“Μουσική στα χρόνια της πανδημίας…
Παραφράζοντας τον τίτλο του γνωστού μυθιστορηματος Έρωτας στα χρόνια της χολέρας ο Χαράλαμπος Μακρής, ο έλληνας μαέστρος που συμμετέχει με τη μουσική του στη “Σουίτα 2020” μαζί με τρεις ακόμη αξιόλογους ευρωπαίους συνθέτες, μας μιλά για ένα άλλο πάθος στα χρόνια μιας άλλης “χολέρας”
Επιμέλεια συνέντευξης Άννα Συνοδινού
Θα θέλατε να μας πείτε δύο λόγια για το μουσικό project “Suite 2020”; To “Suite 2020” είναι μια συνεργασία, η οποία με γεμίζει χαρά και υπερηφάνεια. Μέσω του project αυτού μου δόθηκε η ευκαιρία να συνεργαστώ με τρεις εξαιρετικούς μουσικούς και ανθρώπους: τον Ilio Volante από την Ιταλία, τον Francisco José Rosal Nadales από την Ισπανία και τον Francisco Manuel Relva Pereira από την Πορτογαλία.
Στόχος της σύνθεσης είναι να προκύψουν τέσσερα μουσικά έργα για ορχήστρα πνευστών που να σχετίζονται με την κρίση από οποία διήλθε η δημόσια υγεία και όχι μόνο γιατί εκτός από την υγεία κλονίστηκαν πολλοί τομείς της ζωής μας ως κοινωνία αλλά και την υπέρβασή της κρίσης με ταυτόχρονες αναφορές στην μουσική ταυτότητα των χωρών κατάγωγής των συνθετών που συμμετέχουν στο project.
Θα θέλατε να μας πείτε περισσότερα; Η πανδημία COVID-19 ήταν κι εξακολουθεί να είναι βαρύτατο πλήγμα για την υγεία και την οικονομία πολλών ανθρώπων και χωρών. Για να μετριαστούν τις συνέπειές της κρίσης, έστω και σε μικρό βαθμό, ενώσαμε τις δυνάμεις μας για να δημιουργήσουμε ένα μουσικό έργο εμπνευσμένο από την πανδημία ώστε να βάλουμε το δικό μας λιθαράκι στην προσπάθεια να ξεπεραστούν τα προβλήματα που προκλήθηκαν από αυτήν την πρωτόγνωρη κατάσταση.
Το έργο Suite 2020 εκτός των άλλων στοχεύει επίσης να έχει φιλανθρωπικό χαρακτήρα. Για την επίτευξη αυτού του σκοπού, οι συνθέτες θα αποστέλλουν το έργο τους σε μαέστρους, φιλαρμονικές ορχήστρες αλλά και σε όποιον άλλο εκδηλώνει ενδιαφέρον με μοναδική προϋπόθεση την καταβολή της “Δωρεάς για τη Suite 2020”, όπως θα αναφέρεται στο αποδεικτικό κατάθεσης, σε κάποιον οργανισμό υγείας ή κοινωνικό οργανισμό που να σχετίζεται με την πανδημία, όπως ο Ερυθρός Σταυρός, η Caritas ή οποιαδήποτε άλλη με παρουσία στις αντίστοιχες χώρες.
Δεδομένου πως και οι ορχήστρες πνευστών επλήγησαν οικονομικά μετά το ξέσπασμα της πανδημίας, οι συνθέτες θα διαθέσουν τη δουλειά τους σε ορχήστρες των οποίων η φιλανθρωπική συνεισφορά, έγινε μέσω χορηγιών από εμπορικές εταιρείες, τράπεζες και όχι μόνο. Οποιαδήποτε συνεισφορά εκτιμάται!
Τι ξεχωριστό παρουσιάζει το κάθε μέρος του έργου; Όπως σας ανέφερα προηγουμένως, κάθε συνθέτης έγραψε ένα από τα τέσσερα μέρη της σουίτας. Πρόκειται για τέσσερις αυτοτελείς ιστορίες με διαφορετικό τίλτο η καθεμία, οι οποίες όμως αποτελούν κρίκους μίας κοινής αλυσίδας.
Το πρώτο μέρος, που είναι η δική μου σύνθεση, ονομάζεται ο Χορός της Ελπίδας. Βασίζεται στον μύθο της Πανδώρας, είναι έργο προγραμματικής μουσικής και προσπαθεί να σκιαγραφήσει την σημερινή κατάσταση που βιώνει η ανθρωπότητα λόγω της πανδημίας Covid-19. Θέλοντας να καταδείξει την ιστορική ενότητα του ελληνικού χώρου, γίνεται χρήση μουσικών ιδιωμάτων από τη βυζαντινή και λαϊκή παράδοση ενώ η εναρμόνιση γίνεται τροπικά αντλώντας υλικό από τους αρχαιοελληνικούς τρόπους.
Timor et Spes (Φόβος και Ελπίδα) είναι ο τίτλος του δεύτερου μέρους της σουίτας και ανήκει στον ισπανό συνθέτη Francisco José Rosal Nadales. Το μεταλλόφωνο στην αρχή δηλώνει την καταγωγή της ασθένειας. Ο Φόβος περιγράφεται μουσικά με έναν κανόνα. Η μελαγχολική μελωδία αντικατοπτρίζει τα μελανά αισθήματα απόγνωσης και φόβου που κυριάρχησαν στην πρώτη περίοδο εξάπλωσης της πανδημίας. Ένα σόλο της τρομπέτας που θυμίζει την μουσική της Ανδαλουσίας ανοίγει το δρόμο για έναν λαμπρό χορό που περιγράφει τη συνέχεια της ζωής και την επιστροφή στην κανονικότητα.
