Γράφει ο Τραϊκούδης Χρήστος. Οικονομολόγος, προϊστάμενος εμπορικού τμήματος Α’ υλών εταιρείας ανακύκλωσης, Msc in politics & economics in S.E and Eastern Europe, UoM
Δυστυχώς στη χώρα μας ένα μεγάλο ποσοστό από αυτά που κατέχουμε, χρησιμοποιούμε και καταναλώνουμε, εισάγεται.
Είναι επομένως επιτακτική η ανάγκη να εκμεταλλευόμαστε στο έπακρο με την καλή έννοια την υπολειμματική αξία κάθε αντικειμένου το οποίο πιά δεν εξυπηρετεί το σκοπό για τον οποίο το αγοράσαμε.
Εν προκειμένου για τα αυτοκίνητα η ανακύκλωση τους λόγω των εξαιρετικών προσπαθειών από την αυτοκινητοβιομηχανία τις τελευταίες δεκαετίες, της συμβολής της επιστήμης στην εύρεση ολοένα και περισσότερων ανακυκλώσιμων υλικών και της συνολικής προόδου της τεχνολογίας, μπορεί σήμερα να φθάσει ως και το 98% της συνολικής τους μάζας.
Κάποια από τα μέρη των αυτοκινήτων που οδηγούνται προς οριστική διαγραφή μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν. Το ίδιο το όχημα από τη στιγμή που διαγράφεται οριστικά δεν μπορεί να κυκλοφορήσει εκ νέου στο δημόσιο οδικό δίκτυο. Βέβαια σχετικά με τα μέρη προς επαναχρησιμοποίηση και επειδή πάνω απ’ όλα ένα όχημα πρέπει να είναι σωστά συντηρημένο, θα ήταν επιτακτικό όταν το αντικείμενο αφορά σε μέρος του συστήματος διεύθυνσης, σε μέρος του συστήματος πέδησης, σε μεταχειρισμένα ελαστικά να είμαστε απολύτως σίγουροι ότι αυτό το οποίο τοποθετούμε στο όχημα μας είναι σε πάρα πολλή καλή κατάσταση και σύμφωνα με τις προδιαγραφές που έχει θέσει ο κατασκευαστής του. Οι κατασκευαστές κάνουν πάρα πολλές ώρες δοκιμών σε ένα αυτοκίνητο ώστε αυτό να κινείται με ασφάλεια στο δρόμο, επομένως ας μην προχωρούμε σε κινήσεις που τις αμφισβητούν.
Δυστυχώς στη χώρα μας και παρόλο που όπως αναφέρω παραπάνω σχεδόν όλη η αξία τους αυτοκινήτου είναι εισαγόμενη, κάποιες εικόνες από την καθημερινότητα μας δε συμβάλλουν στο να μη χρήζουν τα οχήματα συντήρησης η οποία θα μπορούσε να γίνεται με μικρότερη συχνότητα. Το κακό οδικό δίκτυο ακόμη και μέσα σε μεγάλα αστικά κέντρα καταπονεί κάποια κινούμενα μηχανικά μέρη όπως η ανάρτηση, το σύστημα διεύθυνσης ενώ και το σύστημα πέδησης καταπονείται από τον έντονο κυκλοφοριακό φόρτο με συνέπεια να χρειαζόμαστε να εισάγουμε και ανταλλακτικά με μεγαλύτερη συχνότητα εν προκειμένου το όχημα μας να είναι σε καλή κατάσταση και ασφαλές για εμάς και τους συμπολίτες μας. Από οικονομικής σκοπιάς οι εισαγωγές δεν είναι ένα θετικό στοιχείο αν δε συνοδεύονται τουλάχιστον με ίσης αξίας εξαγωγές σε προϊόντα και υπηρεσίες. Ως εκ τούτου το αυτοκίνητο είτε το κατέχουμε, είτε το χρησιμοποιούμε με μίσθωση δε μπορεί να είναι φθηνό συνολικά σε χώρες όπως η δική μας. Θα μπορούσε σίγουρα όμως να γίνει φθηνότερη η χρήση του αν κάποιες υποδομές ήταν σε καλύτερη κατάσταση.
