Ο Κωνσταντίνος Μάτης, Καθηγητής πιάνου και ανωτέρων θεωρητικών – διευθυντής χορωδιών, απαντάει στις ερωτήσεις του polismagazino.gr
“Θεωρώ τον εαυτό μου πολύ τυχερό, καθότι βοηθήθηκα πάρα πολύ στη διάρκεια των σπουδών μου και συνεχίζω να δέχομαι με μεγάλη χαρά βοήθεια και συμπαράσταση. Προσπαθώ και εγώ με τη σειρά μου όσο μπορώ να μεταδώσω την αγάπη αυτή στους μαθητές μου και συνεργάτες μου.”
Ποια είναι η πρώτη σας μουσική ανάμνηση; Είχα την τύχη να μεγαλώσω σε οικογένεια όπου η μουσική κατείχε σημαντική θέση στην καθημερινότητά της. Ο πατέρας μου παίζει κιθάρα ερασιτεχνικά και σε κάθε ευκαιρία χαλάρωσης τις ώρες που βρισκόταν στο σπίτι καταπιάνονταν μαζί της. Σε κάθε γιορτή του σπιτιού μαζεύονταν οι φίλοι των γονιών μου – «η παρέα» – και μετά από λίγη ώρα το σαλόνι μετατρέπονταν σε βεγγέρα με κάθε λογής τραγούδια και μουσικές. Ακόμα είναι τυπωμένη στην ψυχή μου ως ανάμνηση η εντύπωση και η αγαλλίαση που ένιωθα από το συντονισμό φωνής και ρυθμικά παιγμένων συγχορδιών. Δεν μπορώ να καθορίσω την ηλικία που πρωτοκατάλαβα, ίσως στα τρία ή τέσσερα μου χρόνια. Πάντως θυμάμαι που μέρα με τη μέρα βίωνα όλο και πιο έντονα μέσα μου τα συναισθήματα που προκαλούσε η μουσική ώσπου ζήτησα να μάθω και εγώ να εκφράζομαι μέσα από αυτή.
Ποιον καλλιτέχνη θαυμάζετε και με ποιον μουσικό θα θέλατε να βρεθείτε επί σκηνής; Πολλοί είναι οι καλλιτέχνες που θαυμάζω, χωρίς απαραίτητα να είναι μεγάλοι μουσικοί όσον αφορά τις σπουδές τους ή το πόσο δημοφιλείς είναι. Έχω συναντήσει ανθρώπους αυτοδίδακτους που μέσα από τη μουσική τους βλέπεις έναν τεράστιο πλούτο έκφρασης και μια πηγαία δύναμη δημιουργικότητας που ακόμα και με λιτές μελωδίες της παραδοσιακής και λαϊκής μας μουσικής πραγματικά σε καθηλώνουν. Ξεχωριστή θέση μέσα μου όμως έχουν οι συνθέτες με τα «τρία μπε» “Die drei großen B’s” όπως τους αποκαλούν στις γερμανόφωνες χώρες. Bach – Beethoven – Brahms, πολύ ξεχωριστές προσωπικότητες και μεγαλοφυίες που ο καθένας στην εποχή του, με το έργο του, σφράγισε καθοριστικά την πορεία ολόκληρου του μουσικού γίγνεσθαι. O μεγάλος Έλληνας πιανίστας, συνθέτης και ένας από τους μεγαλύτερους μαέστρους όλων των εποχών, Δημήτρης Μητρόπουλος επίσης είναι η μορφή που θαυμάζω ιδιαίτερα από τους Έλληνες μουσουργούς. Ξεκίνησε με μικρά βήματα ως ένας μέτριος μαθητής και με την επιμονή και υπομονή του κατάφερε να προσεγγίσει το ύψιστο καλλιτεχνικό επίπεδο, όντας λαμπρό παράδειγμα της δια βίου εκπαίδευσης και τελειοποίησης. Η απόλυτη αφοσίωση ολόκληρης της ζωής του να υπηρετήσει την τέχνη και τον άνθρωπο με ασκητικό και λιτό τρόπο, με συγκλόνισε, όταν στα εφηβικά μου χρόνια διάβασα για πρώτη φορά ένα βιβλίο με την βιογραφία του.
