“Θέλω να ελπίζω ότι πιάνει πάτο αυτό το «βαρέλι» των καταστροφικών συναισθημάτων. Θα πάρουμε ένα σφουγγάρι όπως κάναμε παλιά στον μαυροπίνακα της τάξης, θα τα σβήσουμε όλα και θα γράψουμε νέες «σελίδες». Πιο ελπιδοφόρες, πιο αισιόδοξες.”
Ποια είναι τα συναισθήματά σας για το 2021; Τη χρονιά που πέρασε, μπορώ να πω ότι πέρασα από όλα τα συναισθήματα. Φόβος, θυμός, ανασφάλεια, ελπίδα, απογοήτευση….οι μόνες χαρές ήταν από το στενό οικογενειακό μου περιβάλλον, τους ανιψιούς μου, (έναν από τους δύο τον έχω βαφτίσει και όλα). Έξω από αυτό, δεν έβλεπα κάτι που θα μου δημιουργούσε χαρά και ελπίδα. Παντού νεύρα, θυμός, κριτική επί παντός επιστητού, διχασμός. Και επειδή είμαι από τη φύση μου αισιόδοξο άτομο, απογοητευόμουν, κλεινόμουν ξανά και προσπαθούσα να αντλήσω χαρά μέσα από το οικογενειακό μου περιβάλλον όπως σου είπα. Να μην χάσω την ελπίδα μου για το τέλος όλης αυτής της… αβεβαιότητας που ζούμε.
Συμφωνείτε με τα νέα μέτρα της κυβέρνησης ως προς την αντιμετώπιση της πανδημίας; Συμφωνώ ή διαφωνώ, δεν νομίζω ότι θα το λάβει κανείς υπόψιν. Δεν νομίζω ότι οι πολιτικοί «αφουγκράζονται» τη ψυχολογία του κόσμου. Των πολιτών που τους εκλέγουν. Απόδειξη ότι ενώ πάμε στα τρία χρόνια αυτής της αβέβαιης κατάστασης, σε όλες αυτές τις «ειδικές επιτροπές» που έχουν συγκροτηθεί, ενώ υπάρχουν όλες οι ειδικότητες, δεν βρέθηκε ένας ψυχολόγος ανάμεσα τους. Οπότε τι σημασία έχει η άποψή μου; Τι σημασία έχει η άποψή μας γενικώς; Δεν τοποθετούμαι πολιτικά. Το ξεκαθαρίζω αυτό. Μπορεί άλλοι να τα έκαναν χειρότερα. Μιας και με ρωτάς όμως για τη συγκεκριμένη κυβέρνηση που της έλαχε δυστυχώς αυτή η «καυτή πατάτα» της πανδημίας, σαν φορολογούμενος πολίτης αυτής της χώρας και που τηρώ όλα τα μέτρα, θα σου απαντήσω πως, όχι δεν συμφωνώ. Σαφώς και δεν είμαι ειδικός για να κρίνω. Είμαι όμως πολίτης και έχω άποψη και η άποψή μου είναι ότι φάσκουν και αντιφάσκουν. Νιώθω πως ούτε και οι ίδιοι δεν ξέρουν πώς να το αντιμετωπίσουν. Κατά κάποιο τρόπο, με τα προηγούμενα μέτρα «τιμωρούσαν» τους ανεμβολίαστους και με τα νέα μέτρα «τιμωρούν» τους εμβολιασμένους. Που πήγε η «επιστροφή στη κανονικότητα», η «ατομική ευθύνη» , ή το «ένα βήμα προς την ελευθερία» με τα εμβόλια; Παντού αβεβαιότητα, διχασμός, θυμός. Έχοντας κλείσει τον μισό αιώνα ζωής, πρώτη φορά βλέπω πολιτεία τόσο πολύ εναντίων των πολιτών. Σαν να έχουν θυμό με τους πολίτες αυτής της χώρας. Η δράση φέρνει αντίδραση. Και εφόσον έχουν δει ότι με μέτρα «απαγόρευσης δικαιωμάτων» φέρνουν αντιδράσεις, καλύτερα να ακολουθούσαν άλλη στρατηγική, πιο κοντά στον κόσμο, πιο ανθρώπινη, ώστε όλοι μαζί να ξεπεράσουμε όλο αυτό. Και φέρω όλη την ευθύνη των λόγων μου και φυσικά είναι η προσωπική μου άποψη.
