Σε ποια ηλικία αρχίσατε να γράφετε;
Να γράφω άρχισα από τις πρώτες τάξεις του Δημοτικού, αλλά να δημοσιεύω σε εφημερίδες και περιοδικά από 14 χρονών. Το πρώτο βιβλίο μου εκδόθηκε το 1983.
«Και στο πιο μικρό πετραδάκι, και στο πιο ταπεινό λουλούδι, και στην πιο σκοτεινή ψυχή, βρίσκεται αλάκερος ο Θεός» (Ο Χριστός ξανασταυρώνεται – Από την έκθεση για το Έτος Καζαντζάκη)
Και μέχρι σήμερα σε πόσα βιβλία και σε τι θεματικές εκτείνεται το έργο σας;
Αισίως το 2018 κυκλοφόρησε το 16ο βιβλίο μου. Είναι το 2ο με συνδυασμό ποιημάτων μου και φωτογραφιών μου. Τα άλλα κινούνται στον χώρο του δοκιμίου, ένα περιέχει διηγήματα, ένα είναι θεατρικό και κάποια είναι εκπαιδευτικού περιεχομένου, αφού είμαι φιλόλογος και υπηρέτησα επί 36 χρόνια στο Γυμνάσιο, στο Λύκειο και στο Πανεπιστήμιο.
ΟΞΥΤΗΣ – Όλες οι λέξεις από ύψιλον / δασύνονται. / Όλες οι σχέσεις από «εγώ» / εντέλει οξύνονται.
Προτάσσετε τον δοκιμιακό λόγο. Εκτιμάτε ότι αυτό το είδος χαρακτηρίζει κυρίως το συγγραφικό σας έργο;
Ακριβώς. Θεωρώ ότι στα Γράμματα έχω «πολιτογραφηθεί» ως δοκιμιογράφος. Δοκίμιά μου φιλοξενούνταν πριν λίγα χρόνια στα σχολικά εγχειρίδια του Λυκείου της Κύπρου και για αυτόν τον λόγο είχα φέτος την τιμή να με καλέσει στην Κύπρο και το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού ως εισηγητή σε επιμορφωτικά σεμινάρια επικεντρωμένα στον δοκιμιακό λόγο για τους εκεί συναδέλφους. Εξάλλου, έχω τιμηθεί και με το πανελλήνιο Βραβείο Δοκιμίου «Παναγιώτης Φωτέας» για το βιβλίο μου «Σε Δ΄ πρόσωπο».
Παράλληλα όμως, καλλιεργείτε και την ποίηση και μάλιστα συνδυαστικά με την καλλιτεχνική φωτογραφία, όπως μας είπατε. Αυτό είναι κάτι πολύ πρωτότυπο.
Η ποίηση, όσο παράδοξο κι αν ακούγεται, πήγασε από την ενασχόλησή μου τα τελευταία 15 χρόνια με τη φωτογραφία. Όταν έκανα την 1η έκθεσή μου το 2004 με τίτλο Φωτο-Γραφές, συνόδευα κάθε φωτογραφία με σχετικούς στίχους γνωστών ποιητών. Επειδή, ωστόσο, δεν έβρισκα κατάλληλους στίχους για όλες, άρχισα να γράφω και δικούς μου. Εν τέλει, διαπίστωσα ότι είχαν μια ανέλπιστη απήχηση κι έτσι οι επόμενες 7 ατομικές μου εκθέσεις επενδύθηκαν μόνο με δική μου ποίηση. Η 9η ήταν αφιερωμένη στο Έτος Καζαντζάκη (2017) και, φυσικά, οι φωτογραφίες συνδυάζονταν με αποφθέγματά του. Ποιήματα, βέβαια, δε χρησιμοποιώ μόνο στις εκθέσεις μου, αλλά δημοσιεύω και σε περιοδικά της Ελλάδας και της Κύπρου και αναρτώ στο διαδίκτυο. Για πολλά δε από αυτά, καθώς και για ποιήματα με σχετική θεατρικότητα άλλων δημιουργών, σχεδιάζω concept και με σειρά από πόζες «ζωντανεύω» το περιεχόμενό τους με μοντέλα. Αυτή η ιδέα, δείγμα της οποίας σας παρουσιάζω εδώ, όντως αποτελεί μια ιδιαιτερότητα.
ΕΚ ΠΑΡΑΔΡΟΜΗΣ – Αντέγραψα εκ παραδρομής τα πάθη σου. / Στην ομοιοπαθητική προσβλέπω πλέον.