Το τρίτο μέρος Entre as Brumas da Memória ή Covid-19 passará à história του Πορτογάλλου Francisco Manuel Relva Pereira διακρίνεται για την απλότητα των μελωδιών του και περιγράφει τη στιγμή της εξάπλωσης της πανδημίας στην Πορτογαλία. Την αρχική καρναβαλική ατμόσφαιρα διαδέχεται η ανακοίνωση της πανδημίας. Οι καμπάνες περιγράφουν την περιρρέουσα ατμόσφαιρα κατά την καταπολέμηση του ιού: ανησυχία, καραντίνα, αυστηρά μέτρα. Οι συχνές αλλαγές του μέτρου και της τονικότητας είναι ένας ακόμη τρόπος για να αναδειχθούν οι σαρωτικές αλλαγές που συνέβησαν την περίοδο που μας πέρασε. Παρ’ όλα αυτά η ελπίδα για το μέλλον ξεπροβάλλει καθώς το έργο προχωρά σε μια εορταστική ατμόσφαιρα που περιγράφει την νίκη της ανθρωπότητας στην Πορτογαλία και παντού.
Το τέταρτο μέρος το οποίο ανήκει στον ιταλό συνθέτη Ilio Volante. Vittoria Sul Nemico Invisibile (Νίκη κατά του Αόρατου Εχθρού) συνετέθη για να περιγράψει την εποχή που οι μουσικοί, όπως και η πλειονότητα της κοινωνίας τέθηκε σε καραντίνα. Συμβολίζει μια περίοδο που στο μέλλον θα καθιερωθεί στη συνείδηση των ανθρώπων ως η εποχή που θέληση να συνεχίσουμε το ταξίδι μας στον κόσμο ως οντότητες λειτούργησε ως κινητήριος δύναμη για να παλέψουμε για τη ζωή…
Ποιά η μέχρι τώρα απήχηση της προσπάθειάς σας, έχετε προγραμματίσει κάποια παρουσίαση, μια συναυλία για την πρεμιέρα του έργου; Τα μηνύματα είναι θετικά. Το ενδιαφέρον που έχει εκδηλωθεί από διάφορους φορείς για το έργο είναι μεγάλο. Ήδη ορχήστρες από το εξωτερικό έχουν προχωρήσει σε δωρεές προκειμένου να προμηθευτούν το μουσικό υλικό. Καθημερινά γινόμαστε αποδέκτες μηνύματων για πληροφορίες από κάθε γωνιά του κόσμου. Η μουσική ενώνει, είναι μια παγκόσμια γλώσσα!
Δυστυχώς οι περιορισμοί και οι συνθήκες που επικρατούν παγκοσμίως δεν επιτρέπουν ακόμη την πρεμιέρα του έργου. Ο λόγος που δεν γίνεται παρουσίαση του έργου μέσω κάποιου midi sample είναι η αίσθηση πως δεν θα ανταποκρίνεται απόλυτα στο πραγματικό ηχόχρωμα και δε θα μπορέσει να αποδώσει το συναίσθημα που προκαλεί η ζωντανή εκτέλεση του έργου.
Ας μην ξεχνάμε άλλωστε πως αυτήν την στιγμή δεν επιτρέπεται στις φιλαρμονικές ορχήστρες να ξεκινήσουν τις δραστηριότητες γεγονός που καθιστά αδύνατη την πρεμιέρα του έργου. Βρισκόμαστε εν αναμονή της επιστροφής στην κανονικότητα και της εξεύρεσης μιας λύσης ώστε να επιτραπεί στις φιλαρμονικές ορχήστρες να ξεκινήσουν ξανά τις δραστηριότητές τους. Ελπίζουμε πως αυτό θα γίνει σύντομα ώστε εκτός των άλλων να προγραμματιστεί μια φιλανθρωπική συναυλία για την πρεμιέρα του έργου.
Αναφορές γίνονται σε ευρείας κυκλοφορίας ισπανικά και πορτογαλικά έντυπα, ισπανικούς ραδιοφωνικούς σταθμούς αλλά και διαδικτυακά όπως το ισπανικό μπαντιστικό portal nuestrasbandasdemusica. Σε αυτό το σημείο θα ήταν μεγάλη παράλειψη εκ μέρους μου αν δεν εξέφραζα τις ευχαριστίες μου προς το περιοδικό σας για την ευγενική προσφορά να γίνει χορηγός επικοινωνίας της προσπάθειάς μας στην Ελλάδα.
Μπορείτε να μας μιλήσετε για την κρίση που δημιούργησε η πανδημία στο χώρο σας; Ως άνθρωπος που όλες του οι αναμνήσεις και οι πτυχές της ζωής είναι συνυφασμένες με τη μουσική και την Φιλαρμονική, ανησυχώ όχι μόνο για την παρούσα αλλά και για την μελλοντική κατάσταση των θεσμών που αντιπροσωπεύουν μια κληρονομιά που είναι απαραίτητη και κάθε άλλο παρά άχρηστη για την κοινωνία.
