ΜΑΡΙΤΑ ΠΑΠΑΡΙΖΟΥ: “αν η μουσική είναι πολυτέλεια, τότε είμαστε όλοι πλούσιοι”

Πολιτισμός και Μουσική Παιδεία.

Η μουσική ενώνει τους λαούς και τους πολιτισμούς;

Θεωρώ ότι τρεις είναι οι παγκόσμιες γλώσσες, η μουσική, ο χορός και το φαγητό.

Σε αυτούς τους τρεις τομείς έχουμε το χαρακτηρισμό παραδοσιακός και παραδοσιακή, οπότε και μιλάμε για λαούς.

Τώρα στην περίπτωση τη δική μας, η εξέλιξη της μουσικής, σε συνδυασμό πάντα και με τις άλλες τέχνες, δημιούργησε καλλιτεχνικά, πολιτιστικά και πολιτισμικά ρεύματα, που επέδρασαν ως συγκοινωνούντα δοχεία, μεταξύ των διαφόρων χωρών, ανά το πέρασμα του χρόνου.

Οι ίδιοι οι μουσικοί άλλωστε, δημιουργοί και ερμηνευτές, ταξίδευαν και ταξιδεύουν ακόμα, ως πρεσβευτές της τέχνης τους, μεταλαμπαδεύοντας τις αξίες τους και καταθέτοντας τις ψυχές τους.

Ποιον μουσικό θαυμάζετε και γιατί;

Το γαρ πολύ του έρωτος γεννά παραφροσύνη, γι’ αυτό κι οι νέοι μουσικοί θαυμάζουν το Ροσίνι, όπως έγραψε κι ο Νίκος Γκάτσος και μελοποίησε ο Μάνος Χατζιδάκις.

Ο Ροσίνι έγραψε τα πάντα, σε ελάχιστο χρόνο και υπήρξε άνθρωπος με απίστευτο χιούμορ.

Όπερες, καντάδες, θρησκευτική μουσική, τραγούδια, μα πάνω από όλα υπήρξε μέγας εραστής της ανθρώπινης φωνής, την οποία μεταχειρίστηκε και αξιοποίησε στο έπακρο.

Έφτασε μεν την ανθρώπινη φωνή στα όρια, κάνοντας πολλούς νέους τραγουδιστές να τον «αποφεύγουν», αλλά όπως και στην περίπτωση του Μότσαρτ, η ενασχόληση με το ρεπερτόριό του, μόνο υγεία μπορεί να προσφέρει στις φωνητικές χορδές, απλά είναι μουσική για πρωταθλητές!

“Η μουσική είναι μία, οι μουσικοί πολλοί.” Πως θα περιγράφατε αυτή την πρόταση;

Ως σωστή στη βάση της, αλλά ως λάθος στην ερμηνεία της. Θα πρέπει να διαχωρίσουμε δυο βασικές ανάγκες του ανθρώπου, τη διασκέδαση και την ψυχαγωγία.

Σε ό,τι αφορά στην πρώτη δε χρειάζεται εξήγηση, αλλά η δεύτερη είναι θέμα απλών ελληνικών, αγωγή της ψυχής.

Χρειάζονται και οι δύο;

Ναι, πάντα συνυπήρχαν, αλλά δυστυχώς στις μέρες μας η πρώτη προσπαθεί να καπελώσει τη δεύτερη και δεν είναι ευθύνη ούτε των μουσικών, ούτε των δισκογραφικών εταιρειών, ούτε των ραδιοφώνων και της τηλεόρασης.

Η αγωγή ξεκινά από το σπίτι και στηρίζεται στην παιδεία και την καλλιέργεια, επομένως εκεί πρέπει να αναζητηθεί η ρίζα του κακού.

Γιατί χρειάζεται η μουσική παιδεία; Είναι πολυτέλεια ή ανάγκη;

Αν η μουσική είναι πολυτέλεια τότε είμαστε όλοι πλούσιοι.

Δείξτε μου ένα λαό χωρίς μουσική, στο πιο απομακρυσμένο μέρος του πλανήτη, διαλέξτε Αφρική, Παπούα-Νέα Γουϊνέα, Αβορίγινες της Αυστραλίας, Ινδιάνους στο Νέο Κόσμο. Παντού υπάρχει μουσική, σε όλο το σύμπαν, είναι απλά μαθηματικά και το γνωρίζουμε από την εποχή του Πυθαγόρα.