Ποιο θα είναι το μέλλον του Πολιτισμού το 2022; Βλέπεις εσύ μέλλον; Μπορεί κάποιος να προβλέψει κάτι με όλη αυτήν την αβεβαιότητα; Επιμένω και θέλω να ελπίζω ότι κάποια στιγμή, θα συνεχίσουμε από εκεί που βάλαμε μία άνω τελεία. Και εννοώ πριν τη πανδημία. Από κει και πέρα όμως, πέρα από τη δική μου ελπίδα, κάτι χειροπιαστό δεν έχω ώστε να μπορώ να βασιστώ και να «προβλέψω» κάτι. Θα σου πω το εξής. Αν παρατηρήσεις σε όλα τα ριάλιτι που βασίζονται στον εγκλεισμό, πότε κάνουν τηλεθέαση; Όταν τη δεύτερη εβδομάδα, σπάνε τα νεύρα των «παικτών» και αρχίζουν οι καβγάδες. Κάτι αντίστοιχο έγινε και σε όλους εμάς με τις καραντίνες. Τα νεύρα τσάκισαν, δημιουργήθηκαν κατηγόριες με κινήματα, (κάποια ορθώς κατά τη γνώμη μου…..κάποια για να γίνει ντόρος, αλλά δεν θα αναφερθώ σε λεπτομέρειες), γίναμε όλοι μέσω των social «ιερά εξέταση» που δικάζουμε ο ένας τον άλλον, και ενώ δειλά, δειλά αρχίζουν ξανά κάποιες παραστάσεις, βλέπουμε και ακούμε να απολύονται συνάδελφοι επειδή δεν έχουν εμβολιαστεί, κάποιοι πρωταγωνιστές, ενώ είναι ανεμβολίαστοι να αποχωρούν από παραστάσεις λόγω των μέτρων, γενικά με κατάσταση τρέλας! Τι μέλλον λοιπόν να προβλέψεις για ένα κλάδο που ενώ ταλαιπωρήθηκε τόσο πολύ, όπως και η εστίαση, αρχίζουν να αλληλοφαγονόμαστε; Ο μόνος λόγος που συνειδητά απέχω και δεν ξεκίνησα κάποιες παραστάσεις με τον θίασο για παιδιά «ΑΔΡΑΧΤΙ», είναι ο σεβασμός. Σέβομαι το δικαίωμα του καθενός να κάνει ότι θέλει σε οποιονδήποτε τομέα της ζωής του και δεν θα γίνω εγώ κριτής αποφασίζοντας ποιους ηθοποιούς θα προσλάβω και ποιους όχι, σύμφωνα με το αν έχουν εμβολιαστεί ή όχι. Αν είναι δυνατόν! Πριν τη πανδημία κατά τη πρόσληψη, ζητούσαμε και πιστοποιητικά υγείας; Όχι βέβαια. Τώρα ίσως κάποιοι αναγνώστες να σκεφτούν ότι έτσι θα βάζαμε σε κίνδυνο τους υπόλοιπους συναδέλφους που συμμετέχουν. Θα απαντήσω το εξής. Πριν από αυτή τη πανδημία, υπήρχε και υπάρχει μια άλλη, ο ιός του aids. Σκότωσε και συνεχίζει να σκοτώνει εκατομμύρια ανθρώπους. Με αυτό το σκεπτικό δηλαδή αν ανακαλύπταμε ότι ένας ηθοποιός ήταν φορέας, έπρεπε να απολυθεί; Είμαστε σοβαροί; Και θα σου πω και κάτι που το λέω για πρώτη φορά. Ναι, εγώ τηρώ τα μέτρα και έχω εμβολιαστεί. Θεωρώ απαράδεκτο όμως να μην μπορώ να προσλάβω μία συνάδελφο ή έναν συνάδελφο από τη στιγμή που θα έφερνε κάθε εβδομάδα τα απαραίτητα test που ορίζουν τα μέτρα. Αυτό είναι ρατσισμός και δεν θέλω να συμμετέχω σε αυτό!
