Γράφει ο L. Τραϊανός Δημήτρης Πρόεδρος Επιτροπής Ενημέρωσης και δράσης για το διαβήτη Πολλαπλού Θέματος Ελλάδος – Κύπρου
Η ιστορία του διαβήτη: από την αρχαία Αίγυπτο μέχρι σήμερα και η αξία της γνώσης.
Από το 1984 η οργάνωση των Lions ανέλαβε μια τεράστια σε μέγεθος και αξία δέσμευση απέναντι στους συνανθρώπους μας. Να τους ενημερώσει και να τους ευαισθητοποιήσει, απέναντι σε μια μεγάλη μάστιγα της εποχής.
Τον Διαβήτη. Ο διαβήτης είναι μια πάθηση που ο αριθμός των πασχόντων από αυτήν αυξάνει σχεδόν με γεωμετρική πρόοδο.
Ο αριθμός των ανθρώπων παγκοσμίως που ζουν με διαβήτη υπολογίζεται ότι είναι πάνω από 390 εκατομμύρια, και προβλέπεται (εκτός απροόπτου) να ξεπεράσει μέχρι το 2030 τα 600 εκατομμύρια.
Στατιστικά ένας άνθρωπος πεθαίνει από τη νόσο αυτή κάθε επτά δευτερόλεπτα και υπολογίζουν ότι κατά μέσο όρο, το 10% του πληθυσμού του δυτικού κόσμου πάσχει από Σ/Δ. Οι επιπλοκές στην υγεία των πασχόντων είναι πάρα πολλές και σημαντικές και θα σας τις παραθέσω εν συντομία στην συνέχεια. Πρώτα όμως ας δούμε ένα σύντομο ιστορικό του διαβήτη ανά τους αιώνες. O σακχαρώδης διαβήτης είναι μία από τις παλαιότερα γνωστές ασθένειες του ανθρώπου. Αναφέρεται για πρώτη φορά στον πάπυρο Ebers, πριν από 3.500 χρόνια.
Η πρώτη γνωστή αναφορά στα συμπτώματα του διαβήτη έγινε το 1552 π.Χ. όταν ο Hesy-Ra, ένας Αιγύπτιος ιατρός, αναφέρθηκε στη συχνή ούρηση ως σύμπτωμα μιας μυστηριώδους ασθένειας η οποία προκαλούσε μεταξύ άλλων και κατάπτωση. Εκείνο τον καιρό παρατηρήθηκε επίσης πως τα μυρμήγκια έλκονταν από τα ούρα των ανθρώπων που είχαν τη συγκεκριμένη ασθένεια.
Ο μεγάλος Έλληνας γιατρός της αρχαιότητας Αρεταίος (120-200 μ.Χ.) δίνει το όνομα “διαβήτης” από το ρήμα “διαβαίνω”, αναφερόμενος σ’ ένα από τα κυριότερα συμπτώματα της νόσου, την πολυουρία. Ο όρος “σακχαρώδης διαβήτης” σημαίνει πως το νερό, που ακατάπαυστα πίνει ο ασθενής “διαβαίνει”, σαν μέσα από ένα σιφώνιο αναλλοίωτο, και τα ούρα είναι “γλυκά” διότι περιέχουν σάκχαρο (γλυκόζη). Υπάρχουν περιγραφές των συμπτωμάτων από τους αρχαίους Έλληνες, Πέρσες, Ινδούς και Αιγυπτίους.