Επί σκηνής θέλω να συμπράττω με μουσικούς που να μπορώ να «συνομιλήσω» μουσικά. Σε κάθε συνεργασία μου προσπαθώ να εμπνευστώ από τους «συνομιλητές» μου και να τους εμπνεύσω και γω, μέχρι από κοινού να νιώσουμε και να μεταδώσουμε τη χαρά της «ανάμιξης» αυτής στο κοινό. Έχει τύχει να συμβεί, κάποιες λίγες φορές σε συναυλίες και πραγματικά η αίσθηση είναι μαγική.
Περιγράψτε μας τη μέχρι σήμερα πορεία σας στη μουσική. Υπήρξαν επιρροές καθοριστικές θετικές ή αρνητικές; Στην μουσική μου πορεία μέχρι σήμερα είχα την μεγάλη τύχη να συναντηθώ, να συμπράξω και να μελετήσω πλάι σε αρκετούς αξιοσημείωτους ανθρώπους και δασκάλους, οι οποίοι όλοι τους ήταν, είτε καταξιωμένοι μουσικοί, σολίστες και παιδαγωγοί, είτε απλοί ερασιτέχνες μουσικοί που η στάση ζωής τους τους έναντι στην τέχνη της μουσικής ήταν τέτοια, που με επηρέασαν στην μετέπειτα καλλιτεχνική μου πορεία.
Φυσικά υπήρξαν και αρνητικές και θετικές επιρροές από όλους αυτούς τους ανθρώπους. Πάντα όμως προσπαθούσα να μετατρέψω μέσα μου ακόμα και τις αρνητικές σε ωφέλιμες και ευεργετικές για μένα.
Δε θα ξεχάσω ποτέ τη στάση ενός «δασκάλου» στα πρώτα χρόνια των σπουδών μου. Δίδασκε αρμονία με τέτοιο απόμακρο και δυσνόητο τρόπο ώστε να αποθαρρύνει όλο την τάξη να συνεχίσουμε παρακάτω. Στο μάθημα του σολφέζ συνόδευε ωραία στο πιάνο βάζοντας πλούσιες αρμονίες με πολλά μελωδικά, και ρυθμικά στολίδια. Όταν του ζητούσαμε να πάμε κοντά του για να μπορέσουμε να «ανακαλύψουμε» τί ήταν αυτά που ακούγαμε και να μπορέσουμε να τα «δοκιμάσουμε» αργότερα και μεις, αυτός μας έδιωχνε… Μη θέλοντας επιδεικτικά να «μεταδώσει» τη γνώση του… Ίσως και αυτός να έβαλε ένα λιθαράκι στο να ασχοληθώ τελικά με τη διδασκαλία…
Από την άλλη, αρκετοί ήταν αυτοί που με σημάδεψαν θετικά με την επιρροή τους. Για να μην αδικήσω κάποιον, θα αναφερθώ σε δύο Δασκάλους μου οι οποίοι δεν ζούν πλέον. Πρόκειται για τον Γιάννη Τσανακά, διευθυντή του Δημοτικού Ωδείου Λάρισας με τον οποίο μελέτησα αρμονία, αντίστιξη, φούγκα, ανάλυση, διεύθυνση και τον Prof. Franz Massinger καθηγητή μου στο πιάνο στο μουσικό πανεπιστήμιο του Μονάχου. Και οι δύο, παρόλο που βρέθηκαν στην πορεία μου σε διαφορετικές χρονικές περιόδους, ανέπτυξαν μια πολύχρονη διαπροσωπική σχέση μαζί μου πέρα από την τυπική σύνδεση δασκάλου – μαθητή προχωρώντας σε επίπεδα πολύπλευρης βιωματικής μάθησης, τόσο μέσα από την πολύωρη μελέτη της μουσικής παρακαταθήκης των μεγάλων δημιουργών από κοινού σαν να ήταν και αυτοί μαθητές, όσο και από την τεράστια καλλιτεχνική εμπειρία τους στη ζωή, επιζητώντας να μεταλαμπαδεύσουν απλόχερα όλα όσα κατείχαν.
Θεωρώ τον εαυτό μου πολύ τυχερό, καθότι βοηθήθηκα πάρα πολύ στη διάρκεια των σπουδών μου και συνεχίζω να δέχομαι με μεγάλη χαρά βοήθεια και συμπαράσταση. Προσπαθώ και εγώ με τη σειρά μου όσο μπορώ να μεταδώσω την αγάπη αυτή στους μαθητές μου και συνεργάτες μου.
