ΒΙΒΛΙΟΚΡΙΤΙΚΗ
Της αγιογράφου, κριτικού βιβλίου-τέχνης Μαριλένας Φωκά (ΜΑ)
Η Απολογία του Κολοκοτρώνη του Ηλία Κακλαμάνη αποτελεί ένα θεατρικό έργο που εντάσει τον Αγώνα του Γέρου του Μοριά σε μια ιστορική συνέχεια που τις απαρχές της έχει στην Αρχαία Ελλάδα και την έκβαση της στη σύγχρονη εποχή. Στην απόδοσή της, με τη μορφή του εσωτερικού και εξωτερικού μονολόγου αξιοποιήθηκαν στοιχεία από την τέχνη του κινηματογράφου αλλά και της αρχαίας τραγωδίας. Ο αναγνώστης που ακολουθεί την πορεία της Ελληνικής Επανάστασης κάνοντάς τη βίωμά του μετέχει σε μια συγκλονιστική θεατρική εμπειρία. Το σκηνικό είναι το δικαστήριο του Ναυπλίου όπου οι δικαστές Πολυζωίδης και Τερτσέτης εκδίκασαν την υπόθεση του Γέρου του Μοριά και άκουσαν την απολογία του. Με την τεχική του flash back ο ήρωας αφηγείται τα παιδικά του βιώματα και από την πρώτη παράγραφο ο συγγραφέας κάνει μια βαθιά τομή στην ψυχολογία του αγωνιστή του ΄21 καθώς αναδεικνύει τις έντονες συγκρούσεις που τον σημάδεψαν και διαμόρφωσαν την προσωπικότητα του, καθηλώνοντας τον αναγνώστη:
«Γέρος ένοιωσα 10 χρονών παιδακι όταν είδα πως πολεμούν και πως πεθαίνουν. Όταν μπροστά στα μάτια μου, 10 χρονών παιδάκι είδα το αίμα του σκοτωμένου μου πατέρα να κυλάει κατακόκκινο πάνω στα γιαταγάνια των Τούρκων που μια ζωή πολέμαγε για να τους διώξει από τα Άγια χώματά μας! Εκείνο το κόκκινο αίμα που το έκανα λάβαρό μου για να ξεπλύνω το δικό του!»
Έντονες σκηνές που διαδέχονται η μία την άλλη σαν κινηματογραφικά καρέ κάνουν επίληση στο συναίσθημα και κρατούν τον αναγνώστη σε εγρήγορση, ενώ ο ήχος που ταξιδεύει πέρα από τον περιχαραγμένο χώρο της δράσης παίζει και αυτός πρωταγωνιστικό ρόλο λειτουργώντας ως ο χορός της αρχαιάς τραγωδίας. Ο ήχος, επιταχύνοντας τη δράση ποτέ με ως βυζαντινή ψαλμωδία πότε ως φωνές, κροταλίσματα όπλων, κρωγμοί από όρνια και άλλοι ήχοι-κρότοι –θόρυβοι με την παράλληλη εισαγωγή μυθολογικών και μεταφυσικών στοιχείων ενδυναμώνει το κείμενο και δημιουργεί την κατάλληλη υποβλητική ατμόσφαιρα.
Κορυφαίο μοτίβο η εμβόλιμη ανάκρουση και απαγγελία του Εθνικού Ύμνου που δημιουργεί ρίγη συγκίνησης και υπενθυμίζει την υποβόσκουσα αιτία της δράσης του ήρωα και το άδολο ζητούμενο του που ήταν η Απελευθέρωση της Πατρίδας.
Μοναδικό είναι και το εύρημα της προσωποποίησης του δίπτυχου των ιδανικών Ελλάδα – Ελευθερία που «σωματοποιούν» τις πολιτικοκοινωνικές εξελίξεις. Επίσης, με τον πετυχημένο «σκηνοθετικό φακό» με έναν αμερικάνικου τύπου ρυθμό του συγγραφέα- ηθοποιού- σκηνοθέτη Ηλία Κακλαμάνη και μέσα από τη διήγηση του Κολοκοτρώνη [ στα περιορισμένα όρια ενός θεατρικού έργου] ο αναγνώσης γίνεται κοινωνός μιας μεγάλης ιστορικής περίοδου. Αυτή η περόδος στιγματίστηκε από τις συνέπειες των αντιπαρθέσεων των οπλαρχηγών, της έριδας μεταξύ των φαναριωτών, προετών και οπλαρχηγών, της στάσης του επίσημου κράτους, των μελετημένων στρατηγικών κινήσεων του Αρχιστράτηγου της Επανάστασης, των ανατροπών, των δολοπλοκιών και της ψυχολογίας του όχλου που η παράθεσή και κριτική ανάλυσή τους σε μια συμβατική μελέτη θα κάλυπταν τόμους ολόκληρους.
Ο συγγραφέας μεταχειρίστηκε τον ήρωα πολυδιάστατα ως έναν ΥΠΕΡ-ΗΡΩΑ με τον δέοντα σεβασμό που αρμόζει σε ένα εθνικό σύμβολο αναδεικνύοντας παράλληλα τις ευαίσθητες πτυχές της προσωπικότητάς του όπως την γεναναότητά του που πηγάζει και συντηρείται από μια βαθιά θρησκευτικότητα. Η θυσία του ήρωα που παίρνει τεράστιες διαστάσεις και καθίσταται δυσπρόσιτη για τ΄ άνθρώπινα μέτρα, σχεδόν υπερβατική προβάλλεται έντεχνα και μεθοδικά. Ο λόγος του γράφοντα άμεσος, μια «γροθιά στο μαχαίρι» ουσιαστικός, χωρίς υπεκφυγές και περιττολογίες, εστιάζει στα γεγονότα, καυτηριάζει τα κακώς κείμενα, νοηματοδοτεί, εμπνέει, αποκαλύπτει και εγείρει έντονα συναισθήματα μέσα από αλεπάλληλες κλιμακώσεις «μεταφέροντας τις δονήσεις των ιστορικών στγμών».
Ο μελετητής της ιστορίας θα καλυφθεί από την πληρότητα του υλικού, την ακρίβεια και την παράθεση του (χωρίς να είναι αναγκαία η παρουσία πηγών καθώς δεν είναι δοκίμιο) σπάνιων ιστορικών τεκμηρίων όπως η δολοφονία του γιού του Κολοκοτρώνη.
Κατά την άποψή μου, το εν λόγω βιβλίο είναι ένα πολύτιμο λογοτεχνικό έργο που επίσημα θα μπορούσε να ενσωματωθεί στην ύλη είτε του μαθήματος της ιστορίας είτε της γλώσσας καθώς όχι μόνο παρουσιάζει συνοπτικά και ευχάριστα για παιδιά και μεγάλους την Ελληνική ιστορία της Επανάστασης αλλά συνάμα διαμορφώνει ήθος με τις αξίες που προβάλει και μας κάνει εθνικά υπερήφανους.
Η Απολογία του Κολοκοτρώνη του Ηλία Κακλαμάνη κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ΌΣΤΡΙΑ.
(Πηγές : Σάβας Πατσαλίδης Θέατρο και Θεωρία).