Δείξτε μου μια ενημερωτική ή αθλητική εκπομπή χωρίς τραγούδια, μία ταινία χωρίς μουσική υπόκρουση και θα καταλάβετε την ανάγκη της ύπαρξης της ίδιας της μουσικής.

Πώς θα γίνουν όλα αυτά αν δεν υπάρχει η ανάλογη παιδεία; Ανάγκη λοιπόν και μάλιστα επιτακτική!

Πώς μπορεί ένας γονιός να ανακαλύψει το ταλέντο του παιδιού του στη μουσική;

Κάποια παιδιά είναι καλλίφωνα και τραγουδούν όλη την ώρα, άλλα έχουν αίσθηση του ρυθμού και παίζουν διαρκώς με ότι βρουν, συνήθως στις κουζίνες.

Έχετε ακούσει ποτέ κονσέρτο για μαγειρικά σκεύη; Όταν δούμε κάτι τέτοιο μπορούμε είτε να αποταθούμε σε μια παιδική χορωδία, είτε σε ένα ωδείο και να εντάξουμε το παιδί μας σε τμήματα προσχολικής μουσικής παιδείας (σύστημα Ορφ).

Τα δίδακτρα για το τελευταία είναι αρκετά χαμηλά και ιδίως στα δημοτικά ωδεία, πολλά από τα οποία προσφέρουν και δωρεάν παροχές, στο πλαίσιο της κοινωνικής πολιτικής. Αν οι ιθύνοντες μας βεβαιώσουν για το ταλέντο του παιδιού μας, τότε τα μουσικά σχολεία είναι η καλύτερη συνέχεια.

Διδάσκεται σήμερα η Μουσική παράδοση μέσα από την εκπαίδευση;

Δυστυχώς όχι όσο θα έπρεπε, αν και γίνονται κάποιες αξιόλογες προσπάθειες, ιδιαίτερα μέσω των μουσικών σχολείων.

Έχουμε, όμως, ακόμα πολύ δρόμο μπροστά μας.

Υπάρχουν Έλληνες αξιόλογοι μουσικοί, με μουσική κατάρτιση και γνώσεις;

Πάντα υπήρχαν, πάντα υπάρχουν και ελπίζω πως θα συνεχίσουμε έτσι. Θεωρούμαστε εξαγώγιμο είδος, από πάντα, χάρη στο μεσογειακό μας ταπεραμέντο. Προτιμώ να μην αναφέρω ονόματα, γιατί δε φτάσει το μελάνι και ούτε θα ήθελα να ξεχάσω κάποιον και να μεροληπτήσω.

Ποια είναι τα μελλοντικά μουσικά σας σχέδια;

Το Σεπτέμβριο ξεκινά το Μεσογειακό Φεστιβάλ του Δήμου Καλλιθέας, το οποίο φέρει την καλλιτεχνική μου επιμέλεια για τέταρτη χρονιά.

Πρόκειται για ένα μήνα εκδηλώσεων με ελεύθερη είσοδο, σε διαφορά μέρη της πόλης και κλείσιμο με μια υπέροχη συναυλία στον Καθολικό Ναό του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, όπου θα συμπράξω με υπέροχους συναδέλφους σε μια αναγεννησιακή βραδιά.

Πριν από αυτά όμως προηγείται ο «Γολγοθάς», στις αρχές του μήνα θα είμαι για μια συναυλία στη Ρώμη, στο πλαίσιο της διεθνούς δράσης «Opera out of Opera», που θα επαναληφθεί μετά από δυο εβδομάδες στο Παλαιό Φάληρο και το Μάρτιο στο Σάλτσπουργκ και την Παμπλόνα.

Ενδιάμεσα προηγείται άλλη συναυλία στα Φαληρικα, με την Παιδική Συμφωνική Ορχήστρα και τη Νινα Πατρικίδου.

Παράλληλα τρέχει εδώ και ένα χρόνο μια σειρά συναυλιών για τη Σοφία Βέμπο, σε όλη την Ελλάδα, έχω προγραμματισμένες δυο μπαρόκ συναυλίες τον Ιανουάριο στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά και το Μάιο στο Θέατρο Ολύμπια, συνεργασίες με λυρικά θέατρα του εξωτερικού και ετοιμάζω και την καινούργια μου δισκογραφία και έπονται κι άλλα…

EMAIL: [email protected]

Βιογραφικό.