Ως καλλιτέχνης και άνθρωπος του πολιτισμού, τι θα προτείνατε για την επιστροφή στην κανονικότητα; Ηρεμία, ψυχραιμία, λογική, καθαρή σκέψη, αλλά κυρίως σεβασμός στον συνάνθρωπο μας. Σε βιβλία ψυχολογίας αναφέρεται ότι, ο θυμός είναι ένα συναίσθημα που πηγάζει από τον πόνο ή τον φόβο. Ας σταματήσουμε λοιπόν να αλληλοφαγωνόμαστε εξωτερικεύοντας έτσι τον φόβο ή την απογοήτευσή μας και ας νοιαστούμε και κυρίως να σεβαστούμε ο ένας τον άλλον. Όπως θυμάσαι και στις παραστάσεις που ανέβαζα διασκευάζοντας κλασικά αριστουργήματα της Ελληνικής λογοτεχνίας όπως, «Τα λόγια της πλώρης» (Καρκαβίτσας), «Η Σταχομαζώχτρα» (Παπαδιαμάντης), «Ο Τρομάρας» (Βιζυηνός), έδειχνα στα παιδιά μια άλλη Ελλάδα. Παραστάσεις με μηνύματα που θύμιζαν Ελληνικές ταινίες του ’60. Μιας Ελλάδας που προσπαθούσε να επουλώσει τις πληγές της με ανθρωπιά, στήριξη ο ένας στον άλλον και όχι με διχασμό. Ξέρεις πόσες φορές αναρωτήθηκα αυτά τα δύο χρόνια, βλέποντας αυτόν τον διχασμό και μίσος τριγύρω μου ότι μήπως έλεγα ψέματα στα παιδιά; Μήπως τους παρουσίαζα μια ρομαντικά ιδανική κοινωνία, ενώ η πραγματική είναι τρομερά «σαρκοβόρα»; Από την άλλη όμως λαμβάνοντας αρκετά θετικά μηνύματα ακόμα και τώρα που δεν κάνω παραστάσεις για το πόσο ανάγκη έχουν εκείνες τις παραστάσεις, αυτό με κάνει να ελπίζω ότι αυτή η «φλόγα» της ανθρωπιάς, δεν έχει σβήσει εντελώς. Μόνο με ανθρωπιά μπορούμε να υπάρχουμε και να επιστρέψουμε λοιπόν. Όχι με διχασμό.
Κοινωνία, Απομόνωση, Κανονικότητα. Πώς θα είναι η επόμενη ημέρα; Θέλω να ελπίζω ότι πιάνει πάτο αυτό το «βαρέλι» των καταστροφικών συναισθημάτων, θα πάρουμε ένα σφουγγάρι όπως κάναμε παλιά στον μαυροπίνακα της τάξης, θα τα σβήσουμε όλα και θα γράψουμε νέες «σελίδες». Πιο ελπιδοφόρες, πιο αισιόδοξες. Θεωρώ ότι δεν μας απομένει κάτι άλλο πια. Σε αντίθετη περίπτωση, φοβάμαι ότι δεν θα είναι καθόλου καλή η επόμενη μέρα. Και δεν θέλω να πιστεύω κάτι τέτοιο!
Ποια είναι τα καλλιτεχνικά σχέδιά σας για το 2022; Δεν ξέρω αν μπορώ να κάνω σχέδια. Αν έχω αυτό το δικαίωμα αυτή τη στιγμή για να το θέσω πιο σωστά. Νιώθω απροστάτευτος και σαν πολίτης, αλλά και σαν καλλιτέχνης. Με το ένα μέτρο να αναιρεί το άλλο, με την αβεβαιότητα και τον πανικό να κυριαρχούν, τι σχέδια να κάνω; Πως μπορώ με αυτά τα συναισθήματα να είμαι ήρεμος και να δημιουργήσω γράφοντας ένα έργο ή σκηνοθετώντας το; Προς το παρόν δεν κάνω κανένα σχέδιο. Ποτέ δεν ήμουν ο θιασάρχης της «αρπαχτής». Εννοώ απλά για να υπάρχω στον χώρο ή να επιβεβαιώνω τη ματαιοδοξία μου με φωτογραφίσεις. Έκανα δουλειές γιατί το ένιωθα, υπήρχα μέσα από αυτές και αρκετές φορές έχω αρνηθεί και συνεντεύξεις μιας και δεν κάνω κάτι τώρα προς το παρόν. Με ελάχιστες εξαιρέσεις καλή ώρα, λόγω προσωπικής φιλίας. Γιατί όλα αυτά τα χρόνια, δεν έκανα ποτέ δημόσιες σχέσεις. Φιλίες έκανα. Ούτε βασίστηκα ποτέ σε οικονομικές βοήθειες. Μικρές ή μεγάλες οι πλάτες μου, οι παραγωγές του θιάσου ΑΔΡΑΧΤΙ, ήταν δικές μου και αυτό μου δίνει την ελευθερία να μην εξαρτώμαι και να μπορώ να λέω τη γνώμη μου ελεύθερα χωρίς να φοβάμαι τι θα πει ο τάδε ή ο δείνα «χορηγός». Για να επανέλθω όμως στην ερώτησή σου, σκέψεις για έργα του θιάσου, ναι πολλές. Με «φρενάρει» η καθημερινότητα όμως και μένουν σκέψεις. Προσπαθώ να διατηρήσω την ηρεμία μου, (δεν τα καταφέρνω πάντα) και να ελπίζω. Και η ελπίδα μου είναι, να αποκτήσουμε ξανά το δικαίωμα στο όνειρο για μία κανονική ζωή. Κάτι που έχουμε στερηθεί κοντά στα χρόνια τώρα….
