Γράφει ο Κώστας Ευαγγελάτος, Ζωγράφος, Λογοτέχνης, Θεωρητικός Τέχνης.
Σε μια εν δυνάμει συντελούμενη παγκοσμίωση της αισθητικής κουλτούρας, που κύριο μοχλό πραγμάτωσης έχει τη χρήση των εξελισσόμενων καθημερινά τεχνολογικών μέσων, οι παράμετροι επίτευξης αισθητικής συγκίνησης από νέα καλλιτεχνήματα, είναι πολύπλοκοι, ποικίλοι και πολλές φορές αλληλοαναιρούμενοι.
Αυτό που γενικά διαπιστώνεται είναι ότι οι νέες τεχνολογίες παρέχουν νέες προοπτικές εξέλιξης και εφαρμογής καθώς και ένα καινοτόμο σύνολο εργαλείων και μεθοδολογιών. Έμπρακτο παράδειγμα είναι η χρήση του γρήγορου διαδικτύου για τη σύνθεση πολυπρισματικών πολιτιστικών γεγονότων σε δημόσιους χώρους συνήθως με τεράστιο αριθμό συμμετεχόντων. Διανοίγονται έτσι δυναμικοί ορίζοντες συνεργασίας και επικοινωνίας μεταξύ δημιουργών και κοινού, διαπολιτισμικού περιεχομένου.
Οι δημιουργοί μπορεί να διαμένουν σε διαφορετικά κράτη, πόλεις, νησιά ακόμη και χωριά έχουν όμως σήμερα τη δυνατότητα άμεσης συνεργασίας, εκμεταλλευόμενοι το «κοινωνικό φαινόμενο του διαδικτύου». Η επικοινωνία λοιπόν με ποικίλα πολιτιστικά αγαθά γίνεται απεριόριστη. Η διαπολιτισμικότητα και η πολιτισμική σύγκλιση αποκτούν έτσι ένα νέο, ουσιαστικό περιεχόμενο. Η αλλαγή στην ίδια την έννοια του πολιτισμού αποκτά χαρακτήρα “επανάστασης”. Αυτό συμβαίνει γιατί η τεχνολογία έχει αρχίσει να αλλάζει τις κοινωνικές αντιλήψεις αιώνων για τις αξίες, το χώρο, το χρόνο και τα αγαθά.
Έχει αρχίσει ήδη να επηρεάζει και να αλλάζει όχι μόνο την μορφή και τους τρόπους διάθεσης των έργων της έμπνευσης και της διάνοιας, αλλά και το ίδιο το περιεχόμενο της τέχνης. Η ψηφιακή τεχνολογία διαμορφώνει πλέον πάνω σε διαφορετικά πρότυπα την ίδια την ουσία της δημιουργίας και της τέχνης και οδηγεί με τον τρόπο αυτό σε νέα μονοπάτια, που πρόκειται στο άμεσο μέλλον να γίνουν παγκόσμιοι λεωφόροι. Αλλάζει επίσης μέρα με τη μέρα και η πεποίθηση ότι η τεχνολογία μετασχηματίζει τον πολιτισμό, αλλά ο άνθρωπος έχει και διατηρεί τον έλεγχο. Όμως και αυτό αλλάζει.
Ο ψηφιακός άνθρωπος έχει διαφορετική αντίληψη για το χρόνο σέ όλες του τις ζωντανές δράσεις, απολήξεις, παραστάσεις, δραστηριότητες. Έτσι η τεχνολογία πετυχαίνει πολιτιστικές αλλαγές, χωρίς ούτε καν να το αντιλαμβανόμαστε και κυρίως χωρίς να το προσέχουμε. Το φαινόμενο πλέον υπερβαίνει την ανθρώπινη επιλογή. Καταλήγουμε ότι η υιοθέτηση μιας προσεκτικής στάσης που θα καρπώνεται τα αναμφισβήτητα οφέλη και θα διαχειρίζεται αποτελεσματικά τους πολλαπλούς κινδύνους της αλληλεπίδρασης τεχνολογίας και πολιτισμού αξίζει να διερευνηθεί σε βάθος και κατά κάποιο τρόπο να σκιαγραφηθεί στο μέτρο του εφικτού. Ένα ακόμη και ιδιαίτερα κρίσιμο ζήτημα είναι αυτό της σύγκλισης που παρατηρείται μεταξύ διαφορετικών πολιτισμών λόγω της επίδρασης των νέων τεχνολογιών. Είναι υφιστάμενος ο κίνδυνος, η πολιτισμική σύγκλιση να οδηγήσει τελικά στην πολιτισμική κυριαρχία του ισχυρότερου;
Μήπως όταν ενδιαφερόμαστε να οικοδομήσουμε ένα παγκόσμιο και ηλεκτρονικά διασυνδεδεμένο περιβάλλον, με κύριο σκοπό την ελεύθερη και εύκολη πρόσβαση, προαγωγή και αξιοποίηση του ψηφιακά διαθέσιμου πολιτισμικού πλούτου, απλώς υποβοηθούμε την πολιτισμική κυριαρχία των ισχυρών; Άρα η εφικτή λύση του προβλήματος μπορεί να αναζητηθεί μόνο στην εφαρμόσιμη συνύπαρξη, ενάντια στον πολιτιστικό πόλεμο (clash civilization). Η ανεξάρτητη καλλιτεχνική έμπνευση και η υλοποίηση της ακόμη και με την τεχνολογική δια-καλλιτεχνικότητα, παρά τις τεράστιες αντιξοότητες και τους κινδύνους που συναθροίζονται, έχει την δύναμη αντίστασης στα ισοπεδωτικά αναμενόμενα.