Γεννήθηκε στο Βόλο όπου και ξεκίνησε τις σπουδές της στο Δημοτικό Ωδείο.

1995: Δίπλωμα μονωδίας από το Ορφείο Ωδείο Αθηνών (τάξη Καίτης Αποστολάκη), με Άριστα Παμψηφεί και Α΄ Βραβείο.
1996: Δίπλωμα Αρμονίας από το Μετροπόλιταν Ωδείο με Άριστα Παμψηφεί και Α΄ Βραβείο.
Αχιλλοπούλειος Υποτροφία και σεμινάρια πλάι στον Κάρλο Μπεργκόντζι.

1997: Υποτροφία Αλεξάνδρα Τριάντη από τον ΟΜΜΑ και σπουδές αρχικά με την Φράνκα Ματιούτσι και στη συνέχεια με το Ρομπέρτο Κοβιέλο.

1999: Ντεμπούτο στη Γένοβα, σε συνεργασία με το Teatro dell’Opera Giocosa di Savona, στο ρόλο του Όναρο, στην όπερα «Αριάδνη στη Νάξο» του Πόρπορα, σε 1η Παγκόσμια Αναβίωση στους σύγχρονους καιρούς (κυκλοφορεί σε CD από την εταιρεία Bongiovanni)

2000: Ντεμπούτο στην ΕΛΣ με την ΟΔΕΛΣ, με άριες Χέντελ και Πέρσελ.
Ιζολιέ στην όπερα «Ο Κόμης Ορύ του Ροσίνι», στο Πέζαρο υπό τη διεύθυνση του Α. Τζέντα.

Α΄ Ειδικό Βραβείο στο διεθνή διαγωνισμό Λεϋλά Γκένσερ, στην Κωνσταντινούπολη

2001: Φενένα στο «Ναμπούκο» του Βέρντι (ΕΛΣ).
Ρέκβιεμ του Βέρντι στην Οξφόρδη, με την Φιλαρμονική Ορχήστρα της Οξφόρδης, Διδώ στην όπερα «Διδώ και Αινείας» του Πέρσελ (Θέατρο Φοίνικας, Κέρκυρα).

2002: Άμαστρις στον «Ξέρξη» του Χέντελ (ΕΛΣ), Ροζίνα στον Κουρέα της Σεβίλλης του Ροσίνι (Δημοτικό Θέατρο Βόλου, σε συνεργασία με την ΕΛΣ). Μετεκπαίδευση στο γαλλικό ρεπερτόριο με τη Ζ. Ράις, υπό την αιγίδα του ίδιου του κ. Χ. Λαμπράκη. Μαίρη στον «Ιπτάμενο Ολλανδό» του Βάγκνερ με τη Συμφωνική Ορχήστρα του Δήμου Αθηναίων (Θέατρο Αττικού Άλσους).

2003: Ορλάνδος στο «Μαινόμενο Ορλάνδο» του Βιβάλντι (1η Πανελλήνια Παρουσίαση-ΕΛΣ).
Ταγκρέδος στην ομώνυμη όπερα του Ροσίνι, στο Μόντε Κάρλο, υπό τη διεύθυνση του Μ. Τζαμπέλι. Συναυλία με τη Φιλαρμόνια του Λονδίνου στο Κουίν Ελίζαμπεθ Χολ, στα πλαίσια των εορτασμών της ελληνικής προεδρίας στην Ε.Ε. (Λονδίνο),Κίρκη στην όπερα «Τηλέμαχος ή το Νησί της Κίρκης» του Γκλουκ, με το Αγγλικό Φεστιβάλ Μπαχ, σε 1η Παγκόσμια Αναβίωση στους σύγχρονους καιρούς (Σάντλερς Ουέλς, Λονδίνο και Ηρώδειο, Αθήνα), υπό τη διεύθυνση του Ν. Κλέομπουρι.
2004: Μαίρη στον «Ιπτάμενο Ολλανδό» του Βάγκνερ, στην Όπερα της Μασσαλίας, υπό τη διεύθυνση του Α. Ζορντάν, Γκαλά με τον Β. Γκαλούζιν στο Σατλέ (Παρίσι), Φενένα στο «Ναμπούκο» του Βέρντι (Ηρώδειο, ΕΛΣ)

