ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΜΟΥΣΙΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ
Πριν απαντήσω, πρέπει να διακρίνω τον όρο ‘’πολιτισμός’’ σε δύο είδη του, τον υλικό (ο οποίος περιλαμβάνει τα υλικά αγαθά και τα περισσότερα επιτεύγματα του σημερινού πολιτισμού) και τον πνευματικό (στον οποίο συγκαταλέγονται οι Επιστήμες, οι Τέχνες και τα Γράμματα).
Το είδος του πολιτισμού, το οποίο μας ενδιαφέρει στη συγκεκριμένη ερώτηση είναι ο πνευματικός πολιτισμός.
Θεωρώ πως η μουσική παιδεία είναι πολύ στενά συνδεδεμένη με τον πνευματικό πολιτισμό, καθώς αυτή τον προάγει, τον αναδεικνύει, και συνεισφέρει στην πνευματική καλλιέργεια του ατόμου. Τόσο ο πολιτισμός όσο και η μουσική παιδεία ενισχύουν την καλαισθησία, η οποία αποτελεί και βασικό στοιχείο τους.
Τέλος, αυτά τα δύο ανάγουν τον άνθρωπο σε Άνθρωπο, εννοώντας πως εξευγενίζουν την ψυχή του και του εμφυσούν όλες εκείνες τις ηθικές αρχές και αξίες, οι οποίες αποτελούν τον προορισμό του ανθρώπου και εξυψώνουν το πνεύμα του.
Η ΜΟΥΣΙΚΗ ΕΝΩΝΕΙ ΤΟΥΣ ΛΑΟΥΣ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥΣ;
Σε μια κοινωνία όπου η σύγχρονη πραγματικότητα γίνεται όλο και πιο σύνθετη και παγκόσμια, σε μια κοινωνία, όπου οι άνθρωποι έχουν χωριστεί με γνώμονα κάποια ανθρώπινα κριτήρια, όπως η γλώσσα, το χρώμα και η θρησκεία, η μουσική (όπως και όλες οι τέχνες), είναι εκείνη που λύει αυτά τα ‘’δεσμά’’ και μιλά στην ψυχή και στο συναίσθημα του ανθρώπου με τον ίδιο τόσο κατανοητό, αλλά και συνάμα ανεξήγητο τρόπο, αναδεικνύοντας το χαρακτήρα, τις μύχιες σκέψεις και την καλλιέργεια του καθενός από εμάς, λειτουργώντας ως γέφυρα επικοινωνίας ανθρώπων, αλλά και ευρύτερα λαών και πολιτισμών.
ΠΟΙΟΝ ΜΟΥΣΙΚΟ ΘΑΥΜΑΖΕΤΕ ΚΑΙ ΓΙΑΤΙ;
Θεωρώ πως δεν αποτελούν μοναδικό γνώμονα τα βασικά χαρακτηριστικά ενός μουσικού που κάνει διεθνή καριέρα, όπως υπεράνθρωπες ταχύτητες, αλάνθαστες εκτελέσεις, απόλυτη εκφραστικότητα και κατοχή όλων εκείνων των ‘’εργαλείων’’ που καθιστούν κάποιον δεξιοτέχνη πιανίστα και γενικότερα μουσικό. Αντιθέτως, πιστεύω πως ο μουσικός δεν χαρακτηρίζεται αποκλειστικά και μόνο από τέτοιου είδους ‘’εργαλεία’’, αλλά περισσότερο από τις ιδεολογίες του, τον τρόπο σκέψης του, την αντίληψή του σε ένα πιανιστικό έργο και την ικανότητά του να ‘’μιλά’’ στην ψυχή των ακροατών με κάθε μουσικό έργο που εκτελεί.
Τρεις μουσικοί (μεταξύ όλων αυτών), τους οποίους θαυμάζω για τους προαναφερθέντες λόγους, αλλά και για τις μουσικές τους γνώσεις είναι η Martha Argerich, ο Arthur Rubinstein και ο Θεόδωρος Κουρεντζής.
“Η ΜΟΥΣΙΚΗ ΕΙΝΑΙ ΜΙΑ, ΟΙ ΜΟΥΣΙΚΟΙ ΕΙΝΑΙ ΠΟΛΛΟΙ” ΠΩΣ ΘΑ ΠΕΡΙΓΡΑΦΑΤΕ ΑΥΤΗ ΤΗ ΦΡΑΣΗ;
Θα τη χαρακτήριζα ως απόλυτα ακριβή. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι η μουσική λειτουργεί όπως και οι διάφορες θρησκείες: εξυπηρετεί την ανάγκη του ανθρώπου για πίστη σε κάτι ανώτερο και αέναο.
Η μουσική από μόνη της είναι μια αποκάλυψη ανώτερη από κάθε γνώση και φιλοσοφία, όπως είπε ο Μπετόβεν. Όμως, οι μουσικοί, οι εκπρόσωποί της, μπορεί να εκφέρουν διαφορετικές και πιθανώς εκ διαμέτρου αντίθετες απόψεις σε διάφορα ζητήματα, αλλά παρόλα αυτά να ισχύουν όλες οι απόψεις χωρίς να δημιουργείται κάποιο πρόβλημα.
