Πολιτισμός και μουσική παιδεία.
Η μουσική είναι πραγματικό σημάδι πολιτισμού, κορυφαία παραστατική τέχνη, απολύτως ορισμένη μέσα στην ασάφεια και την αοριστία της, δείγμα ωριμότητας μιας κοινωνίας ή και μεμονωμένων προσώπων.
Πέραν τούτου η μουσική Παιδεία δείχνει το επίπεδο μιας κοινωνίας, ενός πολιτισμού.
Δεν είναι τυχαίο που στην Αρχαία Ελλάδα μάθαιναν ανεξαιρέτως λύρα τόσο τα αγόρια όσο και τα κορίτσια, κάτι που μαρτυρούν γλυπτά και ζωγραφιές σε αμφορείς.
Ο δε Σωκράτης, προκειμένου να αποκτήσει κύρος και να μη τον χλευάζουν, πήγε σε ηλικία 40 ετών να μάθει λύρα, διότι ως παιδί δεν είχε διδαχτεί κι έτσι βούλωσε τα στόματα των σοφιστών.
Η μουσική ενώνει τους λαούς και τους πολιτισμούς;
Ασφαλώς η Μουσική παρά την διαφορετικότητά της είναι στοιχείο ενωτικό και συνεκτικό μεταξύ των λαών και των πολιτισμών.
Προφανώς άλλη η παραδοσιακή μουσική της Ελλάδος, άλλη των Ευρωπαϊκών, άλλη των Ασιατικών, Αφρικανικών και Ασιατικών λαών.
Ωστόσο ο πραγματικά φιλομαθής μουσικός όσο και αν αγαπάει την δική του, της πατρίδας του, θα θελήσει από μουσική και καλλιτεχνική περιέργεια να μάθει και να έρθει σε επαφή και με άλλες μουσικές.
Εμείς εδώ στην Ελλάδα ως πέρασμα μεταξύ των τριών ηπείρων είχαμε και έχουμε την τύχη να γινόμαστε κοινωνοί πολλών διαφορετικών μουσικών:
της Αρχαίας Ελληνικής, της Βυζαντινής και της Μεταβυζαντινής που είναι η Εκκλησιαστική μας Μουσική, της Αραβο-Περσικής, της Ευρωπαϊκής και πολλών ακόμα.
Δεν είναι τυχαίο που στην Ελλάδα υπάρχουν όλων των ειδών τα μουσικά σχήματα και σύνολα οργανικά-ορχηστρικά ή/και χορωδιακά-φωνητικά.
Ποιον μουσικό θαυμάζετε και γιατί;
Ιδιαιτέρως ξεχωρίζω τον διεθνούς φήμης Έλληνα βιολιστή και μαέστρο Λεωνίδα Καβάκο που με την διεθνή καρριέρα του μας κάνει περήφανους όλους τους Έλληνες.
Είναι δε το ρεπερτόριό του τόσο πολυσχιδές αλλά και ο τρόπος παιξίματός του τόσο άρτιος τεχνικά και αισθητικά που πραγματικά με συγκινεί να τον ακούω να παίζει αλλά και να μιλά.
Δεν πρέπει ωστόσο να παραλείψω και την Ελληνίδα οργανίστα Ουρανία Γκάσιου, την οποία και ζηλεύω με την καλή έννοια, τόσο για την τεχνική της κατάρτιση όσο και το πάθος της που την έβγαλε και αυτήν έξω από τα στενά σύνορα της Ελλάδος, παίζοντας ένα κατ’ εξοχήν ελληνικό όργανο, το οποίο από το Βυζάντιο πήγε στην Δύση, αλλά εμάς τους νεοέλληνες δυστυχώς μάλλον μας ενοχλεί να ακούμε γιατί δεν θυμίζει αμανέ ή σκυλάδικο ή κάποιο σουξέ του συρμού…
«Η μουσική είναι μία, οι μουσικοί πολλοί.»
