Πολιτισμός και Μουσική Παιδεία.
Είναι δύο στενά συνδεδεμένες έννοιες, τις οποίες δυστυχώς πολύ συχνά τις ερμηνεύουμε με έναν περιοριστικό τρόπο.
Έτσι, μουσική παιδεία δε σημαίνει μόνο να έχει κάποιος – όπως συνήθως εννοείται – ένα υψηλό αισθητικό κριτήριο της μουσικής πράξης ή και την ικανότητα της κριτικής μουσικής ακρόασης, αλλά ουσιαστικά πρόκειται για στάση και νοοτροπία ζωής.
Κατ’εμέ, και οι δύο έννοιες παραπέμπουν σε μια εκτίμηση – λατρεία αν θέλετε – όχι μόνο του αισθητικά ωραίου, αλλά του Ωραίου ως έννοια σε όλες τις πτυχές της κοινωνικής μας ζωής.
Αυτό σημαίνει στάση και νοοτροπία ζωής: είμαι λάτρης του ωραίου, της οργάνωσης, της καθαριότητας, της ευγένειας, και όλων εκείνων των χαρακτηριστικών που συνιστούν έναν «πολιτισμένο κόσμο».
Εξάλλου, μη ξεχνάμε ότι υπάρχει μια έννοια που επιστεγάζει αυτές τις δύο: η Παιδεία!
Η μουσική ενώνει τους λαούς και τους πολιτισμούς;
Αναμφίβολα η Μουσική είναι μια οικουμενική γλώσσα, η οποία έχει την ικανότητα να εκφράσει αλλά και να μεταδόσει σε ανομοιογενή ακροατήρια ένας πλήθος εμπειριών και συναισθημάτων με την ίδια αποτελεσματικότητα και μεταδικότητα.
Επιπλέον, ο κάθε ακροατής, αναλόγως και το πολιτισμικό του υπόβαθρο και τις προσωπικές του καταβολές, ερμηνεύει και προσλαμβάνει σε διαφορετικό βαθμό το «μήνυμα» της μουσικής.
Γιατί, μη ξεχνάμε, Μουσική σημαίνει πρωτίστως επικοινωνία, όταν αυτή απευθύνεται σε ακροατήριο. Το αναφέρω αυτό σε αντιδιαστολή με την εσωτερική ανάγκη του συνθέτη για μουσική δημιουργία, η οποία λειτουργεί ως μια εσωτερική κάθαρση, ασχέτως αν θα βρει ανταπόκριση σε κοινό.
Η ενοποιός δύναμη της Μουσικής είναι δεδομένη. Αυτή λειτουργεί ως όχημα όλων εκείνων των στοιχείων της ευαισθησίας, της καλλιτεχνίας, του πνεύματος, και κάποιες φορές και της ηθικής του Ανθρώπου. Στοιχεία που είναι κοινά σε όλους τους λαούς.
Ποιον μουσικό θαυμάζετε και γιατί;
Δύσκολη ερώτηση αυτή. Δεν θα μπορούσα να αναφέρω μόνο ένα όνομα.
Και ξέρετε, αναλόγως και την πορεία που έχει διαγράψει ο καθένας μας και τις επαφές που είχε με καλλιτέχνες και είδη μουσικής, σίγουρα κάποιους τους αγνοεί και άρα αδικεί!
Οπότε, θα σας αναφέρω τα δικά μου ινδάλματα, σύμφωνα με τις εμπειρίες μου, τα οποία αφορούν συνθέτες και μουσικούς με ένα ιδιαίτερο δημιουργικό και καλλιτεχνικό στίγμα: ο Claude Debussy, ο Igor Stravinsky, ο φλαμενκίστας Paco de Lucia, ο Chick Korea, ο δικός μας Βαγγέλης Παπαθανασίου, και η λίστα δε σταματάει εδώ…. Όπως σας είπα, όλοι συνεισφέρουν στο παγκόσμιο οικοδόμημα της Μουσικής και του Πολιτισμού, άλλος λιγότερο και άλλος περισσότερο.
Η ποικιλομορφία και η ιδιαιτερότητα του καθενός είναι η μαγεία στην Τέχνη…..
“Η μουσική είναι μία, οι μουσικοί πολλοί.” Πως θα περιγράφατε αυτή την πρόταση;
Λίγο ισοπεδωτική θα έλεγα! Μόνο μία δεν είναι η μουσική….. το νόημα μάλλον αυτής της συχνά χρησιμοποιούμενης φράσης είναι ότι καλή μουσική μπορεί να βρεθεί σε πολλά είδη μουσικής.
Είτε μιλάμε για λαϊκή, είτε για έντεχνη, είτε για ποπ, ροκ, τζαζ, λόγια, ηλεκτρονική κτλ, θα βρείτε καλή και κακή μουσική (άρα και μουσικούς) σε κάθε είδος.