Έχετε κάποιο motto ή κάποια λέξη-κλειδί, που σημαδεύουν το έργο σας και τη ζωή σας;
Ρόλο καύσιμης ύλης σε πολλά συγγραφικά ή καλλιτεχνικά εγχειρήματά μου παίζει ένα δίστιχό μου: «Κι όμως, μόνος του ο φάρος τα ’βαλε / με τόσο πηχτό σκοτάδι!». Το μήνυμά του υποβάλλει, νομίζω, και τη λέξη που διατρέχει μεγάλο μέρος της ποίησής μου ή «καμουφλαρισμένη» και τον δοκιμιακό μου λόγο: «Φως» σε πλείστες παραλλαγές, υπαρκτές ή πλασμένες, όπως φωτοχυσία, φωτο(α)γένεια, φως ιλαρόν, φωτοδότης, φαεινός, υποφώσκει, φωτοσύνθεση, φωτοδίνες, φωτοπραξία κ.λπ. Και, αν μη τι άλλο, φωτογραφία και φωτο-γραφές.
ΟΥΚ ΕΡΧΕΤΑΙ ΜΟΝΟΝ… – Δεν είναι μόνο που γερνάς. / Είναι που σου ’ρχονται φιλάνθρωποι με ευχές / –μια να τσουγκρίσουν κάλαντα / μια να σου ψάλουνε τα κόκκινα αυγά– / και που σε βάζουν φόντο για τις selfie… / (Και να ’ξεραν το ρήμα οι τρισάθλιοι! / Να σε «αποθανατίσουν» / σου ζητούν όλο στοργή)
Σαν μάχιμος δάσκαλος επί τόσα χρόνια, πώς κρίνετε τη σχέση του σημερινού Σχολείου με την Τέχνη;
Θα βόλευε πολύ να σας απαντήσω «χαίρω για την ερώτησή σας, προχωρήστε στην επόμενη…». Γιατί τη βιώνω σαν ιδιαίτερα πονεμένη ιστορία σχεδόν σε όλη μου τη ζωή, πρώτα στο ρόλο του μαθητή και έπειτα του δασκάλου. Ας αναφέρω ένα παράδειγμα: Σε μακρινές και «πέτρινες» δεκαετίες, με πονούσε ως μαθητή ότι στο μάθημα της Ιστορίας διδασκόμασταν σχεδόν αποκλειστικά αυτοκράτορες και πολέμους, ενώ τα κεφάλαια για τις Τέχνες, τα Γράμματα, την ειρήνη εν γένει, ήταν αυτονόητα εκτός ύλης. Έτσι, τελειώναμε το Λύκειο μένοντας για πάντα με την ψευδαίσθηση ότι και εμείς και όλα τα άλλα έθνη δεν κάναμε τίποτε άλλο ανά τους αιώνες από το να σφαγιαζόμαστε μεταξύ μας. Ωστόσο, η τραγική έκπληξη ήρθε και στα πολύ πρόσφατα και «βελούδινα» χρόνια, όταν ξαναβρήκα ως διδάσκων μπροστά μου την ίδια «γραμμή» για την ύλη… Φυσικά, σε αντίστιξη, όχι μόνο δε θα αγνοήσω, μα θα εξυμνήσω το μεράκι και τον μόχθο, σε βαθμό πολλές φορές αυταπάρνησης, αναρίθμητων συναδέλφων σε όλη την Ελλάδα –με ηρωικούς πρωταγωνιστές αυτούς του Δημόσιου Σχολείου– που παράγουν Πολιτισμό στις αίθουσες και στα προαύλια, όπως θεατρικές παραστάσεις, συχνά απαράμιλλου επιπέδου σε σχέση με αντίστοιχες επαγγελματικές δουλειές, ξεμυαλίζοντας τόσο συναρπαστικά και πλήθος παιδιών και εφήβων! Οφείλω τιμή και ευγνωμοσύνη σε αυτές και αυτούς, με άλλα λόγια, που είχε αποκαλέσει «ψώνια» ένας υπουργός Παιδείας, όταν τον είχαν ρωτήσει ποιοι θα διδάξουν τη Θεατρική Παιδεία, που είχε εισαχθεί τότε στο Λύκειο… Για τα ελάχιστα που πρόσφερα και εγώ σε αυτό το «κρυφό σχολειό», αποδέχομαι σαν βαρυσήμαντο τίτλο τιμής τον χαρακτηρισμό του «ψώνιου»!
