«Πολιτισμός και Μουσική Παιδεία.»
Η Παιδεία γενικότερα είναι ή θα έπρεπε να είναι απόλυτα συνυφασμένη με τη Μουσική.
Στην Αρχαία Ελλάδα ήταν ένα από τα βασικότερα μαθήματα της διαπαιδαγώγησης του παιδιού και συντέλεσε στην ανάπτυξη ενός από τους μεγαλύτερους πολιτισμούς που γνώρισε η ανθρωπότητα.
Ο Πλάτωνας -ένας κατεξοχήν Πυθαγόρειος φιλόσοφος, και όλοι γνωρίζουμε την συμβολή του Πυθαγόρα στη Μουσική- μας περιγράφει στην Πολιτεία του μέσω του Δάμωνα, του φίλου του Περικλή την απόλυτη σχέση της Μουσικής με την Κοινωνία, και πως δεν μπορεί να αλλάξουν οι μουσικοί τρόποι εάν δεν υπάρξουν σημαντικές πολιτικές μεταβολές και πως εάν συμβεί αυτό θα διασεισθούν οι θεμελιώδεις νόμοι της πολιτείας.
Οπότε αντιλαμβανόμαστε πως ο Πολιτισμός με τη Μουσική Παιδεία είναι αλληλένδετα και απολύτως εξαρτώμενα.
Δυστυχώς η κατάσταση που συμβαίνει στις μέρες μας με την ταχεία ανάπτυξη της τεχνολογίας και συγχρόνως την κατάρρευση της μουσικής βιομηχανίας συντελεί στην κατακρήμνιση των αξιών, της μειωμένης κριτικής ικανότητας του ακροατή -αφού αναγκαστικά στα αυτιά του φθάνει μόνο αυτό που επιλέγουν οι εταιρείες που ελέγχουν τη βασική προώθηση μουσικών, στυλ, μουσικών “προσωπικοτήτων” κτλ.- και την παντελή αδυναμία του να επιλέγει πραγματικά τι θέλει να ακούσει αφού έχει περιορισμένες και απολύτως ελεγχόμενες επιλογές, γεγονός που έχει ως φυσικό και αναπόφευκτο αποτέλεσμα την αποχαύνωση και την προβατοποίηση της κοινωνίας.
Αντιθέτως ένα παιδί που θα ακολουθήσει τη Μουσική ως ενασχόληση και μόνο, αν όχι επαγγελματικά, τουλάχιστον θα έχει πρόσβαση σε προσωπικότητες που έχουν συνεισφέρει στον Πολιτισμό με σημαντικά έργα, μελωδίες που έχουν αντέξει στον χρόνο, μουσικές που έχουν αγγίξει χιλιάδες ψυχές και έχουν δημιουργήσει άπειρα συναισθήματα, χωρίς καν να αναφέρουμε τις αντικειμενικά πρωτοποριακές ανακαλύψεις κάθε μεγάλου συνθέτη, από την απαρχή της έννοιας του συνθέτη όπως την ξέρουμε σήμερα, δηλαδή από την περίοδο της Notre Dame. Αυτός άλλωστε είναι και ο λόγος που τους μελετούμε, και έχει στηριχθεί ολόκληρη επιστήμη, αυτή της Ιστορικής και Συστηματικής Μουσικολογίας.
«Η μουσική ενώνει τους λαούς και τους πολιτισμούς;»
Φυσικά και ενώνει τους λαούς, οι λαοί δεν έχουν τίποτα να χωρίσουν με άλλους λαούς και όλοι είναι αδέλφια. Άσχετα με τις πολιτικές κάθε χώρας οι άνθρωποι δεν έχουν να χωρίσουν κάτι μεταξύ τους.
Έχω βρεθεί πολλές φορές σε ταξίδια μου με ανθρώπους που δεν μιλάμε την ίδια γλώσσα και έχουμε αυτοσχεδιάσει ατέλειωτες ώρες μαζί, χωρίς να χρειάζεται να εξηγήσουμε τίποτα.
