Συνέντευξη στη Μαίρη Γκαζιάνη*
Η Τάνια Γρεμή αποτελεί κλασικό παράδειγμα αστυφιλίας. Οι ρίζες της, από Χρυσούπολη και Τζουμέρκα, διασταυρώθηκαν κάπου στην Αθήνα. Σπούδασε ελληνική φιλολογία στο Καποδιστριακό Αθηνών (ΕΚΠΑ). Το διάβασμα και το γράψιμο κατείχαν πάντοτε περίοπτη θέση ανάμεσα στα ενδιαφέροντά της. Άλλωστε, το δεύτερο ήταν κι εκείνο που ανέκαθεν λειτουργούσε για την ίδια ως βασικό μέσο έκφρασης και προβληματισμού.
Διαμένει σε κάποια «ανθρώπινη» ακόμη συνοικία της Αττικής, ενώ η ενασχόληση της με τα παιδιά είναι εμφανής στα γραπτά της.
Το πρώτο της διήγημα με τίτλο «Αγάπη από Καρδιάς» κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Ζενίθ, ενώ ένα δεύτερο με τίτλο «Ο Ανέστης» περιλαμβάνεται στη συλλογική έκδοση «Το Σπασμένο Αβγό» και πάλι των Εκδόσεων Ζενίθ. Το μυθιστόρημα «Αρσενικό» είναι η τρίτη της συγγραφική προσπάθεια.
ΜΑΙΡΗ ΓΚΑΖΙΑΝΗ: Είστε συγγραφέας. Μιλήστε μας για τον άνθρωπο Τάνια.
ΤΑΝΙΑ ΓΡΕΜΗ: Η αλήθεια είναι πως το γράψιμο πάντα αποτελούσε για μένα διέξοδο στα αδιέξοδα και συντελούσε στην ανακάλυψη βαθύτερων πτυχών μου! Τώρα, κατά πόσο αυτά τα στοιχεία με κάνουν συγγραφέα θα το δείξει η διάρκεια και ο χρόνος! Στο θέμα μας! Παιδεύτηκα αρκετά για να απαντήσω στο συγκεκριμένο ερώτημα. Δε συνηθίζω να μιλώ για τον εαυτό μου! Το μόνο που μπορώ να πω είναι ότι είμαι ένας απλός άνθρωπος με όλη την πολυπλοκότητα που μπορεί να κρύβει αυτό! Εξωστρεφής κι εσωστρεφής ταυτοχρόνως, προσπαθώ να μαθαίνω από τα λάθη μου και να με ανακαλύπτω κάθε στιγμή λίγο παραπάνω. Άλλωστε αυτή είναι μια διαδικασία που δεν τελειώνει πραγματικά ποτέ! Κάθε αλληλεπίδραση «ξυπνά» και κάτι καινούργιο μέσα μας!
Μ.Γ.: Ποιο ήταν το έναυσμα ώστε ν’ ασχοληθείτε με τη συγγραφή;
Τ.Γ.: Για να είμαι ειλικρινής κινητήριος δύναμη υπήρξε η διάθεσή μου να μοιραστώ ό, τι με συγκινούσε ή με προβλημάτιζε. Το μοίρασμα λοιπόν σε συνδυασμό με το «άδειασμα» διαδραμάτισαν πρωταγωνιστικό ρόλο ! Είχα ανάγκη να μιλήσω, να εκφραστώ! Και για μένα ο γραπτός λόγος πάντα ήταν ο πιο κατάλληλος τρόπος.
Μ.Γ.: Υπήρξε κάποιος άνθρωπος που σας ενθάρρυνε στα πρώτα σας συγγραφικά βήματα;
Τ.Γ.: Θεωρώ ότι είμαι ευλογημένη να έχω δίπλα μου ανθρώπους που μας συνδέουν στενοί δεσμοί φιλίας • αδέλφια εκ πνεύματος, όπως τους αποκαλώ! Αυτοί λοιπόν ήταν οι πρώτοι που με ενθάρρυναν να «ανοίξω τα φτερά» μου και συνήθως είναι και οι πρώτοι που διαβάζουν κάποιο από τα γραπτά μου. Στη συνέχεια ανταμώσαμε με τον εκδοτικό οίκο Ζενίθ και η εμπιστοσύνη των ανθρώπων του υπήρξε ένας ακόμα παράγοντας που με ενθάρρυνε, ώστε να βγω από το «καβούκι» μου!
