“Pausa Fermata Forte Fortissimo” δηλαδή “Εκκωφαντική, Αιώνια Σιωπή” [μουσική σημείωση πάνω στον τάφο του συνθέτη Alfred Schnittke]
Συζήτηση των 5 μουσικών με αφορμή τις ερωτήσεις του Polismagazino: Έλενα Ταμιωλάκη, Κωσταντίνος Παπαθύμνιος, Μαριλένα Σουρή, Μάριος Στέρπης, Χρήστος Δρούζας
Είμαστε μια παρέα ετερόκλητων μουσικών που συναντήθηκε μέσα στην πανδημία. Κοινός μας γνώμονας είναι η ανάγκη να διατηρήσουμε την επικοινωνία, τη μαχητικότητα και τη δημιουργικότητά μας μέσα στο lockdown. Έτσι μία στο τόσο συναντιόμαστε διαδικτυακά και μοιραζόμαστε τους προβληματισμούς και τα νέα μας. Σήμερα αποφασίσαμε να τους μοιραστούμε και μαζί σας.
Η Έλενα Ταμιωλάκη είναι μουσικός και αρχιτέκτονας. Παραδίδει μαθήματα πιάνου σε ενήλικες και παιδιά, ενώ παράλληλα εργάζεται σε αρχιτεκτονικό γραφείο. Τα τελευταία 7 χρόνια ζει στην Αθήνα, αλλά προς το τέλος του θέρους μαζεύει τα μπογαλάκια της για Σκανδιναβία.
Ο Κωσταντίνος Παπαθύμνιος είναι μουσικός. Πιανίστας το πρωί (Δίπλωμα πιάνου, Ωδείο Αθηνών) μπασίστας το βράδυ και λυράρης τα σαββατοκύριακα. Κάνει μεταπτυχιακό στο πιάνο διδάσκει σε ωδεία ( Αθήνα και Σαντορίνη) και παράλληλα συνοδεύει τη χορωδία 65 plus των κοινωνικών προγραμμάτων της ΕΛΣ. Έχει δώσεις συναυλίες σε όλα τα είδη μουσικής που έχει ασχοληθεί (κλασσική, παραδοσιακή, world-ethnic, Blues κλπ)
Η Μαριλένα Σουρή είναι μουσικός (MA piano performance, Lemmensinstituut, Leuven). Εργάζεται ως συνοδός και βοηθός μουσικής προετοιμασίας της Παιδικής Χορωδίας της Εθνικής Λυρικής Σκηνής.
Ο Μάριος Στέρπης είναι μουσικός. Είναι διπλωματούχος κλασικής κιθάρας και κάτοχος αποφοιτηρίου ηλεκτρικής κιθάρας. Εργάζεται ως session μουσικός με γνωστους καλλιτέχνες σε live εμφανίσεις καθώς και σε studio. Παραλληλα παραδίδει μαθήματα κλασικής και ηλεκτρικής κιθάρας. Ζει στην Αθήνα.
Ο Χρήστος Δρούζας είναι μαέστρος (École Normale de Musique de Paris) και συνθέτης (Φ. Νάκας), κάνει διδακτορικό στην ψυχοακουστική (Πολυτεχνείο Βερολίνου) και παίζει ηλεκτρικό μπάσο. Έχει συμμετάσχει σε 18 παραστάσεις θεάτρου, μουσικού θεάτρου, όπερας και μιούζικαλ. Έχει γράψει μουσική για 6 ταινίες μικρού μήκους. Έχει διδάξει στο ωδείο Φ. Νάκας και ήταν υπεύθυνος συναυλιών του Classical: NEXT. Ζει μεταξύ Βερολίνου και Αθήνας.
Εγκλεισμός στο σπίτι. Πως διαχειρίζεστε το χρόνο σας; Ποια συναισθήματα σας διακατέχουν;
Κωσταντίνος: Δε νομίζω ότι κάποιος άνθρωπος μπορεί να έχει μια ενιαία αντιμετώπιση του χρόνου αλλά και της συναισθηματικής του κατάστασης σε όλη τη διάρκεια του εγκλεισμού. Η πρώτη περίοδος του lock down ένα χρόνο πριν μου προκάλεσε ανησυχία για το τι έρχεται, δεδομένου του ανεπαρκούς και υποχρηματοδοτούμενου συστήματος υγείας καθώς και λόγω των οικονομικών δεδομένων μετά από 10 μνημονιακά χρόνια.