Πως θα περιγράφατε αυτή την πρόταση;
Η Μουσική είναι όντως μία, η τέχνη της συναρμογής των ήχων και είναι καθαρά πράξις και έξις ποιητική. Υπάρχει μία μόνο, η καλή μουσική, η αυθεντική μουσική, η πηγή της καθαρής έμπνευσης, των διαφόρων οργάνων, και σκευών εκλογής της Θείας χάριτος.
Αυτά τα σκεύη είναι οι συνθέτες αρχικά αλλά και οι ερμηνευτές στην συνέχεια. Είναι οι θεράποντες της μουσικής τέχνης αλλά και της επιστήμης.
Είναι οι ταλαντούχοι άνθρωποι που αξιοποίησαν το τάλαντό τους προς τέρψιν όλων μας κι έμειναν στην ιστορία. Έτσι οι μουσικοί υπηρέτησαν και υπηρετούν την Μουσική.
Γιατί χρειάζεται η μουσική παιδεία; Είναι πολυτέλεια ή ανάγκη;
Έχω αναφέρει ήδη την Μουσική Παιδεία και την αξία της στην Αρχαία Ελλάδα.
Δυστυχώς η μουσική στον ευρωπαϊκό Μεσαίωνα πέρασε σε μια ιντελιγκένσια των Αυλών και της Καθολικής και Προτεσταντικής Εκκλησίας, την στιγμή που ήταν κοινό κτήμα στο Βυζάντιο. Το Βυζάντιο έπεσε κατά την 2η Άλωση του 1453 και η Μουσική όπως κάθε τι καλλιτεχνικό υποχώρησε κι αυτή για να διασωθεί.
Στη Δύση ωστόσο προέκυψε η Αναγέννηση, το Μπαρόκ, ο Προκλασικισμός, ο Κλασικισμός, ο Ρομαντισμός κ.ο.κ. για να φτάσουμε στον 20ο αιώνα όπου η Μουσική έγινε κτήμα των Αστών σε όλον τον Ευρωπαϊκό χώρο.
Κάθε εποχή έχει και το εκπαιδευτικό της σύστημα. Στις μέρες μας ως πιο πετυχημένο θεωρείται αυτό της Φινλανδίας, όπου κάθε παιδί πέραν των μαθημάτων θεωρίας θα διδαχτεί να παίζει κι ένα μουσικό όργανο στο σχολείο κάτι που θα το συνοδεύει σε ΟΛΑ τα μαθητικά του χρόνια.
Αποτέλεσμα; bullying μηδέν. Στα μουσικά σχολεία της χώρας μας (γύρω στα 40 περίπου) το ίδιο. Τα παιδιά εκεί μαθαίνουν να συνεργάζονται, να κοιωνικοποιούνται αλλά και να πετυχαίνουν πολλά σε ελάχιστο χρόνο. Χρειάζεται να πούμε κι άλλα;
Πώς μπορεί ένας γονιός να ανακαλύψει το ταλέντο του παιδιού του στη μουσική;
Δίνοντας ένα μουσικό όργανο σε ένα παιδί, μια κιθάρα, ένα αρμόνιο, κάποιο κρουστό όργανο σε λίγο καιρό θα γίνει εμφανές αν το παιδί έχει μια κάποια κλίση. Αν καταφέρει να παίξει κάτι ευδιάκριτο στο αυτί των μη επαϊόντων σημαίνει πως κάτι υπάρχει μέσα του.
Δυστυχώς όμως νομίζουμε στην εποχή μας πως όλα πωλούνται και αγοράζονται. Το να γραφτεί ένα παιδί σε ένα ωδείο για να ικανοποιήσει τα θέλω και τις προσδοκίες των γονέων του, μάλλον κακό θα κάνει. Πρέπει πάντως να στρέφονται τα παιδιά διακριτικά κι ευγενικά προς την μουσική.