Το ζητούμενο είναι, κατά την άποψή μου, είτε ως συνθέτες είτε ως οργανοπαίχτες είτε ως ακροατές, να προσεγγίζουμε ένα μουσικό έργο ως μια πρόκληση για μια εμπειρία ψυχικής ανάτασης κα πνευματικής απόλαυσης, ως μια εμπειρία αισθητικής και αισθητηριακής αναζωογόνησης, ως μια εμπειρία που θα εξυψώσει τις διανοητικές και καλλιτεχνικές μας απαιτήσεις. Σκεφτείτε το λίγο και φανταστείτε πόσο διαφορετικά θα ήταν τα πράγματα αν είχαν όλοι αυτά κατα νου!
Γιατί χρειάζεται η μουσική παιδεία; Είναι πολυτέλεια ή ανάγκη;
Νομίζω ότι εμμέσως το έχουμε απαντήσει αυτό πιο μπροστά.
Η μουσική παιδεία είναι είδος πρώτης ανάγκης γιατί συνιστά στάση και νοοτροπία ζωής.
Συνιστά όλα εκείνα τα χαρακτηριστικά, σε προσωπικό και κοινωνικό επίπεδο, του ολοκληρωμένου και ισορροπημένου Ανθρώπου.
Διδάσκεται σήμερα η Μουσική παράδοση μέσα από την εκπαίδευση;
Όσον αφορά την πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση, έχοντας και την εμπειρία και στις δύο αυτές βαθμίδες εκπαίδευσης, υπάρχουν αναφορές στα βιβλία μουσικής.
Ωστόσο, δυστυχώς το μάθημα της μουσικής είναι υποβαθμισμένο από την οπτική γωνία της αντιμετώπισής του, δηλαδή δεν θεωρείται “σοβαρό” μάθημα.
Δυστυχώς…. Φυσικά κάποιοι εκπαιδευτικοί κάνουν τη διαφορά και δίνουν πολλά στα παιδιά μέσα από το μάθημά τους, αλλά η γενική εικόνα είναι αυτή που σας περιέγραψα.
Ιδιαίτερη περίπτωση αποτελούν τα μουσικά σχολεία, όπου και υπηρετώ επί του παρόντος, που η παραδοσιακή – βυζαντινή μουσική διδάσκεται βάσει ενός οργανωμένου προγράμματος σπουδών και αντίστοιχης αξιολόγησης.
Εδώ η κατάσταση είναι πολύ καλύτερη. Θα πρέπει σ’αυτό το σημείο να αναφέρω και τα ωδεία, εκ των οποίων κάποια προσφέρουν αξιόλογες σπουδές τόσο στη βυζαντινή μουσική όσο και στην εκμάθηση ενός παραδοσιακού οργάνου.
Τέλος, στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, έχει πλέον θεσμοθετηθεί και εφαρμοστεί εδώ και μερικά χρόνια, η κατεύθυνση σπουδών στην παραδοσιακή μουσική, όπως π.χ. στο Τμήμα Μουσικών Σπουδών της Άρτας (Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων) ή στο Τμήμα Μουσικής Επιστήμης και Τέχνης στη Θεσσαλονίκη (Πανεπιστήμιο Μακεδονίας).
Ποια είναι τα μελλοντικά μουσικά σας σχέδια;
Παράλληλα με τη διδασκαλία (στην κλασική κιθάρα και ανώτερα θεωρητικά), η οποία αποτελεί και την κύρια δραστηριότητά μου, το 2020 θα υλοποιηθεί η πρώτη φάση από ένα φιλόδοδο συνθετικό πρότζεκτ, όπου αξιόλογοι μουσικοί, συνεργάτες και φίλοι, θα παρουσιάσουν έργα μου, αρχής γενομένης από την Καβάλα, τη γενέτειρα πόλη μου.
Πρόκειται για έργα που έχουν γραφεί σε ένα διάστημα 20 χρόνων περίπου, τα οποία εντάσσονται στο χώρο της λεγόμενης λόγιας (high-art) μουσικής.
Η πρόκληση εδώ βέβαια είναι να πετύχουμε τη χρυσή τομή, και να καταφέρουμε να προσφέρουμε μια εμπειρία αισθητικής και πνευματικής ανάτασης, χωρίς να απωθήσουμε το μέσο ακροατή με την πολυπλοκότητα που συνήθως εμπεριέχει αυτού του είδους η μουσική.
Είναι ένα προσωπικό στοίχημα θα έλεγα, όπου επιθυμώ να πλησιάσω το μέσο ακροατή, χωρίς να κάνω συμβιβασμούς στο επίπεδο της τέχνης μου.
Μ’αυτό τον τρόπο και θα επικοινωνήσω με το ακροατήριο μέσω της Σύνθεσης (θυμάστε ότι η επικοινωνία είναι ο στόχος!) αλλά και θα εξυψώσω τις διανοητικές και καλλιτεχνικές του απαιτήσεις. Αυτή λοιπόν είναι η πρώτη φάση.
Στη δεύτερη φάση, η οποία θα υλοποιηθεί αργότερα, τα μουσικά θέματα που έχουν ήδη ακουστεί στην πρώτη φάση, παρουσιάζονται με έναν νέο μανδύα με εμφανείς επιρροές από το χώρο της ηλεκτρονικής και εμπορικής μουσικής.