Μαριλένα: Το πρώτο lock down έγινε την περίοδο που είχα τεράστιο φόρτο εργασίας. Με έναν τρόπο, λοιπόν, δεν αντιλήφθηκα άμεσα όλες τις επιπτώσεις του. Ωστόσο, είχα έντονη ανησυχία για το τι μέλλει γενέσθαι.
Χρήστος: Το πρώτο lockdown ήταν ένα σοκ. Ήμουν στην Αθήνα. Οι πρώτες μέρες πέρασαν ήρεμα, με μια ανακούφιση από τον δημιουργικό πανικό του χειμώνα και την προετοιμασία για την καλοκαιρινή σεζόν. Σύντομα όμως κατάλαβα ότι ο εγκλεισμός ήρθε για να μείνει. Η καθημερινή μου ρουτίνα προσαρμόστηκε χωρίς δυσκολία και με τον χρόνο που μου δόθηκε να σκεφτώ, ξεκίνησαν τα πρώτα ερωτήματα: Πως θα εξελιχθεί το μέλλον μου εργασιακά, πόσο θα κρατήσει ο εγκλεισμός, αν πρέπει να περιμένω να επιστρέψει η κανονικότητα ή αν πρέπει να βρω μουσικές λύσεις μέσα στο lockdown. Κυρίως όμως αναρωτήθηκα, ίσως επηρεασμένος από τα science fiction που διαβάζω, αν ο κόσμος που ζούμε θα αντέξει την πανδημία ή θα υποχωρήσουμε σε «Μια νέα βαρβαρότητα» (όπως μας την τραγουδάνε ο Παυλίδης και ο Αγγελάκας).
Κωσταντίνος: Κι εμένα το εργασιακό ζήτημα ήταν το πρώτο που με απασχόλησε και μου προκάλεσε τη μεγαλύτερη ανησυχία, αφού βλέποντας τη διαχείριση της πανδημίας έγινε αντιληπτό ότι θα πάμε, όπως και πήγαμε σε δεύτερο lock down.
Μαριλένα: Η περίοδος του δεύτερου lock down είναι πολύ δυσκολότερη (νομίζω για τον περισσότερο κόσμο), με πολλές ψυχολογικές μεταπτώσεις και διαρκή αγωνία. Προσπαθώντας να παραμένω δημιουργική, προσπαθώ να φτιάχνω ένα υποτυπώδες πρόγραμμα δραστηριοτήτων από την προηγούμενη μέρα. Είναι εύκολο να αισθανθώ αδρανής και αναποφάσιστη όταν ξυπνάω το πρωί, επομένως αυτή η πρακτική ενίοτε με κινητοποιεί. Οι δραστηριότητες περιλαμβάνουν κατά κύριο λόγο μελέτη, διάβασμα και άσκηση. Ακόμη, προσπαθώ να συμμετέχω ενεργά σε συλλογικές δράσεις όσο το δυνατόν συχνότερα.
Έλενα: Για μένα ο καθημερινός εγκλεισμός διαρκεί λίγες ώρες αφού λείπω από το σπίτι 8.00-19.00, λόγω δουλειάς. Οι ελάχιστες ώρες που με κλείνουν μέσα φτάνουν ίσα ίσα για λίγη μουσική, διάβασμα, γυμναστική, χρόνο με τις γάτες και ετοιμασία για την επόμενη μέρα…
Μάριος: Εγώ προσπαθώ να διαχειρίζομαι τον χρόνο μου δημιουργικά, μελετώντας μουσική, κάνοντας διαδικτυακά μαθήματα στους μαθητές μου, ηχογραφώντας από το σπίτι και εξελίσσοντας τις γνώσεις μου πάνω σε αυτό.
