Η μουσική ενώνει τους λαούς και τους πολιτισμούς;
Σαφέστατα ναι. Η μουσική είναι ίσως η μοναδική τέχνη που απευθύνεται κατευθείαν στο συναίσθημα. Όποιο και αν είναι αυτό. Συνεπώς σε όλους μας. Μιλάει την γλώσσα της καρδιάς. Αυτή είναι μια γλώσσα οικουμενική, κατανοητή και αντιληπτή από τους πάντες. Δεν κάνει διακρίσεις. Όλοι μπορούν να είναι μέτοχοι και να την απολαμβάνουν ανεξάρτητα από το χρώμα, την προέλευση και το πολιτισμικό τους υπόβαθρο. Έχει τύχει να συνεργαστώ αρκετές φορές σε μεγάλες παραγωγές όπερας με διεθνές καστ, με ανθρώπους από όλο τον κόσμο που έχουν διαφορετικές κουλτούρες, θρησκείες και τρόπο ζωής. Οι ορχήστρες είναι ένα υπέροχο κράμα μουσικών που συνεργάζονται και παράγουν μοναδικό αποτέλεσμα. Μέσα στην μουσική τα πάντα εξισώνονται. Γίνεται μια ανταλλαγή ενέργειας, που στοχεύει σε όλους μας έχοντας ξεχωριστή σημασία για τον καθένα.
J. Offenbach, “La Belle Helene”, photo by Stefanos Kyriakopoulos
Ποιό μουσικό θαυμάζετε και γιατί;
Είναι δύσκολο να επιλέξω τον ένα και μοναδικό. Υπάρχουν δεκάδες μουσικές προσωπικότητες που σέβομαι και θαυμάζω απεριόριστα. Θα σταθώ όμως στο παγκόσμια αιώνιο φαινόμενο της Μαρίας Κάλλας.
Η Ελληνίδα Καικιλία Σοφία Άννα Μαρία Καλογεροπούλου. Φέτος συμπληρώνονται 42 χρόνια από τον θάνατο της στις 16/9/1977. Η μοναδική περίπτωση αυτής της γυναίκας που έδωσε άλλη διάσταση στην όπερα, στην ερμηνεία ενός ρόλου, στην τελειοποίηση της τεχνικής του λυρικού τραγουδιού. Όλη της η ζωή, όλη της η πορεία ήταν αφιερωμένη σε αυτό που έγινε η όπερα όπως την εννοούμε και την γνωρίζουμε σήμερα. Ακόμα και η τραγική της κατάληξη μοιάζει με φινάλε που θα μπορούσε να είχε δώσει ο Puccini σε κάποια από τις όπερες του. Ακούραστη εργάτρια της μουσικής δεν σταματούσε ποτέ μέχρι να φτάσει στο επιθυμητό αποτέλεσμα. Ο τρόπος με τον οποίο αντιμετώπιζε ένα ρόλο έχει γίνει σημείο αναφοράς – αξεπέραστο πολλές φορές- για όλους τους μεταγενέστερους τραγουδιστές. Δεν υπάρχει περίπτωση να μην ανατρέξουμε στις δικές της ερμηνείες όταν καλούμαστε να μελετήσουμε ένα έργο. Ακούγοντας και βλέποντας (ό,τι έχει σωθεί) την Μαρία Κάλλας, καταλαβαίνει κανείς ακριβώς τί έψαχνε και προσδοκούσε ο συνθέτης από την δουλειά του. Μοναδική, ανεπανάληπτη, πολύτιμη!… Έφυγε νωρίς!
