Ο εκπαιδευτικός γαλλικής γλώσσας Νικόλαος Παπαδόπουλος, μετά την παρουσία του στην εκδήλωση της εκπαιδευτικής ομάδας της Yarn στη Θεσσαλονίκη, απαντάει σε ερωτήσεις της φοιτήτριας Ψυχολογίας ΠδΜ Ιφιγένειας Γωνιωτάκη για την εκπαίδευση του σήμερα και την πραγματική ευθύνη του σχολείου.
Κάνετε συχνά λόγο για εκπαίδευση αξιών και δεξιοτήτων. Ποιος είναι τελικά ο ρόλος του σχολείου σήμερα;
Σίγουρα ο ρόλος του σχολείου δεν μπορεί να περιορίζεται στην διεκπαιρέωση της διδακτικής ύλης. Κοροιδεύουμε τον εαυτό μας αν ως εκπαιδευτικοί θεωρούμε ότι η ευθύνη μας ολοκληρώνεται με το να μεταδώσουμε την γνώση στα παιδιά. Πόσο μάλλον σε έναν κόσμο που η τεχνολογία τους δίνει όλα τα μέσα που χρειάζονται για να την βρούν μόνοι τους. Ο ρόλος του σχολείου λοιπόν δεν είναι να γεμίσει τα παιδιά με πληροφορίες, αλλά να διαμορφώσει τις προσωπικότητες εκείνες που θα είναι ικανές να ανταποκριθούν στις προκλήσεις του σήμερα. Και πιστέψτε με είναι πολλές, πάρα πολλές.
Ο ρόλος του σχολείου, δεν είναι να γεμίσει τα παιδιά με πληροφορίες, αλλά να διαμορφώσει τις προσωπικότητες εκείνες που θα είναι ικανές να ανταποκριθούν στις προκλήσεις του σήμερα
Ποια είναι η μεγαλύτερη πρόκληση που έχετε αντιμετωπίσει ως εκπαιδευτικός και πώς την ξεπεράσατε;
Η αλήθεια είναι πως δεν την έχω ξεπεράσει ακόμη. Η μεγαλύτερη πρόκληση που αντιμετωπίζω καθημερινά είναι να πείσω τα παιδιά, όλα τα παιδιά όμως, να βλέπουν το καλό γύρω τους. Εδώ φταίμε όμως οι μεγάλοι, που έχουμε αποφασίσει να διαβάζουμε την ζωή με εγωισμό κι ανασφάλεια. Πριν δυο μέρες συζητούσα με παιδιά 6 – 7 ετών και τους ζητούσα να μου πουν κάτι καλό που έγινε την προηγούμενη εβδομάδα. Οι απαντήσεις τους ήταν ότι ο τάδε έκανε αυτή την ζημιά, εκείνος μίλησε άσχημα στην δασκάλα του, ο άλλος είπε ψέμματα. Θα έχουμε αποτύχει παταγωδώς, κα Γωνιωτάκη, αν τα σχολεία μας βγάζουν ανθρώπους που δεν μπορούν και δεν θέλουν να αναγνωρίζουν το καλό. Είναι πολύ σοβαρό αυτό που σας λέω. Σκεφτείτε το, την αλλάγη προσδοκούμε. Δεν θα αλλάξει τίποτα στον κόσμο αν αντι για ευτυχισμένους ανθρώπους, βγάζουμε πολίτες που διαρκώς θυματοποιούνται και που μονίμως κρίνουν απαξιωτικά τους γύρω τους. Ας σταματήσουμε να τρέφουμε την δυστυχία. Ας δώσουμε μια δίκαιη ευκαιρία στην αγάπη.
Θα ήθελα να επιμείνουμε λίγο σε αυτό. Με ποιον τρόπο πετυχαίνει το σχολείο να αποβάλει το αίσθημα θυματοποίησης από τα παιδιά;
Καλλιεργώντας για τα παιδιά ένα αξιακό περιβάλλον ευγνωμοσύνης κι ενσυναίσθησης. Αποδομώντας το αίσθημα της απολογίας και δομώντας από την αρχή στην θέση του, εκείνο της ευγνωμοσύνης και του αναστοχασμού. Έχω ζητήσει από τα παιδιά να προσπαθούν να αντικαθιστούν όποτε χρειάζεται την λέξη συγγνώμη με την λέξη ευχαριστώ. Για παράδειγμα, όταν κάποιος αργεί στο μάθημα, πλέον σταδιακά δεν ζητάει συγνώμη που άργησε αλλά λέει ευχαριστώ σε όλους μας που τον περιμέναμε. Ας γίνει κομμάτι της νοοτροπίας μας η θετική σκέψη ώστε να έχουμε τον έλεγχο του εαυτού μας και να εκτιμάμε αυτά τα μικρά που καθημερινά κάνουν την ζωή μας πιο όμορφη και λειτουργική.