Η Μουσική είναι η παγκόσμια γλώσσα της ανθρώπινης ύπαρξης που μας συνδέει με την αρχέγονη ενέργεια του Σύμπαντος, δηλαδή με τον Θεό.
«Ποιόν μουσικό θαυμάζετε και γιατί;»
Παρόλο που είναι πάρα πολλοί και από πολλά είδη, δεν θα μπορούσα να παραλείψω από μια τέτοια ερώτηση την ίσως κλασικότερη απάντηση μεταξύ των «κλασικών» μουσικών, αυτή του Johann Sebastian Bach (1685 – 1750).
Το έργο του έχει επηρεάσει ίσως τους περισσότερους μουσικούς στην ιστορία. Από συνθέτες του 20ου αιώνα οι αγαπημένοι μου είναι οι Stravinsky, για την ανυπέρβλητη κατασκευαστική του ικανότητα να παίρνει παραδοσιακές κλίμακες, την γνώση της τέχνης της ενορχήστρωσης που αποκόμισε από τον Rimsky Korsakov και σε συνδυασμό με τους πρωτόγονους και πρωτοποριακούς για την εποχή ρυθμούς να μας δίνει αριστουργήματα όπως αυτό της Ιεροτελεστίας της Άνοιξης και του Πουλιού της Φωτιάς, αλλά και τα υπόλοιπα έργα του φυσικά.
Ο Bartok με έχει επηρεάσει πολύ επίσης με έργα όπως το Allegro Barbaro και το Μουσική για Έγχορδα, Κρουστά και Τσελέστα και τη σχέση τους με τα μαθηματικά, αλλά και ο αμερικάνος Charles Ives που χωρίς να έχει γνώση των πρωτοποριών που λάμβαναν χώρα στη Ευρώπη του Schoenberg και του Debussy ανακάλυψε μόνος του συστήματα όπως η ατονικότητα και ο δωδεκαφθογγισμός.
Εάν αναφερθούμε σε κιθαριστές που είναι και η εξειδίκευσή μου, επίσης κανείς δεν θα μπορούσε να μην αναφέρει τον δυστυχώς πρόσφατα εκλιπόντα Paco de Lucia και την συνεισφορά του στο Flamenco και στη κιθάρα γενικότερα, και από κλασικούς φυσικά τον John Williams και τον Manuel Barrueco που για μένα υπήρξαν πάντα δύο σημεία αναφοράς.
«Η Μουσική είναι μία, η μουσικοί είναι πολλοί». Πως θα περιγράφατε αυτή τη πρόταση;
Η Μουσική σαφώς είναι μία, και δεν υπάρχει καλή και κακή. Όλα είναι θέμα γούστου.
Παρ’ όλα αυτά κάθε μουσικός φέρει μέσα του τα βιώματά του και την παράδοση από όπου προέρχεται, με αποτέλεσμα την πληθώρα των ακουσμάτων και των διαφορετικών ειδών.
Το ζητούμενο όμως είναι το “Ήθος” που θα έπρεπε να διέπει κάθε μουσικό, (και κάθε μουσική) γεγονός που δεν είναι πάντα αυτή η επιλογή, εφόσον η ανάγκη για επιβίωση μετά την απαξίωση του επαγγέλματος σε συνδυασμό με την οικονομική κρίση -που όπως φαίνεται τείνει να γίνει μόνιμη πραγματικότητα για τα κατώτερα στρώματα μόνο, όλως περιέργως- δεν μας αφήνει να κρίνουμε αρνητικά κάποιες επιλογές, που σε διαφορετικές συνθήκες δεν θα ήταν οι συγκεκριμένες.
Αναφέρομαι ειδικότερα στην ελληνική πραγματικότητα βέβαια, αλλά το φαινόμενο είναι παγκόσμιο. Πολλές φορές όμως αυτό χρησιμοποιείται ως δικαιολογία για –ας τις αναφέρουμε ως- ατυχείς καλλιτεχνικές επιλογές.