Οι σημερινές μπάντες δεν είναι τα γραφικά συγκροτήματα της παλιάς εποχής. Αυτό επιτυγχάνεται κυρίως μέσω της ανάπτυξης της μουσικής διδασκαλίας. Πλέον διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στη διάδοση της ποιοτικής συμφωνικής μουσικής και προωθούν την μουσική πρωτοπορία μέσα από τις πρωτότυπες συνθέσεις που γράφονται ειδικά για αυτές. Πρόκειται για συμφωνικά συγκροτήματα υψηλού επιπέδου τα οποία φέρνουν το ευρύ κοινό σε επαφή με την ποιοτική μουσική στο ευρύ κοινό ενώ δεν παύουν να συμμετέχουν σε παραδοσιακές εκδηλώσεις, εθνικές εορτές και περιφορές. Κατευθύνονται από μαέστρους και διδακτικό προσωπικό υψηλής ικανότητας και εκπαίδευσης στα Ωδεία και τις Ανώτατες Σχολές της Ελλάδας και του εξωτερικού.
Ευκαιρίας δοθείσης θα ήθελα να απευθύνω έκκληση σε όλες τις δημόσιες αρχές και τα διοικητικά όργανα του πολιτισμού να στηρίξουν έμπρακτα τις Φιλαρμονικές. Η βοήθεια αυτή θα μπορούσε να δοθεί στο πλαίσιο και της Ευρωπαϊκής αλληλεγγύης, αφού και άλλες χώρες βρίσκονται στην ίδια και ενδεχομένως και δεινότερη θέση με τη δική μας, ώστε οι Φιλαρμονικές να μην οδηγηθούν μέσω της παρατεινόμενης απραξίας σε αδιέξοδα αυτές οι πραγματικά πολιτισμικά και κοινωνικά χρήσιμες εκπαιδευτικές δομές.
Ποιά είναι η πρώτη σας Μουσική ανάμνηση; Πηγαίνοντας πίσω στο χρόνο, η μουσική ήταν πάντα παρούσα είτε ως ανάμνηση των Φιλαρμονικών της Κέρκυρας να περνούν παιανίζοντας προς το πάλκο της Πάνω Πλατείας για τις θερινές συναυλίες τους είτε ως ανάμνηση του φιλόμουσου παππού μου που από πολύ μικρή ηλικία συνόδευε εμένα και τον αδελφό μου σε συναυλίες.
Εντός της πόλης της Κέρκυρας και μόνον υπάρχουν τρεις ιστορικές και ποιοτικά εξαιρετικές φιλαρμονικές καθώς και το ιστορικό Ωδείον Κερκύρας. Επίσης υπάρχουν πολλές ακόμα μπάντες σε όλο το νησί και αναρίθμητα άλλα μουσικά σύνολα. Οι συναυλίες είναι συχνές ακόμα και σήμερα.
Θυμάμαι παρακολουθούσαμε συναυλίες της συμφωνικής ορχήστρας του Δήμου Κερκυραίων την εποχή που έκανε τα πρώτα της βήματα αλλά και όπερα στο δημοτικό θέατρο, δωρεάν ή με πολύ μικρό εισιτήριο.
Η απόδοση της συναυλίας αλλά και το ρεπερτόριο μπορεί να ήταν θέμα συζήτησης για μέρες! Συνοψίζοντας θα έλεγα πως νιώθω τυχερός γιατί έζησα μία παιδική ηλικία γεμάτη εξαιρετικά ερεθίσματα, τα οποία έγιναν η αιτία από πολύ νωρίς να ενδιαφερθώ και εντέλει να αγαπήσω τη μουσική.
Με ποιόν Μουσικό θα θέλατε να βρεθείτε επί σκηνής; Μια από τις βαθύτερες επιθυμίες μου θα ήταν να παίξω σε μια ορχήστρα υπό τη διεύθυνση του αείμνηστου Claudio Abbado. Κάτι τέτοιο δεν είναι βέβαια εφικτό αφού έφυγε από κοντά μας το 2014. Θαυμάζω εξίσου τον Riccardo Muti, τον Zubin Mehta. Πρόκειται για μεγάλες προσωπικότητες της συμφωνικής μουσικής οι οποίες διαδραμάτισαν σημαντικότατο ρόλο στη διαμόρφωση της σημερινής εικόνας του μαέστρου.
Πέρα από όλα αυτά όμως θα πρέπει να αναφέρω πως θεωρώ τον εαυτό μου τυχερό καθώς μου δόθηκε η ευκαιρία να μάθω τα μυστικά της διεύθυνσης από εξαιρετικούς μαέστρους όπως ο Jan Cober κι ο Franco Cesarini. Ειδική μνεία θα κάνω στον Έλληνα μαέστρο και συνθέτη Θεόδωρο Αντωνίου. Αστείρευτος ποταμός γνώσεων, ευγενής και στοργικός, νουθετούσε τους πάντες. Είμαι τυχερός που τον συνάντησα και μας δίδαξε όταν επισκέπτονταν το Ωδείον Κερκύρας.
Περιγράψτε μας τη μέχρι σήμερα πορεία σας στη μουσική. Υπήρξαν επιρροές καθοριστικές θετικές ή αρνητικές; Ξεκίνησα την πορεία μου παίζοντας τρομπέτα στην Φιλαρμονική Εταιρεία Κέρκυρας υπό την καθοδήγηση του μαέστρου τον Δημητρίου Κάφυρη και άξιων δασκάλων όπως ο Γιάννης Αργαλιάς. Οι ατέλειωτες πρόβες κοντά τους είχαν ως αποτέλεσμα την εις βάθος εκμάθηση του απαιτητικού ρεπερτορίου. Η διδασκαλία του μαέστρου μας έφερε σε επαφή με το έργο και το ύφος σπουδαίων συνθετών.