Χρήστος: Στο δεύτερο lock down είμαι στο Βερολίνο όπου μέχρι πρόσφατα τα μέτρα δεν ήταν τόσο αυστηρά όσο στην Αθήνα. Αξίζει να σημειωθεί ότι σε ελάχιστα μέρη της Ευρώπης οι απαγορεύσεις είχαν τόση διάρκεια και αυστηρότητα όσο στην Ελλάδα. Η στήριξη από το Γερμανικό κράτος για τους καλλιτέχνες και τους ακαδημαϊκούς ήταν γενικά καθησυχαστική. Συνεπώς δεν έχω την καλύτερη εικόνα για τις δυσκολίες που πέρασαν οι συνάδελφοι στην Ελλάδα τον χειμώνα που πέρασε. Παρόλα αυτά θα συμφωνήσω με τον Μάριο, η δημιουργικότητα και η αλληλεγγύη ήταν και είναι η λύση σε όλες τις δύσκολες στιγμές της ιστορίας.
Μάριος: Σίγουρα η δημιουργικότητα είναι κάτι που βοηθάει τη δεδομένη κατάσταση όμως οι συνθήκες που βιώνουμε σίγουρα διογκώνουν το άγχος για το τι μέλλει γενέσθαι στον καλλιτεχνικό χώρο που προσωπικά δραστηριοποιούμαι αλλά και στο γενικότερο πλαίσιο.
Κωσταντίνος: Αυτή για μένα είναι η δυσκολότερη περίοδος. Ο εγκλεισμός, ο φόβος για τον covid, η εργασιακή ανασφάλεια και φυσικά η μοναξιά ήταν συναισθηματικές καταστάσεις που με διαπέρασαν όλην αυτήν την περίοδο.
Έλενα: Ακόμα και για εμάς που έχουμε σαφείς λόγους να μετακινούμαστε εκτός σπιτιού, το γεγονός ότι αντιλαμβανόμαστε απόλυτα αυτό το «απαγορεύεται να / πρέπει να» που ασκεί έλεγχο στις ζωές μας, αρκεί να μας δημιουργήσει ένα αίσθημα σχεδόν εξορίας. Αυτό το άγχος και το ακάλυπτο ανεξήγητο κενό, η ανησυχία για την επόμενη μέρα…
Κωσταντίνος: …αυτό τελικά όμως ισορρόπησε μόνο με πολλή μουσική, μελέτη, αλλά και πρόβες (έστω και “παράνομες”) γιατί η μουσική είναι συλλογικό “σπορ”! Ταυτόχρονα η προσπάθεια συντονισμού και οργάνωσης με κόσμο της γειτονιάς, η διαμόρφωση σχέσεων αλληλεγγύης μεταξύ συναδέλφων μουσικών αλλά και ανθρώπων που ζούμε δίπλα-δίπλα, είναι κάτι που γέμισε όχι μόνο το χρόνο μας αλλά και τις καρδιές μας και έδωσε λύσεις σε βασικά ζητήματα σε πολλές περιπτώσεις.
Ακούμε συνεχώς για Βία. Ενδοοικογενειακή, εργασιακή, αθλητική, καλλιτεχνική… Εντυπωσιάζεστε από το συμβάν ή από τους πρωταγωνιστές; Εσείς έχετε υποστεί κάποια μορφή βίας;
Μαριλένα: Δε μου κάνει καμία εντύπωση, δυστυχώς είναι κάτι που βλέπουμε συνεχώς γύρω μας, ακόμα και σε μικρές χειρονομίες. Είναι ακόμα πιο αναμενόμενο, φυσικά, από ανθρώπους που βρίσκονται σε υψηλά κλιμάκια της εξουσίας.
Έλενα: Στην πιο μαύρη έκφανση της βίας, κινεί τα νήματα η μπολιασμένη πατριαρχία και οι σχέσεις εξουσίας. Σε όποια κλίμακα και να το δει κανείς, σε κάθε δομή, από την οικογένεια ως το κράτος, η εκάστοτε κυρίαρχη αρρενωπότητα ασκεί εξουσία στην αδύναμη θηλυκότητα. Χυδαία αφεντικά, απολυμένες εργαζόμενες, macho σύζυγοι και κακοποιημένες γυναίκες, κράτος δικτατορίας και δεινοπαθούσα τέχνη. Ούτε από τα συμβάντα βίας εντυπωσιάζομαι, ούτε και από τους πρωταγωνιστές, αφού τα κοινωνικά δίπολα και οι διακρίσεις υφίστανται αιώνες τώρα.