Στην Κινηματογραφική Μουσική -που ασχολούμαι τον τελευταίο καιρό- όπου ο ήχος υπηρετεί την εικόνα και την ιστορία, δεν μπορεί να υπάρξει κάποιος κανόνας δεοντολογίας ή κάτι τέτοιο, επιτρέπονται όλα, αρκεί να λειτουργεί το αποτέλεσμα με την εικόνα.
Εκεί φυσικά η μουσική έχει άλλη λειτουργία και είναι μέρος της τέχνης του Κινηματογράφου.
Εάν έχεις μία εμπορική ταινία, συνήθως οι επιλογές είναι συγκεκριμένες και πρέπει να είναι στη κατεύθυνση που θα έχει επιλέξει η εταιρεία και ο σκηνοθέτης με σκοπό την εμπορική επιτυχία, χωρίς βέβαια να αποκλείονται οι εξαιρέσεις, και χωρίς να υπονοώ πως και αυτό δεν είναι τέχνη.
Είναι και μάλιστα από τις πολύ δύσκολες. Και εκεί υπάρχει Ήθος, εφόσον ο απόλυτος κυρίαρχος είναι το συναίσθημα του ακροατή, και όχι κάποια εγωιστική ανάγκη κάποιου σκηνοθέτη. Αυτός ο σεβασμός προς τον ακροατή προσωπικά μου δείχνει το ζητούμενο της Τέχνης γενικότερα, και όχι μόνο της Μουσικής.
«Γιατί χρειάζεται η μουσική παιδεία; Είναι πολυτέλεια ή ανάγκη;»
Χρησιμοποιώντας την Μουσική ως μέσο διαπαιδαγώγησης παράγεις μια κοινωνία με σεβασμό στις πανανθρώπινες αξίες, έχοντας καλύτερη και αρμονικότερη καθημερινότητα με τους συνανθρώπους σου αλλά και ευφυέστερους πολίτες. Ίσως αυτός είναι ο λόγος που δεν προωθείται όσο θα έπρεπε στον βαθμό που θα μπορούσε.
Φυσικά και είναι ανάγκη η μουσική γενικότερα, και όχι πολυτέλεια, και αυτό φαίνεται και από την ανάγκη των πρωτόγονων κοινωνιών να λατρέψουν τον εκάστοτε θεό τους μέσω της μουσικής ενστικτωδώς, αλλά και να συνοδέψουν όλες τις κοινωνικές δραστηριότητές τους, πχ σε γάμους, κηδείες, προετοιμασία για μάχη κτλ.
Υπάρχει στο DNA μας ως είδος η ανάγκη να παράγουμε ήχο ως συνοδεία στις λατρευτικές μας συνήθειες. Στις πρωτόγονες κοινωνίες μπορούμε να βρούμε πολλές απαντήσεις στα σημερινά προβλήματα που διέπουν τον σημερινό δυτικό πολιτισμό.
«Πως μπορεί ένας γονιός να ανακαλύψει το ταλέντο του παιδιού του στη μουσική;»
Δεν είμαι σίγουρος πως μπορεί, εάν δεν είναι και ο ίδιος μουσικός. Καλό θα είναι εάν υπάρχει κάποια υποψία να ακούσει το παιδί κάποιος ειδικός για να αποφανθεί, καθώς η επιθυμία πολλές φορές δεν συνάδει με την πραγματικότητα.
Κι αυτό το λέω γιατί οι περιπτώσεις των πραγματικά εξαιρετικών ταλέντων είναι απειροελάχιστες. Στην επιτυχία ενός μουσικού, το εννέα από τα δέκα είναι η σκληρή δουλειά, και το ένα, είναι το πόσο γρήγορα μαθαίνει κάποιος.
Έχουμε πολλά παραδείγματα πολλών μουσικών με πολλά φυσικά προσόντα, πχ μακριά δάχτυλά ή φωτογραφική μνήμη, που δεν έγιναν ποτέ σολίστ επειδή ακριβώς επαναπαύτηκαν στο “ταλέντο” τους και δεν μελέτησαν ποτέ όσο θα έπρεπε.