Όπως καταλαβαίνετε το να εκμεταλλευτούμε την υπολειμματική αξία του οχήματος στο μέγιστο δυνατό βαθμό όταν αυτό οδηγείται προς οριστική διαγραφή και ανακύκλωση είναι ένα στοίχημα το οποίο δεν αφορά μόνον τις εταιρείες ανακύκλωσης, ούτε μόνον τους εισαγωγείς αλλά την κοινωνία ευρύτερα και τούτη η θέση αφορά επίσης σε καθετί που μπορεί να ανακυκλωθεί.
Το 2024 στη χώρα μας γίνανε συνολικά 62.613 διαγραφές οχημάτων, Ι.Χ και επαγγελματικά ως 3,5 τόνων συνολική μάζας το καθένα. Η ΕΔΟΕ είναι το μοναδικό σύστημα εναλλακτικής διαχείρισης οχημάτων τέλους κύκλου ζωής στη χώρα μας. Το 2004 έδωσε άδεια σε 2 μονάδες να επεξεργάζονται οχήματα τέλους κύκλου ζωής, ένα στην Ξάνθη και ένα στη Θεσσαλονίκη. Σήμερα εποπτεύει πάνω από 100 περίπου μονάδες-κέντρα επεξεργασίας και παράδοσης οχημάτων τέλους κύκλου ζωής οι οποίες τηρούν απαρέγκλιτα τους περιβαλλοντικούς όρους που θέτει η νομοθεσία.
Οι πολίτες που επιθυμούν να διαγράψουν το όχημα τους, το οποίο δεν εξυπηρετεί πια τον σκοπό για τον οποίο το αγόρασαν, είναι υποχρεωμένοι να απευθυνθούν στην πλησιέστερη εταιρεία ανακύκλωσης η οποία είναι συμβεβλημένη με την ΕΔΟΕ για να πάρουν και το έγγραφο της οριστικής διαγραφής. Το όχημα θα πρέπει πρίν οδηγηθεί προς οριστική διαγραφή να είναι ελεύθερων βαρών από τυχόν οφειλές προς ΔΟΥ, καταβολή τελών κυκλοφορίας ή τυχόν κληρονομικές διαφορές.
Το όχημα όταν οδηγείται σε σημείο επεξεργασίας το οποίο είναι συμβεβλημένο και εποπτεύεται από την ΕΔΟΕ τοποθετείται σε ειδική ράμπα όπου κάποια υγρά και έλαια καθώς και μέρη που τα περιείχαν τα οποία στον ευρωπαϊκό κατάλογο αποβλήτων έχουν ένα αστεράκι δίπλα στο κωδικό, στοιχείο που επισημάνει ότι πρόκειται για επικίνδυνα απόβλητα, οδηγούνται σε ειδικές φιάλες τα μέν έλαια και υγρά και τα δε μέρη που έχουν υπολείμματα επικινδύνων υλικών σε ξεχωριστά σημεία εναπόθεσης όπου δε μπορούν να διαρρεύσουν επικίνδυνα στοιχεία στο περιβάλλον. Εν συνεχεία οι φιάλες με τα έλαια και τα υγρά καθώς και τα άλλα επικίνδυνα μέρη οδηγούνται σε εταιρείες οι οποίες διαχειρίζονται αυτά τα επικίνδυνα στοιχεία.
