Πολιτισμός και Μουσική Παιδεία;
Πριν απαντήσω στην ερώτηση, μεγαλύτερη σημασία έχει να μιλήσω για την έννοια του όρου πολιτισμός.
Συχνά υπάρχει σύγχυση στην έννοια και στον τρόπο με τον οποίο τον χρησιμοποιούμε.
Και ως αποτέλεσμα αυτού δημιουργούνται διάφορες …παγίδες σε συζητήσεις και αντιπαραθέσεις.
Υπάρχει ο υλικός (μηχανικός-τεχνικός), ο ηθικός (δικαιοσύνη, ανθρωπιά, ισότητα) και ο πνευματικός πολιτισμός (τέχνες, επιστήμες-γράμματα).
Το είδος του πολιτισμού που αφορά στη συγκεκριμένη ερώτησή σας είναι φυσικά ο πνευματικός.
Η μουσική παιδεία είναι προφανές ότι προάγει τον πνευματικό πολιτισμό, με την προσωπική επισήμανση όμως, πώς θεωρώ σχεδόν αλληλένδετο το δίπτυχο πνευματικού-ηθικού πολιτισμού.
Και με αυτό θέλω να πω πως ο κύριος και βαθύτερος λόγος ύπαρξης της τέχνης πρέπει να είναι η καθοδήγηση της ανθρώπινης ψυχής προς τον ηθικό πολιτισμό ο οποίος τελικά είναι ο ουσιαστικότερος και αναγκαιότερος για την εξέλιξη του κοινωνικού συνόλου.
Η μουσική ενώνει τους λαούς και τους πολιτισμούς;
Θεωρώ πως όλες οι τέχνες αποτελούν γλώσσα επικοινωνίας και μάλιστα, μιλώντας στην αντίληψη, στις ευαισθησίες, στον συναισθηματικό κόσμο του καθενός.
Η μουσική, έχει και την ιδιότητα να μας αφήνει ευρύτερα περιθώρια προσωπικής ερμηνείας στην αντίληψη μας από ότι οι ομιλούμενες γλώσσες, που πολλές φορές μας θυμίζουν όλες αυτές τις ανθρώπινες …εφευρέσεις, που χωρίζουν τους κατοίκους του πλανήτη μας σε χρώματα, κράτη, θρησκείες. Η μουσική λοιπόν, «πετά» πάνω από αυτά τα ανοσιουργήματα, ενώνοντας μυαλά, αντιλήψεις και καρδιές.
Ποιον μουσικό θαυμάζετε και γιατί;
Πριν από μερικά χρόνια θα σας απαντούσα αποκλειστικά και μόνο σκεπτόμενος ερμηνείες, τεχνικές και όλα αυτά τα …εντυπωσιακά μουσικά επιτεύγματα που χρειάζονται σήμερα, για να κάνει κάποιος μια διεθνή καριέρα.
Μεγάλους διαγωνισμούς, ιλιγγιώδεις ταχύτητες, αλάνθαστα παιξίματα, υπεράνθρωπα προγράμματα συναυλιών κλπ.
Τελικά, μεγαλώνοντας, και μετά την απόκτηση των παιδιών μου, η πιανιστική – μουσική μου κοσμοθεωρία μάλλον με οδηγεί στην ενασχόλησή μου με την ιδεολογία και τρόπο ζωής, τις ιδέες, αντιλήψεις και τα πιστεύω ενός καλλιτέχνη παρά αποκλειστικά και μόνο στον τρόπο παιξίματός του.
Λένε, ότι ο Μπετόβεν είπε: «Το να παίζεις με λάθος νότες είναι ασήμαντο, το να παίζεις χωρίς πάθος είναι ασυγχώρητο»
Σκεφτείτε εάν αυτό ισχύει στους διαγωνισμούς πιάνου σήμερα πού δημιουργούν τους μουσικούς του αύριο…
“Η μουσική είναι μία, οι μουσικοί πολλοί.”
Πως θα περιγράφατε αυτή την πρόταση.
Ως απόλυτα σωστή και αληθινή.
Για παράδειγμα, το αίσθημα, η ανάγκη του ανθρώπου, για πίστη σε κάτι ανώτερο πανανθρώπινο, παντοτινό είναι πρωταρχική και παγκόσμια, οι «θρησκείες» με τις οποίες εκφράζεται όμως, είναι πολλές.
Οι τόσο πολλές και διαφορετικές απόψεις των μουσικών πάνω στη τέχνη της μουσικής, νομίζω ότι μοιάζει με το παράδειγμα που σας ανέφερα.