Πρόσφατα διάβασα μια προτροπή στο fb «πετάξτε τα τάμπλετ και τα smartphones και δώστε στα παιδιά μουσικά όργανα», που μου άρεσε πολύ ως ιδέα και θεωρώ πως θα είχε τεράστια ωφέλη σε μια κοινωνία. Αλλά ποιος θα το κάνει αυτό; Τότε η επόμενη γενιά θα διέθετε πολίτες και όχι απλά υπηκόους, αν με εννοείτε …
Διδάσκεται σήμερα η Μουσική παράδοση μέσα από την εκπαίδευση;
Στα μουσικά γυμνάσια ναι διδάσκεται σε ικανοποιητικό βαθμό. Υπάρχουν επίσης ιδιωτικές σχολές παραδοσιακής μουσικής, ωδεία και σχολές βυζαντινής μουσικής.
Στην γενική δημόσια Παιδεία δεν μπορούν να γίνουν πολλά πράγματα δεδομένου του μονόωρου του μαθήματος, της απαξίωσης που το συνοδεύει από γονείς, μαθητές, συναδέλφους αλλά και όλο το εκαπαιδευτικό σύστημα.
Κάποιες μονάδες πάντως, αρκετοί συνάδελφοι κάνουν μικρά θαύματα αναλισκώμενοι πάντως. Ως πότε όμως ;
Υπάρχουν Έλληνες αξιόλογοι μουσικοί, με μουσική κατάρτιση και γνώσεις;
Όπως προανέφερα υπάρχουν συνάδελφοι εκπαιδευτικοί πλήρως κατηρτισμένοι.
Υπάρχει πλειάδα μουσικών σε όλους τους τομείς της μουσικής δημιουργίας. Οργανοπαίκτες, συνθέτες, μαέστροι ορχηστρών και χορωδιών.
Εδώ μου δίνεται η ευκαιρία να αναφερθώ στην συνάδελφο Ρόζη Μαστροσάββα που με την εκπληκτική της χορωδία Rosarte έχει καταπλήξει ακροατήρια και ειδικές επιτροπές σε αγώνες και χορωδιακές ολυμπιάδες αποσπώντας πολλάκις χρυσά μετάλλια και διεθνείς διακρίσεις. Είναι πρωτοπόρος και παράδειγμα προς μίμησι!
Ποια ενέργεια κατά την γνώμη σας θα προωθούσε την μουσική παιδεία στην Ελλάδα;
Μερικές πολύ απλές κινήσεις θα ήταν αρκετές να προαχθεί σημαντικά η μουσική παιδεία : μετατροπή του μαθήματος από μονόωρο σε δίωρο για όλες τις τάξεις δημοτικού και γυμνασίου.
Ίδρυση μαθητικών χορωδιών στα πλαίσια του σχολείου εκτός ωρών διδασκαλίας με το ωράριο να προσμετράται για τον εκπαιδευτικό.
Συγγραφή νέων ελκυστικών και συγχρόνων βιβλίων συνοδευομένων από σειρά οπτικοακουσικού υλικού πολυμέσων και απαίτηση από μέρους του Υπουργείου Παιδείας για απόλυτη τήρηση του προγράμματος σπουδών, του ΑΠΣ και του ΔΕΠΠΣ, με αξιολόγηση και μέτρηση των αποτελεσμάτων.
Αξιολόγηση, μια λέξη ταμπού για Ο.Λ.Μ.Ε. και Δ.Ο.Ε. αλλά τυγχάνει να έχω αντίθετη άποψη.
Τέλος μια καμπάνια που να καταδεικνύει την αξία της μουσικής στην καθημερινή μας ζωή.