2005: Κονσέρτο με την Καμεράτα της Σκάλας του Μιλάνου (Θέατρο Νταλ Βέρμε, Μιλάνο), υπό τη διεύθυνση του Μ. Φεράρι. Ταυρίδης στην όπερα «Αριάδνη» του Χέντελ (Αρχαία Κόρινθος) και 1η Παγκόσμια Ηχογράφηση από την MDG. Αρσάκης στην όπερα «Σεμίραμις» του Ροσίνι στην Πίζα, Λιβόρνο και Τρέντο, υπό τη διεύθυνση του Μ. Μπρεσάν, Ισαβέλλα στην όπερα «Η Ιταλίδα στο Αλγέρι» του Ροσίνι στην όπερα του Μασύ (Παρίσι).

2006: Ισαβέλλα στην όπερα «Η Ιταλίδα στο Αλγέρι» του Ροσίνι (ΕΛΣ). Γκαλά με τη Βασιλική Φιλαρμονική του Λονδίνου με θέμα την Ελλάδα στην Όπερα στο Καντόγκαν Χολ. Γκαλά με άριες από το Μαινόμενο Ορλάνδο του Βιβάλντι και Τραμόντο του Ρεσπίγκι με το Ορχηστρικό Ανσάμπλ του Παρισιού (Θέατρο Ηλυσίων Πεδίων) υπό τη διεύθυνση του διάσημου Κ. Σιμόνε.

2007: Σμέτον στην «Άννα Μπολένα» του Ντονιτσέτι με τους Τ. Άντερσον και Χ. Μπρος (Μπιλμπάο), Γκαλά με την ΚΟΘ με άριες εμπνευσμένες από την αρχαία Ελλάδα (ΟΜΜΘ).
2008: Ιζολιέ στην όπερα «Ο Κόμης Ορύ» του Ροσίνι (ΕΛΣ), Αντικαταστάτρια της Αγνής Μπάλτσα στην παραγωγή του ΟΜΜΑ Η Ιταλίδα στο Αλγέρι του Ροσίνι, με αναβίωση της ιστορικής σκηνοθεσίας του Ζ. Π. Πονέλ. Λειτουργία του Λόρδου Νέλσον του Χάυδν, (ΟΜΜΑ), Λειτουργία σε Ντο ελάσσονα του Μότσαρτ και Τε Ντέουμ του Μπρούκνερ με την ΚΟΘ (ΟΜΜΘ). 9 Ευγενή Τραγούδια για μια Ευγενή Κυρία, συνθέσεις του Θ. Αντωνίου εις μνήμη Α. Τριάντη (ΟΜΜΑ). Επιτάφιος , Μαουτχάουζεν και Τα Παιδικά του Μ. Θεοδωράκη, τα τελευταία σε πρώτη παγκόσμια παρουσίαση με συμφωνική, στο Φεστιβάλ Ρεματιάς (Χαλάνδρι). Γκαλά στο Μοντρεάλ ντυ Ζερ (Τουλούζη), Στάμπατ Μάτερ του Ροσίνι (ΟΜΜΑ).

2009: Γεζίμπαμπα και Ξένη Πριγκίπισσα στην όπερα «Ρουσάλκα» του Ντβόρζακ (ΕΛΣ). Ήρα και Ινώ στη «Σεμέλη» του Χέντελ (ΔΑΜΣ, ΕΛΣ). Γκαλά Ροσίνι (Ορχήστρα των Χρωμάτων, ΟΜΜΑ). «Κάρμεν» στην ομώνυμη όπερα του Μπιζέ, Βραβείο Καλύτερης Παραγωγής εκτός Αθηνών από την Ένωση Ελλήνων Κριτικών (Λάρισα). Μανταλένα στο «Ριγολέττο» του Βέρντι (ΕΛΣ).

2010: Γκαλά μπαρόκ και «Στάμπατ Μάτερ» του Α. Βιβάλντι (Σολίστι Βένετι & Κ. Σιμόνε, ΟΜΜΑ, Μάρτιος). Φλόρα στην «Τραβιάτα» του Βέρντι (ΕΛΣ).

2011: Πρώτη Πανελλήνια Παρουσίαση της καντάτας του Ροσίνι, «Ιωάννα της Λωρραίνης» και τραγούδια του ιδίου συνθέτη (Ίδρυμα Β. & Μ. Θεοχαράκη). «Ρέκβιεμ» του Α. Ντβόρζακ (ΟΜΜΘ).