ΙΣΩΣ ΜΕΘΑΥΡΙΟ – Απόψε δεν ήρθες τελικά. / Κι είχα ετοιμάσει τόσα να σου πω… / Τώρα, θα τα μοιράσω αντίδωρα στ’ αστέρια. / Σε ράβδους ποίησης θα εξαργυρώσω μερικά. / Και τον επίλογο θ’ αφήσω στο παγκάκι, / οικτίρμονα τροφή για τα πουλιά… / Μα ξέρω, θα μου τα επιστρέψεις έντοκα / αύριο ή μεθαύριο ή πιο μετά. / Η Ποίηση, το έχω εμπεδώσει, / δεν ξεχνά.
Κλείνοντας, θα θέλατε να μας αποκαλύψετε κάποια από τα μελλοντικά σας σχέδια;
Ζω ακόμη τις πρώτες ημέρες της αφυπηρέτησής μου από το Σχολείο και ομολογώ ότι… παραπατάω λίγο. Πάντως, μόλις ξαναβρώ την περπατησιά μου, πιθανολογώ και δεν αποτελεί αποκάλυψη πως θα προχωρήσω –πρώτα ο Θεός– την προετοιμασία της 10ης έκθεσής μου Φωτογραφίας και Ποίησης και του 17ου βιβλίου μου. Βλέπετε, αυτά είναι έξεις, όπως υποδηλώνει και ο τίτλος «Λέξεις & Έξεις» του τελευταίου πονήματός μου.
ΜΕΤΑΙΧΜΙΑ – Ήταν δεν ήταν σούρουπο / Ήταν δεν ήταν είκοσι / Ήταν δεν ήταν μόνη της / Ήμουν δεν ήμουνα εκεί…
ΣΥΝΤΟΜΟ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ
Ο Γιάννης Β. Κωβαίος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1959. Είναι φιλόλογος και συγγραφέας. Ως εκπαιδευτικός υπηρέτησε επί 36 χρόνια στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση και στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Από την απονομή του Βραβείου Δοκιμίου
Έχει δημοσιεύσει εκατοντάδες άρθρων, δοκιμίων, μελετών, επιφυλλίδων και ποιημάτων σε εφημερίδες και περιοδικά. Τακτικός συνεργάτης επί δεκαετίες των περιοδικών «ΕΥΘΥΝΗ» , «ΝΕΑ ΕΥΘΥΝΗ» και τώρα πλέον του περιοδικού «ΦΡΕΑΡ», όπου, εκτός από τα δοκίμια που δημοσιεύει, διατηρεί τη στήλη για τα θέματα Γλώσσας. Συνεργάζεται, επίσης, με πολλά άλλα λογοτεχνικά και φιλολογικά περιοδικά στην Ελλάδα και στην Κύπρο («ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΜΑΡΤΥΡΙΑ», «ΑΚΤΗ» κ.ά.).
Έχει εκδώσει 16 βιβλία με δοκίμιο, θέατρο, ποίηση, φωτογραφία και εκπαιδευτικό περιεχόμενο. Έχει τιμηθεί με το Πανελλήνιο Βραβείο Πολιτικοκοινωνικού Δοκιμίου «Παναγιώτη Φωτέα» το 2014 για το βιβλίο του «Σε Δ΄ πρόσωπο». Αλλά και η ποίησή του έχει διακριθεί σε πανελλήνιους διαγωνισμούς, με κυριότερο το 2ο Βραβείο Ποίησης 2008 του Φιλολογικού Συλλόγου «Παρνασσός». Επίσης, έχουν μελοποιηθεί στίχοι του.
Παράλληλα, επιδίδεται ερασιτεχνικά στην καλλιτεχνική φωτογραφία με 9 ατομικές εκθέσεις στο ενεργητικό του και με πολλά έργα του να κοσμούν εξώφυλλα περιοδικών, βιβλίων και ημερολόγια. Έχει συμμετοχή σε διάφορες χορωδίες, μεταξύ των οποίων στη Μικτή Σπύρου Λάμπρου με εμφανίσεις στο Ηρώδειο, στο Μέγαρο Μουσικής, στη Λευκωσία κ.α.
Τέλος, οι πρωτοβουλίες του στον στίβο της Εκπαίδευσης καθιέρωσαν θεσμούς, με κορυφαίο την εθελοντική κίνηση Ο.Δ.Ο.Σ. ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, την οποία συντόνιζε επί 16 χρόνια, όπου μετείχαν 44 σχολεία της Βόρειας Αττικής με κοινή πολιτιστική και ανθρωπιστική δράση.