Τολμηρές, αλλά όχι δαπανηρές προτάσεις, που θα απογείωναν την Μουσική και δημιουργούσαν σκεπτόμενους και μορφωμένους-καλλιεργημένους πολίτες, ωστόσο ποιος πραγματικά το θέλει αυτό;
Σε ευχολόγια προεκλογικά ή και διαγγελματικού χαρακτήρα έτσι λένε, αλλά πιστεύετε πως το εννοούν; Εγώ χρόνια τώρα έχω πειστεί για το αντίθετο.
Λόγια, υποσχέσεις, οράματα και διακηρύξεις κενά όλα περιεχομένου … δυστυχώς … αποτέλεσμα ; ο σύγχρονος αναλφαβητισμός που αυτές τις μέρες ανακοινώθηκε στα μέσα … καθόλου τυχαίο ή μάλλον νομοτελιακό ….
Ποια είναι τα μελλοντικά μουσικά σας σχέδια;
Επειδή η μουσική πράξη απαιτεί αφιέρωση και καθημερινή μελέτη, αλλά κι επειδή στην πορεία ανεκάλυψα μια εσωτερική ροπή προς την επιστήμη της μουσικολογίας, ο μουσικός σιγά-σιγά υποχώρησε δίνοντας την θέση του στον μουσικολόγο όσον αφορά στην περίπτωσή μου.
Ασφαλώς παίζω πιάνο, αρμόνιο, κάποια κρουστά όργανα, φλογέρα, τραγουδώ στο σχολείο και ψάλλω στην Εκκλησία όποτε χρειαστεί, αλλά η προσοχή μου έχει στραφεί στην Μουσικολογία, όπου ολοκληρώνω στο τρέχον εξάμηνο το Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα του Τ.Μ.Σ. του Ε.Κ.Π.Α. με τίτλο «Ιστορία και Θεωρία της Έντεχνης Μουσικής», κάτι που περίμενα για πολλά χρόνια να πραγματοποιηθεί, ευτυχώς με αίσια έκβαση.
Θέλω να πιστεύω πως οι βιωτικές μέριμνες αλλά και οι επαγγελματικές, κοινωνικές και οικογενειακές μου υποχρεώσεις, δεν θα με αποτρέψουν από το να συνεχίσω τις σπουδές μου εκπονώντας μια διδακτορική διατριβή ή/και ό,τι άλλο θα επέτρεπε ο Μεγαλοδύναμος.
Βιογραφικό.
Ο Μιχάλης Κ. Μιχαλακόπουλος είναι εκπαιδευτικός μουσικής στην δημόσια Αθμια Εκπαίδευση και υπηρετεί σε δημοτικό σχολείο του Πειραιά.
Είναι απόφοιτος του Τμήματος Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος της Φυσικομαθηματικής Σχολής του Ε.Κ.Π.Α. καθώς και του τμήματος Μουσικών Σπουδών της Φιλοσοφικής Σχολής του Ε.Κ.Π.Α. Σύντομα θα ολοκληρώσει τις σπουδές του στο Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Μουσικολογίας του Τ.Μ.Σ. του Ε.Κ.Π.Α.
Είναι επίσης κάτοχος των πτυχίων : Αρμονίου, Αρμονίας, Αντίστιξης και Φούγκας καθώς και των διπλωμάτων Συνθέσεως και Βυζαντινής Μουσικής από Ωδεία της ημεδαπής.
Γνωρίζει ικανοποιητικά την Γερμανική, την Αγγλική και την Γαλλική γλώσσα κατέχοντας αντίστοιχα πτυχία, καταπιάνεται με την Ελληνική Γλώσσα και δη την Αρχαία, ενώ εντός του 2019 αναμένεται να κυκλοφορήσει ένα βιβλίο του σχετικά με την σχέση της Γλώσσας με την Μουσική και τα Μαθηματικά με κοινό παρονομαστή τον αρχαιοελληνικό φθόγγο Δίγαμμα (F), μέσω του οποίου θα προσπαθήσει να καταρρίψει την θεωρία της λεγομένης «ερασμιακής προφοράς» με διαθεματικό και διεπιστημονικό τρόπο.