Οι απαιτητικές πρόβες δίνουν στον μουσικό και την εσωτερική διάσταση του έργου καθως όσο περισσότερο εντρυφεί ο μαέστρος στην μουσική τόσο περισσότερα στοιχεία της μουσικής αναδεικνύονται πέραν από το συναίσθημα και το χρώμα της.
Αρκετά νωρίς ξεκίνησα την διαδρομή των ανωτέρων θεωρητικών στο Ωδείον Κερκύρας με καθηγητές τους Αναστάσιο Καζιάνη και Κίμωνα Χυτήρη. Στους δύο αυτούς δασκάλους μου χρωστώ ευγνωμοσύνη για όλα όσα έκαναν για μένα κατά τη διάρκεια της φοίτησής μου στο ιστορικό μας Ωδείο. Αποφοίτησα με δίπλωμα διεύθυνσης χορωδίας, πτυχίο ενοργάνωσης, αρμονίας, αντίστιξης και φυγής. Επίσης παρακολούθησα μαθήματα διεύθυνσης ορχήστρας.
Όμως η ουσιαστική μουσική εμπειρία δύσκολα καταγράφεται με λέξεις… Είχα την τύχη να θητεύσω ως βοηθός μαέστρος στην συμφωνική ορχήστρα του Ωδείου και σε νεαρή ηλικία να διευθύνω την ορχήστρα σε συναυλίες αλλά και να γράψω μουσική για αυτήν. Ο αείμνηστος Θεόδωρος Αντωνίου μας επισκέπτονταν συχνά και δίδασκε σε υποψήφιους συνθέτες και μαέστρους.
Η αληθινή αλλαγή στη μουσική μου ιδιοσυγκρασία επήλθε κατά την περίοδο της φοίτησής μου στην Ιταλία. Κατά τη διάρκεια των σπουδών μου μου δόθηκε η δυνατότητα να εντρυφήσω στα μυστικά της τέχνης της διεύθυνσης ορχήστρας πνευστών, τομέας που δεν υπάρχει στην Ελλάδα. Γνώρισα τα μυστικά ενός θαυμαστού κόσμου, έγινα καλύτερος μαέστρος, μετέφερα γνώση και εξειδίκευση και με τη σειρά μου βοηθώ τους μαθητές, τους μουσικούς και την ορχήστρα μου να εξελίσσονται.
Το κυριότερο όμως είναι ότι δημιουργήθηκαν ισχυροί δεσμοί, φιλίες που με ακολουθούν ακόμη και σήμερα. Σημαντικοί άνθρωποι του χώρου όπως ο Andrea Loss, ο Carlo Pirola, o Mirco Barani με τους οποίους είμαστε ακόμα σε επαφή και οι συμβουλές τους είναι πολύτιμες!
Αρνητικές επιρροές και στιγμές φυσικά υπάρχουν. Άνθρωποι αρνητικοί και ζηλόφθονες υπάρχουν παντού, το θέμα είναι πόσο σε επηρεάζουν ή αν μετά από τη ζημιά που προσδοκούν να κάνουν συνεχίζεις να παλεύεις ή επικαλείσαι αυτά ως δικαιολογία για την αδράνεια. Διαλέγω να διαγράφω τις αρνητικές μνήμες και να προχωρώ μπροστά. Αν δεν υπήρχαν κι αυτά ίσως σήμερα να μιλάγαμε από άλλη αφετηρία. Όμως έτσι είναι η ζωή, πρέπει να συνεχίζουμε.
Σήμερα εργάζομαι στο Ληξούρι, στην ιστορική Φιλαρμονική Σχολή Πάλλης. Όπως γνωρίζετε, είναι η πρώτη ελληνική μουσική Σχολή ιδρυμένη το 1831 ή 1836, η πρώτη που συγκρότησε μπάντα στην Ελλάδα βασισμένη εξ’ ολοκλήρου στους μαθητές της. Είναι μια σημαντική θέση η διεύθυνση αυτής της παιδαγωγικής, μορφωτικής – εκπαιδευτικής και καλλιτεχνικής δομής.
Μιλήστε μας για τις ιδιαιτερότητες αυτής της Φιλαρμονικής! Στα Επτάνησα οι Φιλαρμονικές είναι συνυφασμένες με την ιστορία της πόλης. Κατά κάποιο τρόπο τη χαρακτηρίζουν. Ακολουθούν τις ίδιες διακυμάνσεις. Ειδικά στην περίπτωση της Φιλαρμονικής Ληξουρίου, η σύνδεση με την μικρή αυτή πόλη είναι απίστευτη.