Μάριος: Δυστυχώς η βία εδώ και αρκετά χρόνια σιγοβράζει στο τσουκάλι που ονομάζουμε κοινωνία. Προφανώς δεν εντυπωσιάζομαι με αυτό. Εντυπωσιάζομαι όμως με το πως γίνεται να θεωρείται σε πολλές περιπτώσεις φυσική η ύπαρξη βίας από τη στιγμή που θέλουμε να ονομαζόμαστε πολιτισμένοι άνθρωποι του 21ου αιώνα.
Χρήστος: Και βιώνουμε ακριβώς αυτή την χαρακτηριστική βία του 21ου αιώνα. Τη βία που νόμιμα έρχεται από τα πάνω και να σε πιέζει στην εργασία και την καθημερινή σου ζωή ενώ ταυτόχρονα οποιαδήποτε μορφή αντίδρασης ή αντίστασης βαφτίζεται βία και διώκεται.
Κωσταντίνος: Εμένα πάντως η βία πάντα με σοκάρει. Και νομίζω ότι σοκάρει κάθε υγιή άνθρωπο, ειδικά όταν αυτή προέρχεται από ανθρώπους που κατέχουν εξουσία και επιθυμούν να την ασκήσουν σε όλον τον υπόλοιπο κόσμο. Δε νομίζω ότι υπάρχει αθλητική ή καλλιτεχνική βία. Ο αθλητισμός και η τέχνη δεν εμπεριέχουν τη βία παρά μόνο ως αντικείμενο καλλιτεχνικής (και αθλητικής ίσως) διαπραγμάτευσης. Αυτό που παρακολουθήσαμε την προηγούμενη περίοδο κατά τη γνώμη μου ενέχει δύο μορφές βίας που συνδυάζονται στα πρόσωπα εξουσιαστών. Η μία είναι η σεξουαλική βία και η άλλη είναι εργασιακή. Άνθρωποι που από θέση ισχύος αισθάνονταν πολύ άνετα να ασελγούν, να παρενοχλούν, ακόμα και να βιάζουν, εργοδότες που θέλουν εργαζόμενους-ες πειθήνιους-ες για να ξεσπούν πάνω τους όλες τους τις στρεβλώσεις και να ασκούν την εξουσία τους βάσει ονόματος και ισχύος με τη δαμόκλειο σπάθη της ανεργίας πάνω από τα κεφάλια τους.
Έλενα: Αυτό που συμβαίνει τώρα λόγω του εγκλεισμού είναι ότι ο χρόνος δε μπορεί ανά πάσα στιγμή να καλυφθεί από εξωγενείς διαδικασίες (δουλειές, έξοδοι, δραστηριότητες…) που συντηρούν την κάλυψη και την αποσιώπηση των παθογενειών μας, και ως εκ τούτου πρέπει αυτές να αντιμετωπιστούν από εμάς τους ίδιους, εγκλεισμένους. Τα περιθώρια στενεύουν και τα θύματα υπερβαίνουν το ενοχικό σύνδρομο, ενώνονται, μιλούν και καταδικάζουν τους θύτες.
Κωσταντίνος: Και έτσι φτάσαμε σε αυτό που έγινε έστω και σε έναν βαθμό στον χώρο του θεάτρου είναι μια (αυτο)κάθαρση που δείχνει ότι υπάρχει η σαπίλα, αλλά υπάρχει και πολλή υγεία και διάθεση για χειραφέτηση. Το πραγματικό ερώτημα είναι τι γίνεται με όλους τους άλλους χώρους όπου ακόμα δεν έχει ανοίξει η ίδια συζήτηση. Η καταπίεση υπάρχει παντού. Κάποια στιγμή πιστεύω ότι η βρωμιά θα ανέβει τόσο πολύ που θα πνίξει ακόμα και αυτούς που την προκαλούν.
Έλενα: Προσωπικά έχω κι εγώ δεχθεί λεκτική βία σε εργασιακό περιβάλλον αλλά και εκτός.
