Ο Μακάρθι παίρνει το όπλο του

Ο κομμουνιστοφάγος γερουσιαστής Τζόζεφ Μακάρθι

Του Αλέξανδρου Σταματουλάκη*

Αμέσως μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο ο κομμουνισμός με εκπρόσωπο την ΕΣΣΔ του Στάλιν φαίνεται πως επελαύνει. Ελέγχει την Ανατολική Ευρώπη και τη μισή σχεδόν Γερμανία. Πολύ πιο γρήγορα απ’ όσο υπολόγιζαν οι Αμερικανοί οι Ρώσοι αποχτούν κι αυτοί την ατομική βόμβα. Σε λίγα χρόνια μια δεύτερη έκπληξη περιμένει τους Αμερικανούς και σπάει το μονοπώλιο που νόμιζαν πως κατέχουν. Οι σοβιετικοί κατασκεύασαν και τη βόμβα υδρογόνου. (Η πρωτοποριακή εκτόξευση του Σπούτνικ στο διάστημα λίγα χρόνια αργότερα, στις 21/10/1957, επί Χρουστσόφ, ήταν η τρίτη οδυνηρή έκπληξη των Δυτικών). Και βέβαια η μεγαλύτερη χώρα του κόσμου, η Κίνα, πέφτει στα χέρια των κομμουνιστών και το 1949 ο Μάο Τσε Τουνγκ την ανακηρύσσει σε Λαϊκή Δημοκρατία. Στις 25 Ιουνίου του 1950 η κομμουνιστική Βόρεια Κορέα εισβάλει στη Νότια και θα την ακολουθήσει ο κινέζικος στρατός. Ο πόλεμος κράτησε τρία χρόνια.

Τι ήταν αυτό που προωθούσε τόσο γρήγορα τους κομμουνιστές στη διεθνή σκακιέρα; Για το γερουσιαστή Μακάρθι έφταιγαν οι κατάσκοποι και οι προδότες που υπήρχαν στον κρατικό μηχανισμό και στα μέσα επηρεασμού της αμερικανικής κοινής γνώμης.

Ο Τζόζεφ Ρέιμοντ Μακάρθι (1908-1957) ήταν ένας ασήμαντος ρεπουμπλικάνος γερουσιαστής από το Ουισκόνσιν. Το Φεβρουάριο του 1950 έκανε μια ομιλία σε κάποιες γυναίκες μιας ρεπουμπλικάνικης ομοσπονδίας υποστηρίζοντας την παραπάνω άποψη. Ο Μακάρθι ισχυρίστηκε πως είχε μια λίστα με ονόματα 57 κομμουνιστών και μια άλλη φιλοκομμουνιστών, 205 ονομάτων, που εργάζονταν στο υπουργείο εξωτερικών. Αυτοί και οι όμοιοί τους που δρούσαν σε κάθε πτυχή της αμερικάνικης κοινωνίας ήταν οι υπεύθυνοι για την παγκόσμια προώθηση του κομμουνισμού. Έμμεσα ο αμερικάνος υπουργός των εξωτερικών, ο δημοκρατικός Ντιν Άτσεσον (πρόεδρος ο Χάρι Τρούμαν) έμπαινε στο στόχαστρο του γερουσιαστή.

Υποβοηθούμενη κι από άλλες πηγές η αντικομμουνιστική σπίθα του Μακάρθι έγινε πυρκαγιά. Το περιοδικό Counterattack (Αντεπίθεση) πρωτοστατούσε στο αντικομμουνιστικό μένος. Η καταδίκη για ψευδορκία του υπαλλήλου του υπουργείου εξωτερικών Άλτζερ Χις (είχε διατελέσει μέλος του ΚΚ, αλλά το είχε αρνηθεί) έριξε λάδι στη φωτιά. Το ίδιο και η καταδίκη στην Αγγλία του Γερμανού Κλάους Φουξ που είχε εργαστεί στο πρόγραμμα Μανχάταν για την κατασκευή της ατομικής βόμβας και είχε παραδώσει στους σοβιετικούς πυρηνικά μυστικά. Το Απρίλιο του ’50 η Εθνική Επιτροπή Ασφαλείας με το έγγραφο Νο 68 ζητούσε την ενίσχυση των στρατιωτικών δυνάμεων και την κινητοποίηση του έθνους ενάντια στον κομμουνισμό. Τον ίδιο χρόνο ξεπερνώντας το βέτο του προέδρου Χάρι Τρούμαν η Γερουσία πέρασε το νόμο Μακάραν για την εθνική ασφάλεια και δημιουργήθηκε ένα Μόνιμο Συμβούλιο Ανατρεπτικών Δραστηριοτήτων (Παράλληλα από πιο παλιά δρούσε η House of Anti-American Activities Cometee, όργανο της Βουλής). Απαγορευόταν επίσης η είσοδος στην Αμερική ύποπτων στοιχείων ακόμα κι αν είχαν αμερικανικό διαβατήριο. Η άκρατη κινδυνολογία και ο θόρυβος ενάντια στον κομμουνισμό βοήθησαν τους Ρεπουμπλικάνους να κερδίσουν τις εκλογές του 1952 και να γίνει πρόεδρος ο Ντουάιτ Αϊζενχάουερ.