Η Σχολή αριθμεί περίπου 150 ενεργούς μαθητές, παιδιά όλων των ηλικιών, που στελεχώνουν τα μουσικά μας σύνολα: youth band, concert band, σύνολα μουσικής δωματίου, ορχήστρα δωματίου. Διδάσκονται όλα τα πνευστά και κρουστά όργανα ενώ ο μαθητής της Σχολής μπορεί να ασκηθεί στο πιάνο και να διδαχθεί αρμονία και ενορχήστρωση – διεύθυνση μπάντας. Φιλοδοξούμε το εκπαιδευτικό μας πρόγραμμα τα επόμενα χρόνια να επεκταθεί και να διδάσκονται όλα τα ανώτερα θεωρητικά. Πρόσφατα μαθητής μας προετοιμάστηκε στη Σχολή μας για τις πανελλήνιες εξετάσεις και σήμερα είναι φοιτητής του τμήματος Μουσικής Επιστήμης και Τέχνης του Πανεπιστημίου Μακεδονίας! Τα τελευταία χρόνια φιλοξενούμε και τα φωνητικά σχήματα του Δήμου Ληξουρίου
Από αυτά καταλαβαίνετε ότι όλο το Ληξούρι ασχολείται άμεσα ή έμμεσα με την Φιλαρμονική του. Έχει εκατοντάδες συνδρομητές που τη στηρίζουν οικονομικά ακόμα και σε δύσκολες περιόδους. Στις συναυλίες μας δεν υπάρχουν κενά καθίσματα κι αν λάβει κανείς υπόψη πως ζούμε σε εποχή οικονομικής δυσπραγίας που καθιστά δύσκολη την καταβολή του αντιτίμου του εισιτηρίου μπορεί να αντιληφθεί πόσο μεγάλη επιτυχία είναι αυτή Εγώ προσωπικά το θεωρώ σπουδαία επιτυχία διότι ακόμα και σε μεγάλες πόλεις δε συναντά κανείς εύκολα κοινό επτακοσίων ατόμων σε μια υπαίθρια συναυλία όπως πέρσι στο λόφο Ματσπάλι ή κατάμεστες αίθουσες στις χειμερινές συναυλίες που λόγω της ανακατασκευής του δημοτικού μας θεάτρου μετά τον σεισμό του 2014 δίνονται ακόμα στο κλειστό γυμναστήριο της πόλης.
Η Φιλαρμονική Σχολή Ληξουρίου όντας ένας πολυδύναμος μουσικός χώρος για όλες τις ηλικίες και όλα τα είδη μουσικής και μάλιστα σε πολλές διαφορετικές βαθμίδες μάθησης είναι σήμερα ο κύριος φορέας μουσικής εκπαίδευσης στο νησί της Κεφαλονιάς!
Σας “τρομάζει” η επιτυχία ή η αποτυχία; Η πορεία στην μουσική δεν είναι γραμμική. Μάλλον μοιάζει με κύμα όπου οι ενθουσιασμοί και οι απογοητεύσεις εναλλάσσονται οδηγώντας συνεχώς από το ζενίθ στο ναδίρ.
Όμως η μουσική πράξη είναι μια γιορτή και ταυτόχρονα επικοινωνία. Μέσα από τα προγράμματα των συναυλιών αναβιώνουν οι ιδέες των συνθετών, μέσα από τις νότες ηχεί στ’ αυτιά μας το παρελθόν, οι αγώνες, οι αγωνίες, οι λύπες και οι χαρές.
Σε αυτό το πλαίσιο δεν υπάρχει επιτυχία ή αποτυχία, υπάρχουν εμπειρίες. Ακόμα κι από τις αρνητικές εμπειρίες παίρνεις ένα μήνυμα, τι να αποφεύγεις ή τι να βελτιώσεις ώστε να πας παρακάτω. Έτσι μπορώ να πω ότι η αποτυχία δεν με τρομάζει, την βλέπω σαν ευκαιρία για να προκύψει κάτι νέο, για περισσότερη μάθηση, επιπλέον βελτίωση.
Αντίθετα η διατήρηση της επιτυχίας είναι μεγάλη ευθύνη. Πρέπει να μπορείς να την επαναλάβεις και να μπορείς να προχωρήσεις παρακάτω αλλιώς γίνεται αυτό που αποκαλούμε “coca-cola music”: μια ολιγόλεπτη ευχαρίστηση που θα σβήσει σε τόσο σύντομο χρόνο όσο διαρκεί η ευχαρίστηση ενός αναψυκτικού!
Ποιά είναι η άποψή σας για τα μουσικά τηλεοπτικά talent show; Δεν τα παρακολουθώ οπότε επιτρέψτε μου να μην έχω σχηματίσει προσωπική άποψη για αυτά. Αν θα έπρέπε να απαντήσω κάτι τότε θα η απάντησή μου θα ήταν μια συμβουλή προς τους νέους και επίδοξους μουσικούς: εμπιστευτείτε το ταλέντο και την εκπαίδευσή σας. Μην αναλώνεστε σε ανούσιες επιδείξεις αλλά προσπαθήστε να ανεβείτε με σίγουρα βήματα εκμεταλλευόμενοι τις γνώσεις σας. Η μουσική δεν ανήκει μόνον στον τομέα του θεάματος και της διασκέδασης. Μπορείτε να κάνετε τέχνη με χίλιους τρόπους χωρίς να χάνετε από την αξιοπρέπειά σας.
Ποιός νομίζετε ότι είναι ο λόγος που η μουσική εξέλιξη στην Ελλάδα είναι μικρότερη απ’ ότι στο εξωτερικό; Η απάντηση δεν είναι απλή ούτε μπορούμε να εστιάσουμε σε έναν και μόνο λόγο. Πολλοί παράγοντες συνηγορούν στο φαινόμενο η μουσική ζωή της Ελλάδας, οπότε και η εκπαίδευση, να μην είναι αντάξια του ένδοξου παρελθόντος.