Μ.Γ.: Τι είναι αυτό που δεν αντέχετε ως άνθρωπος ή/και ως συγγραφέας;
Τ.Γ.: Σε γενικές γραμμές έχω αρκετή υπομονή. Προσπαθώ να δικαιολογώ τον άλλον, όμως με κουράζουν κάποια καθημερινά πράγματα, όπως είναι η ασυνέπεια έργων – λόγων και ο ωχαδελφισμός σε συνδυασμό με την αδιαφορία. Αν πρέπει ωστόσο, να γίνω πιο συγκεκριμένη, νομίζω πως το τελευταίο είναι εκείνο που με εκνευρίζει περισσότερο! Το σκεπτικό του «ωχ βρε αδελφέ, εγώ θα βγάλω το φίδι από την τρύπα!» Το να μην ενδιαφέρεται κανείς για το τι συμβαίνει γύρω του, αρκεί να περνάει ο ίδιος καλά, αποκομμένος από περισσούς συναισθηματισμούς, αμέτοχος… να παραμένει στον θρόνο και τη νιρβάνα του, πατώντας συχνά επί πτωμάτων, προκειμένου να ικανοποιήσει τα «θέλω» του! Ίσως, το μόνο που δοκιμάζει τις αντοχές μου πιο πολύ από αυτό, είναι ο διαχωρισμός, και η διχόνοια! Ιδίως, στην Ελλάδα έχουμε το θλιβερό χαρακτηριστικό να ομονοούμε μόνο, όταν ο κίνδυνος βρίσκεται πια μέσα στο σπίτι μας! Σε όλες τις άλλες περιπτώσεις, οι μεν βρίζουν τους δε για κάθε πιθανό ή απίθανο λόγο… για τις πολιτικές τους επιλογές, τις σεξουαλικές τους προτιμήσεις, τις θρησκευτικές τους πεποιθήσεις, με κάθε λογής λογική ή παράλογη αφορμή! Βάζουν με ευκολία μια ετικέτα σε κάποιο κουτάκι του μυαλού τους και κατηγοριοποιούν τους ανθρώπους σε αριστερούς, δεξιούς, ομοφυλόφιλους, ετεροφυλόφιλους, ένθεους, άθεους και όποια ακόμα ταμπέλα τους βολεύει, προκειμένου να αποφύγουν τη διαδικασία ουσιαστικής γνωριμίας του προσώπου που έχουν απέναντί τους• απέναντι, όχι δίπλα!
Συχνά μάλιστα, ο ένας προσπαθεί να πείσει τον άλλο, τον «αντίπαλο» για την ορθότητα των θέσεών του, σαν να είναι παντογνώστης ή αυτόκλητος σωτήρας. Ιδίως, κατά την περίοδο της πανδημίας που οι μεν προσπαθούσαν να «προφυλάξουν» τους δε και το αντίστροφο, είχα ειλικρινά φτάσει στα όριά μου! Μα είναι δυνατόν να χαίρεται κάποιος με τη δυστυχία του άλλου, να επιθυμεί στην ουσία την καταστροφή του, μόνο και μόνο για να επιβεβαιωθεί η θεωρία του… μόνο και μόνο για να αποδειχτεί σωστός!
Μ.Γ.: Το νέο βιβλίο σας έχει τον τίτλο Αρσενικό. Με τι έρχεται σε επαφή ο αναγνώστης στις σελίδες του;
Τ.Γ.: Η εύρεση τίτλου για το συγκεκριμένο βιβλίο αποτέλεσε μια μικρή Οδύσσεια! Το αστείο είναι πως βρισκόταν όλη την ώρα μπροστά μου κι εγώ δεν τον έβλεπα! Πρόκειται για μια λέξη που αναφέρεται συχνά μέσα στο κείμενο, μιας και το βασικό θέμα του αφορά στη διαφορά διαπαιδαγώγησης των δυο φύλων, στη διαρκή και αδιάκριτη επέμβαση των γονέων οι οποίοι τελικά το μόνο που καταφέρνουν είναι να διαμορφώσουν έναν άνθρωπο που ως προς το φύλο είναι «Αρσενικό», ενώ ως προς τον χαρακτήρα τοξικός σαν το δηλητήριο το οποίο φέρει το ίδιο όνομα!