Πρόκειται γι’ αυτό που ονομάζω public-art, καθώς όπως αντιλαμβάνεστε, ο στόχος είναι ένα ακόμα πιο ευρύ κοινό.
Ουσιαστικά θα είναι ένα multimedia show, όπου εκτός από τη μουσική – η οποία είναι πάντα πρωταγωνίστρια – θα υπάρχουν βίντεο και φωτογραφίες από την πόλη μου, την Καβάλα, αλλά και την ευρύτερη περιοχή (αρχαιολογικός χώρος Φιλίππων και Θάσος).
Συνολικά, πρόκειται για το Cavalla Concept 2020 ή αλλιώς Μια Ιδέα για την Καβάλα !
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
Ο Κωνσταντίνος Χίζαρης γεννήθηκε το 1974 στην Καβάλα. Παιδί εκπαιδευτικών, ξεκίνησε μαθήματα μουσικής σε ηλικία 9 χρονών.
Στην ηλικία των 16 χρόνων πήρε το Δίπλωμα Σολίστ στην κλασική κιθάρα με Άριστα Παμψηφεί.
Το 1998 αποφοίτησε με Άριστα Παμψηφεί και Β’ Βραβείο από την τάξη Σύνθεσης του Χρήστου Σαμαρά, ενώ το 1999 αποφοίτησε από το Τμήμα Μουσικών Σπουδών του Α.Π.Θ..
Το 2012 ολοκλήρωσε τις διδακτορικές του σπουδές στη Σύνθεση στο Τμήμα Μουσικών Σπουδών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης υπό την επίβλεψη του καθηγητή Μιχάλη Λαπιδάκη.
Το 2015 ολοκλήρωσε τις μεταπτυχιακές του σπουδές στην Εκπαιδευτική Ηγεσία και Διοίκηση στο Τμήμα Παιδαγωγικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Λευκωσίας – Κύπρου.
Από το 1992 έως και σήμερα εργάζεται ως καθηγητής κλασικής κιθάρας και ανωτέρων θεωρητικών. Από το 2006 ασκεί καθήκοντα καλλιτεχνικού διευθυντή στο ωδείο «Νεάπολις» Καβάλας, όπου διδάσκει κιθάρα και ανώτερα θεωρητικά της μουσικής, ενώ παράλληλα είναι καθηγητής μουσικής στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση (διορισμός μέσω ΑΣΕΠ).
Μαθητές του έχουν βραβευτεί σε μουσικούς διαγωνισμούς ενώ ο ίδιος έχει βραβευτεί από το Πανελλήνιο Πνευματικό Κέντρο «Φίλων» σε ένδειξη αναγνώρισης των εκλεκτών επιτεύξεών του στο χώρο της πνευματικής και πολιτιστικής καλλιέργειας.
Επίσης, πολλοί από τους μαθητές του είναι σήμερα καθηγητές μουσικής στη δημόσια εκπαίδευση.
Ως συνθέτης έχει βραβευτεί σε πανελλήνιους και διεθνείς διαγωνισμούς: Το 2003 βραβεύτηκε στο εργαστήριο Σύνθεσης του Ο.Μ.Μ.Α. (πρόεδρος επιτροπής: Lucas Foss), το 2005 στο 3ο Διεθνή Διαγωνισμό Σύνθεσης «Γ.Φουντούλης», το 2006 στον 4ο Πανελλήνιο Διαγωνισμό Σύνθεσης Μουσικής Δωματίου που διοργάνωσε η Ένωση Φίλων της Ελληνικής Λόγιας Μουσικής, το 2007 Α’ Βραβείο στον Πανελλήνιο Διαγωνισμό Σύνθεσης του ΙΕΚ ΑΚΜΗ (κατηγορία οργανικής σύνθεσης). Ακόμα, το 2007 Α’ Βραβείο στον 8ο Διεθνή Διαγωνισμό Σύνθεσης της Citta di Udine της Ιταλίας, το 2008 προκρίθηκε, στους 6 φιναλίστ του 7ου Διεθνή Διαγωνισμού Σύνθεσης μουσικής δωματίου στη Citta di Udine της Ιταλίας, ενώ το 2009 προκρίθηκε στον τελικό του 27ου διεθνούς διαγωνισμού Σύνθεσης ALEA III στη Βοστώνη Αμερικής.
Έργα του που έχουν εκδοθεί από την Ένωση Ελλήνων Μουσουργών, το Κρατικό Ωδείο Θεσ/νίκης, την Ένωση Φίλων της Ελληνικής Λόγιας Μουσικής, τις εκδόσεις WICKY-MUSIC (Μιλάνο – Ιταλία) και τις εκδόσεις Cambia (Αθήνα).
Έχει επίσης συγγραφικό και ερευνητικό έργο σε ζητήματα που αφορούν τα ανώτερα θεωρητικά της μουσικής και τη διδασκαλία μουσικής.
Είναι τακτικό μέλος των: Ένωση Ελλήνων Μουσουργών (ΕΕΜ), Ελληνική Ένωση για τη Μουσική Εκπαίδευση (ΕΕΜΕ) και Οργανισμός Living Composers’ Project.