2012: Συναυλία στο Ίδρυμα Β. & Μ. Θεοχαράκη, με το Γιώργο Κατσαρό και τη Βίκυ Στυλιανού με negro spirituals και μουσικές από τον αμερικάνικο νότο. Ροζίνα στον Κουρέα της Σεβίλλης του Ροσίνι (περιοδεία με την ΕΛΣ σε όλη την Ελλάδα). Ηχογράφηση του 1ου προσωπικού CD «Vivaldi ma non solo» ((Σολίστι Βένετι & Κ. Σιμόνε, MDG).

2013: Ροζίνα στον «Κουρέα της Σεβίλλης» του Ροσίνι (περιοδεία με την ΕΛΣ σε όλη την Ελλάδα). Συναυλίες στην Κύπρο (Πάφος & Λευκωσία), με τη Συμφωνική Ορχήστρα Κύπρου (ΣΟΚ), υπό τον Άλκη Μπαλτά.

2014: Ροζίνα στον «Κουρέα της Σεβίλλης» του Ροσίνι (περιοδεία με την ΕΛΣ σε όλη την Ελλάδα). Πρίγκιπας Ορλόφσκι στη «Νυχτερίδα» του Γ. Στράους (ΕΛΣ)

2015: Συλβάνα στην 1η Παγκόσμια Παρουσίαση της όπερας του Γιώργου Χατζηνάσιου «Ελ Γκρέκο» (Δημοτικό Θέατρο Πειραιά), Συναυλία με Mélodies françaises (ΟΜΜΑ), Γκαλά γαλλικής όπερας στο Φεστιβάλ Αίγινας.

2016: Κάρμεν στην ομώνυμη όπερα του Μπιζέ (1ο Μεσογειακό Φεστιβάλ Δήμου Καλλιθέας, στο οποίο έκτοτε είναι και καλλιτεχνική διευθύντρια). Μπαρόκ Εξτραβαγκάντσα (Ίδρυμα Β. & Μ. Θεοχαράκη).

2017: Μπαρόκ Εξτραβαγκάντσα (με τον ΔΑΜΣ, Θέατρο Ιδρύματος «Μιχάλης Κακογιάννης»και με την Ορχήστρα του Ήλιου, 2ο Μεσογειακό Φεστιβάλ Δήμου Καλλιθέας), Όπερα Εξτραβαγκάντσα (Φεστιβάλ Ναυπλίου), Στην αυλή του Σοφού Βασιλιά (Αναγεννησιακό Φεστιβάλ Ρεθύμνου).

2018: Στην αυλή του Σοφού Βασιλιά (Εκθεσιακό Κέντρο, Αδάμας, Φεστιβάλ Μήλου και στην Εκκλησία της Ιεράς Καρδίας, Εξώμβουργο, Φεστιβάλ Τήνου), Συναυλία στη μνήμη του Κλάουντιο Σιμόνε, με τους Σολίστι Βένετι (Αίθουσα «Σταύρος Νιάρχος», ΚΠΙΣΝ, Tempo Forte), Ορατόριο για τα θύματα του Ναζισμού, του Κ. Μουστάκα, σε 1η Παγκόσμια Παρουσίαση (Αίθουσα «Εναλλακτικής Σκηνής ΕΛΣ», ΚΠΙΣΝ), Συναυλία για τα 40 χρόνια από το θάνατο της Σοφίας Βέμπο ( Ίδρυμα Β. & Μ. Θεοχαράκη και στην Κόρινθο). Ταγκρέδος στην ομώνυμη όπερα του Ροσίνι, σε 1η Πανελλήνια Παρουσίαση, στο πλαίσιο των εορτασμών για τα 150 χρόνια από το θάνατο του συνθέτη (τηλεοπτική παραγωγή με την ΕΡΤ, Tempo Forte).