Ποια είναι η άποψή σας για τα μουσικά τηλεοπτικά talent show; Οι εκπομπές αυτές δεν είναι κάτι καινούριο στην ελληνική κοινωνία. Υπήρχαν και παλαιότερα στο ραδιόφωνο από ό,τι γνωρίζω, πριν ξεκινήσει η τηλεόραση στην Ελλάδα. Είναι θετικό το ότι η τεράστια δύναμη της τηλεόρασης προτρέπει τόσο κόσμο να ασχοληθεί γενικά με τη μουσική αλλά δυστυχώς τα πάντα σε αυτά τα τηλεοπτικά προγράμματα σχετίζονται με την θεαματικότητα και το μάρκετινγκ και όχι με την ουσία της μουσικής τέχνης. Για αυτό και παρακολουθούμε το «άστρο» ταλαντούχων και πολλά υποσχόμενων ανθρώπων να δύει σύντομα και άδοξα μετά την ολοκλήρωση του κάθε show, περιμένοντας τον επόμενο κύκλο με το δικό του αναλώσιμο «αστέρα».
Γιατί χρειάζεται η μουσική παιδεία; Είναι πολυτέλεια ή ανάγκη; Η εκπαίδευση κάθε μορφής είναι συνυφασμένη με την εξέλιξη του ανθρώπινου είδους μέσα στο διάβα της ιστορίας. Η σημασία της μουσικής εκπαίδευσης και παιδείας είναι γνωστή από τους αρχαίους χρόνους. Ο Πλάτωνας στο έργο του «Πολιτεία» αναφέρεται εκτενώς στη σπουδαιότητα και την επίδραση της μουσικής στην εκπαίδευση και τη καλλιέργεια του πνεύματος, του ήθους και την ψυχή των νέων για την προετοιμασία τους για την ενήλικη ζωή ως βασικό μέρος της συνολικής παιδείας ενός ισορροπημένου πολίτη.
Νεότερες έρευνες δείχνουν ότι η μουσική εκπαίδευση και πράξη συνδέεται στενά με τη δια βίου μάθηση του ανθρώπου, καθώς αναπτύσσει και εξελίσσει συνεχώς, την δημιουργικότητα, την κριτική σκέψη, την αυτοπειθαρχία, την καλλιέργεια της αισθητικής, την εστίαση στη λεπτομέρεια, την ομαδικότητα, την ψυχική ηρεμία, σημαντικούς παράγοντες για την πνευματική διαμόρφωση του ατόμου.
Η μουσική εκπαίδευση και παιδεία λοιπόν δεν είναι σε καμία περίπτωση πολυτέλεια ή ανάγκη. Είναι αναπόσπαστο μέρος της παιδείας κάθε ανθρώπου, παρόλο που στις μέρες μας μοιάζει με πολυτέλεια λόγω των κοινωνικών και οικονομικών προβλημάτων που ανακυκλώνονται, ταλανίζοντας τις κοινωνίες ανά την υφήλιο. Όλοι οι μεγάλοι μουσουργοί πάντα προσέβλεπαν -και συνεχίζουν με το έργο τους- στην εξύψωση του ανθρώπινου είδους μέσω της τέχνης της μουσικής.
Υπάρχουν Έλληνες αξιόλογοι μουσικοί, με μουσική κατάρτιση και γνώσεις; Οι Έλληνες είμαστε ένας ευλογημένος λαός και έχουμε την ικανότητα να διαπρέπουμε σε όλους τους τομείς των τεχνών και επιστημών. Φυσικά και υπάρχουν πολλοί αξιόλογοι ταλαντούχοι Έλληνες μουσικοί που ξεκίνησαν τις σπουδές τους στα ωδεία μας πετυχαίνοντας πολύ υψηλή κατάρτιση και γνώσεις. Οι περισσότεροι διαπρέπουν στα σημαντικότερα μουσικά πανεπιστήμια και αίθουσες συναυλιών του εξωτερικού, μιας και στην Ελλάδα δεν υπάρχουν ακόμα οι προϋποθέσεις να μεγαλουργήσουν και να γίνει γνωστό το έργο τους παγκοσμίως.