Μαριλένα: Κι εγώ έχω, φυσικά, υποστεί βία, άφατη, αρχής γενομένης στο σχολείο και, κατ’ επέκταση, αργότερα στον επαγγελματικό τομέα. Το λυπηρό είναι πως η βία έχει ενσωματωθεί με τέτοιον τρόπο στη συμπεριφορά ώστε ενίοτε δεν την αντιλαμβανόμαστε αμέσα. Ακόμη χειρότερα, θα μπορούσε να ισχυριστεί κανείς πως ορισμένες φορές μπορεί να την ασκούμε με κάποιον τρόπο κι εμείς οι ίδιοι χωρίς να το καταλαβαίνουμε. Επομένως, όσο βελτιώνει κανείς τα αντανακλαστικά του απέναντι σε όποια μορφή βίας, άλλο τόσο θα έπρεπε κατά τη γνώμη μου να διασφαλίζει πως ο ίδιος δεν προβαίνει σε καμία βίαιη συμπεριφορά.
Έλενα: Προσπαθώ να έχω τα αντανακλαστικά μου σε εγρήγορση. Αυστηρότητα, λεκτική τοποθέτηση, οριοθέτηση. Κανείς άνθρωπος δεν έχει το δικαίωμα να παρέμβει δια της βίας στο σώμα και την ψυχή οποιουδήποτε όντος.
Κωσταντίνος: Όλες και όλοι σε κάποια στιγμή της ζωής μας έχουμε δεχθεί μια μορφή βίας. Είτε στις σπουδές μας, είτε στον εργασιακό χώρο είτει και αλλού. Άλλοτε πιο έντονα, άλλοτε λιγότερο. Δε θεωρώ ότι είναι άξιο λόγου στο πλαίσιο μιας συζήτησης για τη βία στην εργασία, ή τη σεξουαλική βία να αναφερθούμε και στο παραμικρό περιστατικό (εκτός αν είναι κάτι αξιόποινο) αλλά να ανοίξει μια ουσιαστική συζήτηση για το πως θα μπορούσε να καθιερωθεί ένα καθεστός προστασίας για όλες και όλους τις-τους εργαζόμενες-ους ώστε ο φόβος να περάσει στους εργοδότες και τους εξουσιαστές.
Έχετε στερηθεί κάτι από τον εγκλεισμό σας στο σπίτι και εαν ναι, πως το αντιμετωπίσατε;
Μάριος: O εγκλεισμός έχει επηρεάσει πολλούς τομείς της ζωής μας. Βασικά πράγματα για την ψυχική μας υγεία, όπως το εάν θα συναντήσει κανείς τους φίλους του, τη σχέση του ή τους συνεργάτες του, έχουν έλθει σε δεύτερη μοίρα. Ως μουσικός, δυσκολεύομαι που τόσο καιρό απέχω από τη σκηνή και γενικά από τα μουσικά δρώμενα που κάποτε είχαμε συνηθίσει. Το ότι δεν μπορώ πλέον να δουλέψω πανω στο αντικείμενό μου ως ενεργός παίκτης μουσικής μου στερεί ταυτόχρονα οικονομικούς πόρους. Όλα αυτά δύσκολα αντιμετωπίζονται δυστυχώς.
Χρήστος: Το να παίζεις μουσική ζωντανά λειτουργεί σαν ψυχανάλυση! Και πέρα από τους οικονομικούς πόρους που στερούμαστε, που είναι αδιαμφισβήτητα το πιο σημαντικό κενό που μας αφήνει ο εγκλεισμός: Η επαφή με τον κόσμο και η ενέργεια που μοιράζεσαι αποτελεί κινητήριο δύναμη για να ζεις και να αγωνίζεσαι. Μου έλειψε η ανθρώπινη επαφή, να γνωρίσω νέους ανθρώπους, πάνω και κάτω από το stage. Μα πάνω από όλα έχω στερηθεί την ασφάλεια και την προοπτική. Να σχεδιάσω το επόμενο project και να ξέρω ότι θα γίνει. Να δουλέψω και να ξέρω ότι θα μπορέσω να το παρουσιάσω και να πληρωθώ.
Έλενα: Έχω στερηθεί να πάω ένα σινεμά, ένα θέατρο, να παίζουμε μουσική με φίλους χωρίς μάσκες, ζωντανά, με κόσμο τριγύρω. Έχω στερηθεί τη διάδραση, την υγρή μας ανταλλαγή, χωρίς πισιά και κάμερες! Έπειτα, μου λείπει να βρω ένα στέκι ανοικτό, ένα μικρό φεστιβάλ, μια γιορτή. Και μου λείπουν πολύ τα ταξίδια εντός και εκτός Ελλάδας (χωρίς δικαιολογητικά και έγγραφα).