2019: Αμαρτίες των γηρατειών του Ροσίνι ( Ίδρυμα Β. & Μ. Θεοχαράκη), Πασχαλινή συναυλία με Στάμπατ Μάτερ και Νίσι Ντόμινους του Βιβάλντι (Κόρινθος). Ηχογράφηση για την ΕΡΑ 3 του Ορατόριου για τα θύματα του Ναζισμού, του Κ. Μουστάκα και αναμετάδοσή του με αφορμή τη σφαγή του Διστόμου. Συναυλίες για τη Σοφία Βέμπο (3ο bio-Mechanical Festival,Θέατρο Αυλιδείας Αρτέμιδος και Άλιμος, Θέατρο Μαίρη Αρώνη)

Συνεργασίες:

Καπέλλα ντέι Τουρκίνι, συναυλίες στην Ισπανία με έργα των Ν. Πόρπορα και Χ. Πέρσελ, υπό τον Α. Φλόριο
ΚΟΑ (Πρώτη Βαλπούργεια Νύχτα και Παύλος –Φ. Μέντελσον)
Ορχήστρα των Χρωμάτων (Γκαλά Ροσίνι, Ο Μάγος Έρωτας – Μ. ντε Φάγια, έργα Δ. Μαραγκόπουλου)
ΕΡΤ (Γκαλά και ηχογραφήσεις – Ο Μάγος Έρωτας, έργα Χ. Βρόντου)
Συμφωνική Ορχήστρα των Μουσικών Συνόλων του Δήμου Αθηναίων (ΔΑΜΣ)
Συμφωνική Ορχήστρα Δήμου Βόλου (Φεστιβάλ Πάτμου)

Μελλοντικές Εμφανίσεις:

Ορατόριο για τα θύματα του Ναζισμού, του Κ. Μουστάκα (περιοδεία), Συναυλία για τη Σοφία Βέμπο (περιοδεία), Συναυλίες με τους Σολίστι Βένετι (Ιταλία) και ηχογράφηση 2ου προσωπικού CD . Επιμέλεια του Μεσογειακού Φεστιβάλ Δήμου Καλλιθέας 2019. Opera out of Opera συναυλίες σε Ρώμη, Αθήνα, Σάλτσμπουργκ, Παμπλόνα, Βρυξέλλες. Συναυλία στα Φαληρικά 2019 με την Παιδική Συμφωνική Ορχήστρα (ΠΣΟ), Στην αυλή του Σοφού Βασιλιά (κλείσιμο Μεσογειακού Φεστιβάλ Δήμου Καλλιθέας 2019 στον καθολικό ναό του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου στην Καλλιθέα & στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ). Θεία Πριγκίπισσα στην «Αδελφή Αγγελική» του Πουτσίνι (Λιβόρνο, Τρέντο, Ροβίγκο), Furore συναυλία μπαρόκ στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά, με τους Orchestre du Soleil, Γυναίκες στα όπλα συναυλία μπαρόκ στο θέατρο Ολύμπια (ΔΑΜΣ).

Κάρμεν αστικοποιημένη και βιομηχανοποιημένη, ένα ελληνικό κατόρθωμα στην Καλλιθέα.