Πάντως, εάν παρατηρήσουν οι γονείς κάποια έφεση, ή κλίση στο να παράγει μελωδίες που ακούει το παιδί ενστικτωδώς σε μουσικά παιχνίδια ή τραγουδάει σωστά π.χ. καλό είναι να το πάει σε κάποιο ωδείο να ξεκινήσει κάποιο όργανο ανάλογα με την ηλικία του.
«Διδάσκεται σήμερα η μουσική παράδοση μέσα από την εκπαίδευση;»
Σίγουρα υπάρχουν μεμονωμένες προσπάθειες εκπαιδευτικών να εμπνεύσουν και να εμφυσήσουν στα παιδιά τη μουσική μας παράδοση, αλλά σίγουρα η προσπάθεια από το υπουργείο για πραγματικά μουσική κατάρτιση πιστεύω δεν είναι αρκετή.
Η μουσική θα έπρεπε να υπάρχει από τις πρώτες τάξεις και να εξυπηρετεί τις πρώτες βάσεις στην εκμάθηση της μουσικής τέχνης, και όχι απλά ένα αδιάφορο παιχνίδι για να γεμίζει η διδακτική ώρα.
Φυσικά και πρέπει να γίνει έχοντας στο νου την ηλικία και το στάδιο της νοητικής ανάπτυξης του παιδιού, αλλά δεν πρέπει να χάνεται η ουσία, που είναι να μάθει το παιδί μουσική.
«Υπάρχουν αξιόλογοι Έλληνες μουσικοί, με μουσική κατάρτιση και γνώσεις;»
Φυσικά και υπάρχουν, η έλλειψη μουσικής εκπαίδευσης στη χώρα δεν σημαίνει πως δεν υπάρχει ταλέντο και αποτέλεσμα για όσους πραγματικά θέλουν να μάθουν.
Έχουμε πολλά παραδείγματα εξαιρετικών μουσικών, σολίστ, συνθετών και καθηγητών σε ξένα πανεπιστήμια με λαμπρή καριέρα.
«Ποια είναι τα μελλοντικά μουσικά σας σχέδια;»
Στα μελλοντικά μου σχέδια περιλαμβάνονται κάποιες προτάσεις για μουσική για κινηματογράφο στην Αμερική μιας και μόλις ολοκλήρωσα την δεύτερη μεγάλου μήκους ταινία εκεί, αλλά και από κάποια πανεπιστήμια για μουσικολογική έρευνα.
Πρόκειται επίσης να δημοσιεύσω σύντομα κάποια έργα για κιθάρα αλλά και για μεγαλύτερα σύνολα. Ως συνθέτης γενικότερα η επιθυμία μου είναι να κοινωνήσω το έργο μου σε όσο μεγαλύτερο κοινό είναι δυνατόν.
Βιογραφικό Σημείωμα
O Αθανάσιος Πετρόπουλος γεννήθηκε στην Νέα Πέραμο Αττικής.
Ολοκλήρωσε τις σπουδές του πτυχίου στη κλασική κιθάρα με καθηγητή τον Κυριάκο Μητροκώτσα με βαθμό «Άριστα Παμψηφεί και Δικαίωμα Δεξιοτεχνίας» και του Διπλώματος με βαθμό «Άριστα Παμψηφεί και Ά Βραβείο» στο Εθνικό Ωδείο, το 2001 και το 2004 αντίστοιχα.
Παράλληλα συνέχισε τις σπουδές του στη Μουσικολογία, στο τμήμα Μουσικών Σπουδών του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, όπου και αποφοίτησε το 2015.
Εκπλήρωσε τις μεταπτυχιακές του σπουδές στο Ιόνιο Πανεπιστημίο, στο Τμήμα “Σύνθεση Μουσικής για Κινηματογράφο, Θέατρο και Παραστατικές Τέχνες” υπό την επίβλεψη του κ. Μαραγκόπουλου, με τίτλο μεταπτυχιακής εργασίας «Σύνθεση και Ανάλυση Μουσικής για την Κινηματογραφική Ταινία Βραζιλιάνικης Παραγωγής Μικρού Μήκους με τίτλο: “Helena”, και η σχέση της με τις
ψυχολογικές θεωρίες της Προσκόλλησης του John Bowlby, της Ψυχοσωματικής θεωρίας του Pierre
Marty καθώς και της έννοιας της Παλινδρόμησης του Sigmund Freud».