Μαριλένα: Σίγουρα μου έχουν λείψει πολύ οι κοινωνικές επαφές, η πολιτιστική ζωή, τα ταξίδια! Μου λείπει, επίσης, το να βλέπω τα πρόσωπα των ανθρώπων γύρω μου. Εννοείται πως δε μπορώ να μη δω αγαπημένους ανθρώπους, ακόμα και για λίγο, με αποστάσεις κλπ. Έπειτα, μου λείπει η συνεργασία με συναδέλφους. Προσπαθώ να καλύπτω την έλλειψη αυτή με κάποιες πρόβες με φίλους, όσο το επιτρέπουν οι συνθήκες.
Χρήστος: Αν θες να μείνεις ενεργός και δημιουργικός θα βρεις τις λύσεις. Το θέμα είναι όμως τι συμβαίνει πέρα από την ατομική μας αντιμετώπιση. Η μουσική, η τέχνη και ο πολιτισμός γενικά είναι μία συλλογική υπόθεση. Δεν θεωρώ τυχαίο ότι, όπως πάρα πολλοί συνάδελφοι τον τελευταίο χρόνο, γραφτήκαμε στον Πανελλήνιο Μουσικό Σύλλογο, κατεβήκαμε μαζί στο δρόμο και συμμετείχαμε σε διάφορες διαδικτυακές διαδικασίες, συζητήσεις και κουβέντες. Όλα αυτά (ακόμα και αυτή η συλλογική συνέντευξη εδώ!) αποτελούν τους πιο ουσιαστικούς τρόπους αντιμετώπισης του εγκλεισμού. Η κοινωνικότητα, η αλληλεγγύη και η επικοινωνία είναι βασικά χαρακτηριστικά της ανθρώπινης φύσης. Σήμερα μάλιστα, με τα μέσα που έχουμε στην διάθεσή μας τόσο η ανθρώπινη όσο και η μουσική επικοινωνία, παρόλο που είναι μακριά από το να αντικαταστήσουν την ανθρώπινη επαφή, δεν είναι τόσο δύσκολες.
Έλενα: Κι εγώ χρησιμοποιώ το ίντερνετ για διδασκαλία και επικοινωνία. Άλλοτε γράφω κανένα ψέμα σε μια βεβαίωση και βρίσκω δυο τρεις φίλους σε πάρκα και πλατείες, πάντα με εμπιστοσύνη και προσοχή μεταξύ μας. Ό,τι κάνει όλος ο κόσμος δηλαδή. Πηγαίνω και σε τίποτε προπύλαια να τραγουδήσω -γκχγχγγχ-, ή σε καμιά «υπαίθρια γυμναστική». Για τα υπόλοιπα, ρωτήστε τους ψυχαναλυτές μας…
Μάριος: Προσπαθώ με την θετική σκέψη και τα εργαλεία της τεχνολογίας να ανταποκρίνομαι όσο καλύτερα μπορώ στην υπάρχουσα κατάσταση και ζω με την ελπίδα πως αργά ή γρήγορα θα τελειώσει η δυσμενής αυτή συνθήκη.
Τηλεργασία και Αναστολή εργασιακών συμβάσεων. Τι πιστεύετε ότι θα συμβεί την επόμενη ημέρα του απεγκλωβισμού μας στον εργασιακό χώρο; Πώς βλέπετε τώρα την τηλεργασία; Υπάρχουν υστερήσεις; Προτερήματα;
Μαριλένα: Νομίζω πως μας περιμένουν δυσμενείς συνθήκες όσον αφορά τα εργασιακά, καθώς η οικονομική κρίση που έρχεται φαίνεται να είναι ισχυρή. Απ’όσο έχω καταλάβει, η τηλεργασία στην Ελλάδα αυτή τη στιγμή δημιουργεί πολλά σκιώδη σημεία, καθώς δεν έχει ακόμα οριστεί το πλαίσιο στο οποίο θα μπορούσε να λειτουργήσει εξασφαλίζοντας τα εργατικά δικαιώματα.