Την έντεχνη λόγια μουσική της Ελλάδας από την εποχή του Νικολάου – Χαλικιόπουλου Μάντζαρου κοσμούν ονόματα ξακουστών συνθετών όπως ο Παύλος Καρρέρ, ο Σπύρος Σαμάρας, ο Μανώλης Καλομοίρης, ο Διονύσιος Λαυράγκας. Σύγχρονοι συνθέτες όπως ο Γιάννης Χρήστου κι ο Ξενάκης. Πιο κοντά χρονολογικά σε μας ο Μάνος Χατζιδάκις, ο Μίκης Θεοδωράκης και τόσοι άλλοι που δεν υπάρχει χώρος να τους αναφέρουμε όλους.
Δυστυχώς στην πλατιά μάζα του κόσμου η μουσική είναι συνυφασμένη με την διασκέδαση, το θέαμα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα πολύ συχνά να ακούγονται φράσεις του τύπου “…να μάθει μια κιθάρα να παίζει κάνα-δυό τραγούδια, τι τις θέλει τις νότες…”!!!! , οι οποίες φυσικά αδικούν τη μουσική μουσική εκπαίδευση που ακολουθεί μεθοδολογία, κανόνες και έχει πολύ περισσότερα να προσφέρει από «ένα δύο τραγουδάκια»…
Στην πλειονότητα των σχολείων το μάθημα της μουσικής δεν διδάσκεται ή γίνεται με τέτοιο τρόπο που οι μαθητές το βρίσκουν ανούσιο. Τα παιδιά στο σχολείο δεν τραγουδούν, δεν ακούν μουσική παρά μόνο στις σχολικές εορτές. Η μουσική πράξη έχει ελαχιστοποιηθεί μέσα σε ένα συντηρητικό, πεπαλαιωμένο σχολικό εκπαιδευτικό σύστημα γεμάτο εξετάσεις και αγχωτικές διαδικασίες για τους μαθητές.
Οι Φιλαρμονικές και τα Ωδεία εκπονούν αξιόλογα προγράμματα μουσικής εκπαίδευσης. Όμως οι μαθητές αναγκάζονται να διακόπτουν νωρίς γιατί ο χρόνος τους δεν είναι αρκετός. Το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα έχει δομηθεί κατά τέτοιο τρόπο που απαιτεί από τους μαθητές να αφιερώνουν όλο το διαθέσιμο χρόνο τους κυνηγώντας καλούς βαθμούς, προετοιμαζόμενοι για εξετάσεις επί εξετάσεων και φυσικά να μην ξεχνάμε τη μεγαλύτερη παθογένεια της εκπαίδευσης στην Ελλάδα τα φροντιστήρια…
Παθογένειες του γενικού εκπαιδευτικού συστήματος που οφείλονται στη δεδομένη κρατική αδιαφορία για όχι μόνο για την μουσική εκπαίδευση αλλά και την καλλιέργεια των τεχνών. Είναι ανεπίτρεπτο στη χώρα που γεννήθηκε το θέατρο τα παιδιά να μη διδάσκονται θέατρο, να μην υπάρχουν στην ιστορία αναφορές για τις κατά τόπους παραδόσεις όπως η Επτανησιακή.
Αναφέρουμε την Επτανησιακή Σχολή στο μάθημα της ιστορίας της μουσικής και οι μαθητές δεν μπορούν να απαντήσουν στην απλή ερώτηση: ποιος είναι ο συνθέτης κι ο ποιητής του Ύμνου εις την Ελευθερία. Και μιλάμε για τους ακρογωνιαίους λίθους των νεοελληνικών γραμμάτων και της λόγιας μουσικής, τον Μάντζαρο και τον Σολωμό!
Θα μπορούσαμε να μιλάμε για ώρες για τις αλλαγές που θα μπορούσαν και θα έπρεπε να γίνουν στην εκπαίδευση στην Ελλάδα σε ό,τι αφορά τη μουσική και όχι μόνο.
Μια συνεργασία που ονειρεύεστε; Δεν ονειρεύομαι κάτι συγκεκριμένο. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι δεν έχω φιλοδοξίες ή ότι δε σκέφτομαι το μέλλον. Θα μου άρεσε να γίνω διευθυντής μιας επαγγελματικής ορχήστρας πνευστών στο εξωτερικό, θαυμάζω τις ισπανικές συμφωνικές μπάντες για την πληρότητα και το ιδιαίτερο ηχόχρωμά τους.
Ένα από τα παιδικά όνειρα που παίρνει σάρκα και οστά, έστω μετ’ εμποδίων λόγω covid-19, είναι να αναλάβω τη διεύθυνση μιας συμφωνικής ορχήστρας και μάλιστα η αρχή γίνεται σε μια χώρα που αγαπώ ιδιαίτερα και θεωρώ δεύτερο σπίτι μου, την Ιταλία. Είμαι ευτυχής που με τιμά με την εμπιστοσύνη της η Rimini Chamber Orchestra και ο καλλιτεχνικός διευθυντής της Alberto Capiello, ένας κορνίστα με διεθνή καριέρα σε Κορέα, Μεξικό, Αργεντινή και Αρμενία. Η Rimini Chamber Orchestra είναι μια νέα πραγματικότητα που στα λίγα χρόνια της λειτουργίας της έχει να επιδείξει σημαντικές συνεργασίες στην Ιταλία, την Ευρώπη και την Λατινική Αμερική.