Παράλληλα συνέχισε τις ωδειακές του σπουδές στα Ανώτερα Θεωρητικά (Αρμονία, Αντίστιξη, Φούγκα – Ενορχήστρωση) με βαθμούς Άριστα.
Έχει σπουδάσει σύνθεση με τον Αλέξανδρο Καλογερά (Phd Harvard University),και τον Χρήστο Σαμαρά (Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο), Διεύθυνση Ορχήστρας με τον μαέστρο Μιχάλη Οικονόμου, Αναγεννησιακή Μουσική με τον Παναγιώτη Αδάμ αλλά και Film Scoring με τον Αλέξανδρο Μούζα.
Έχει παρακολουθήσει σεμινάρια με πολλούς σημαντικούς συνθέτες και σολίστ όπως οι Θεόδωρος Αντωνίου, Νίκο Χατζηνίκο, Nikita Koshkin, Roland Dyens, David Russell, Roberto Aussell, Anniello Desiderio, Zoran Dukic, Χρήστο Τζιφάκη (Flamenco), Γρηγόρη Ντάνη (Jazz), Frederic Hand (Μπαρόκ Αυτοσχεδιασμός). Γιάννη Σπάθα (Rock αυτοσχεδιασμός) κ.α.
Ως σολίστ έχει δώσει συναυλίες στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, με κορυφαία τη συναυλία στη Brazilia όπου προτάθηκε από το Υπουργείο Εξωτερικών να εκπροσωπήσει την Ελλάδα στο Ευρωπαϊκό Φεστιβάλ της Brazilia τον Μάιο του 2008, με ταυτόχρονη αναμετάδοση στο διαδίκτυο και στο τηλεοπτικό σταθμό TV SENADO.
Ως μουσικολόγος έχει δώσει διαλέξεις σε μουσικολογικά συνέδρια με θέματα όπως το Don Giovanni του Μozart και τα Ηλεκτρo-ακουστικά Έργα για Φωνή του Luciano Berio.
Η εργογραφία του περιλαμβάνει συνθέσεις για σόλο όργανα, μουσική δωματίου, μουσική για κινηματογράφο, ηλεκτρονική και ηλεκτροακουστική μουσική.
Ως καθηγητής κιθάρας διδάσκει πλέον επί εικοσιπέντε συναπτά έτη και οι μαθητές του διακρίνονται σε διαγωνισμούς καθώς και σε πτυχία και διπλώματα.
Υπήρξε ο Καλλιτεχνικός Διευθυντής του Μουσικού Φεστιβάλ Νέας Περάμου από το 2001 έως το 2003.
Τον τελευταίο καιρό ασχολείται με Μουσική για Κινηματογράφο και έχει ολοκληρώσει δύο ταινίες μεγάλου μήκους στην Αμερική με ηθοποιούς όπως ο Tom Sizemore, Costas Mandylor, Mike Apple, Antony Garcia, μία μικρού μήκους στη Βραζιλία με πρωταγωνίστρια την Laura Fajngold Costa, όπου παρουσιάστηκε με ζωντανή ορχήστρα στο Ίδρυμα Θεοχαράκη, καθώς επίσης και δύο ντοκυμαντέρ, μεγάλου και μικρού μήκους αντίστοιχα, αρκετά animation, ταινίες βωβού κινηματογράφου κ.α. και έχει συνεργαστεί με σκηνοθέτες όπως οι Aurelio Toni Agliata, Michael Eric, Oscar Kozlowski, Geebran Warchausky κ.α.
Επίσης δραστηριοποιείται στον χώρο της διαφήμισης και έχει συνεργαστεί με εταιρείες του εξωτερικού σε χώρες όπως η Πολωνία, η Βραζιλία, η Σιγκαπούρη, οι Η.Π.Α κ.α.
Ως συνθέτης Κινηματογραφικής Μουσικής εκπροσωπείται από την εταιρεία BOME Productions LLC.