Είναι η υποκειμενική αντίληψη και απόδοση μιας μεγάλης αλήθειας που δεν μπορεί να ολοκληρωθεί, περιγραφεί και αποδοθεί από μία και μόνο ανθρώπινη οντότητα. Και αυτό κατά τη γνώμη μου είναι ένα από τα υπέροχα στοιχεία αυτής της τέχνης.
Μπορεί να περικλείει αντιδιαμετρικές απόψεις και να ισχύουν όλες χωρίς να δημιουργούν κανένα πρόβλημα.
Γιατί χρειάζεται η μουσική παιδεία; Είναι πολυτέλεια ή ανάγκη;
Νομίζω πως από όλα τα προηγούμενα που σας ανέφερα η απάντηση συμπεραίνεται εύκολα.
Μπορεί να χαρακτηρίσουμε την αγάπη, την αποδοχή, τη συγχώρεση, την εργατικότητα, την αυτοκριτική, την συναδελφικότητα ως πολυτέλεια;
Προφανώς και όχι.
Ο δρόμος της μουσικής, η καθημερινότητά της, είναι συνυφασμένη με αυτές και άλλες πολλές έννοιες που όλες τους συντελούν στην …λείανση, την κάθαρση πολλές φορές, την εξύψωση του ανθρωπίνου πνεύματος και συναισθήματος.
Πώς μπορεί ένας γονιός να ανακαλύψει το ταλέντο του παιδιού του στη μουσική;
Με υπομονή και ωτοασπίδες….
Με συγχωρείτε που δεν άντεξα να μην αστειευθώ με αυτή σας την ερώτηση, αλλά είμαι σίγουρος ότι αρκετοί συνάδελφοι καθηγητές οργάνων αλλά και γονείς, θα γελάσουν κουνώντας το κεφάλι καταφατικά, αναλογιζόμενοι τις προσωπικές τους εμπειρίες είτε διδάσκοντας είτε ακούγοντας στο σπίτι να επαναλαμβάνουν τα παιδιά τους ατέλειωτες φορές μια φράση, και το χειρότερο κάνοντας συνέχεια το ίδιο λάθος.
Σοβαρά όμως τώρα, σας απαντώ, πως το ταλέντο στην κλασσική μουσική δεν αποτελείται μόνο από κάτι προφανές που μπορεί να καταλάβει εύκολα ένας γονιός, όπως, η σωστή φωνή του παιδιού, το μουσικό αυτί η και η ικανότητα του παιδιού να βγάζει στο πιάνο κάποια τραγούδια που ακούει στο ραδιόφωνο.
Σίγουρα αυτά δείχνουν κάποια καλά πρώτα στοιχεία και απαραίτητα, εάν θέλετε, για την εξέλιξη του παιδιού στην μουσική, αλλά το ίδιο σημαντικά είναι η αφοσίωση, η εργατικότητα, η επιμονή, η μαθηματική ικανότητα έρευνας, αντίληψης, μεθοδικότητας, η …θυσία προσωπικού χρόνου από την διασκέδαση, την ξεκούραση ακόμα και από τον ύπνο πολλές φορές.
Δεν είναι διατεθειμένοι πολλοί μαθητές να το κάνουν αυτό, με αποτέλεσμα η πορεία τους στη μουσική, ακόμα και εάν στην αρχή έδειχναν κάποια εξέλιξη λόγω των όποιων ευκολιών που μπορεί να είχαν, να μην είναι η αναμενόμενη.
Πάντως ο πιο κατάλληλος να διαγνώσει την ικανότητα του παιδιού και να συμβουλέψει τον γονέα είναι φυσικά ο καθηγητής του οργάνου. Γι’ αυτό γονείς, στα ωδεία…
Διδάσκεται σήμερα η Μουσική παράδοση μέσα από την εκπαίδευση;
Μέσα από την ιδιωτική εκπαίδευση δηλαδή τα ωδεία, φυσικά υπάρχουν σχολές παραδοσιακών οργάνων που ασχολούνται με την Ελληνική παραδοσιακή μουσική.
Τώρα, όσον αφορά στη δημόσια εκπαίδευση, εκεί τα πράγματα νομίζω χρειάζονται μια εκ βαθέων αναδιοργάνωση όλης της μουσικής παιδείας, παραδοσιακής και δυτικής.
Είναι ένα πονεμένο ζήτημα πού δεν νομίζω ότι είναι δυνατό να το αναπτύξω μέσα από την συγκεκριμένη συνέντευξη.