Τον Ιανουάριο του ’53 ο Μακάρθι έγινε πρόεδρος της Υποεπιτροπής Ερευνών της Γερουσίας. Ενάντια στους «εθνικά ύποπτους» εξαπολύθηκε ένα «κυνήγι μαγισσών» που αφορούσε κυβερνητικούς αξιωματούχους, επιστήμονες (όπως ο πατέρας της ατομικής βόμβας, ο ΟΠΕΝΧΑΙΜΕΡ), συνδικαλιστές, καθηγητές, καλλιτέχνες (αρκετοί υπέγραφαν τις ταινίες τους με ψευδώνυμα ή ονόματα συναδέλφων. Έψαχναν να βρουν κάποιους από αυτούς τους «αόρατους», για να τους τιμήσουν και δεν τους έβρισκαν), δημοσιογράφους κ. α. Εκτοξεύτηκαν αναπόδειχτες κατηγορίες, συκοφαντίες, υπονοούμενα, έγιναν απολύσεις, κάτι λίγες φυλακίσεις, μερικοί έφυγαν στο εξωτερικό, για να γλυτώσουν. Κάποιοι θεωρήθηκαν αριστεροί, γιατί είχαν σχέση, ακόμα και ερωτική, με αριστερούς.

Καταστράφηκαν καριέρες και σπιλώθηκαν υπολήψεις. Εννοείται πως το FBI του Χούβερ έπαιξε ενεργό ρόλο σε όλο αυτό το κυνηγητό.

Στο Χόλιγουντ κυριαρχούσε η «Μαύρη Λίστα». Όσοι ήταν εκεί γραμμένοι απολύθηκαν, διώχτηκαν, δεν έβρισκαν δουλειά ή αυτοεξορίστηκαν. (Όπως ο ΤΣΑΡΛΙ ΤΣΑΠΛΙΝ, ο ΟΡΣΟΝ ΓΟΥΕΛΣ, ο ΤΖΟΝ ΧΙΟΥΣΤΟΝ κ.α.). Ο χαφιεδισμός θριάμβευε. Άνθρωποι πιέζονταν να «καρφώσουν» γνωστούς και φίλους (Ο ΕΛΙΑΣ ΚΑΖΑΝ κάρφωσε το ΖΙΛ ΝΤΑΣΕΝ κι αργότερα πολλοί αποχώρησαν από την τελετή, όταν του απονεμήθηκε ένα τιμητικό Όσκαρ). Ο ΓΟΥΟΛΤ ΝΤΙΣΝΕΪ κάρφωνε συνδικαλιστές των εταιρειών του και ο μετέπειτα πρόεδρος ΡΟΝΑΛΝΤ ΡΙΓΚΑΝ, πρόεδρος τότε ενός σωματείου έβαζε τα μέλη να ορκίζονται πως δεν είναι αριστεροί. Συγχρόνως άρχισαν να γυρίζονται ταινίες με σενάρια, όπως εκείνα των έντιμων πατριωτών που ξετρυπώνουν κατάσκοπους και προδότες.

**Ο «πατέρας» της ατομικής βόμβας Ρόμπερτ Οπενχάιμερ θύμα κι αυτός του γερουσιαστή**

Για δώδεκα μήνες ο Μακάρθι «βομβάρδιζε» την αμερικάνικη κοινωνία με το μίσος και το φόβο. Η καριέρα του είχε απογειωθεί κι έχασε το μέτρο. Εξέπεμπε αλαζονεία, οργή, σκληρότητα, χυδαιότητα, απειλές, ασέβεια. Τα έβαλε με το στρατό θέλοντας να χτυπήσει τον υπουργό στρατιωτικών Ρόμπερτ Στίβενς. Ο Αιζενχάουερ βρέθηκε απέναντί του και στο τέλος ο γερουσιαστής επιτέθηκε και σ’ αυτόν. Ο κόσμος άρχισε να του γυρίζει την πλάτη. Στο τέλος αποκαλύφθηκε ένα σκάνδαλο. Ο Μακάρθι πίεζε για προνομιακή μεταχείριση στο στρατό ενός βοηθού του, που είχε στρατευθεί. Στο τέλος ο γερουσιαστής γκρεμίστηκε από το βάθρο του. Η Γερουσία καταδίκασε με ψήφους 67 έναντι 22 τις πράξεις του (Δεκέμβρης του ’54). Στο Χόλιγουντ κάποιοι τολμηροί καλλιτέχνες με πρώτο τον ΑΛΦΡΕΝΤ ΧΙΤΣΚΟΚ, αλλά και τον ΠΡΕΜΙΝΓΚΕΡ και τον ΚΕΡΚ ΝΤΑΓΚΛΑΣ (στα γυρίσματα του Σπάρτακου) αγνόησαν και έσπασαν τελικά τον αποκλεισμό που επέβαλε η «Μαύρη Λίστα» στους ανθρώπους του Χόλιγουντ. Βέβαια, μετά το μακαρθισμό το Χόλιγουντ δε θα γινόταν ποτέ ξανά όπως ήταν.

Η καταδίκη σε θάνατο του ζεύγους Έθελ και Τζούλιους Ρόζενμπεργκ με την κατηγορία της παράδοσης στους Ρώσους πυρηνικών μυστικών -οι ίδιοι τον αρνούνταν μέχρι τέλους- πυροδότησε με ένα ακόμα κύμα αντικομμουνιστικής υστερίας την όλη κατάσταση.

Στο τέλος ο Μακάρθι στα 1957 πέθανε αγνοημένος από όλους εκείνους που κάποτε τον αποθέωναν. Όμως τα απόνερα της μακαρθικής τρομοκρατίας χτυπούσαν την Αμερική μέχρι τις αρχές του ’60. (Ακροδεξιές ομάδες, όπως οι Birchers, του Τζον Μπιρτς, το Tee Ρarty κ. α. συνέχισαν να υπάρχουν από τότε μέχρι και τις μέρες μας).