Αιώνες μετά, άνθρωποι που ήταν γνωστοί ως “δοκιμαστές ούρων” έκαναν διάγνωση του διαβήτη δοκιμάζοντας τα ούρα των ασθενών που υποπτεύονταν πως έπασχαν από την εν λόγω ασθένεια . Αν τα ούρα είχαν γλυκιά γεύση τότε γινόταν η διάγνωση. Αυτός ήταν ο τρόπος διάγνωσης της νόσου μέχρι το 1800 που οι επιστήμονες ανέπτυξαν χημικά τεστ για να εντοπίζουν την παρουσία σακχάρου στα ούρα. Όταν οι ιατροί συγκέντρωσαν αρκετές πληροφορίες για τον διαβήτη, άρχισαν να ψάχνουν και να καταλαβαίνουν πως θα μπορούσαν να τον διαχειριστούν. Η πρώτη θεραπεία περιλάμβανε άσκηση, κυρίως ιππασία, η οποία, όπως πίστευαν, ανακούφιζε από την υπερβολική ούρηση.
Μεταξύ 1700 και 1800, οι ιατροί συνειδητοποίησαν πως οι διατροφικές αλλαγές μπορούσαν να βοηθήσουν στη διαχείριση της νόσου, έτσι συμβούλευαν τους ασθενείς να κάνουν διάφορα πράγματα σχετικά με τη διατροφή τους, όπως πχ να τρώνε μόνο το κρέας των ζώων ή να μην καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες ζάχαρης. Κατά τη διάρκεια του Γάλλο-Πρωσικού πολέμου γύρω στα 1870, ο Γάλλος ιατρός Bouchardat παρατήρησε πως τα συμπτώματα των διαβητικών ασθενών του, βελτιώνονταν λόγω της περιορισμένης παροχής τροφής που σχετιζόταν με τον πόλεμο και ανέπτυξε ατομικές δίαιτες ως θεραπεία. Αυτό οδήγησε στις φαντασιόπληκτες δίαιτες του 1900 οι οποίες περιλάμβαναν την “θεραπεία βρόμης”, την “θεραπεία πατάτας” και τη “δίαιτα της πείνας”.
Το 1889, δύο Γερμανοί γιατροί, οι Mering και Minkowski, διαπίστωσαν ότι σε σκύλους που αφαιρέθηκε το πάγκρεας αναπτύχθηκαν όλες οι ενδείξεις και τα συμπτώματα του διαβήτη και πέθαναν λίγο αργότερα. Έτσι κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι το πάγκρεας – ένας μεγάλος αδένας πίσω από το στομάχι – πρέπει να παράγει κάποια ουσία που σταματά την αύξηση των επιπέδων σακχάρου στο αίμα.
Στις αρχές του 1900, ο Zuelzer, ένας Γερμανός επιστήμονας, ανακάλυψε πως η έγχυση παγκρεατικού εκχυλίσματος σε ασθενείς μπορούσε να βοηθήσει στον έλεγχο του διαβήτη.
Το 1921, τρεις Καναδοί επιστήμονες οι Banting, Best, and Collip απομόνωσαν τη μέχρι τότε “μυστηριώδη ουσία”, την οποία ονόμασαν ινσουλίνη, από μικρές ομάδες κυττάρων, τα νησίδια του Λάνγκερχανς, μέσα στο πάγκρεας.
Όταν η ινσουλίνη άρχισε να διατίθεται ως αγωγή για τον διαβήτη, μετά το 1922, αντιμετωπίστηκε ως ιατρικό θαύμα, μεταβάλλοντας τις μελλοντικές προοπτικές των πασχόντων και σώζοντας τις ζωές πολλών νέων ανθρώπων, που ειδάλλως θα είχαν πεθάνει έπειτα από μία επώδυνη, εξαντλητική ασθένεια.
Τι είναι ο σακχαρώδης διαβήτης
Είναι η διαταραχή του μεταβολισμού των υδατανθράκων στον οργανισμό που έχει σαν αποτέλεσμα την αύξηση του σακχάρου στο αίμα. Ο οργανισμός παράγει ενέργεια από τη καύση κυρίως της γλυκόζης (του κοινώς λεγόμενου σακχάρου). Η γλυκόζη είναι η βασική τροφή (ενέργεια) των κυττάρων. Για να μπορέσει όμως η γλυκόζη να μπει μέσα στα κύτταρα, είναι απαραίτητη μία ορμόνη, η ινσουλίνη.
