Tο άρθρο επιμελήθηκε η BAΓIA ΣEPAΦEIMIΔOY Δημοσιογράφος – Πολιτικός Επιστήμων.
Μας αρκεί και μας αξίζει η παιδεία που έχουμε; Ποια ακριβώς είναι η Θέση και ο ρόλος της παιδείας στη χώρα μας και ποιο το εκπαιδευτικό της σύστημα; Πως ο σύγχρονος Έλληνας ενστερνίζεται και αφουγκράζεται τον όρο εκπαίδευση, παιδεία και πολιτισμός; Παιδεία δεν είναι η καλλιέργεια του πνεύματος, η αποφυγή της μακάριας άγνοιας και του σκοταδισμού; Παιδεία δεν είναι να σέβεσαι όλους τους ανθρώπους ανεξαρτήτως φυλής, καταγωγής θρησκεύματος, πολιτικών πεποιθήσεων και ιδεολογιών;
Παιδεία σημαίνει αλληλεγγύη, προσφορά και ανιδιοτέλεια προς τον συνάνθρωπο, ευαισθησία και παραδοχή. Η παιδεία είναι η μόνιμη αναζήτηση της προσωπικής αλήθειας. Παιδεία σημαίνει να είσαι άνθρωπος και να ξεχωρίζεις από τα άλογα όντα. Αλήθεια ξεχωρίζεις; Παιδεία και Πολιτισμός δύο έννοιες άρρηκτα συνδεδεμένες μεταξύ τους. Τι γίνεται όμως όταν πρέπει να συνυπάρξουν με την νοσηρή εκπαίδευση της εποχής μας;
Σε μία περίοδο πολλαπλής κρίσης με κάθε είδους προβλήματα, κοινωνικά και οικονομικά και σε μια κτηνώδη κοινωνία που τρέχει διαρκώς να προλάβει τις εξελίξεις, πλείστες φορές βέβαια ανεπιτυχώς, ο κεντρικός παρονομαστής είναι η βία, η εγκληματικότητα, η αναρχία, η απάτη, κάθε λογής πολέμους, αλλά και οι άστοχες και επουσιώδεις εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις ως επιστέγασμα των παραπάνω.
Άραγε τι είδους ανάπτυξη ελπίζουμε, όταν επενδύουμε ελάχιστα στην παιδεία; Μείζον ζήτημα, κατέληξε ελάσσονος σημασίας. Γιατί άραγε; Ποιος υπονομεύει την μόρφωση και την κριτική σκέψη; Δεν μας ενδιαφέρει όλους η καλλιέργεια του νου ως ενεργούς πολίτες αυτής της κοινωνίας που μαρτυρικά εξασθενεί; Δεν είμαστε μέρος αυτού του κοινωνικού συνόλου; Αντί λοιπόν να είμαστε σε μια συνεχή πνευματική εγρήγορση με καινοτόμες ιδέες για το εκπαιδευτικό σύστημα, να τις επιδιώκουμε, να τις διεκδικούμε και να τις επιστρατεύουμε, δεχόμαστε άκριτα και αδιαμαρτύρητα τα εκπαιδευτικά προγράμματα και σενάρια των εκάστοτε Υπουργών Παιδείας.
Το εκπαιδευτικό σύστημα δεν αντέχει άλλο τα ημίμετρα και τα σπασμωδικά μέτρα. Ριζικές αλλαγές χρειάζεται, εδώ και τώρα. Επιτακτικές και αποτελεσματικές. Ανατρεπτικές αλλαγές τόσο για την κυβερνητική εξουσία και τους εκπαιδευτικούς όσο και για την πολιτεία και το σύστημα ολόκληρο για χάρη των παιδιών μας που είναι το μέλλον αυτής της κοινωνίας.
Αλλαγές όπως η κατάργηση της σημαίας από τους αριστούχους μαθητές προωθώντας το μοντέλο του σημαιοφόρου με κλήρωση δεν βελτιώνει την υπάρχουσα εκπαιδευτική κατάσταση.
Οι σημερινοί μαθητές έχουν αντικαταστήσει την αγάπη τους για το σχολείο σε άγχος επιδόσεων. Ζουν με τη μόνιμη αγωνία της διδακτέας ύλης και της απαρέγκλιτης εφαρμογής του σχολικού προγράμματος.
Οι τελευταίες τάξεις του Λυκείου έχουν μετατραπεί σε εξεταστική αρένα παρέχοντας στους νέους Έλληνες μαθητές επιστημονική κυρίως εκπαίδευση, εξειδικευμένη στα μαθήματα βαρύτητας.