Νιώθω την ανάγκη να τους ευχαριστήσω θερμά για την ευκαιρία που μου προσφέρουν καθώς και για την υπομονή που επιδεικνύουν λόγω των δύσκολων συνθηκών που αντιμετωπίζουμε όλοι μας.
Ποιά είναι τα μελλοντικά μουσικά σας σχέδια; Δυστυχώς το ξέσπασμα της πανδημίας covid-19 έγινε η αιτία αναβολής μια σειράς σημαντικών διεθνών συνεργασιών σε Ισπανία και Ιταλία ενώ συζητούσα και μια πρόσκληση από Αυστραλία. Η μεμψιμοιρία όμως δεν ταιριάζει στον χαρακτήρα μου και ειδικά όταν πρόκειται για θέματα που έχουν να κάνουν με την παγκόσμια υγεία. Αυτή τη στιγμή προέχει η επιστροφή στην πλήρη κανονικότητα ώστε να κάνουμε νέα σχέδια και μέσα από αυτά να γινόμαστε καλύτεροι.
Κλείνοντας θα θέλατε να αναφέρετε κάποια προσωπική στιγμή σας εκτός μουσικής; Αναμφισβήτητα η γέννηση του υιού μου Ανδρέα – Κωνσταντίνου τον Φεβρουάριο του 2016! Θα ήθελα να ευχαριστήσω την σύζυγό μου Λίνα Κοντογιώργη για τα όσα έχουμε περάσει μαζί, την υπομονή και τη στήριξή της!
Μηνύματα από το εξωτερικό:
SUÍTE 2020
Como todos sabemos a pandemia do COVID-19 causou sérios problemas na saúde e na economia de muitas pessoas e países. Charalampos Makris (Grécia), Francisco José Rosal Nadales (Espanha), Francisco Manuel Relva Pereira (Portugal) e Ilio Volante (Itália) uniram-se e escreveram uma peça que retratasse o ambiente vivido em cada um dos países e criaram a Suíte 2020.
Esse projecto musical visa essencialmente ter um caráter caritativo, sendo que, os compositores transferirão este seu trabalho para os maestros/diretores de bandas e qualquer outros mecenas que a solicitarem. Em troca, eles apenas terão que mostrar que colaboraram com uma simbólica “Contribuição do Suíte 2020” (com este título) para alguma entidade social ou de saúde relacionada com a pandemia, como a OMSaúde, Cruz Vermelha, a Caritas ou qualquer outra com representação nos seus respectivos países. Qualquer contributo é bem-vindo.
Finalmente, congratulo-me pelo prazer e honra de ter trabalhado com os compositores referidos e com os propósitos já mencionados. Obrigado à revista grega Polis pelo apoio e divulgação.
Francisco Manuel Relva Pereira – Portugal
Maio 2020
Es todo un honor que la revista “Polis” se encargue de patrocinar nuestra “Suite 2020”. Ojalá muchas bandas la interpreten porque ese significará que muchas personas han recibido ayuda benéfica.
Un fuerte abrazo desde España a todos los músicos de Grecia.
Francisco José Rosal Nadales
We are honored that “Polis” magazine is sponsoring our “Suite 2020”. I hope that many wind orchestras will play it because that will mean that many people have received charitable help. A big hug from Spain to all the musicians of Greece.
A big hug from Spain to all the musicians of Greece.
Francisco José Rosal Nadales
In this period in which all the artists in general and in particular the musicians are relegated to home to avoid the spread of the covid-19, the proposal by Charalampos Makris to participate together with 3 other composers in the realization of “Suite 2020” was very welcome because it was the input to express their creativity even in such a difficult moment … I hope this piece is a good omen for the “Vittoria Sul Nemico Invisibile” (Victory Over the Invisible Enemy).
Ilio Volante
Χαράλαμπος Μακρής
Γεννήθηκε στην Κέρκυρα το 1981. Σπούδασε μουσική στην Φιλαρμονική Εταιρεία Κερκύρας και στο Ωδεία Κερκύρας και Ορφείο Αθηνών, απ’ όπου έλαβε πτυχία Αρμονίας, Αντίστιξης, Ενοργάνωσης Πνευστών και Διεύθυνσης Μπάντας, Φυγής και Δίπλωμα Διεύθυνσης Χορωδίας. Επίσης Σπούδασε διεύθυνση ορχήστρας στο Ωδείον Κερκύρας με καθηγητή τους Κίμωνα Χυτήρη και Θεόδωρο Αντωνίου όπου και διετέλεσε ως βοηθός διευθυντής ορχήστρας.
Σπούδασε Διεύθυνση Μπάντας στην Ιταλία στο Istituto Superiore Europeo Bandistico (Corso Superiore di Direzione di Banda, 2010-11) και στην Libera Accademia DAS της Associazione Musicale Amadeus στο Fermo της Ιταλίας (2013-14) με τους Jan Cober, Andrea Loss, Carlo Pirola, Franco Cesarini, Mirco Barani, Fulvio Creux, Robert W. Smith. Παράλληλα έχει παρακολουθήσει μαθήματα και σεμινάρια διεύθυνσης ορχήστρας με τους Ανδρέα Πυλαρινό, Μίλτο Λογιάδη, Bart Picqueur και José Rafael Pascual Vilaplana.
Ως προσκεκλημένος μαέστρος έχει διευθύνει πολλές ορχήστρες πνευστών στην Ελλάδα και το εξωτερικό (Δανία, Ιταλία).