Δυστυχώς το ελληνικό κράτος δεν προσδίδει την πρέπουσα βαρύτητα σε αυτό τον τομέα της εκπαίδευσης και του πολιτισμού. Ακόμα και σήμερα δεν υπάρχει στη χώρα μας κάποια μουσική ακαδημία, σύμφωνη με τα πρότυπα των ξένων ανώτατων μουσικών ιδρυμάτων. Η λειτουργία των διάφορων μουσικών τμημάτων των ελληνικών πανεπιστημίων παρόλο που είναι σε σωστό δρόμο και με σημαντική απόδοση, δεν επαρκεί ώστε να προτρέψει όλους αυτούς τους αξιόλογους μουσικούς να επιστρέψουν και ταυτόχρονα να αποτρέψει τα νέα χαρισματικά παιδιά από το να ψάξουν την τύχη τους σε ξένους τόπους.
Ποια είναι τα μελλοντικά μουσικά σας σχέδια, έχουν επηρεαστεί από την κατάσταση της πανδημίας ; Στις δύσκολες μέρες που ζούμε όλα τα μελλοντικά σχέδια έχουν μείνει στο χαρτί… μέχρι νεοτέρας. Δυστυχώς, για την τέχνη και τους ανθρώπους της, η πανδημία τους τελευταίους μήνες αυτούς ανέτρεψε τα πάντα. Ο σχεδιασμός της περσινής και ολόκληρης της φετινής καλλιτεχνικής χρονιάς, που με κόπο κάναμε με τους συνεργάτες και τους χορωδούς μου, πήγε χαμένος. Τίποτα δεν είναι ίδιο πιά. Πολλές φορές όταν έχεις να κάνεις με ερασιτέχνες μουσικούς -ανθρώπους που κάνουν το χόμπι τους μέσα από την καρδιά τους αφιερώνοντας ατελείωτες ώρες εξάσκησης και πρόβες- και ξαφνικά εν μία νυκτί βρίσκονται αποκλεισμένοι από αυτό, χωρίς να μπορούν να κάνουν κάτι, δύσκολα μπορείς να το επαναφέρεις στην πρότερη κατάσταση. Γνωρίζω συναδέλφους που έχουν βρεθεί σε πολύ δύσκολη θέση. Φυσικά, προέχει η υγεία και η ασφάλεια όλων. Εμπιστεύομαι την επιστήμη. Οι προτροπές και συστάσεις των ειδικών όσο αφορά στα μέτρα προφύλαξης και αποτροπής της διασποράς του ιού, για να ξεφύγουμε με όσο το δυνατό λιγότερες απώλειες, υπερτερούν έναντι όλων.
Όνειρα και ιδέες για μελλοντικές συναυλίες φυσικά και έχω, πώς θα γινόταν αλλιώς; Διαχρονικά, οι καλλιτέχνες, όσες φορές βρέθηκαν σε αδιέξοδο και δεν μπόρεσαν να εκφραστούν ελεύθερα, ποτέ δε σταμάτησαν να δημιουργούν. Με την πρώτη ευκαιρία επανήλθαν με μεγαλύτερο ενθουσιασμό και ποιοτικότερη δουλειά, προσφέροντας απλόχερα στην κοινωνία το έργο τους. Έτσι θα συμβεί και τώρα. Αρωγός και συμπαραστάτης σε αυτή την επίπονη δοκιμασία οφείλει και πρέπει να είναι η πολιτεία. Να προστατέψει «ως κόρην οφθαλμού» τους ανθρώπους της τέχνης και του πολιτισμού.
Εύχομαι σύντομα να βρεθούμε όλοι μαζί υγιείς στους φυσικούς μας χώρους, στα θέατρα, τις μουσικές σκηνές, στις αίθουσες δοκιμών, στα ωδεία, να συνεχίσουμε ανεμπόδιστοι αυτό που αγαπάμε.
Βιογραφικό σημείωμα
Κωνσταντίνος Μάτης
Γεννήθηκε στη Λάρισα. Την πρώτη του επαφή με τη μουσική είχε μέσω του πατέρα του, ο οποίος είναι ερασιτέχνης μουσικός. Ξεκίνησε τις μουσικές του σπουδές στην Ελασσόνα και αργότερα στο Δημοτικό Ωδείο Λάρισας σπουδάζοντας πιάνο και ανώτερα θεωρητικά στην τάξη του καταξιωμένου μαέστρου και διευθυντή του ωδείου Γιάννη Τσανακά.
Είναι κάτοχος των πτυχίων: Αρμονίας, Ενορχήστρωσης – Ενοργάνωσης και Διεύθυνσης Μπάντας, Αντίστιξης, Φούγκας, Πιάνου καθώς και των διπλωμάτων Σύνθεσης, Πιάνου και Διεύθυνσης χορωδίας.
