavo, colpisce molto il suo modo di espressione, il suo “bagaglio” colmo di immagini e figure mitologiche: l’aloro (nella bibbia simbolo della risurrezione di Cristo, nell’antichità greco – romana simbolo di sapienza e gloria). Con la fluidità dei suoi versi, Fortunato ci trasporta ai tempi degli adei; con la sua penna l’autore verseggia con tale misura e perfezione che riusciamo persino anche noi ad essere in questa vetusta atmosfera, ascoltando i splendidi e rari canti epici al suono della cetra. Oltre ciò, nei componimenti di Fortunato appare di una grandezza unica anche la figura della Madre. L’incessante e l’intesa amore per lei, Gianislavo lo dicchiara già nei primi versi della sua poesia: non vedo altro orizonte che i tuoi occhi. Con ciò emette tutto il suo orgoglio ad essere medesimato (con il cuore buono) a chi lo mise al mondo, a sua Madre che si sacrificò crescendolo, nutrendolo, stando instancabile sempre in piedi: Stabat Mater.
Ed è proprio questa grandezza di madre e l’amore nei suoi confronti che il poeta non accetta la sua assenza, ma offre l’anima al riscatto della sua libertà. Fortunato usa magnificamente la figura degli ominidi, appartenenti all’era terziaria nonché i cipressi (simbolo della sapienza e dell’immortalità). All’ultimo, Gianislavo intinge con grande maestria profondi e concetti versi di grande significato e, ahimè è già un affermato poeta contemporaneo italiano.
Giansalvo Pio Fortunato nasce a Santa Maria Capua Vetere (Ce) il 20 marzo 2002 e vive a San Marcellino (Ce). Attualmente è uno studente della Facoltà di Filosofia, presso l’Università “Federico II” (Napoli). Nel luglio del 2022, pubblica la sua prima raccolta in versi, “Ulivi nascenti”, per la casa editrice Albatros il Filo. A questa raccolta fa seguito un impegno febbrile di conoscenza della propria identità poetante e filosofica, congiunto ad un’intensa collaborazione e scambio con realtà culturali e letterarie del suo territorio. Nel luglio 2023, Fortunato pubblica per la casa editrice “RP Libri”, la seconda silloge poetica “Civiltà di Sodoma”.
È risultato primo classificato, per la SEZIONE GIOVANI, nel Premio Internazionale di Poesia “Scriptura”, con il testo inedito “Illio”. Un altro suo inedito, “Allegria d’una memoria”, è stato inserito come una delle migliori poesia per gli Innamorati 2023 nell’Antologia del Premio “Città San Valentino” e, anche un suo testo poetico, “Labbra di risurrezione”, è risultato primo classificato presso il Concorso Nazionale intitolato a Padre Melis (o.m.v.)
Fortunato collabora stabilmente con il giornale mensile “Agorà Giovani” (Ed. Scuderi), dove cura la rubrica “Genealogia e modernità”. Inoltre, collabora con la rivista internazionale di poesia “Forma Fluens”. Diversi recensioni dei suoi versi editi sono apparse su Road TV, sulla rubrica letteraria “Libri d’autore” per Contrasto TV, sul blog di critica letteraria “Transiti poetici”, sul blog curato dal poeta Antonio Spagnuolo “Poetry dream”, oltre che attraverso un articolo di presentazione sull’uscita provinciale del “Mattino”, sul blog letterario nazionale “Versolibero”. I suoi inediti sono apparsi sempre sul blog “Poetry dream” e su “La Bottega della Poesia” di Repubblica.
Përktheu në shqip dhe pregatiti materialin Angela Kosta Akademike, shkrimtare, poete, gazetare, përkthyese, Drejtoreshë në gazetën Dritare e Re, dhe Zv. Drejtore & Zv. Kryeredaktore në Albania Press.
