Γράφει ο Αγγελή Γεωργία, Αφηγήτρια, ραδιοφωνική παραγωγός και ερευνήτρια του αποσυμβολισμού μύθων και λαϊκών παραμυθιών από όλο τον κόσμο
Ο μύθος του Νάρκισσου και της Ηχούς είναι μια από τις πιο γνωστές ιστορίες της ελληνικής μυθολογίας, που εξετάζει θέματα όπως η αυταγάπη, η ματαιοδοξία και η ανεκπλήρωτη επιθυμία.
Ο μύθος
Σύμφωνα με τον μύθο, η Ηχώ ήταν μια νύμφη που έμαθε από τις Μούσες την τέχνη του τραγουδιού, του αυλού και της σύριγγας. Αγαπούσε την απομόνωση και απέφευγε τη συναναστροφή των θεών και των ανθρώπων. Η Ηχώ όταν ο Δίας κυνηγούσε τις νύμφες, μιλούσε συνεχώς στην Ήρα για να την απασχολεί. Όταν όμως η θεά το κατάλαβε, την τιμώρησε μεταμορφώνοντάς την σε ηχώ δηλαδή σε πρόσωπο που δεν έχει δική του ομιλία, χωρίς να μπορεί να εκφράσει τις δικές της σκέψεις , δεν μπορεί να σωπαίνει όταν του μιλούν και είναι αναγκασμένο να επαναλαμβάνει τους τελευταίους ήχους της φωνής που ακούει. Η Ηχώ ερωτεύτηκε τον Νάρκισσο, έναν όμορφο νέο που απέρριπτε όλους τους θαυμαστές του. Οι γονείς του ήταν η νύμφη Λειριόπη και ο ποταμός Κηφισός. Σύμφωνα με τον μύθο, όταν γεννήθηκε, η μητέρα του συμβουλεύτηκε τον μάντη Τειρεσία για το μέλλον του. Εκείνος προφήτευσε ότι ο Νάρκισσος θα ζούσε πολλά χρόνια, αρκεί να μην έβλεπε ποτέ το πρόσωπό του. Αυτή η προφητεία εκπληρώθηκε όταν ο Νάρκισσος ερωτεύτηκε την ίδια του την αντανάκλαση.
Όταν η Ηχώ προσπάθησε να του εκφράσει την αγάπη της, εκείνος την απέρριψε σκληρά. Συντετριμμένη, η Ηχώ αποσύρθηκε σε σπηλιές, όπου το σώμα της μαράθηκε και έμεινε μόνο η φωνή της. Ο Νάρκισσος, τιμωρημένος από τους θεούς για την αλαζονεία του, είδε την αντανάκλασή του σε μια λίμνη, ερωτεύτηκε τον εαυτό του και, μη μπορώντας να αποσπαστεί από την εικόνα του, μαράθηκε και πέθανε. Στον τόπο του θανάτου του φύτρωσε το ομώνυμο λουλούδι.
Αποσυμβολισμός:
Ο μύθος αυτός αντικατοπτρίζει την καταστροφική φύση της υπερβολικής αυταγάπης και της αδυναμίας σύνδεσης με τους άλλους. Η Ηχώ συμβολίζει την ανεκπλήρωτη αγάπη και την απώλεια της προσωπικής φωνής, ενώ ο Νάρκισσος ενσαρκώνει την απορρόφηση και την απομόνωση που προκύπτει από την εμμονή με την ίδια του την εικόνα. Ο Παυσανίας αναφέρει ότι στο ιερό του Αμφιάραου στον Ωρωπό, με εντολή του θεού, προσφερόταν θυσία στους ήρωες, στους οποίους συγκαταλεγόταν και ο Νάρκισσος. Ο Νάρκισσος θεωρείται δαίμονας του ύπνου ή του θανάτου και κατά συνέπεια του κάτω κόσμου. Το λουλούδι πιστευόταν ότι προκαλεί ύπνο. Ακόμη το φύτευαν επάνω σε τάφους ή έφτιαχναν με αυτό στεφάνια για τους νεκρούς. Το όνομα Νάρκισσος ετυμολογείται απο τη λέξη ναρκάν που παραπέμπει και στον Ναρκαίο, γιο του Διόνυσου, συνδεόμενο με την παράδοση του θανάτου του θεού στη διάρκεια του χειμώνα, καθώς και με την Αθηνά Ναρκαία.
Ψυχολογική Ανάλυση:
Ο μύθος αγγίζει τη ναρκισσιστική διαταραχή, την ανικανοποίητη αγάπη και την αυτοκαταστροφή μέσω της εμμονής.
Στην ψυχολογία, ο όρος «ναρκισσισμός» χρησιμοποιείται για να περιγράψει μια κατάσταση όπου το άτομο έχει υπερβολική ενασχόληση με τον εαυτό του, αναζητά συνεχώς θαυμασμό και παρουσιάζει έλλειψη ενσυναίσθησης προς τους άλλους. Αυτή η διαταραχή μπορεί να οδηγήσει σε δυσκολίες στις διαπροσωπικές σχέσεις και σε μια διαστρεβλωμένη εικόνα της πραγματικότητας.
Ψυχαναλυτικές Προσεγγίσεις:
Σίγκμουντ Φρόιντ: Ο Φρόιντ εισήγαγε την έννοια του ναρκισσισμού ως μέρος της ψυχοσεξουαλικής ανάπτυξης. Διέκρινε τον πρωτογενή ναρκισσισμό, όπου το βρέφος επενδύει όλη τη λίμπιντο στον εαυτό του και τον δευτερογενή ναρκισσισμό, όπου το άτομο αποσύρει τη λίμπιντο από τα εξωτερικά αντικείμενα πίσω στον εαυτό του, συχνά ως μηχανισμό άμυνας.
Καρλ Γιούνγκ: Ο Γιούνγκ είδε τον ναρκισσισμό ως μια αναγκαία φάση της ανάπτυξης, όπου το άτομο εστιάζει στον εαυτό του για να ανακαλύψει την προσωπική του ταυτότητα. Ωστόσο, η υπερβολική παραμονή σε αυτή τη φάση μπορεί να εμποδίσει την περαιτέρω ψυχολογική ανάπτυξη και την ικανότητα του ατόμου να συνδεθεί με τους άλλους.
Ζακ Λακάν: Ο Λακάν ανέλυσε τον μύθο του Νάρκισσου μέσω της έννοιας του «σταδίου του καθρέφτη». Σε αυτή τη φάση, το παιδί αναγνωρίζει την αντανάκλασή του και αναπτύσσει μια εικόνα του εαυτού του. Ωστόσο, αυτή η εικόνα είναι μια φαντασιακή κατασκευή που μπορεί να οδηγήσει σε μια διχοτόμηση μεταξύ του πραγματικού εαυτού και της ιδανικής εικόνας, προκαλώντας εσωτερικές συγκρούσεις.
Ο μύθος του Νάρκισσου και της Ηχούς συνεχίζει να αποτελεί πηγή έμπνευσης και ανάλυσης, προσφέροντας βαθιά ενόραση στις ανθρώπινες συμπεριφορές και τις ψυχολογικές καταστάσεις που σχετίζονται με την αυτοεικόνα και τις διαπροσωπικές σχέσεις.
Αγγελή Γεωργία, Αφηγήτρια, ραδιοφωνική παραγωγός και ερευνήτρια του αποσυμβολισμού μύθων και λαϊκών παραμυθιών από όλο τον κόσμο.
email: [email protected]