Ν. Κυπουργός «Μήδεια» photo by Stefanos Kyriakopoulos
«Η μουσική είναι μία, οι μουσικοί πολλοί». Πώς θα περιγράφατε αυτή την πρόταση;
Η μουσική σαν μέγεθος είναι ανυπέρβλητο. Σε όποιο είδος της. Υπάρχει και θα υπάρχει για εμάς. Πιστεύω ότι οι μουσικοί είμαστε οι αναλώσιμοι της υπόθεσης. Χρειάζεται σεβασμός στην μεταχείριση της διότι καλοί εκτελεστές υπήρξαν πολλοί πριν από εμάς και θα υπάρξουν ακόμα περισσότεροι και ακόμα καλύτεροι ενδεχομένως στο μέλλον. Αυτό που καλούμαστε να κάνουμε είναι να την αντιμετωπίζουμε με ειλικρίνια, εργατικότητα, τιμιότητα και συναίσθηση του ότι είμαστε απλές υπάρξεις που έχουν την μεγάλη τύχη να διαχειρίζονται ένα θαύμα.
G. Puccini, “Madama Butterfly “, photo by Stefanos Kyriakopoulos
Γιατί χρειάζεται η μουσική παιδεία; Είναι πολυτέλεια ή ανάγκη;
Την θεωρώ αναγκαία. Κατά την γνώμη μου όλοι μας θα έπρεπε φεύγοντας από το σχολείο να έχουμε μια στοιχειώδη μουσική εκπαίδευση, όχι απαραίτητα σε βαθμό εξειδίκευσης. Τουλάχιστον να έχουμε κάποιες βασικές γνώσεις που θα μας επιτρέπουν αν μη τί άλλο, να ακούμε μουσική με ουσία -εξυπακούεται όχι μόνο κλασσική ή οπερατική- και να έχουμε απαιτήσεις καθώς και προσδοκίες από αυτό που ακούμε. Να δίνεται η δυνατότητα σε όλους να μπορούν να επιλέξουν τί θέλουν να ακούν, τί τους είναι κατανοητό και ευχάριστο και γιατί όχι κάποιοι να ασχοληθούν πρακτικά σε ερασιτεχνικό ή επαγγελματικό επίπεδο. Η σωστή μύηση, των παιδιών ειδικά, στην μουσική εκπαίδευση έχει πολλαπλά ευεργετικά αποτελέσματα στην ανατροφή τους και στις μελλοντικές τους επιλογές. Πιστεύω πως είναι το απαραίτητο συμπλήρωμα στην διάπλαση του χαρακτήρα. Δεν είναι πολυτέλεια να παρέχει η δημόσια παιδεία μια τέτοια δυνατότητα στα παιδιά. Σίγουρα υπάρχουν ειδικά μουσικά σχολεία που κάνουν θαυμάσια δουλειά, πλην όμως δεν είναι αρκετά. Ο τρόπος με τον οποίο διδάσκεται, όταν διδάσκεται η μουσική στα δημόσια κυρίως σχολεία δεν είναι επαρκής. Υπάρχουν σίγουρα και τα ωδεία όπου μπορεί κάποιος να μάθει μουσική με δική του πρωτοβουλία ή της οικογένειας. Και πάλι όμως, η πρόσβαση σε αυτά δεν είναι πάντα απρόσκοπτη. Ένα παιδί που δεν έχει την οικονομική άνεση ή την τύχη να μεγαλώσει σε ένα περιβάλλον που ενθαρρύνει την ενασχόληση με την μουσική δεν θα μάθει ποτέ αν την αγαπάει ή αν έχει κλίση σε αυτή εφόσον στο σχολείο του δεν του δίνεται μια βασική ευκαιρία. Έχω να θυμηθώ πολλές περιπτώσεις ανθρώπων που μετά το τέλος μιας παράστασης, ή μιας συναυλίας, μου λένε συγκινημένοι πως δεν είχαν παρακολουθήσει ποτέ ξανά κάτι τέτοιο. Γιατί κανείς δεν φρόντισε να τους φέρει σε επαφή με τέτοια ακούσματα ώστε να μπορούν αργότερα να επιλέξουν αν θέλουν να ξανά έχουν τέτοιες εμπειρίες. Ακόμα όμως και αν τα προηγούμενα εμπόδια παρακαμφθούν και υποθέσουμε πως υπάρχει ικανοποιητική εκπαίδευση σε αυτό το αντικείμενο από το σχολείο και τα ωδεία, για κάποιον που θα αποφασίσει πως αυτό είναι το όνειρό της ζωής του, στην Ελλάδα τουλάχιστον δεν θα μπορέσει να το ολοκληρώσει. Είμαστε η μόνη χώρα της Ευρώπης που δεν έχει ούτε μια Μουσική Ακαδημία. Ένας θεσμός που επιτρέπει την απόλυτη μόρφωση και γνώση σε εκείνους που θέλουν να ασχοληθούν επαγγελματικά με την μουσική. Υπάρχει οπωσδήποτε το Μουσικό Πανεπιστήμιο αλλά κατά την άποψη μου δεν είναι αρκετό.