1845, ο Prosper Mérimée δημοσιεύει τη νουβέλα του Carmen, ξεκινώντας με το επίγραμμα του Παλλαδά (4ος αιώνας μ.Χ.) «Κάθε γυναίκα μόνο οργή σου προξενεί, έχει δε μόνο δυο καλές στιγμές, μια στο γάμο και μια στο θάνατο». Αυτό είναι το έργο, που αργότερα θα μετατραπεί στο λιμπρέτο των Henri Meilhac και Ludovic Halévy για την όπερα του Georges Bizet το 1875. Σε ότι αφορά στον Bizet η πρεμιέρα του έργου του πραγματοποιήθηκε στην Opéra Comique, ανήκοντας το ίδιο στο είδος της opéra comique, με πρόζες που παρεμβάλλονται ανάμεσα στα μουσικά νούμερα. Η παραγωγή σηματοδοτήθηκε από το θάνατο του συνθέτη κατά τη διάρκεια της 33ης παράστασης, ενώ χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι αν και δεν ανήκει στο είδος του verismo. Η Carmen είναι ίσως η πρώτη αληθινή ηρωίδα, απαλλαγμένη από την αγνότητα των ευαίσθητων λυρικών soprano ή την υπερβολή των δραματικών soprano. Σε αντίθεση με το κείμενο του Mérimée , η όπερα Carmen, αν και αντλεί τους χαρακτήρες της από την opéra comique, παράλληλα κάνει και την πρώτη αναφορά στο προλεταριάτο, ενώ οι κεντρικοί ήρωες Carmen και Don José εκδύονται το μανδύα του συγγραφέα και ενδύονται με αρχές, που παραπέμπουν στην αρχαία ελληνική τραγωδία και την κάθαρση.
Στις 12 Σεπτεμβρίου, βρεθήκαμε στην Αθήνα και παρακολουθήσαμε μια «εναλλακτική» Carmen, στο πλαίσιο του 1ου Μεσογειακού Φεστιβάλ Δήμου Καλλιθέας. Στον προαύλιο χώρο ενός Σταδίου που ονομάζεται «Γρηγόρης Λαμπράκης», συνέβη ένα μικρό θαύμα. Η πρόσοψη του γηπέδου χρησιμοποιήθηκε σαν φυσικό σκηνικό, εντελώς αστικό και βιομηχανικό, για να υποστηρίξει το εργοστάσιο της 1ης πράξης, αλλά και την είσοδο της αρένας της 4ης πράξης. Με τη χρήση φροντιστηριακών στήθηκε η ταβέρνα του Λίλας Πάστια στη 2η πράξη, ενώ για την 3η πράξη, η σκηνή γέμισε από χαλιά κιλίμ τα οποία όπως μας πληροφόρησαν είναι το χαρακτηριστικό εμπόριο των Τσιγγάνων στα Βαλκάνια, δίνοντας την εικόνα του μεταφερόμενου τσιγγάνικου καταυλισμού.
Ο σκηνοθέτης Βασίλης Αναστασίου, που έχει ήδη μια πορεία στις σκηνές των ιταλικών θεάτρων, χρησιμοποίησε στο έπακρο κάθε διαθέσιμη σπιθαμή του φυσικού σκηνικού (κολώνες, σκάλες, κουβούκλια, γκράφιτι) με μια προσέγγιση της arte povera . Κομμάτι-κομμάτι έστησε την ηρωίδα του και την παράστασή του σαν σύμβολο κατά του κοινωνικού αποκλεισμού και παρουσίασε σκηνές έντονης βίας, ειδικά στην όγδοη κίνηση της 1ης πράξης «Que se passe-t-il là-bas? Au secours! Au secours!» Κίνησε τους σολίστες και τη χορωδία με τρόπο, που επέτρεψε στο κοινό να γίνει συμμέτοχος στην εξέλιξη του δράματος, χωρίς να λείπουν το χιούμορ και ανάδειξη των κωμικών στοιχείων, όπως οι τσιγγάνες «παρωδία» cheerleaders της 4ης πράξης «Les voici, voici la quadrille» ενώ οι φωτισμοί του υπήρξαν μοναδικοί, δημιουργώντας σκηνικό εκεί που δεν υπήρχε, με ευφυή ευρηματικότητα. Τα κουστούμια σχεδιάστηκαν από τη Θάλεια Ιστικοπούλου, η οποία υπήρξε ιδρυτικό μέλος του Teatro dell’Elfo στο Μιλάνο. Με μια νότα ανεμελιάς και επικεντρωμένα στα 70’s, η διακεκριμένη ενδυματολόγος ανέδειξε χρωματικά και στιλιστικά όλο το κλίμα μιας τσιγγάνικης κοινότητας.