Πιστεύω πως μπορεί να λυθεί αυτό το πρόβλημα, υπάρχει το κατάλληλο εξειδικευμένο ανθρώπινο δυναμικό που μπορεί να στοιχειοθετήσει μια σωστή αναδιάρθρωση της μουσικής παιδείας μέσα από το δημόσιο εκπαιδευτικό σύστημα, αρκεί οι υπεύθυνοι να συμβουλευτούν τους κατάλληλους ανθρώπους.
Υπάρχουν Έλληνες αξιόλογοι μουσικοί, με μουσική κατάρτιση και γνώσεις;
Φυσικά. Και είναι αξιολογότατοι και αρκετοί. Δεν θα αναφέρω βέβαια ονόματα γιατί είναι καλοί συνάδελφοι όλοι, που αγαπώ και σέβομαι απεριόριστα για το καλλιτεχνικό τους έργο.
Ποια είναι τα μελλοντικά μουσικά σας σχέδια;
Μετά από απουσία 4 χρόνων από τις αίθουσες συναυλιών λόγω του ερχομού των παιδιών μου θα προσπαθήσω να το …ξαναπιάσω από εκεί που το άφησα.
Αυτή τη στιγμή αρχίζω τη μελέτη για να επαναφέρω τα χέρια και το μυαλό από την απραξία αυτών των χρόνων, και κάνω κάποιες συζητήσεις για τον προσεχή καλλιτεχνικό προγραμματισμό.
Βιογραφικό.
«Ο Αναστάσιος Πάππας είναι ένας ειλικρινής μουσικός και ένας αξιοθαύμαστος πιανίστας». (New York Concert Review Magazine).
Άρχισε τις μουσικές του σπουδές με την μητέρα του και αποφοίτησε από την τάξη της Μαρίας Χαιρογιώργου-Σιγάρα, λαμβάνοντας δίπλωμα πιάνου με άριστα και Α’ βραβείο παμψηφεί.
Ως υπότροφος του Βρετανικού Συμβουλίου και του ιδρύματος «Τζίνα Μπαχάουερ», συνέχισε τις μεταπτυχιακές του σπουδές στη «Βασιλική Ακαδημία της Μουσικής» στο Λονδίνο κοντά στους V. Latrache και F. Wibaut, από όπου αποφοίτησε με τα διπλώματα «L.R.A.M.» (Δίπλωμα διδασκαλίας πιάνου), και «Postgraduate Performance Diploma with Merit». (Δίπλωμα Σολίστ με διάκριση).
Βραβεύθηκε σε διεθνείς διαγωνισμούς στην Ιταλία, την Αγγλία και την Αμερική όπου τιμήθηκε με το βραβείο «Michael Radick Memorial Fund» που τον οδήγησε στο ντεμπούτο του στο «Carnegie Hall» της Νέας Υόρκης, τον Νοέμβριο το 1996, αποσπώντας εξαιρετικές κριτικές.
Για τα ρεσιτάλ που έχει δώσει στο εξωτερικό ο τύπος έχει γράψει: «Το ρεσιτάλ του Πάππας στο “Athenaeum Roman” (στο Βουκουρέστι) υπήρξε το μουσικό γεγονός της χρονιάς». (P. Codreanu).
Ιδιαίτερα κολακευτικά σχόλια απέσπασαν τα ρεσιτάλ που έδωσε στην Ισπανία.
Η εφημερίδα (Diario de Pontevedra) σε άρθρο της με τίτλο «Δεξιοτεχνικό Ρεσιτάλ του πιανίστα Αναστασίου Πάππας» αναφέρει:
«…Η εξαιρετικά λαμπερή και δεξιοτεχνική εμφάνισή του άφησε το κοινό άφωνο».
Έχει ηχογραφήσει για ραδιοφωνικούς σταθμούς όπως, το Τρίτο πρόγραμμα στην Ελλάδα, τον W.Q.X.R. στη Νέα Υόρκη, τον Classic FM στο Λονδίνο, Radio Romania Musical (Βουκουρέστι), καθώς και για την Ελληνική και Αμερικάνικη τηλεόραση. Έχει εμφανιστεί στο «South Βank Center» στο Λονδίνο με τους «London Soloists Chamber Orchestra» ερμηνεύοντας το πρώτο κοντσέρτο του Shostakovich.