Η μουσική δεν είναι πολυτέλεια. Είναι ευλογία! Είναι ομορφιά. Είναι η συνεχής ανάγκη μας προκειμένου αυτός ο κόσμος να μοιάζει καλύτερος.
Πρωτοχρονιάτικη συναυλία της ΚΟΘ 2018 στο ΜΜΘ, photo by Νίκος Ζησιμόπουλος.
Πασχαλινή συναυλία 2018 με την ορχήστρα του Δήμου Αθηναίων, photo by Stefanos Kyriakopoulos
Πώς μπορεί ένας γονιός να ανακαλύψει το ταλέντο του παιδιού του στην μουσική;
Σίγουρα το περιβάλλον μέσα στο οποίο μεγαλώνει ένα παιδί παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στο κατά πόσο αυτό θα συνειδητοποιήσει ότι θέλει πραγματικά να ασχοληθεί με την μουσική. Υπάρχουν οικογένειες όπου η μουσική είναι αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας. Τα ακούσματα των γονιών μέσα στο σπίτι, ενδεχομένως η συνήθεια της οικογένειας να παρακολουθεί συναυλίες και παραστάσεις δίνουν στο παιδί ερεθίσματα και λόγους να ψάξει και να ανακαλύψει αν και κατά πόσο έχει κλίση προς κάποιο μουσικό όργανο. Μια απλή επίσκεψη σε ένα ωδείο μπορεί να κεντρίσει το ενδιαφέρον του παιδιού ώστε να βγάλει στην επιφάνεια το ταλέντο. Σε όλες τις περιπτώσεις πιστεύω πως ο γονιός θα πρέπει να έχει τις αισθήσεις του σε εγρήγορση ώστε να αντιληφθεί εγκαίρως αυτό που ίσως δεν εκδηλώνεται φωναχτά σε πρώτο χρόνο, και να πάρει την πρωτοβουλία να φέρει το παιδί του σε επαφή με τον κόσμο της μουσικής. Σίγουρα μόνο καλά πράγματα μπορεί να προκύψουν, ίσως και εκπλήξεις!
G. Bizet, Carmen photo by Stefanos Kyriakopoulos
Διδάσκεται σήμερα η Μουσική παράδοση μέσα από την εκπαίδευση;
Τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότερο. Αν εξαιρέσουμε τα Επτάνησα που είχαν ανέκαθεν μια πολύ ιδιαίτερη μουσική παράδοση με βιωματικό χαρακτήρα, ως εκ τούτου ζωντανή και υπερδραστήρια μέχρι σήμερα, συνειδητοποιούμε πως όλο και περισσότεροι νέοι άνθρωποι στρέφονται προς την μελέτη της ελληνικής παραδοσιακής μουσικής. Αυτό είναι μια μεγάλη επιτυχία των μουσικών σχολείων καταρχήν αλλά και των ωδείων και σαφώς των πανεπιστημίων μουσικής, που αντιμετωπίζουν πλέον πολύ σοβαρά και συστηματοποιημένα αυτό το είδος και του δίνουν την θέση που του αξίζει. Έχουμε μια πάμπλουτη σε ηχοχρώματα και ύφος μουσική παράδοση που αξίζει να αντιμετωπίζεται με σεβασμό και επιστημονική προσέγγιση.