Κωσταντίνος: Πιστεύω ότι μέτρα που ήρθαν για την πανδημία και εξυπηρετούν τους εργοδότες ήρθαν για να μείνουν. Φαίνεται αυτό και από το εργασιακό νομοσχέδιο που κατέθεσε η κυβέρνηση που προβλέπει κατάλυση του οχταώρου και περαιτέρω επίθεση στον συνδικαλισμό. Ταυτόχρονα η είσοδος της τηλεργασίας δημιουργεί μια σειρά ζητήματα που έχουν να κάνουν με τον ελεύθερο χρόνο, τα εργασιακά και ασφαλιστικά μας δικαιώματα, το δικαίωμα στην άδεια κλπ. Ταυτόχρονα αποξενώνει τους εργαζόμενους από τον φυσικό τους εργασιακό χώρο, αλλά και από τους συναδέλφους τους.
Χρήστος: Πιστεύω ότι όλοι οι συνάδελφοι/ισσες θα συμφωνούσαν πως, με εξαίρεση ίσως τα καθαρά θεωρητικά μαθήματα, είναι πολύ δύσκολο η διδασκαλία οργάνου, φωνητικής και οι πρόβες συνόλων να γίνουν διαδικτυακά. Πέρα όμως από αυτό η ίδια η ουσία της μουσικής δημιουργίας βασίζεται στην ανθρώπινη διάδραση. Εφόσον λοιπόν η τεχνολογία δεν μπορεί να την αντικαταστήσει, πιστεύω ότι η τηλεργασία στην μουσική είναι περισσότερο ένας αναγκαστικός συμβιβασμός και λιγότερο μία πραγματικά ποιοτική επιλογή.
Μαριλένα: Όσον αφορά την τηλεργασία των μουσικών συγκεκριμένα, σε πολλές περιπτώσεις δεν μπορεί να αναδείξει το σκοπό και την ουσία της μουσικής, ίσως μάλιστα και να τον υπονομεύει κιόλας.
Χρήστος: Και μιας και είμαστε στα πρόθυρα απεγκλωβισμού με απασχολεί έντονα η επόμενη μέρα. Η εστίαση άνοιξε χωρίς μουσική, ενώ τα ωδεία παραμένουν κλειστά και δεν προβλέπεται δυνατότητα για ιδιαίτερα μαθήματα. Δεν βλέπω συνέπεια και λογική σε αυτό τον απεγκλωβισμό που εξαντλεί τα περιθώρια κέρδους χωρίς να χαρίζει την παραμικρή ανάσα στον πολιτισμό. Έτσι λοιπόν, τείνω να συμφωνήσω με τον Κωσταντίνο ότι τα μέτρα που ήρθαν για την πανδημία και εξυπηρετούν τους εργοδότες ήρθαν για να μείνουν!
Μάριος: Βλέποντας πάντως την θετική πλευρά των πραγμάτων θεωρώ πως μέσω της τηλεργασίας μπορέσαμε τουλάχιστον να διατηρήσουμε ενεργές κάποιες επαγγελματικές δραστηριότητες. Από εκεί και πέρα το μέλλον θα δείξει για το πώς θα εξελιχθεί η νέα αυτή τάση.
Κωσταντίνος: Φυσικά υπάρχουν και προτερήματα, όπως η μείωση των μετακινήσεων ή η ανακάλυψη νέων τεχνολογικών τρόπων για να δουλέψει κανείς, αλλά δεν μπορούν σε καμία περίπτωση να υποκαταστήσουν τη φυσική παρουσία των ανθρώπων ειδικά σε μια δουλειά όπως η δική μας. Η ζωντανή εμπειρία μιας συναυλίας δεν υποκαθίσταται με κανένα τεχνολογικό μέσο, ούτε και μπορεί να συγκριθεί η τηλεκπαίδευση με τη δια ζώσης διδασκαλία.
Μαριλένα: Τα προτερήματά της τηλεργασίας νομίζω πως θα φανούν όταν καταφέρουν οι εργαζόμενοι να εξασφαλίσουν το λειτουργικό αυτό πλαίσιο.
Θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε θερμά το Polismagazino και τους αναγνώστες/ιες του για αυτή την συνέντευξη-συζήτηση.