Τέτοια είναι:
- Συνθετικά Έλαια
- Φρέον
- Φίλτρα λαδιού
- Υγρά φρένων
- Υγρά υαλοκαθαριστήρων
- Τακάκια που περιέχουν αμίαντο (έχει απαγορευτεί η χρήση αμίαντου στα τακάκια παρόλα αυτά σε πολύ παλιά οχήματα τα οποία χρησιμοποιούνταν από τον ιδιοκτήτη τους όχι και πολύ συχνά μπορεί να υπάρχουν)
- Εκρηκτικά κατασκευαστικά στοιχεία
- Μπαταρίες μολύβδου οξέως
Η τεχνολογία στα συστήματα επεξεργασίας των λοιπών μερών του οχήματος τέλους κύκλου ζωής έχει αναπτυχθεί σε τέτοιο βαθμό και πάλι εκτός συνόρων της χώρας μας δυστυχώς, οπότε και αυτή έρχεται εισαγόμενη, με συνέπεια τα μη επικίνδυνα μέρη του οχήματος να δημιουργούν μέσω αυτής προστιθέμενη αξία ως πράσινες Α ύλες που μπορούν να χρησιμοποιηθούν στη βιομηχανία και το πιο σημαντικό στην ελληνική βιομηχανία η οποία έχει ανάγκη της φθηνότερες σε σχέση με τις εισαγόμενες Α ύλες εν προκειμένου να είναι πιο ανταγωνιστική στο κομμάτι της εξωστρέφειας. Η χαλυβουργία ως παράδειγμα μπορεί να χρησιμοποιήσει τα μεταλλικά σιδηρούχα μη επικίνδυνα μέρη του αυτοκινήτου ως πράσινη Α ύλη και μάλιστα όταν το σιδηρούχο μη επικίνδυνο μέρος του οχήματος όπως το σασί του, μέρη του κινητήρα ή και σιδερένιες ζάντες του αλεστούν σε ειδικό μηχάνημα το τελικό προϊόν από αυτή τη διαδικασία μπορεί να δημιουργήσει μία ακόμη πιο αποδοτική Α ύλη όταν αυτή εισέλθει στο φούρνο για να λειωθεί για τη χαλυβουργία.
Φυσικά η τεχνολογία την οποία όπως σημείωσα την εισάγουμε και αυτή από το εξωτερικό έχει πλέον πολύ προηγμένες λύσεις και για τ’ άλλα μη επικίνδυνα μέρη του οχήματος όπως η καλωδίωση του, τα μέρη που περιέχουν αλουμίνιο αλλά και τα πλαστικά και υφασμάτινα μέρη του καθώς και για τα τζάμια του ώστε κάθε αντικείμενο να προωθηθεί στη βιομηχανία είτε για απευθείας χρήση ως Α ύλη είτε για κατεργασία, είτε για ενεργειακή αξιοποίηση. Μαγνητικά τύμπανα, διαχωριστές που ελέγχουν το ειδικό βάρος του κάθε υλικού, οπτικοί διαχωριστές χρησιμοποιούνται σήμερα ώστε να εκμεταλλευόμαστε την υπολειμματική αξία του οχήματος σε πάρα πολύ μεγάλο βαθμό. Στο κοντινό μέλλον τεχνητά νευρωνικά δίκτυα θα κάνουν ακόμη πιο αποδοτική και πιο εύκολη τη διαδικασία διαχωρισμού και καθαρότητας των υλικών.
Όπως καταλαβαίνετε κανένα μέρος του οχήματος δεν πρέπει να απορρίπτεται ανεξέλεγκτα τόσο για την υγεία μας όσο και για την τσέπη μας.
Θα μπορούσαμε να πούμε ότι η ανακύκλωση συνολικά είναι ένα κομμάτι μίας πολιτισμένης κοινωνίας και κατ’ επέκταση μία πολιτισμένη κοινωνία αντανακλά και την αγάπη των πολιτών προς το κράτος. Κάποιοι όροι όπως ο πολιτισμός ή η αγάπη για την πατρίδα δεν είναι αφηρημένοι αλλά φαίνονται μέσα από πράξεις.
Στο κομμάτι της ανακύκλωση οχημάτων η χώρα μας τα πάει πολύ καλά και πετυχαίνει τους στόχους της Ε.Ε. Εχθρός του καλού είναι το καλύτερο όπως λέει ο λαός και σε αυτό έχει δίκιο, οπότε όποια προσπάθεια γίνεται πάνω στην ανακύκλωση είτε από ιδιώτες είτε μέσω συντονισμένων προσπαθειών ιδιωτών και κράτους πρέπει να υποστηρίζεται από όλη την κοινωνία. Σε οτιδήποτε διακρίνεται μία αδιαφορία ή προχειρότητα ή και παρανομία πρέπει να υπάρχει αντίδραση.
Τόσο τα ελαστικά του αυτοκινήτου όσο και οι μπαταρίες μολύβδου οξέως μπορούν να φέρουν οφέλη από την επεξεργασία τους και σαφώς η ανεξέλεγκτη απόρριψη τους να μη βλάψει το περιβάλλον και εμάς.