Περιοδικό Επιλογές, photo by Irini Michopoulou
Υπάρχουν Έλληνες αξιόλογοι μουσικοί, με μουσική κατάρτιση και γνώσεις;
Απολύτως! Και το λέω αυτό με μεγάλη χαρά και υπερηφάνια. Υπάρχουν εξαιρετικά καλοί Έλληνες μουσικοί εντός και εκτός Ελλάδας. Πλέον οι περισσότεροι τελειοποιούν την μουσική τους εκπαίδευση και στο εξωτερικό, πράγμα απαραίτητο εφόσον δεν υπάρχουν στην χώρα μας, όπως ανέφερα, μουσικές ακαδημίες οι οποίες μπορούν να εξασφαλίσουν ολοκληρωμένη μόρφωση πάνω στο αντικείμενο. Ως εκ τούτου έχουμε πάρα πολλούς άξιους σολίστες, μουσικούς ορχήστρας, εξαιρετικούς μαέστρους και δασκάλους! Αρκετοί δε με διεθνή αναγνώριση και καριέρα. Θα αναφέρω ενδεικτικά μιλώντας για το άμεσο παρόν -γιατί οι Έλληνες μουσικοί υπήρχαν ανέκαθεν στα παγκόσμια μουσικά πράγματα ίσως σε μικρότερη αριθμητική κλίμακα απ’ ότι σήμερα- τον Θεόδωρο Κουρεντζή, τον Λεωνίδα Καβάκο, τον Δημήτρη Πλατανιά. Ο κατάλογος είναι μεγάλος.
Θ. Σακελλαρίδης, «Η κόρη της καταιγίδας» photo by Stefanos Kyriakopoulos
Ποιά είναι τα μελλοντικά μουσικά σας σχέδια;
Αυτή την στιγμή βρίσκομαι σε περίοδο προετοιμασίας για μια καινούρια παιδική όπερα που έχει συνθέσει και θα διευθύνει ο Άλκης Μπαλτάς στο Christmas Theater σε σκηνοθεσία Φωκά Ευαγγελινού. Είναι το παραμύθι του Ευγένιου Τριβιζά «Φρικαντέλα, η μάγισσα που μισούσε τα κάλαντα», όπου θα ερμηνεύσω τον ομώνυμο πρωταγωνιστικό ρόλο.
Θα ηχογραφήσουμε σύντομα μουσική της Έλενας Παυλέα, που έγραψε για την ταινία μεσαίου μήκους του Αλεσάντρο Σπηλιοτόπουλου «Μέρες βροχής», και θα πραγματοποιηθεί σειρά συναυλιών πάνω στο ίδιο πρότζεκτ μέσα στη νέα σαιζόν.
Υπάρχει επίσης στο πρόγραμμα η οπερέτα του J. Offenbach «Ορφέας στον Άδη» όπου ερμηνεύω τον ρόλο της θεάς Αφροδίτης, σε σκηνοθεσία Ισίδωρου Σιδέρη και μουσική διεύθυνση Ανδρέα Τσελίκα και Κάτιας Μολφέση. Είναι το δεύτερο ανέβασμα αυτής της παραγωγής στο Ολύμπια μετά την περσινή επιτυχία που σημείωσε με αφορμή την επαναλειτουργία του ιστορικού αυτού θεάτρου το οποίο στέγασε επί σειρά ετών την Εθνική Λυρική Σκηνή, και είναι τώρα πια το νέο «σπίτι» της ορχήστρας του Δήμου Αθηναίων.
Επίσης θα ερμηνεύσω τον ρόλο της Κόκκινης στην νέα όπερα του Χαράλαμπου Γωγιού «Ο θάνατος του Άντονυ», που θα ανέβει την άνοιξη στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ σε σκηνοθεσία Δημήτρη Καραντζά και μουσική διεύθυνση Χαράλαμπου Γωγιού.
https://m.youtube.com/watch?v=6Vox2ndMJK0&feature=youtu.be
P. Carrer, “Marathon-Salamis” photo by Stefanos Kyriakopoulos
Βιογραφικό.