Έχει συμπράξει με όλες τις ελληνικές ορχήστρες, την «Camerata Budapest», την «London Sinfonietta», την «R.A.M. London Symphony Orchestra», τους «London Soloists Chamber Orchestra», την «George Enescu Philharmonic», την «Moldavia Philharmonic Cluj», την «Iash Philharmonic», την «Symfonieorkest Bellitoni», την «Orquestra do Norte» του Porto, και την «Budapest Festival Orchestra». Ανάμεσα στους μαέστρους που έχει συνεργαστεί ξεχωρίζουν οι: Ivan Fischer, John Georgiadis, Diego Masson, Fedor Gloushchenko, Paul Nadler, Saulius Sondeckis, Emil Simon, Alexandru Lascae, Adrian Sunshine, Steven Lipsitt, Αλέξανδρος Μυράτ, Θεόδωρος Αντωνίου, Μίλτος Λογιάδης, Νίκος Αθηναίος, Γιώργος Πέτρου.
Έχοντας μόνιμη παρουσία στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, έχει παρουσιάσει κοντσέρτα του σύγχρονου πιανιστικού ρεπερτορίου αποσπώντας πάντα εξαιρετικές κριτικές.
Πραγματοποίησε την Πανελλήνια πρεμιέρα του κοντσέρτου του Alfred Schnittke με την Καμεράτα. Γι’ αυτή τη συναυλία η Ελευθεροτυπία έγραψε: «Επιστρατεύοντας δίχως φειδώ κάθε τεχνικό τους εφόδιο και όλη τους την ευαισθησία, ο πιανίστας Αναστάσιος Πάππας και η Καμεράτα χάρισαν μια υποδειγματική ερμηνεία της οριακά πολυσυλλεκτικής και εσκεμμένα ζοφερής αυτής μουσικής». (Γιάννης Σβώλος-Ελευθεροτυπία). Το Νοέμβριο του 2000 ερμήνευσε σε πρώτη παγκόσμια εκτέλεση το κοντσέρτο του Θ. Αντωνίου για πιάνο και ορχήστρα, γραμμένο και αφιερωμένο σε αυτόν, συμπράττοντας με την «London Sinfonietta» στον κύκλο “Διεθνές Φεστιβάλ Σύγχρονης Μουσικής” του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών. Η εμφάνισή του με την «Budapest Festival Orchestra» στον κύκλο «Μεγάλες Ορχήστρες» ερμηνεύοντας το τρίτο κοντσέρτο το Μπάρτοκ σημείωσε μεγάλη επιτυχία και έλαβε εξαιρετικές κριτικές. «…ο πιανίστας πρόσφερε ένα συναρπαστικό παίξιμο με ιλιγγιώδεις ταχύτητες, ακαριαία αντανακλαστικά και άριστα χρονισμένες κορυφώσεις.» (Γιάννης Σβώλος – Ελευθεροτυπία). «…Τα επίκτητα χαρίσματα του σολίστ (ρέουσα δεξιοτεχνία, ιριδίζουσα ηχητική, έμφυτη μουσικότητα, λεπτομέρειες φραζαρίσματος, αναπνοών, παύσεων και χρωματισμών, πρόδιδαν την ύπαρξη ενός ελκυστικότατα προσωπικού οράματος.» (Γιώργος Λεωτσάκος).
Για την συναυλία του στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών με την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών οι εφημερίδες έγραψαν: «Μαγεία Μότσαρτ από τον Τ. Πάππα» (Ν. Α. Δοντάς-Καθημερινή), «το παίξιμο του Πάππα απέδωσε με λαμπρότητα και ζωντάνια τη γραφή του συνθέτη» (Γ. Σβώλος-Ελευθεροτυπία).
Σε πανελλήνια πρώτη, ερμήνευσε το κοντσέρτο του Μότσαρτ KV 414 σε φορτεπιάνο (πιστό αντίγραφο του πιάνου του Μότσαρτ), στην «Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών» συμπράττοντας με την Καμεράτα σε όργανα εποχής ενώ η ερμηνεία του στο πρώτο κοντσέρτο για πιάνο και ορχήστρα του Μπραμς με την συμφωνική ορχήστρα του Δήμου Αθηναίων έλαβε διθυραμβικές κριτικές από τον τύπο.
Συμμετείχε στον κύκλο του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών «Τα εννέα κονσέρτα του Beethoven σε όργανα εποχής», ερμηνεύοντας το πέμπτο κονσέρτο «Αυτοκρατορικό»
Τον Δεκέμβριο του 2012, ο διεθνούς φήμης συνθέτης και πιανίστας Fasil Say, τον κάλεσε προσωπικά να συμμετάσχει στο καθιερωμένο, πλέον, φεστιβάλ του στην Αττάλεια της Τουρκίας όπου έλαβαν μέρος μεταξύ άλλων οι: Vladimir Spivakov (Moscow Virtuosi), Chick Corea, Gidon Kremer.
Είναι Καθηγητής πιάνου στην Αθήνα και στο Δημοτικό Ωδείο Πάτρας.