Μ.Γ.: Ποιο ήταν το κίνητρο ώστε να γράψετε για το συγκεκριμένο θέμα;
Τ.Γ.: Όπως προείπα, συνήθως γράφω για θέματα που με συγκινούν ή με προβληματίζουν. Έμπνευση για το συγκεκριμένο βιβλίο υπήρξε ένα περιστατικό το οποίο αναφέρεται στην αρχή του βιβλίου και με έβαλε σε σκέψεις. Τα υπόλοιπα ήρθαν εύκολα! Είχα τόσα παραδείγματα από φίλους και γνωστούς, άρα και την αντίστοιχη έμπνευση! Οι περισσότεροι ήρωες είναι πραγματικοί κι έχουν ζήσει τα γεγονότα που αναφέρονται. Τα ονόματα αλλάζουν!
Μ.Γ.: Κατά τη διάρκεια της συγγραφής τα προσωπικά συναισθήματα του συγγραφέα εκφράζονται μέσω της γραφής του;
Τ.Γ.: Θεωρώ πως δύσκολα μπορεί κάποιος να μείνει ανεπηρέαστος από όσα γράφει! Προσωπικά, στο πρώτο βιβλίο, την Αγάπη Από Καρδιάς, μού έβγαινε έντονη η συγκίνηση, όταν το έγραφα. Στο Αρσενικό πάλι, τα συναισθήματα ήταν ανάμικτα • εκνευρισμός, θλίψη, ακόμα και οίκτος!
Μ.Γ.: Υπάρχουν αξίες που ακυρώνονται (από πρόσωπα ή καταστάσεις) και άλλες που αναδεικνύονται μέσα από την ιστορία που αφηγείστε;
Τ.Γ.: Σαφώς! Πρώτα απ’ όλα η έννοια του τι πραγματικά σημαίνει Αρσενικό, μιας και ο συγκεκριμένος πρωταγωνιστής, μάλλον σαν καρικατούρα περασμένων εποχών θα μπορούσε να χαρακτηριστεί, που όμως δεν έχει εκλείψει! Έπειτα, είναι κι εκείνη η κακώς εννοούμενη Αγάπη των γονιών η οποία φορές φορές γίνεται θηλιά που στέλνει στην «κρεμάλα» το βλαστάρι τους! Αυτές που αναδεικνύονται τώρα είναι και πάλι η Αγάπη• η Αγάπη όμως που σχετίζεται με την αποδοχή και τη συγχώρηση • κάπου στο βάθος βέβαια καιροφυλακτεί και η Νέμεσις! Υπάρχουν και τέτοιες περιπτώσεις στην αφήγηση • στη ζωή δεν είμαι σίγουρη!
Μ.Γ.: Υπάρχει κάποιο βιβλίο που σας επηρέασε ως άνθρωπο ή ως συγγραφέα και ποιο είναι αυτό;
Τ.Γ.: Υπάρχουν βιβλία – κυρίως, των θωρούμενων κλασικών – που με έχουν εντυπωσιάσει! Ένα από τα πρώτα που διάβασα κι έχει μείνει ανεξίτηλα χαραγμένο στη μνήμη μου ήταν το «Ο θαυμαστός καινούργιος κόσμος» του Άλντους Χάξλεϋ, το οποίο με έφερε σε επαφή με την επιστημονική φαντασία και αυτό που ονομάζεται δυστοπική λογοτεχνία. Ωστόσο, κάπου εδώ, θα ήθελα να αναφερθώ σε ένα βιβλίο – χωρίς τίτλο – που επέδρασε αρνητικά στην ψυχολογία μου, όταν το διάβασα σε «τρυφερή» ηλικία. Η αιτία ήταν ότι στην εξέλιξη της υπόθεσης, η δικαίωση που ανέμενα δεν ήρθε ποτέ! Όχι, αναγκαστικά, ένα happy end, αλλά κάτι που να υπονοεί έστω ότι υπήρξε ένα είδος δικαιοσύνης!
Πιθανώς, εκείνη τη χρονική περίοδο, λόγω ηλικίας, να ήμουν ανέτοιμη να έρθω σε επαφή με κάτι τέτοιο! Γι’ αυτό νομίζω πια ότι κάθε βιβλίο έχει τον χρόνο του! Δεν ξέρω αν αυτό επηρέασε τον τρόπο που επεξεργάζομαι την πορεία των γραφομένων μου, αλλά πιστέψτε με, είναι κάτι που τόσα χρόνια μετά, ακόμη το θυμάμαι.