ΜΑΡΙΣΙΑ ΠΑΠΑΛΕΞΙΟΥ Μεσόφωνος. Σπούδασε νομικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και κλασσικό τραγούδι στο Ωδείο Αθηνών (τάξη φωνητικής Κικής Μορφονιού και μελοδραματικής Κώστα Πασχάλη), απ’ όπου αποφοίτησε με άριστα παμψηφεί και πρώτο βραβείο. Διετέλεσε μέλος της Χορωδίας της ΕΛΣ (2000/3). Ως σολίστ συμμετείχε στις παραγωγές Γυναίκα δίχως σκιά (ΜΜΑ), Μαντάμα Μπαττερφλάι (ΕΛΣ, ΜΜΘ), Τραβιάτα (Όπερα Θεσσαλονίκης) και Κάρμεν κρατώντας τον πρωταγωνιστικό ρόλο (Φεστιβάλ Νίκαιας, ΜΜΘ) κ.ά. Μελετάει με την Τζέιν Χένσελ στο Ντύσσελντορφ και το Παρίσι, όπου εμφανίστηκε στις παραγωγές: Το παιδί και τα μάγια, Ο μαγεμένος αυλός και ως σολίστ στις συναυλίες Ρέκβιεμ, Η Λειτουργία της στέψης (Μότσαρτ), Μεσσίας (Χαίντελ), Μαγκνίφικατ (Βιβάλντι) κ.ά. Σε ανεξάρτητες παραγωγές πρωταγωνίστησε ως Πλουπλού («Η κόρη της καταιγίδας», με την ομάδα «Οι όπερες των ζητιάνων» σε σκηνοθεσία Αλέξανδρου Ευκλείδη), Διδώ (“Διδώ και Αινείας” Χ.Πέρσελ) και Ελένη (“Η ωραία Ελένη” Ζ.Όφενμπαχ) σε σκηνοθεσία Παναγιώτη Αδάμ. Έχει συμπράξει σε συναυλίες με τις ΚΟΑ, ΚΟΘ, Καμεράτα, Συμφωνική Ορχήστρα της ΕΡΤ, Δημοτική Ορχήστρα Θεσσαλονίκης.
Την άνοιξη του 2010 ερμήνευσε σε παγκόσμια πρώτη τον ομώνυμο ρόλο στην όπερα Τίγκρα του Σπύρου Σαμάρα ΣΤΟ ΜΜΑ, η οποία ηχογραφήθηκε στη συνέχεια στη Σόφια. Στην ΕΛΣ έχει εμφανιστεί ως Μανταλένα (Ριγολέττος), Σουτζούκι (Μαντάμα Μπαττερφλάι), Κάρμεν, Μερσέντες (Κάρμεν), Μυρτώ (Μαραθών-Σαλαμίς), Λόλα (Καβαλλερία ρουστικάνα), Ορλόφσκυ (Η Νυχτερίδα), Αδελφή Τσελατρίτσε (Αδελφή Αγγελική). Εμφανίστηκε ως Αφροδίτη (Ο Ορφέας στον Άδη) στην εναρκτήρια παραγωγή του Δημοτικού Μουσικού Θεάτρου Ολύμπια Μαρία Κάλλας. Εχει συνεργαστεί στην παραγωγή «Ηλέκτρα» με το θέατρο του Κότμπους στην Γερμανία για την σαιζόν 2015/2016 και 2016/2017, καθώς και στην εναρκτήρια παραγωγή της ΕΛΣ για τη σαιζόν 2017/2018 στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, Ηλέκτρα του Ρίχαρντ Στράους, και πρόσφατα ως Καλόγρια στην παγκόσμια πρεμιέρα της νέας όπερας του Νίκου Κυπουργού «Μήδεια» (βασισμένη στο ομώνυμο θεατρικό έργο του Μποστ).