Εάν το αυξημένο σάκχαρο παραμείνει χωρίς θεραπεία για μεγάλο διάστημα προκαλεί μακροχρόνιες βλάβες, σε διάφορα όργανα και κυρίως στα μάτια, τα νεφρά, τα νεύρα, τη καρδιά και τα μικρά αγγεία του εγκεφάλου και της καρδιάς.
Υπάρχουν δύο κύριοι τύποι σακχαρώδη διαβήτη. Ο τύπος 1 και ο τύπος 2.
Ο τύπος 1 ή νεανικός διαβήτης παρουσιάζεται όταν το πάγκρεας δεν παράγει καθόλου ινσουλίνη. Εμφανίζεται κυρίως σε νεαρά άτομα ηλικίας κάτω των 20 και συνήθως εκδηλώνεται απότομα.
Ο τύπος 2 ή διαβήτης ενηλίκων εμφανίζεται προοδευτικά όταν το πάγκρεας παράγει λιγότερη ινσουλίνη απ’ όση χρειάζεται είτε η ινσουλίνη που παράγεται έχει μειωμένη δράση. Περίπου 90 – 95% των διαβητικών έχουν διαβήτη τύπου 2 και συνήθως εμφανίζεται σε μεγαλύτερες ηλικίες.
Υπάρχει επίσης και Ο σακχαρώδης διαβήτης της εγκυμοσύνης
· Τουλάχιστον 50% όσων πάσχουν από διαβήτη δεν γνωρίζουν ότι πάσχουν.
· Ο διαβήτης είναι η κύρια αιτία θανάτου από καρδιαγγειακά νοσήματα (για παράδειγμα έμφραγμα και εγκεφαλικό) στις βιομηχανοποιημένες χώρες.
· Ο διαβήτης είναι η κύρια αιτία τύφλωσης και διαταραχών της όρασης στις αναπτυγμένες χώρες.
· Ο διαβήτης είναι η πιο συχνή αιτία ακρωτηριασμού, όταν αυτή δεν είναι το αποτέλεσμα τραυματισμού.
· Ο διαβήτης είναι η κύρια αιτία νεφρικής ανεπάρκειας στις αναπτυγμένες χώρες.
Διάγνωση :
· Μέτρηση του πρωινού σακχάρου νηστείας
Πρόκειται για την πιο συνηθισμένη εξέταση. Οι φυσιολογικές τιμές στο σάκχαρο νηστείας κυμαίνονται από 60 mg% – 110mg% Αυξημένη τιμή θεωρείται πάνω από 125 mg.
· Εξέταση γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης
Είναι μια απλή αιματολογική εξέταση της οποίας η τιμή αντιπροσωπεύει το μέσο όρο διακύμανσης του σακχάρου του αίματος τους τελευταίους 3 μήνες περίπου.
Χρόνιες επιπλοκές του σακχαρώδη διαβήτη
Στις χρόνιες αυτές επιπλοκές ανήκουν βλάβες στους οφθαλμούς (π.χ. διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια), στα νεύρα (π.χ. διαβητική νευροπάθεια), στην καρδιά και τα αγγεία (π.χ. διαβητική μικροαγγειοπάθεια), στα νεφρά (π.χ. διαβητική νεφροπάθεια).
Αν οι επιπλοκές αυτές δεν διαγνωστούν έγκαιρα και δεν αντιμετωπιστούν μπορεί να οδηγήσουν σε απώλεια της όρασης, ακρωτηριασμούς, νεφρική ανεπάρκεια ή πρόωρη καρδιοπάθεια.