Άραγε για ποια παιδεία μιλάμε; Πως εξηγείται το γεγονός ότι το ποσοστό των Ελλήνων μαθητών που συνεχίζουν στην τριτοβάθμια εκπαίδευση είναι το υψηλότερο στην Ευρώπη ενώ το μορφωτικό τους επίπεδο παραμένει χαμηλό;
Αδιαμφισβήτητα το εκπαιδευτικό σύστημα τους έχει μυήσει σε λάθος διαδρομές εξαιτίας των χρόνιων επιβλαβών εκπαιδευτικών τακτικών και της παρεχόμενης εκπαίδευσης που αντί να αφυπνίζει την βούληση τους, την αποτελματώνει. Αντί να τους δημιουργεί πνευματική καλλιέργεια περιορίζεται μόνο στην γνωστική τους ανάπτυξη και αυτό υπό προϋποθέσεις.
Τι ακριβώς επιδιώκουμε; Εκπαίδευση με παρωπίδες μετατρέποντας τα παιδιά μας σε ικανά μηχανήματα αποστήθισης άχρηστων πολλές φορές πληροφοριών που καμία χρησιμότητα δεν έχουν στη ζωή τους; Έτσι καλλιεργείται ο προβληματισμός και οξύνεται το πνεύμα; Με την στείρα απόκτηση γνώσεων;
Έχω την γνώμη ότι έτσι ενισχύεται μονάχα η ανασφάλεια και η αμφιβολία. Τα παιδιά αποκτούν ελεγχόμενη γνώση μέσα σε ένα συγκεκριμένο χρονικό ορίζοντα μη καλλιεργώντας τις διαχρονικές και πανανθρώπινες αξίες που στην ουσία αυτές αποτελούν τροχοπέδη στη ζωή τους. Αυτή είναι η πραγματική διέξοδος για να γίνουν ικανοί και υπεύθυνοι πολίτες, έτοιμοι να αντιμετωπίσουν τις δυσκολίες της ζωής.
Τα λεγόμενα κοινωνικά στερεότυπα μας έχουν πείσει, ότι ο καλύτερος έχει τα περισσότερα πτυχία και έχει σπουδάσει στα κορυφαία πανεπιστήμια. Μπορεί πράγματι να αποκτήσει πλήρη επαγγελματική κατάρτιση. Κοινωνική ευαισθησία, ευσυνειδησία, αλληλεγγύη και προσφορά προς τον συνάνθρωπο; Μπορεί; Ή επειδή κατέχει περισσότερους πανεπιστημιακούς τίτλους από κάποιον άλλον κρίνεται αυτομάτως ως πιο αξιόλογος;
Δεν είναι λίγες οι φορές που βλέπουμε την αξιολόγηση πολιτών σε ικανούς ή ανίκανους με κριτήριο τον βαθμό του απολυτηρίου, τα πτυχία και τα λοιπά διπλώματα και την σχετική κατηγοριοποίηση τους σε αμόρφωτους ή μορφωμένους αναλόγως βέβαια την ακαδημαϊκή τους πορεία. Δεν είναι άλλη μία ουτοπική προσέγγιση της εποχής; Τι ειρωνεία η εκπαίδευση για τον κάθε άνθρωπο να αποτελεί ένα ισχυρό όπλο στα χέρια του, και κάποιοι άλλοι να προσπαθούν να το εξαλείψουν αν όχι να το αποδυναμώσουν, εξυπηρετώντας ενδεχομένως τα δικά τους έκνομα σχέδια. Η εκπαίδευση πρέπει να γίνει το μέσο που θα προάγει την παιδεία και τον πολιτισμό και όχι να την οδηγεί στην υπονόμευση της.
Το σχολείο από αρχαιοτάτων χρόνων αποτελεί ναό μάθησης και γνώσης. Σήμερα, όμως, αποτελεί χώρο στείρου ανταγωνισμού και ακραίου ατομικισμού. Με κύριο μοχλό την βαθμοθηρία. Λες και ο βαθμός θα πλάσει την προσωπικότητα του μαθητή ώστε να ακολουθήσει μία ενάρετη και ποιοτική ζωή. Στον 21ο αιώνα το σχολείο λειτουργεί περισσότερο ως προθάλαμο στην τριτοβάθμια εκπαίδευση παρά ως ένας ευρυγώνιος φακός που ανοίγει το πλάνο και διαμορφώνει ολοκληρωμένες προσωπικότητες με αξίες και ιδανικά με όραμα και κίνητρα. Με ποιον ακριβώς τρόπο επιτυγχάνεται αυτό; Με την παπαγαλία; Ή με την ελαχιστοποίηση των ανθρωπιστικών και κοινωνικών μαθημάτων στα σχολεία; μαθήματα που, ως κύριο στόχο, έχουν να προάγουν την τέχνη τον πολιτισμό και την κουλτούρα.
