Ο Λευκός Πύργος στεγάζει τη νέα μόνιμη έκθεση που αφορά τη Θεσσαλονίκη από την εποχή της ίδρυσής της το 316/15 π.Χ. μέχρι τις μέρες μας.
Η έκθεση παρουσιάζει με συνοπτικό τρόπο όψεις της ιστορίας της πόλης, που τη διακρίνει η μακραίωνη, αδιάσπαστη ιστορική παρουσία της.
Ισόγειο
«Θεσσαλονίκη. Ο χώρος και ο χρόνος»
Το θέμα είναι η ίδρυση της Θεσσαλονίκης, ο χρόνος και το περιβάλλον που ιδρύθηκε.
Στο κέντρο του χώρου υπάρχει κατακόρυφο πανό, στην κορυφή του οποίου αποτυπώνεται η προσωποποίηση της Θεσσαλονίκης από ανάγλυφο του 4ου αι., ενώ πιο κάτω γίνεται προβολή διαφανειών με προσωπικότητες που έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην ιστορία της πόλης διαχρονικά. Χαμηλότερα είναι τυπωμένο το κείμενο του αρχαίου γεωγράφου Στράβωνα που δίνει πληροφορίες για την ίδρυση και την ονομασία της Θεσσαλονίκης.
Μπροστά στο πανό, στο δάπεδο, γίνεται προβολή στην οποία παρουσιάζεται ο γεωγραφικός χώρος της Θεσσαλονίκης, με την πλούσια γη, όπου η ανθρώπινη παρουσία χρονολογείται ήδη από την 6η χιλιετία π.Χ., ενώ στην εποχή του χαλκού (3000-1100 π.Χ.) έχουν δημιουργηθεί πολλοί οργανωμένοι οικισμοί. Σ’ αυτό το χώρο το 315 π.Χ. ο Κάσσανδρος ιδρύει τη Θεσσαλονίκη με εγκατάσταση κατοίκων από 26 πολίσματα της γύρω περιοχής. Στην περίμετρο του χώρου υπάρχει έντυπο και διαδραστικό χρονολόγιο με γεγονότα που σχετίζονται άμεσα ή έμμεσα με την πόλη, καθώς και βίντεο με τη χαρτογραφική ιστορία της Θεσσαλονίκης.
Επίσης, υπάρχουν και πληροφοριακοί σταθμοί, όπου άτομα που δεν μπορούν να ανεβούν στους επάνω ορόφους έχουν τη δυνατότητα να περιηγηθούν εικονικά στην έκθεση.
Αρχιτεκτονική
Ο Λευκός Πύργος είναι κυκλικός, έχει ύψος 33,90 μ. και διάμετρο 21,70 μ. Αποτελείται από ισόγειο και έξι ορόφους. Είναι κτισμένος με πέτρες, κονίαμα και μερική χρήση πλίνθων, ενώ στις επάλξεις, στην οροφή της εισόδου και του ισογείου και στην καμάρα του κλιμακοστασίου μόνο με πλίνθους.
Εκτός από το ισόγειο και τον έκτο, που αποτελούνται μόνο από ένα κυκλικό χώρο, οι υπόλοιποι πέντε όροφοι διαμορφώνονται με ένα κυκλικό χώρο στο κέντρο τους, διαμέτρου 8,50 μ., και μικρά δωμάτια στην περίμετρό τους, που επικοινωνούν με τον κεντρικό χώρο, άμεσα ή έμμεσα, με χαμηλά ανοίγματα.
Από αρχιτεκτονική άποψη η κατασκευή του Πύργου αποτελείται από δύο κυλίνδρους, τον εξωτερικό και τον εσωτερικό. Ο εξωτερικός κύλινδρος υψώνεται μέχρι και τον πέμπτο όροφο, ενώ ο εσωτερικός είναι κατά ένα όροφο ψηλότερος και έτσι εξωτερικά του διαμορφώνεται δώμα, που προσφέρει εξαιρετική θέα στην πόλη και στον Όλυμπο. Ανάμεσα στους δύο κυλίνδρους διαμορφώνεται το ελικοειδές κτιστό κλιμακοστάσιο που αποτελείται από ενενήντα δύο σκαλοπάτια. Σαράντα παράθυρα αφήνουν το φως της ημέρας να φωτίσει το εσωτερικό του πύργου.
Μέχρι τις αρχές του 20ού αι. ο Πύργος περιβαλλόταν από χαμηλό οκταγωνικό περιτείχισμα, που σε τρεις από τις γωνίες του είχε οκταγωνικούς πυργίσκους. Το περιτείχισμα, που πιθανόν κατασκευάστηκε το 1535/36, κατεδαφίστηκε το 1911.