Συνέχισε τις σπουδές του στο Μόναχο, στη Hochschule für Musik und Theater München (Πανεπιστήμιο Μουσικής και Θεάτρου) στο πιάνο με τον Prof. Franz Massinger και διεύθυνση με τον Prof. Gerd Guglhör από όπου και αποφοίτησε με παιδαγωγικό δίπλωμα πιάνου και διπλωματική εργασία με θέμα τα ελληνικά σχολικά τραγούδια. Παρακολούθησε ως ενεργό μέλος κύκλους σεμιναρίων πιάνου, διεύθυνσης χορωδίας, ανώτερων θεωρητικών, ανάλυσης, μουσικο-παιδαγωγικής, μουσικής προπαιδείας, διδακτικής του πιάνου, ειδικής διδακτικής με γνωστούς και σημαντικούς καθηγητές στο εξωτερικό και στην Ελλάδα.
Έχει δώσει ρεσιτάλ πιάνου στην Ελλάδα και στη Γερμανία (Μέγαρο μουσικής του Μονάχου, Κρατική Πινακοθήκη του Μονάχου) και διακρίθηκε σε πανελλήνιους διαγωνισμούς πιάνου.
Έχει δώσει ρεσιτάλ πιάνου στην Ελλάδα και στο εξωτερικό και διακρίθηκε σε διαγωνισμούς πιάνου στην Αθήνα. Ως συνοδός πιανίστας έχει συμπράξει με διάφορες χορωδίες της Γερμανίας και σολίστες σε έργα μουσικής δωματίου. Εμφανίζεται συχνά σε συναυλίες έντεχνης ελληνικής μουσικής.
Έχει συνθέσει μουσική για παιδικά θεατρικά έργα και ντοκιμαντέρ σε συνεργασία με την Κ.Ε.Δ. Ελασσόνας, τον ΟΚΑΝΑ Λάρισας και το δήμο Τεμπών. Επίσης έχει διασκευάσει πολυάριθμες συνθέσεις του ελληνικού και ξένου ρεπερτορίου για τις πρώτες τάξεις του πιάνου και για παιδική – μικτή χορωδία. Είναι μέλος του Συνδέσμου Γραμμάτων και Τεχνών Θεσσαλίας.
Ίδρυσε και διεύθυνε την παιδική χορωδία του ΜΕΣ Κρανέας δήμου Αντιχασίων και του Ελληνογερμανικού Συλλόγου Μονάχου «Νικοτσάρας e.V», ενώ διατέλεσε μαέστρος της Μπάντας του Δήμου Ελασσόνας. Εργάστηκε ως καθηγητής πιάνου στο ωδείο «Haar» του Μονάχου και στο Δημοτικό Ωδείο Γιάννουλης Λάρισας. Διεύθυνε από το 2009-2015 την Παιδική και Μικτή Χορωδία Δήμου Ελασσόνας.
Διδάσκει πιάνο και ανώτερα θεωρητικά μαθήματα στο Σύγχρονο Ωδείο Λάρισας και είναι ειδικός συνεργάτης του Αρκαδικού Ωδείου Άστρους. Συμμετέχει σε επιτροπές του ΥΠ.ΠΟ ως βαθμολογητής πτυχιακών και διπλωματικών εξετάσεων σε ωδεία και μουσικές σχολές. Μαθητές του πέτυχαν την εισαγωγή τους σε μουσικά τμήματα ελληνικών και ξένων πανεπιστημίων με υψηλή βαθμολογία εισαγωγής και έχουν αποκτήσει τίτλους σπουδών από την τάξη του με άριστες επιδόσεις.
Έχει την καλλιτεχνική διεύθυνση και διδασκαλία της Δημοτικής Χορωδίας Φαρσάλων, των χορωδιακών συνόλων του Μουσικού Συλλόγου Ελασσόνας “musicArte”, της χορωδίας «Ευεστώ» Αντιδημαρχίας Κοινωνικής Πολιτικής Δήμου Λαρισαίων και της μικτής χορωδίας του Συλλόγου Κρανιωτών Λάρισας με πολυάριθμες εμφανίσεις και συμμετοχές σε χορωδιακές συναντήσεις στην Ελλάδα και στο Εξωτερικό.