Αντιμετώπιση
Πολλές από αυτές τις επιπλοκές μπορούν να αποφευχθούν ή να καθυστερήσει η εξέλιξή τους με τον καλό έλεγχο της γλυκόζης αίματος,
· Το Διαβητικό πόδι, είναι ένας παράγοντας κινδύνου που ελάχιστο ποσοστό διαβητικών γνωρίζει. Από τα 1.000 πόδια που κόβονται κάθε ημέρα παγκοσμίως, τα 890 είναι διαβητικών και τα 110 από τροχαία και εργατικά ατυχήματα.
· Σακχαρώδης διαβήτης και σεξουαλική (στυτική δυσλειτουργία ) ανεπάρκεια
Η διαταραχή της στύσης είναι ένα πρόβλημα που επηρεάζει την ποιότητα ζωής μέσα στην οικογένεια και το περιβάλλον του διαβητικού, αλλά και τον ίδιο σωματικά και ψυχικά.
Όλα τα παραπάνω, αλλά και πολλά άλλα είναι τα ερεθίσματα που πρέπει να δώσουμε σαν Lions, στα μέλη των λεσχών μας, αλλά και στον κόσμο έτσι ώστε να ευαισθητοποιήσουμε όσο περισσότερο πληθυσμό μπορούμε.
Κύριο μέλημα μας είναι να βοηθήσουμε με τις ενέργειες που θα κάνουμε, είτε αυτό είναι εκπαίδευση από εξειδικευμένο ιατρικό προσωπικό, είτε είναι μετρήσεις σακχάρου σε ανοιχτές εκδηλώσεις, είτε εξετάσεις των ποδιών ατόμων που πάσχουν από διαβήτη, στο να μάθει ο κόσμος να μην φοβάται να κάνει εξετάσεις για το σάκχαρο.
Ο μεγαλύτερος εχθρός του διαβητικού είναι η Υπογλυκαιμία.
ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΥΠΟΓΛΥΚΑΙΜΙΑ;
Ο οργανισμός για την επιβίωση του και τη σωστή λειτουργία του εγκεφάλου χρησιμοποιεί τη γλυκόζη ως την αναγκαία πηγή ενέργειας. Τα φυσιολογικά επίπεδα της γλυκόζης στο αίμα είναι 70-110mg/dl.
Με τον όρο υπογλυκαιμία εννοούμε την κατάσταση κατά την οποία τα επίπεδα της γλυκόζης, δηλ. του σακχάρου στο αίμα μειώνονται κάτω του φυσιολογικού.
ΤΙ ΠΡΟΚΑΛΕΙ ΤΗΝ ΥΠΟΓΛΥΚΑΙΜΙΑ;
Η υπογλυκαιμία είναι ένα από τα συχνότερα προβλήματα στην καθημερινή αντιμετώπιση και θεραπεία του σακχαρώδη διαβήτη.
Οι κυριότερες αιτίες που την προκαλούν είναι :
· Πρόσληψη ανεπαρκούς ποσότητας υδατανθράκων στα κύρια ή ενδιάμεσα γεύματα ή καθυστερημένη πρόσληψη των γευμάτων αυτών ή παράλειψη τους
· Υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ
· Έντονη, μη προγραμματισμένη σωματική άσκηση ή δραστηριότητα
· Υπερβολική δόση ινσουλίνης ή αντιδιαβητικών δισκίων.
ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΤΗΣ ΥΠΟΓΛΥΚΑΙΜΙΑΣ;
Τα αρχικά συμπτώματα της υπογλυκαιμίας που συνήθως εμφανίζονται όταν τα επίπεδα της γλυκόζης στο αίμα πέσουν κάτω απο 50 mg/dl, μπορεί να είναι ένα ή περισσότερα από τα ακόλουθα :
· Ταχυκαρδία
· Εφίδρωση
· Έντονο αίσθημα πείνας
· Πόνος στην κοιλιά
· Μούδιασμα γύρω από το στόμα
· Ζαλάδα
· Πονοκέφαλος
· Τρέμουλο
· Αδυναμία και κούραση
· Άσχημη διάθεση
· Αδυναμία συγκέντρωσης
Ωστόσο η αντίληψη των συμπτωμάτων της υπογλυκαιμίας διαφέρει από άτομο σε άτομο. Ακόμη και στο ίδιο άτομο, μπορεί να είναι διαφορετική ανάλογα με το πόσο έχει μειωθεί η γλυκόζη στο αίμα ή αν το άτομο αυτό έχει πολλά χρόνια διαβήτη. Εάν συνυπάρχει και διαβητική νευροπάθεια η αντίληψη των συμπτωμάτων μπορεί να απουσιάζει εντελώς. Υπογλυκαιμία χωρίς συμπτώματα μπορεί επίσης να συμβεί τη νύκτα και χαρακτηρίζεται από πονοκέφαλο το πρωί. Σε αυτή την περίπτωση θα πρέπει να δείτε το γιατρό σας γιατί ίσως χρειαστεί μείωση της δόσης της ινσουλίνης ή των αντιδιαβητικών δισκίων.
ΠΩΣ ΠΡΟΛΑΜΒΑΝΕΤΑΙ Η ΥΠΟΓΛΥΚΑΙΜΙΑ ;
Η υπογλυκαιμία προλαμβάνεται :
· Με τη λήψη της σωστής δόσης ινσουλίνης ή αντιδιαβητικών δισκίων και πιθανή αναπροσαρμογή της δοσολογίας ύστερα από οξείες καταστάσεις όπως λοίμωξη ή χειρουργική επέμβαση.
· Με τη σωστή κατανομή των γευμάτων στο 24ωρο χωρίς να παραλείπετε κανένα κύριο ή ενδιάμεσο γεύμα.
· Αποφεύγοντας της υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ.
· Μειώνοντας τη δόση της ινσουλίνης ή των αντιδιαβητικών δισκίων ή και τρώγοντας ένα μικρό γεύμα πριν από έντονη σωματική άσκηση ή δραστηριότητα που δεν αποτελεί μέρος ενός καθημερινού προγράμματος.
· Έχοντας πάντα μαζί σας μερικούς κύβους ζάχαρη, ταμπλέτες γλυκόζης ή καραμέλλες. Μπορεί να αποφευχθεί η υπογλυκαιμία; Ίσως όχι εντελώς, εφόσον θέλετε και πρέπει ο διαβήτης σας να είναι σωστά ρυθμισμένος και το σάκχαρο αίματος να μην υπερβαίνει το φυσιολογικό, αλλά αν βρείτε την αιτία που της προκαλεί μπορείτε να μειώσετε σημαντικά τη συχνότητα εμφάνισης της και τη σοβαρότητα της.
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΥΠΟΓΛΥΚΑΙΜΙΑΣ
Η καλύτερη αντιμετώπιση της υπογλυκαιμίας είναι η πρόληψη. Εαν ωστόσο εκδηλωθεί υπογλυκαιμία, τα αρχικά συμπτώματα πρέπει να αναγνωριστούν άμεσα και αποτελεσματικά.
Ουσιαστική μπορεί να είναι η βοήθεια των φίλων, συγγενών και των δασκάλων ή/και συναδέλφων. Κατά συνέπεια πρέπει να τους ενημερώσετε ώστε να ξέρουν τι πρέπει να κάνουν ανάλογα με τη σοβαρότητα της υπογλυκαιμίας.
Για εμάς τους Lions,θα είναι μεγάλο επίτευγμα εάν εντοπίσουμε και πρωτοδιαγνώσουμε τυχαία ένα άτομο με διαβήτη και τον βοηθήσουμε στο να αποφύγει τις δυσάρεστες επιπλοκές του.
Με εκτίμηση.
L. Τραϊανός Δημήτρης
Πρόεδρος Επιτροπής Ενημέρωσης και δράσης για τον διαβήτη
Πολλαπλού Θέματος Ελλάδος – Κύπρου.