Σε μια σκηνή, λοιπόν, γεμάτη χρώματα ξεχύθηκαν οι πόθοι της Carmen, που ερμήνευσε η Ελληνίδα μεσόφωνος Μαρίτα Παπαρίζου. Με φωνή μεστή, γεμάτη χρώματα και δέουσα δραματικότητα, η Paparizou έπαιξε το ρόλο με άνεση, χτίζοντας δραματουργικά το ρόλο από τη Habanera ως τη σκηνή του θανάτου, νότα-νότα και σκηνή τη σκηνή η Παπαρίζου χάρισε στο κοινό μια άρτια στιλιστικά, ερμηνευτικά , Κάρμεν, αποφεύγοντας τις στηθικές χυδαιότητες. Όταν τη χαιρέτησα μετά την παράσταση έμαθα πως υπήρξε μαθήτρια της μεγάλης Mme Janine Reiss και μας απέδειξε το πόσο καλά κατέχει τη γαλλική σχολή, με δυνατότερη στιγμή της το φινάλε, όπου κυριάρχησε στη σκηνή. Στο ρόλο του Don José o Χρήστος Δεληζώνας, παρουσίαζε κάποια σημεία φωνητικής κόπωσης, ίσως λόγω ντεμπούτου στο ρόλο ωστόσο το χρώμα και το τίμπρο της φωνής του παράπεμπαν σε ένα ήρωα ταυτόχρονα ρομαντικό και τραγικό, έχοντας πλήρη επίγνωση της γαλλικής όπερας, έχοντας όλο το μέλλον μπροστά του. Η Μάιρα Μηλολιδάκη πρόσφερε μια Micaëla γεμάτη ευαισθησία, με έντονους λυρικούς χρωματισμούς, λειτουργώντας ως ηθικός αντίποδας της Κάρμεν, ενώ η στιγμή στην άρια της «Je dis que rien ne m’épouvante», όπου ύψωσε το μαύρο σταυρό, που νωρίτερα είχε χρησιμοποιήσει η Carmen στην άρια των χαρτιών, ως σύμβολο μαγείας, υπήρξε από τις ευρηματικότερες στιγμές της παράστασης, θυμίζοντας μια σύγχρονη Giovanna d’Arco. Ο Escamillo του Σωτήρη Τριάντη δεν ήταν ταυρομάχος, αλλά ποδοσφαιριστής και λαϊκός ήρωας, όπως συμβαίνει στις μέρες μας στη Λατινική Αμερική. Ξεπηδώντας από τους τσιγγάνικους καταυλισμούς και γενόμενος ίνδαλμα, τραβά τριγύρω του όλες τις τσιγγάνες και τους τσιγγάνους τραγουδώντας την άριά του με μια περιστρεφόμενη μπάλα στο δάκτυλο. Αν και σωστός τεχνικά και σκηνικά, θα ήθελα λίγη μεγαλύτερη άνεση στις χαμηλές νότες, χωρίς αυτό να στερεί σε τίποτα το εξαιρετικό υλικό, που διαθέτει στη φωνή του.
Σε ότι αφορά στις φίλες της Carmen, τόσο η Frasquita της Μαριάννα Μανσόλα, όσο και η Mercédès της Χρυσάνθης Σπιτάδη, αποτέλεσαν εξαιρετική επιλογή, που με τη βοήθεια των Dancaïre του Σπύρου Κλείσσα, του Remendado του Κωνσταντίνου Ζαμπούνη και την Παπαρίζου τραγούδησαν με εξαιρετική τονική ακρίβεια το κουϊντέτο της 2ης πράξης. Ο Moralès του Μιχάλη Γιοχάλα, είχε μια δόση αναίδειας, που ταίριαζε στο ρόλο, ενώ ο Zuniga του Βασίλη Κωστόπουλου είχε σημεία αδυναμίας με ελαφρύ tremolo, που ελπίζουμε να οφειλόταν στην κούραση της μονής διανομής. Τέλος έκπληξη αποτέλεσε η συμφωνική ορχήστρα του Ωδείου «Ιωάννα Συγγελάκη» και ο μαέστρος της Πάνος Βλάχος, που μας χάρισαν μια Carmen με σφρίγος και εξαιρετικά πιανίσιμι, με ωραίες γραμμές, αν και σε κάποια σημεία τα tempi δεν είχαν τη ζωντάνια που απαιτείται. Τόσο η χορωδία του 1ου Μεσογειακού Φεστιβάλ Δήμου Καλλιθέας, όσο και η παιδική χορωδία Μανώλης Καλομοίρης λειτούργησαν εξαιρετικά τόσο μουσικά όσο και θεατρικά.
Στα μείον της παράστασης οφείλουμε να αναφέρουμε την ανυπαρξία προγράμματος πέραν ενός φυλλαδίου στα Ελληνικά, εν τούτοις αυτό υπερκαλύφθηκε με την άμεση αποστολή του αναγκαίου υλικού από τους διοργανωτές, μέσω email, κατά τη διάρκεια της ίδιας της παράστασης, που κάλυψε μεν εμάς, αλλά όχι και τους αρκετούς αλλοδαπούς θεατές.
Μετά από όλα αυτά καταλήγω στο γεγονός ότι στην Ελλάδα υπάρχουν εξαιρετικοί καλλιτέχνες. Είναι υπέροχο που υπάρχουν παραγωγές και πέραν του ενός και μοναδικού κρατικού Θεάτρου, που από ότι πληροφορήθηκα δεν αξιοποιεί σε μεγάλο βαθμό το ντόπιο υλικό και επιδίδεται σε “πολιτιστικές” ανταλλαγές.