Πόσο φίλος μας μπορεί τελικά να γίνει ο Ντοστογιέφσκι;

Κριτική από τον δημοσιογράφο Θάνο Ξάνθο

Το παραπάνω ερώτημα, δεν είναι καθόλου παραπλανητικό και φυσικά καθόλου ρητορικό. Πάρθηκε με αφορμή την παράσταση «Ο φίλος μου ο Ντοστογιέφσκι», το έργο της Δήμητρας Παπαδοπούλου, σε σκηνοθεσία Κώστα Γάκη, που παρουσιάζεται στο Θέατρο Αθηνών!

Τι κοινό θα μπορούσε να συνδέει έναν «Νεοέλληνα» με τον κορυφαίο μυθιστορηματογράφο Φ. Ντοστογιέφσκι; Η θεατρική διασκευή της Δήμητρας Παπαδοπούλου αποπειράται να δώσει εξηγήσεις για την ιδιότυπη αυτή συσχέτιση… Ισορροπώντας μεταξύ κωμωδίας και δράματος, το έργο αποτελεί έναν υπαρξιακό ύμνο στην ίδια τη ζωή. Ξετυλίγει ένα κουβάρι στερεοτύπων, συναισθημάτων, αγωνιών, ευθυνών, αλήθειας και κρούσης της ψυχής και της σκέψης μας.

Η σκηνοθεσία του Κώστα Γάκη έχει συνέπεια και σεβασμό, απόλυτη ροή και οργάνωση, αφού θέτει τον ήρωα σε κατά μέτωπο συζήτηση με το φιλοθεάμον κοινό. Χωρίς φιοριτούρες και υπερβολές, κάνει τον ήρωα οικείο σε εμάς. Γιατί αυτός ο άνθρωπος είναι ο γείτονας, ο φίλος, ο αδερφός μας.

Αυτόν τον άνθρωπο της διπλανής μας πόρτας, υποδύεται με ένταση, δυναμική κι άφθονο χιούμορ, ο ηθοποιός Παύλος Λουτσίδης. Η καλοπληρωμένη δουλειά του, το καλό σπίτι και το ακριβό αυτοκίνητο είναι τα προϊόντα της ευημερίας και οι προϋποθέσεις της αναγνώρισης του ως «επιτυχημένου» μέλους της κοινωνίας μας.. Οι μετανάστες και οι κακόφημες γειτονιές πλήττουν την αισθητική του ενώ απαραίτητο αξεσουάρ-επιβεβαίωσης της ανδρικής του ταυτότητας.. η Εύα, μια αιθέρια ύπαρξη… Όλα αυτά προ κρίσης…..

Χειρότερο εφιάλτη δεν θα μπορούσε να ζήσει ο ήρωας μας. Θύμα της οικονομικής κρίσης ζει, πλέον, σε ένα υπόγειο στον Αγ. Παντελεήμονα χωρίς δουλειά και χωρίς τη συνοδεία του μέχρι πρότινος «status» του, με ό,τι συνεπάγεται αυτό. Μοναδική του συντροφιά, τα τεράστια χρέη του και ένα βιβλίο που έπεσε τυχαία στα χέρια του. «Το όνειρο ενός γελοίου». Διαβάζοντας το, συνειδητοποίει πόσο μάταιη και αδιέξοδη ήταν η ζωή του και πόσο «γελοίος», μπορεί να θεωρείται όποιος στηρίζει την ευτυχία του στα υλικά αγαθά και τις εφήμερες απολαύσεις. Ακόμα, την οδύνη που μπορεί να νιώσει κάποιος, όταν έρχεται αντιμέτωπος με τη «γελοιότητα» που κάποτε όριζε ως «ευτυχία». Ένας τέτοιος άνθρωπος καλείται είτε να επαναπροσδιορίσει τη ζωή του, είτε να παραιτηθεί από αυτή. Ακόμα και να της δώσει οριστικό τέρμα…

Ένα ερώτημα τον βασανίζει όσο τον παρακολουθούμε επί σκηνής και συμπάσχουμε με το δράμα του. «Να ζει κανείς ή να μη ζει;». Την απάντηση τελικά τη βρίσκει μόνος του με τη βοήθεια του πολύτιμου φίλου του Ντοστογιέφσκι. Τελικά οι μετανάστες δεν φαντάζουν τόσο αποκρουστικοί, οι πλατείες αποκτούν χρώμα και η ζωή νόημα, αφού η ανιδιοτελής αγάπη λειτουργεί ως αντίδοτο για όλες τις απώλειες.

Το έργο έχει ως πυρήνα τον άνθρωπο και τα ιδανικά που χάνονται ανά τις εποχές. Θα λέγαμε ότι ο ήρωας του έργου κάνει την δική του «ψυχοθεραπεία» μπροστά στο κοινό, χωρίς περιθώρια γυρισμού και καταρρίπτοντας ευθύνες. Πάνω σε αυτόν τον μονόλογό του, καθένας από εμάς καθρεφτίζει τα λάθη και τα πάθη του, ενστερνιζόμενος πρόσωπα και καταστάσεις.

Ο ήρωας του έργου, στο τέλος, βρίσκει τελικά ένα φως, που αναδύεται μέσα από τα απλά και ταπεινά πράγματα, που είχε δίπλα του και ποτέ δεν έβλεπε!

Μετά το τέλος της παράστασης, ίσως ο γείτονας, σας φανεί λιγότερο ενοχλητικός, η φασαρία της γειτονιάς περισσότερο υποφερτή, τα προβλήματα πιο εύκολα αντιμετωπίσιμα, τα εμπόδια όχι και τόσο ανυπέρβλητα. Έστω και για λίγο… Θα είναι κι αυτό μια μικρή νίκη, μέσα στον μεγάλο και διαρκή αγώνα της ζωής!

Συντελεστές:

Κείμενο: Δήμητρα Παπαδοπούλου

Σκηνοθεσία: Κώστας Γάκης

Ερμηνεία: Παύλος Λουτσίδης

Βοηθός σκηνοθέτη: Νατάσα – Φαίη Κοσμίδου

Σκηνικά – κοστούμια: Αλφιερη Εμμανουέλα

Πρωτότυπη μουσική: Κώστας Γάκης

Φωτισμοί: Στράτος Λύκος

Γραφιστικά: Αριστέα γεωργιοπουλου

Οργάνωση παραγωγής: Χρυσάνθη Γεωργαντίδου

Δημόσιες σχέσεις: Χρύσα Ματσαγκάνη

Πληροφορίες: