Η Διευθύντρια Χορωδίας Ι.Ν. Αγίων Κυρίλλου & Μεθοδίου και Διδάσκουσα στο Τμήμα Μουσικής Επιστήμης & Τέχνης Πανεπιστημίου Μακεδονίας Μαρία Έμμα Μελιγκοπούλου τοποθετείται με τις “to the point” απαντήσεις της, για τον Κορονοϊό, την καραντίνα και την κανονικότητα.
Κοινωνία και υποχρεωτική καραντίνα. Ποια, κατά τη γνώμη σας θα είναι η επόμενη μέρα του απεγκλωβισμού; Βιώνουμε πρωτόγνωρες καταστάσεις, όπου μέσα σε μια στιγμή στοιχεία της καθημερινότητάς μας, τα οποία θεωρούσαμε αυτονόητα και δεδομένα, ανατράπηκαν, και η ζωή μας μπήκε απρόσμενα σε νέους ρυθμούς: Η αναγκαστική παραμονή στο σπίτι είχε δύο πλευρές, τη θετική και την αρνητική. Θετική, διότι μας επέτρεψε να ασχοληθούμε με τα του οίκου μας, μας έδωσε χρόνο να σηκώσουμε τα μάτια από τα tablets, να κοιτάξουμε στα μάτια τους ανθρώπους που ζουν στο ίδιο σπίτι και να απασχοληθούμε δημιουργικά μέσα στο οικογενειακό μας περιβάλλον. Από την άλλη, συνάνθρωποι που ζουν μόνοι, βίωσαν ατέλειωτες ώρες μοναξιάς, και ιδιαίτερα οι γεροντότεροι χρειάστηκαν τη βοήθειά μας, ίσως περισσότερο από άλλες φορές.
Η επόμενη μέρα του απεγκλωβισμού αποτελεί ένα δυσεπίλυτο γρίφο … δε νομίζω ότι μπορούμε να προβλέψουμε με ακρίβεια τον τρόπο με τον οποίο θα έρθει, αλλά ούτε και πώς θα λειτουργήσει η ψυχολογία του κόσμου όταν έρθει εκείνη η στιγμή. Σίγουρα, όπως ήδη διαφαίνεται, κάποια στοιχεία κοινωνικής συμπεριφοράς θα αλλάξουν, όπως η απόσταση ανάμεσα σε δύο άτομα που συνομιλούν, οι χειραψίες και οι ασπασμοί, ενώ θα αιωρείται μια αίσθηση παρουσίας του ιού σε χώρους με πολύ κόσμο, όπως η αγορά, τα εστιατόρια, τα θέατρα και γενικά οι χώροι όπου ο «διπλανός» θα είναι πολύ κοντά. Από την άλλη, δεν ξέρουμε πώς θα λειτουργήσει η ίδια η πανδημία… θα παρατηρηθεί έξαρση ή θα καμφθεί;… Όσο παραμένει αλώβητη από την παγκόσμια ιατρική κοινότητα, η επόμενη μέρα απομακρύνεται. Τέλος, όλο αυτό το διάστημα παραβλέπουμε το μεγάλο πρόβλημα, που τα ΜΜΕ (σκοπίμως;) δεν προβάλλουν, καθώς κυριαρχεί σχεδόν αποκλειστικά το θέμα της πανδημίας, και πρόκειται για αυτό της κατάρρευσης της οικονομίας, το οποίο, όταν βγει στο προσκήνιο, έχω τη διαίσθηση ότι τα θύματά του θα είναι πολύ περισσότερα από αυτά του κορωνοϊού.
Πολιτισμός και κορωνοϊός. Άλλο ένα χτύπημα για τον πολιτισμό ή μια ευκαιρία για πολιτιστική επικοινωνία μέσω του διαδικτύου; Η τέχνη για να λειτουργήσει θέλει ο καλλιτέχνης να αφουγκράζεται την ανάσα του ακροατή. Χωρίς αυτήν είναι νεκρή φύση. Η τέχνη λειτουργεί αμφίδρομα: εκτελεστής – ακροατής, όπου εκτελεστής είναι ο καλλιτέχνης, (μουσικός ηθοποιός, ζωγράφος, ποιητής), και ακροατής αυτός που επέλεξε να βρεθεί απέναντί του και να συνυπάρξει στη δημιουργία του. Η ψηφιακή – εικονική πραγματικότητα δε μπορεί, κατά την άποψή μου, να υποκαταστήσει αυτό που συμβαίνει στην ψυχή και το μυαλό τόσο του καλλιτέχνη όσο και του ακροατή σε μια ζωντανή παράσταση, διότι απουσιάζει η αλληλεπίδραση. Το πλήγμα της τέχνης από την πανδημία ήταν πραγματικά καίριο, θέλω να ελπίζω, όχι ανεπανόρθωτο. Προσωπικά μόνο για το διάστημα Μαΐου – Αυγούστου έχασα πέντε ταξίδια για συναυλίες και άλλες δράσεις ως διευθύντρια χορωδίας, (μέλος κριτικής επιτροπής, διεθνή φεστιβάλ, συνέδρια, κ.λπ.), στη Σουηδία, το Βέλγιο, τη Νέα Ζηλανδία, τη Γερμανία και την Ουκρανία και δεκάδες άλλες δράσεις και συναυλίες εντός χώρας. Η ζωή μας ανατράπηκε μέσα σε μία μέρα χωρίς να γνωρίζουμε πότε θα έρθει το «αύριο».
Ο τουρισμός λόγω της θετικής εξέλιξης στη χώρα μας ως προς την αντιμετώπιση της πανδημίας, πιστεύετε ότι θα αυξηθεί ή θα πληγεί; Το ζήτημα είναι με ποια κριτήρια θα έρχονται οι τουρίστες στη χώρα μας, η οποία, σε σχέση με άλλες χώρες, όντως θεωρείται «ασφαλής». Σήμερα, όποιος καταφθάνει με οποιοδήποτε μέσο από το εξωτερικό, μπαίνει σε καραντίνα 14 ημερών. Εάν το καλοκαίρι ένας τουρίστας θέλει να έρθει για 2 εβδομάδες διακοπές, αλλά πρέπει να παραμείνει όλες αυτές τις μέρες σε καραντίνα, απλά δε θα έρθει, δεν έχει νόημα να έρθει. Άκουσα ότι θα γίνονται instant tests διάγνωσης πριν την επιβίβαση στο αεροπλάνο, ή την είσοδο στη χώρα, ακούμε κάθε μέρα νέες ιδέες για πιθανά μέτρα προστασίας. Εάν όλα αυτά δεν αποσαφηνιστούν και δε διασφαλιστεί η αξιοπιστία τους, δε μπορούμε να μιλάμε για τουρισμό, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και σε όλο τον κόσμο, διότι πρόκειται για μέτρα που θα εφαρμοστούν διεθνώς από τις αεροπορικές εταιρείες και τους λοιπούς μοχλούς μετακίνησης των επιβατών. Όσο θετική και αν είναι η εικόνα της χώρας μας, θα ήταν αυτοκτονικό να ανοίξουμε τα σύνορά μας στους απανταχού τουρίστες για να μην πληγεί ο τουρισμός και να μετατραπούμε σε μια επικίνδυνη εστία της πανδημίας.
Θα είναι μια δύσκολη χρονιά για τον τουρισμό. Εύχομαι να υπερισχύσει η προστασία της υγείας μας, ώστε να έχει νόημα και η καραντίνα στην οποία υποβαλλόμαστε δύο μήνες τώρα, και να μην αναιρεθούν όλα με συνοπτικές διαδικασίες στο όνομα του εύκολου χρήματος του τουρισμού. Όλοι βιώνουμε οικονομική κρίση εξάλλου, όχι μόνο ο τουρισμός. Θα είναι ένα αλλιώτικο καλοκαίρι, με ήσυχες παραλίες, καθαρά νερά, λιγότερη κίνηση στους δρόμους… ας το δούμε αισιόδοξα: ένα «ανεπανάληπτα… ελληνικό καλοκαίρι» … και ας ελπίσουμε του χρόνου όλα αυτά να αποτελούν ένα μακρινό παρελθόν. Έχω σπίτι στην Κέρκυρα στο Airbnb και ξέρω ότι οι κρατήσεις μου θα ακυρωθούν, δεν τα λέω αψήφιστα αυτά…
Η καραντίνα είναι η αρχή ενός ελέγχου της κοινωνίας, της οικονομίας και της καθημερινότητάς μας; Καθημερινά βομβαρδιζόμαστε από πολυάριθμες θεωρίες συνωμοσιολογίας, ορισμένες από τις οποίες αγγίζουν τα όρια της επιστημονικής φαντασίας. Από την άλλη, τα έως τώρα προσωρινά (θέλουμε να πιστεύουμε) μέτρα της καραντίνας έχουν ήδη επικριθεί, διότι λόγω του οριζόντιου χαρακτήρα εφαρμογής τους περιορίζουν άνισα την ατομική ελευθερία, με πιο πρόσφατο το ερμητικό κλείσιμο των εκκλησιών, την ίδια ώρα που στη Βαρβάκειο αγορά, τις λαϊκές αγορές και τα σούπερ μάρκετ, ο συνωστισμός είναι άνευ προηγουμένου και οι υποτιθέμενες αποστάσεις ασφαλείας δεν τηρούνται, παρά από ελάχιστους πολίτες. Διάφοροι οικονομικοί φορείς και επαγγελματικοί σύλλογοι επίσης, έχουν εκφραστεί για τις αναπόφευκτες αδικίες που παρατηρούνται από τη λήψη επίπεδων μέτρων, τα οποία κατά κάποιο τρόπο «μαζί με τα ξερά καίνε και τα χλωρά». Σε κάθε περίπτωση είναι αναγκαίο και ευκταίο, όταν επανέλθουμε στους καθημερινούς μας ρυθμούς, να αποκατασταθούν οι αρχές της ατομικής ελευθερίας και ισότητας των πολιτών, καθώς και τα κοινωνικά και εργασιακά διακαιώματα, όπως κατοχυρώνονται από το νομοθετικό και θεσμικό πλαίσιο της Δημοκρατίας, χωρίς κεκαλυμμένους περιορισμούς και παραβιάσεις των ανθρωπίνων ελευθεριών και δικαιωμάτων στο όνομα μιας υποτιθέμενης προστασίας από την πανδημία. Φτάσαμε ως τον 21ο αιώνα για να διασφαλίσουμε τις αρχές της Δημοκρατίας, της ελευθερίας της σκέψης, της έκφρασης και της θρησκείας. Θα αποτελέσει μεγάλη ήττα της ανθρωπότητας η καταστρατήγηση αυτών των ελευθεριών από την ύπουλη μάσκα της δήθεν προστασίας από την πανδημία.
Ποια είναι τα σχέδια σας για την επόμενη μέρα της κανονικότητας; Ευτυχώς το σπίτι μου είναι στην εξοχή και δε στερήθηκα τον καθαρό αέρα, την καθημερινή βόλτα με τα πόδια ή το ποδήλατο… Κούρεψα το γκαζόν, κλάδεψα τις τριανταφυλλιές, ασχολήθηκα με τη ανοιξιάτικη φύση και αυτό γέμισε την ψυχή μου. Μου έλειψε όμως, η προσωπική επαφή με τους φίλους και τους συνεργάτες μου, με τα παιδιά της χορωδίας μου, με τους φοιτητές μου και τους συναδέλφους μου. Αυτή θα είναι η χαρά μου, να βρεθώ πάλι κοντά στους ανθρώπους που αγαπώ, ελεύθερα, αυθόρμητα και αγαπημένα.