To 2013 συνέθεσε και διεύθυνε την μουσική για το θεατρικό Vita, morte e miracoli dell’illustrissimo San Nicola, μια παραγωγή του Teatro Pubblico Pugliese σε σενάριο και σκηνοθεσία Paolo Panaro, σε παραστάσεις που δόθηκαν στην Ελλάδα (Κέρκυρα, Πάτρα, Πάργα) και την Ιταλία (Monopoli, Fassano, Grottaglie).
Έργα και ενορχηστρώσεις του αποδίδονται από πολλά ορχηστρικά και φωνητικά σύνολα στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Ιδιαίτερη έμφαση έχει δώσει στη διάσωση των μπαντιστικών έργων των συνθετών της Επτανησιακής Σχολής μέσω μουσικολογικής έρευνας, αποκατάστασης και κριτικής έκδοσης με στόχο την ανάδειξη και διάδοση των έργων αυτών. Ως μαέστρος έχει ερμηνεύσει σε πρώτη εκτέλεση στην Ελλάδα πολλών αυθεντικών έργων για ορχήστρα πνευστών ελλήνων και ξένων συνθετών ενώ αρέσκεται στην ανάδειξη νέων έργων.
Επι σειρά ετών είναι καθηγητής ανωτέρων θεωρητικών και ενοργάνωσης – διεύθυνσης μπάντας στο Ωδείον Κερκύρας. Έχει εργαστεί ως μαέστρος πολλών οργανικών και φωνητικών σχημάτων στην Κέρκυρα. Έχει υπηρετήσει ως αναπληρωτής καθηγητής στην Β’/θμια εκπαίδευση (Μουσικό Σχολείο Κέρκυρας). Έχει πραγματοποιήσει ανακοινώσεις σε συνέδρια (Πανελλήνιο Συνέδριο Ελληνικών Φιλαρμονικών Ορχηστρών – Ελληνική Φιλαρμονική Εταιρεία 2018 και 2019, Πανιόνιο Συνέδριο 2018 και αλλού), ομιλίες για διάφορα ιστορικά και επιστημονικά θέματα που αφορούν το χώρο της ορχήστρας πνευστών και αρθρογραφεί στον τοπικό τύπο.
Σήμερα εργάζεται ως διευθυντής των σχολών και μαέστρος των μουσικών συνόλων της Φιλαρμονικής Σχολής Ληξουρίου Κεφαλληνίας. Είναι εξωτερικός συνεργάτης της ιταλικής Rimini Chamber Orchestra. Είναι τακτικό μέλος του συντονιστικού της Ελληνικής Φιλαρμονικής Εταιρείας. Παράλληλα συνθέτει, εναρμονίζει και ενιορχηστρώνει έργα για φωνητικά και οργανικά σύνολα.
Charalampos Makris
He was born in Corfu in 1981. He studied music at the Corfu Philharmonic Society, the Corfu Conservatory and Orpheion Conservatory of Athens from which he received degrees in Harmony, Counterpoint, Fugue, Orchestration and Wind Band Conducting as well as Choir Conducting Diploma. He also studied orchestra conducting at the Corfu Conservatory with Kimonas Chytiris and Theodoros Antoniou acting also as assistant conductor of the conservatory orchestra.
He studied Wind Band Conducting in Italy at the Istituto Superiore Europeo Bandistico (Corso Superiore di Direzione di Banda, 2010-11) and at the Libera Accademia DAS of the Associazione Musicale Amadeus in Fermo, Italy (2013-14) with Jan Cober, Andrea Loss, Carlo Pirola, Franco Cesarini, Mirco Barani, Fulvio Creux and Robert W. Smith. He also attended orchestra conducting courses and seminars with Andreas Pylarinos, Miltos Logiadis, Bart Picqueur and José Rafael Pascual Vilaplana.
As guest conductor, he conducted many wind orchestras in Greece and abroad (Denmark, Italy).
In 2013 he composed and directed the music for the theatrical play Vita, morte e miracoli dell’ illustrissimo San Nicola, a production of Teatro Pubblico Pugliese written and directed by Paolo Panaro. Performances took place in Greece (Corfu, Patras, Parga) and Italy (Monopoli, Fassano, Grottaglie).
His works and orchestrations are performed by many orchestral and vocal ensembles in Greece and abroad. He has given special emphasis to the rescue of the wind band works of the composers of the Ionian School of Music through musicological research, restoration and critical edition with the aim of highlighting and disseminating these works. As a conductor, he has performed for the first time in Greece many original works for wind orchestra enjoying performing new and contemporary music.
He is teaching advanced musical theory and Orchestration and Wind Band Conducting at the Corfu Conservatory. He has acted as a conductor of many organic and vocal groups in Corfu. He was associate professor at the Music High School of Corfu. He has made announcements at conferences (Panhellenic Conference of Greek Philharmonic Orchestras – Hellenic Philharmonic Society 2018 and 2019, Panionion Congress 2018 and elsewhere), speeches on various historical and other issues concerning the wind orchestras as well as publishing articles in the local newspapers. Today he works as Director of Studies and conductor of the Palli Philharmonic School of Music in Lixouri, Cephalonia. He is an external collaborator of the Italian Rimini Chamber Orchestra. He is a regular member of the Hellenic Philharmonic Society. At the same time, he composes, harmonizes and orchestrates works for vocal and organic ensembles.