Έχω ζητήσει από τα παιδιά να προσπαθούν να αντικαθιστούν όποτε χρειάζεται τη λέξη συγγνώμη με τη λέξη ευχαριστώ
Πώς προσαρμόζετε τη διδασκαλία σας για να ανταπεξέλθετε στις διαφορετικές ανάγκες των μαθητών;
Αρχικά αποδέχομαι το ότι όλοι οι άνθρωποι έχουμε διαφορετικές ανάγκες, διαφορετικές δεξιότητες και διαφορετικό τρόπο που μαθαίνουμε και αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο. Δεν μπορείς να μάθεις σε ένα ψάρι να πετάει ούτε το αντίστροφο. Ξέρετε, ακούγεται απλό, αλλά χρειάζεται από τον εκπαιδευτικό να ξεπεράσει τον εγωισμό του, να ξεβολευτεί και να χαμηλώσει στο ύψος των απαιτήσεων, να δεχτεί ότι ο τρόπος που επιλέγει να μεταλαμπαδεύσει την γνώση, δεν είναι αρκετός, δεν ταιριάζει, δεν βοηθάει το ίδιο όλους τους μαθητές. Πρέπει να είναι σε θέση να παραδεχτεί πως σε αυτή τη συγκυρία δεν είναι επαρκές το έργο του. Να βγει από το confort zone, να προσαρμοστεί στις νέες συνθήκες, να είναι ενεργός ακροατής των αναγκών των μαθητών κι όχι παθητικός αποδέκτης.
Θέλουμε τα σχολεία μας να δημιουργήσουν τις προσωπικότητες που την επόμενη μέρα θα φέρουν στην ανθρωπότητα μια μεγάλη ανακάλυψη, που θα οικοδομήσουν κόσμους
Με ποιον τρόπο διασφαλίζεται η πειθαρχεία μέσα σε μία τάξη; Πώς το επιτυγχάνετε αυτό;
Θα μου επιτρέψετε να αντικαταστήσω την λέξη πειθαρχεία με την λέξη σεβασμό. Δεν θέλω στην τάξη μου ανθρώπους να μου ζητούν την άδεια για να πιουν νερό, να πάνε τουαλέτα ή να σηκώνουν το χέρι για να μιλήσουν. Δεν ονομάζω αυτό σεβασμό στην εκπαιδευτική διαδικασία. Θέλω να περιτριγυρίζομαι από μαθητές που καταννοούν ακριβώς πού βρίσκονται και για ποιον λόγο. Να είναι φιλόδοξοι και να μην ψάχνουν δικαιολογίες για να αποφύγουν το μάθημα. Κάποια στιγμή τα σχολεία, πρέπει να αποφασίσουν πραγματικά τι πολίτες θέλουν να βγάλουν. Νομίζω πως η κοινωνία μας, χρειάζεται ανθρώπους αυτόνομους, αυτοδημιούργητους, που αναλαμβάνουν την ευθύνη της προσωπικής τους εξέλιξης και όχι άτομα που ζητούν άδεια για το παραμικρό. Θέλουμε τα σχολεία μας να δημιουργήσουν τις προσωπικότητες που την επόμενη μέρα θα φέρουν στην ανθρωπότητα μια μεγάλη ανακάλυψη, που θα οικοδομήσουν κόσμους. Όταν επενδύουμε σε μια πολιτική εξάρτησης του μαθητή από τον δάσκαλο, πετυχαίνουμε ακριβώς το αντίστροφο.
Νομίζω πως η κοινωνία μας, χρειάζεται ανθρώπους αυτόνομους, αυτοδημιούργητους, που αναλαμβάνουν την ευθύνη της προσωπικής τους εξέλιξης…
Ποια είναι η πιο σημαντική συμβουλή που θα δίνατε σε νέους εκπαιδευτικούς που μπαίνουν στον χώρο της εκπαίδευσης;
Να μην το κάνουν αν δεν το αντιλαμβάνονται ως λειτούργημα. Να μην το κάνουν αν δεν είναι πρόθυμοι να ανατρέψουν τα δεδομένα τους, να επαναπροσδιορίσουν τον ρόλο τους, να αναλογιστούν το μερίδιο ευθύνης. Η τροχιά που παίρνει ο κόσμος, αυξάνει την αναγκαιότητα για δασκάλους που δεν είναι διεκπαιρεωτές αλλά αγγελιοφόροι μιας μεγάλης ιδέας, μιας ουσιαστικής αλλαγής για την κοινωνία και την ανθρωπότητα.
Bio: Ο Νίκος Παπαδόπουλος είναι εν ενεργεία εκπαιδευτικός της γαλλικής γλώσσας, με μεταπτυχιακές σπουδές στην Σημειωτική και Διαπολιτισμική Επικοινωνία και στην Διδακτική των Γλωσσών και τις Νέες Τεχνολογίες. Αρθρογράφος και ομιλητής σε παιδαγωγικά ζητήματα.