Μ.Γ.: Οι κριτικές παίζουν ή δεν παίζουν ρόλο στην πορεία ενός βιβλίου και γιατί;
Τ.Γ.: Θεωρώ απίθανο να μην επηρεάζεται – έστω στο ελάχιστο – από τις κριτικές οποιοσδήποτε δημιουργός! Όταν γράφεις και μοιράζεσαι τα εσώψυχά σου, όταν εκτίθεσαι με αυτόν τον τρόπο, θέλεις να νιώθεις ότι αυτό που έδωσες τυγχάνει αποδοχής • ότι και κάποιος άλλος εκεί έξω ταυτίζεται με τους παλμούς της καρδιάς και της σκέψης σου! Δεν ήμουν ποτέ ακόλουθος άλλωστε του « η Τέχνη για την Τέχνη »!
Για να απαντήσω όμως στο ερώτημά σας, έχω τη γνώμη ότι όπως ακριβώς επηρεάζεται ένας δημιουργός από τις κριτικές που αφορούν στο έργο του, άλλο τόσο επηρεάζεται και ο αναγνώστης στο να του δώσει την ευκαιρία • να το διαβάσει δηλαδή! Είναι η παλιά κλασική και δοκιμασμένη συνταγή της διαφήμισης «στόμα με στόμα» που ακόμα και κάτω από αυτές τις ιδιαίτερες συνθήκες που βιώνουμε, παραμένει κραταιά!
Μ.Γ.: Ένα βιβλίο πρέπει να έχει μηνύματα ή απλά να ευχαριστεί τον αναγνώστη;
Τ.Γ.: Θεωρώ ότι ένα βιβλίο επιβάλλεται να έχει πρωτίστως λόγο και πλοκή! Ιδίως, λόγο• δεν ανήκω σε αυτούς που πρεσβεύουν ότι ο συγγραφέας αρκεί να έχει την ιδέα και τη δουλειά τελικά να την κάνει ο επιμελητής! Αν δεν έχει τον λόγο, τι είδους συγγραφέας είναι; Και το βιβλίο ποιος το έχει γράψει τελικά; Έπειτα, καλό είναι να έχει ροή • να κυλάει σαν το νερό, οδηγώντας τον αναγνώστη σε ταξίδι αλαργινό! Αν στη διάρκεια αυτού του ταξιδιού υπάρχουν μηνύματα που δίνουν αέρα στα πανιά του ταξιδευτή, τότε ίσως να ισχύει η ρήση « το τερπνόν μετά του ωφελίμου»!
Μ.Γ.: Αν αναζητούσαμε το βαθύτερο μήνυμα του βιβλίου σας, ποιο θα ήταν αυτό κατά τη γνώμη σας;
Τ.Γ.: Νομίζω πως στο δεύτερο αυτό βιβλίο ασχολούμαι με τη νοσηρή πλευρά της Αγάπης, που όμως μόνο αγάπη δεν είναι! Ασυδοσία μπορεί, πάντως, όχι, Αγάπη! Σε συνδυασμό με τα στερεότυπα που παρουσιάζονται και δυστυχώς, η καθημερινότητα επιβεβαιώνει ότι εξακολουθούν να ισχύουν στις ημέρες μας, θεωρώ ότι το μήνυμα είναι πως σαν κοινωνία θέλουμε πολλή δουλειά ακόμα! Μας λείπει η παιδεία με την ευρεία έννοια του όρου.
Μ.Γ.: Πιστεύετε ότι οι Έλληνες διαβάζουν; Και τι είδους βιβλία επιλέγουν;
Τ.Γ.: Μάλλον θα ζούσα σε ένα ροζ συννεφάκι, αν έλεγα ότι οι Έλληνες – στην πλειονότητά τους τουλάχιστον – διαβάζουν! Νομίζω πως τα συμπεράσματα των ανθρώπων που κινούνται στον χώρο του Βιβλίου δε μας αφήνουν πολλά περιθώρια αισιοδοξίας! Βέβαια, υπό τις παρούσες οικονομικές συνθήκες, τίποτα δε θεωρώ παράξενο. Ο κόσμος πιέζεται ακόμα και για τα καθημερινά, ωστόσο και στο παρελθόν, στις εποχές των «παχιών αγελάδων», τα πράγματα δεν ήταν πολύ καλύτερα! Σχετικά τώρα με το είδος των βιβλίων που διαβάζουν – όσοι το κάνουν – θα έλεγα ότι το θέμα είναι πολυπαραγοντικό, καθώς σχετίζεται με τη διαφήμιση, τον εκδοτικό οίκο, τον συγγραφέα, το θέμα ή το εξώφυλλο. Νομίζω πάντως ότι η μεταφρασμένη λογοτεχνία, τα χαρακτηριζόμενα best sellers κυρίως, και οι «φτασμένοι» δημιουργοί της εγχώριας λογοτεχνίας έχουν την πρωτοκαθεδρία!