Άντ’ αυτού το βάρος δίνεται στα μαθήματα της κατεύθυνσης. Χρήσιμες είναι και οι εξετάσεις και οι βαθμοί και τα αριστεία και τα απολυτήρια και τα πανεπιστημιακά πτυχία και τα διπλώματα ξένων γλωσσών, εάν υπάρχουν. Το σχολείο πρέπει να συνεπικουρεί και να είναι πρωτοπόρο στην ανάπτυξη του τρόπου σκέψης των μαθητών, στην παροχή νέων ιδεών και προσεγγίσεων αλλά και στην παροχή κινήτρων. Γιατί το Υπουργείο Παιδείας, υπονομεύει τα ειδικά μαθήματα αισθητικής αγωγής; Γιατί δεν διορίζονται στα σχολεία εκπαιδευτικοί πολιτιστικών ειδικοτήτων; Γιατί οι επισκέψεις σχολείων σε αρχαιολογικούς χώρους και σε πολιτιστικά κέντρα ελαχιστοποιήθηκαν δραματικά; Παιδεία είναι η εκδρομή στην αλάνα και στο γήπεδο ή ένας πολιτιστικός περίπατος;
Οι πολιτιστικές εγκαταστάσεις της χώρας δεν πρέπει να αποτελούν χώρο έλξης μόνο των τουριστών. Αναγκαίο είναι να τα παιδιά στα σχολεία να μυηθούν σε έναν τέτοιο τον τρόπο διδασκαλίας και ανθρωποκεντρικής εκπαίδευσης και να μην περιορίζονται μονάχα στην παροχή συγκεκριμένων εφοδίων που ορίζει το Υπουργείο Παιδείας.
Χαρισματικοί μαθητές παγιδεύονται σε ένα ανεπαρκές για εκείνους σύστημα, που στην ουσία τους αφήνει πίσω. Από την άλλη, δάσκαλοι και καθηγητές με όσα εκπαιδευτικά μέσα διαθέτουν προχωρούν αργά την ύλη στην προσπάθεια τους να την καταλάβουν οι αδύναμοι μαθητές. Τα παιδιά και στις δυο περιπτώσεις βιώνουν την σχολική τους καθημερινότητα και πραγματικότητα ως αγγαρεία παρά ως μία ενδιαφέρουσα γνωστική και μαθησιακή διαδρομή που τους δίνει την δυνατότητα απεριόριστων ταξιδιών του νου. Γιατί; Επειδή το σύστημα αφενός δεν προέβλεψε την ανία των επιμελών μαθητών και αφετέρου την αδυναμία των υπολοίπων.
Ωστόσο δημιουργικά μυαλά επιβιώνουν σε κάθε είδους κακή εκπαίδευση. (Freud Anna).
Η εκπαίδευση χρήζει άμεσης μεταρρυθμιστικής προσπάθειας από το νηπιαγωγείο μέχρι και το πανεπιστήμιο. Κάποτε σχολειό σήμαινε μαθητική ποδιά, βέργα, τιμωρία, πράσινο ξύλινο θρανίο. Σήμερα σημαίνει ανία, ανταγωνισμός, απαξίωση. Ο στόχος της εκπαίδευσης δεν πρέπει να συνεχίσει να είναι η διατήρηση της αδράνειας. Αλλά ένα άρτιο ιεραρχημένο και οργανωμένο εκπαιδευτικό σύστημα, υιοθετώντας εναλλακτικές μορφές εκπαίδευσης χωρίς αντιφάσεις, παράδοξα και ελλείψεις.
Ενθαρρύνοντας την προσπάθεια των μαθητών, βοηθώντας, καθοδηγώντας και μυώντας τους στην ανώτερη παιδεία. Οι μαθητές πρέπει να ξανά βρούνε το κέφι τους και την διάθεση τους από την στιγμή που χτυπάει το ξυπνητήρι τους. Το σχολείο πρέπει λειτουργήσει ως πηγή διαφωτισμού. Δώστε μας την εκπαίδευση που μας αξίζει…