Τέλος, να μην ξεχνάμε ότι η μουσική περικλείει μέσα της πολλά και διαφορετικά είδη / “διαλέκτους” (κλασσική, τζαζ, ροκ, ποπ, παραδοσιακή κ.ά.) και κάθε μουσικός είναι εξειδικευμένος σε διαφορετική ‘’διάλεκτο’’.
Με βάση τα παραπάνω δεδομένα, καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι τη μία και μοναδική μουσική υπηρετούν πολλοί μουσικοί.
ΓΙΑΤΙ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ Η ΜΟΥΣΙΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ; ΕΙΝΑΙ ΠΟΛΥΤΕΛΕΙΑ Η ΑΝΑΓΚΗ;
Θα απαντήσω πρώτα στο δεύτερο σκέλος της ερώτησής σας. Σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να αποτελεί πολυτέλεια η μουσική παιδεία.
Η ζωτική της σημασία καταδεικνύεται ήδη από τους αρχαίους χρόνους˙ ο Αριστοτέλης στο έργο του Πολιτικά την αναδεικνύει ως το ένα από τα τέσσερα σημαντικότερα εκπαιδευτικά μέσα των νέων λέγοντας: τέτταρα σχεδὸν ἃ παιδεύειν εἰώθασι, γράμματα καὶ γυμναστικὴν καὶ μουσικὴν καὶ τέταρτον ἔνιοι γραφικήν – Τέσσερα περίπου είναι τα είδη των μαθημάτων με τα οποία συνηθίζουν να εκπαιδεύουν τους νέους: τα γράμματα, η γυμναστική, η μουσική και τέταρτο η ιχνογραφία που την διδάσκουν μερικοί.
Από την άλλη, ο Πλάτων στο έργο του Περί Δικαίου, την αναδεικνύει ως την υψηλοτάτη από τις τέχνες.
Η μουσική παιδεία χρειάζεται, για το λόγο ότι είναι αυτή που τόσο διαπλάθει το ήθος και αρετές, όπως την αυτοπειθαρχία και την αυτοσυγκέντρωση (όπως αποδεικνύεται από διάφορες μελέτες και έρευνες που διεξήχθησαν), ενώ παράλληλα προάγει τόσο συναισθηματικές όσο και άλλες δεξιότητες του ανθρώπου, με απώτερο σκοπό να οδηγήσει την ανθρώπινη ψυχή στην κάθαρση.
ΠΩΣ ΜΠΟΡΕΙ ΕΝΑΣ ΓΟΝΙΟΣ ΝΑ ΑΝΑΚΑΛΥΨΕΙ ΤΟ ΤΑΛΕΝΤΟ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΤΟΥ ΣΤΗ ΜΟΥΣΙΚΗ;
Σε πρώτη φάση, ένα πολύ θετικό στοιχείο είναι η εν μέρει ανάπτυξη της μουσικής αντίληψης, όπως το μουσικό αυτί, η σωστή φωνή του παιδιού ή ακόμα και η επιθυμία του να έρθει σε επαφή με κάποιο μουσικό όργανο, ήδη από μικρή ηλικία.
Τα πραγματικά χαρακτηριστικά όμως που καταδεικνύουν την ανάπτυξη του ταλέντου του παιδιού στην τέχνη της μουσικής είναι η αφοσίωση, η εργατικότητα, η υπομονή και η επιμονή, καθώς και η προθυμία του να θυσιάσει μέρος από τον προσωπικό του χρόνο για να εξελιχθεί στη μουσική.
Τα τελευταία δεν πρέπει να τα θεωρούμε δεδομένα, καθώς η προσωπική μου πείρα έχει δείξει ότι παιδιά, τα οποία δεν πληρούσαν αυτές τις προϋποθέσεις, δεν είχαν την προβλεπόμενη πορεία όχι μόνο στο χώρο της πιανιστικής τέχνης, αλλά και γενικότερα της μουσικής.
Απαραίτητη όμως προϋπόθεση είναι και οι γονείς να έχουν την ανάλογη υπομονή για να ενισχύσουν την κλίση αυτή του παιδιού και σε καμία περίπτωση να μην το απωθήσουν από τη μουσική με τη δικαιολογία ότι η μουσική ‘’δεν είναι πια ασφαλές επάγγελμα’’ (όπως δυστυχώς συμβαίνει αρκετές φορές).
ΔΙΔΑΣΚΕΤΑΙ ΣΗΜΕΡΑ Η ΜΟΥΣΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ;
Όσον αφορά την ιδιωτική εκπαίδευση, βεβαίως και διδάσκεται, καθώς υπάρχουν σχολές, οι οποίες διδάσκουν και προωθούν την Ελληνική Παραδοσιακή Μουσική.