Τα ελαστικά τα οποία δεν πρέπει να απορρίπτονται οπουδήποτε παρά μόνο σε κάδους ή ειδικούς χώρους απ’ όπου μέσω της εποπτείας του συλλογικού εναλλακτικού συστήματος διαχείρισης παλαιών ελαστικών αυτοκινήτων eco-elastica οδηγούνται με ειδικά μέσα σε εταιρείες οι οποίες είναι αδειοδοτημένες να διαχειρίζονται και να τεμαχίζουν παλαιά ελαστικά. Από τα επεξεργασμένα ελαστικά ένα ποσοστό λίγο πάνω από 40% πάει για ενεργειακή αξιοποίηση και το υπόλοιπο προς ανακύκλωση από όπου προκύπτουν και σιδηρούχα μεταλλικά μη επικίνδυνα απόβλητα.
Για τις μπαταρίες μολύβδου οξέως υπάρχουν δύο εγκαταστάσεις στην Ελλάδα όπου γίνεται διαδικασία παραγωγής ανακυκλωμένου μολύβδου. Οι μπαταρίες των οχημάτων είτε όταν αυτές αφαιρούνται από ένα οχήματα τέλους κύκλου ζωής, είτε αφορούν σε αντικατάσταση τους από ένα όχημα σε κυκλοφορία πρέπει να συλλέγονται από μονάδες ανακύκλωσης που φέρουν άδειες συλλογής μπαταριών και σύμβαση με εναλλακτικά συστήματα ανακύκλωσης παλαιών μπαταριών που εποπτεύουν τη διακίνηση τους ως τις μονάδες παραγωγής ανακυκλωμένου μολύβδου.
Για τις μπαταρίες των ηλεκτρικών οχημάτων, των υβριδικών καθώς και αυτών που είναι νικελίου καδμίου απαιτούνται ειδικά κοντέινερ για την εξαγωγή τους σε εξειδικευμένες μονάδες επεξεργασίας τους στο εξωτερικό. Και πάλι όμως η διαδικασία αφαίρεσης της μπαταρίας ενός ηλεκτρικού ή υβριδικού οχήματος καθώς και η διακίνησης τους εποπτεύονται από τα εναλλακτικά συλλογικά συστήματα παλαιών μπαταριών και αν αφορά σε οχήματα τέλους κύκλου ζωής και από την ΕΔΟΕ. Επιπρόσθετα απαιτούνται ειδικοί περιβαλλοντικοί όροι για να αφαιρέσει μία εταιρεία τέτοιες μπαταρίες. Οι χρήστες τέτοιων οχημάτων πρέπει να γνωρίζουν οπότε και να μάθουν που μπορούν να εκτελεστούν τέτοιες εργασίες στο ηλεκτρικό ή υβριδικό όχημα τους.
Για τους καταλύτες οι οποίοι φέρουν πολύτιμα μέταλλα όπως η πλατίνα και το ρόδιο υφίστανται ειδικές μονάδες αποσυναρμολόγησης τους οπότε αυτοί πρέπει να οδηγούνται σε αυτές.
Σε κάθε περίπτωση δεν πρέπει κανένας μας να λειτουργεί είς βάρος του περιβάλλοντος, της υγείας των συμπολιτών του και της εθνικής μας οικονομίας. Μπορεί να βλέπουμε κάποιες εικόνες που να μας υπενθυμίζουν την ύπαρξη κάποιων παθογενειών, στραβά και ανάποδα τα οποία επιμένουν, εμείς όμως οφείλουμε να πράξουμε το ορθό και κατ΄ αυτόν τον τρόπο θα έρθει η αλλαγή σε πολλά από αυτά που κάνουν πιο δύσκολη την καθημερινότητα μας. Επομένως το ενδιαφέρον μας, για να εστιάσουμε και εν προκειμένου στην ανακύκλωση, πρέπει να είναι μεγάλο για αυτή και αυτό σαφώς να μεταφράζεται σε πράξεις με γνώμονα την προστασία της υγείας μας και της τσέπης μας.