Μ.Γ.: Ποιος είναι ο επόμενος συγγραφικός στόχος σας;
Τ.Γ.: Προς το παρόν θα πρέπει να ασχοληθώ λίγο παραπάνω με την προώθηση του Αρσενικού το οποίο ουσιαστικά κυκλοφόρησε στις αρχές Ιουλίου! Βέβαια, έχω ήδη κάποιες ιδέες που επεξεργάζομαι. Η μια αφορά σε μυθιστόρημα με κάπως πιο κωμικό χαρακτήρα, ενώ η άλλη σχετίζεται με συλλογή διηγημάτων. Το μέλλον θα δείξει λοιπόν! Στο σημείο αυτό, θα ήθελα να σας ευχαριστήσω για την ευκαιρία που μου δώσατε να αναφερθώ στο καινούργιο μου βιβλίο, το Αρσενικό. Πρέπει να ομολογήσω ότι οι ερωτήσεις σας με έβαλαν σε σκέψη και βοήθησαν να συνειδητοποιήσω κάποια πράγματα, διεισδύοντας στην ουσία τους! Ήταν στ’ αλήθεια μια ενδιαφέρουσα συνέντευξη! Και πάλι ευχαριστώ! Να είστε πάντα καλά!
Το μυθιστόρημα Αρσενικό της Τάνιας Γρεμή κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ζενίθ.
*Μαίρη Γκαζιάνη
Γεννήθηκε στα Ιωάννινα. Μεγάλωσε στην Αθήνα όπου ζει μέχρι σήμερα και εργάσθηκε στον τραπεζικό χώρο. Στο παρελθόν ασχολήθηκε ερασιτεχνικά με την φωτογραφία, τη ζωγραφική και τα τελευταία δέκα χρόνια με τη συγγραφή. Έχει πραγματοποιήσει ατομικές εκθέσεις και έχει συμμετάσχει σε πολλές ομαδικές.
Την περίοδο 2011-2012 υπήρξε ραδιοφωνική παραγωγός στο magicradiolive. Από τον Νοέμβρη 2014 συνεργάζεται με το now24.gr και έχει πραγματοποιήσει πάνω από εξακόσιες συνεντεύξεις, καθώς και σχολιασμούς βιβλίων και θεατρικών παραστάσεων. Το 2016 συμμετείχε στην τηλεοπτική εκπομπή «Καλώς τους» του ΑιγαίοTV πραγματοποιώντας συνεντεύξεις σε ανθρώπους των τεχνών. Επίσης διετέλεσε Διευθύντρια Σύνταξης του on line Πολιτιστικού Περιοδικού Books and Style, ενώ πρόσφατα ξεκίνησε συνεργασία με το polismagazino.gr σε θέματα πολιτισμού.
Μεγάλες της αγάπες είναι το θέατρο και ο χορός με τα οποία έχει ασχοληθεί ερασιτεχνικά κι έχει συμμετάσχει σε θεατρικές και χορευτικές παραστάσεις.
Τον Μάιο του 2012 κυκλοφόρησε την πρώτη ποιητική της συλλογή με τίτλο «Σου γράφω…», τον Σεπτέμβρη 2013 κυκλοφόρησε το πρώτο της μυθιστόρημα με τίτλο «Ένα φεγγάρι λιγότερο» από τις εκδόσεις Ελληνική Πρωτοβουλία και τον Ιούνιο του 2014 κυκλοφόρησε το βιβλίο της «Τα πλήκτρα της σιωπής» από τις εκδόσεις ΄Οστρια. Επίσης, το παραμύθι της «Το ψαράκι του βυθού» συμπεριλαμβάνεται στο βιβλίο «Παραμύθια και Μαμάδες» εκδόσεις Βερέττα 2015. Τον Ιούνιο 2017 κυκλοφόρησε το μυθιστόρημά της «Άλικα βήματα» από την Εμπειρία Εκδοτική. Τα μυθιστορήματά της ΖΑΧΑΡΗ ΑΧΝΗ (11/2019) και Η ΑΠΟΣΤΟΛΗ (6/2021) κυκλοφόρησαν από τις εκδόσεις Ωκεανός.