Όσον αφορά τη δημόσια εκπαίδευση, υπάρχουν ριζικά προβλήματα, των οποίων βασική αιτία είναι η υποβάθμιση του μαθήματος της μουσικής.
Το μάθημα αυτό έχει πάρει δευτερεύοντα ρόλο, συμπληρωματικό της βασικής εκπαίδευσης (αυτό καταφαίνεται τόσο από το γεγονός ότι το μάθημα της μουσικής πραγματοποιείται μια ώρα την εβδομάδα, όσο και από τον όγκο της ύλης, ο οποίος σταδιακά συρρικνώνεται.
Δεν έχει γίνει κατανοητό πως η “παγκόσμια γλώσσα” της ανθρωπότητας – η μουσική – είναι πραγματικά ικανή να χρωματίσει τα μαθητικά χρόνια και να ανοίξει νέους γνωστικούς και πνευματικούς ορίζοντες στους μαθητές μας.
Το πρόβλημα εν μέρει διορθώνεται στα μουσικά σχολεία, τα οποία έχουν σε υψηλή θέση τη μουσική, τόσο σε επίπεδο θεωρητικών μαθημάτων, όσο και σε επίπεδο εκμάθησης οργάνων.
Πρέπει να υπάρξει εκ νέου αναδιαμόρφωση της δημόσιας εκπαίδευσης για να μπορεί να διδαχθεί σωστά το μάθημα της μουσικής και να προωθηθεί η μουσική μας παράδοση.
ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΕΛΛΗΝΕΣ ΑΞΙΟΛΟΓΟΙ ΜΟΥΣΙΚΟΙ, ΜΕ ΜΟΥΣΙΚΗ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ ΚΑΙ ΓΝΩΣΕΙΣ;
Βεβαίως και υπάρχουν και είναι αξιόλογοι και με πολλές γνώσεις.
Σε κάθε είδος μουσικής υπάρχουν καλλιτέχνες γνωστοί και άγνωστοι, οι οποίοι είναι καταρτισμένοι και ο καθένας τους αναδεικνύει το ταλέντο του και το μεταφέρει στον ακροατή με το δικό του προσωπικό ύφος.
ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΑ ΜΟΥΣΙΚΑ ΣΑΣ ΣΧΕΔΙΑ;
Τα μελλοντικά μου σχέδια είναι να τελειώσω τις μουσικές μου σπουδές με στόχο τη λήψη του διπλώματος πιάνου.
Στη συνέχεια, σκοπεύω να συνεχίσω την εκμάθηση της πιανιστικής τέχνης σε μεταπτυχιακό επίπεδο, ώστε να πραγματοποιήσω το όνειρό μου, το οποίο είναι να δώσω ρεσιτάλ πιάνου, τόσο στον ελλαδικό χώρο, όσο και στο εξωτερικό.
ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΓΙΑ ΕΣΑΣ Η ΜΟΥΣΙΚΗ;
Η μουσική για εμένα δεν είναι μια απλή ακουστική εμπειρία ή ένα σύνολο από βιβλία με διάφορες μελωδίες, οι οποίες πρέπει να αποδοθούν κατά το βέλτιστο τρόπο, τεχνικά και εκφραστικά.
Η μουσική για εμένα είναι τρόπος ζωής.
Όντας προερχόμενος από οικογένεια μουσικών (ο πατέρας μου είναι καθηγητής Βυζαντινής Μουσικής), από πολύ μικρή ηλικία έλαβα τα πρώτα μουσικά ερεθίσματα και σταδιακά η μουσική έγινε μέρος της ζωής μου, καθώς κάθε μου ανάμνηση και κάθε μου συναίσθημα, μπορώ να πω ότι επενδύεται μουσικά από κάποια μελωδία.
Η μουσική με βοηθά να εκφράσω και να αναδείξω τον εσωτερικό μου κόσμο.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ
Ο Σπυρίδων Δ. Αλευράς γεννήθηκε το 1998 στην Πάτρα.
Ξεκίνησε σπουδές πιάνου το 2004 και μαθητεύει στην τάξη του κυρίου Αναστασίου Πάππας, κάνοντας την πτυχιακή εργασία του.
Έχει συμμετάσχει σε συναυλίες μουσικής δωματίου του Δημοτικού Ωδείου Πατρών στο πλαίσιο του Διεθνούς Φεστιβάλ Πάτρας, με έργα W.A.Mozart, L.V.Beethoven, F.Schubert, J.F.Lamb κ.ά.
Διεξάγει παράλληλα πτυχιακή εργασία στον τομέα της Οργανικής Χημείας στο Χημικό Τμήμα του Πανεπιστημίου Πατρών (Medicinal Chemistry).
Έχει πρωταγωνιστήσει και σε θεατρικές παραστάσεις σε τοπικό ερασιτεχνικό θίασο με κυριότερα έργα ‘’Τα δέντρα πεθαίνουν όρθια’’ του Αλεσάντρο Κασσόνα και ‘’Η βεντάλια της Λαίδης Γουίντερμιρ’’ του Όσκαρ Γουάιλντ.
