Ο συνθέτης Κανάρης Κεραμάρης, τοποθετείται στο polismagazino.gr για το lockdown, τον πολιτισμό, το φόβο, την απώλεια, την υποχρεωτική μάσκα και το άγνωστο αύριο.
“Ο πολιτισμός συνδέεται με την ομορφιά, την ευγένεια, την αλληλεγγύη, τη χαρά της δημιουργικότητας, την αισιοδοξία. Ο πολιτισμός συνδέεται με την ίδια την έννοια της ζωής ενώνοντας το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον”
Τοπικά Lockdown: Αναγκαία ή όχι; Την ευθύνη για τα τοπικά lockdown την παίρνουν οι «ειδικοί», υποθέτω μετά από πολύ σοβαρή εξέταση των δεδομένων. Σίγουρα ο καθένας μπορεί να έχει άποψη για το αν είναι σωστή ή λάθος μία τόσο σοβαρή απόφαση αλλά η κρίση του δεν βασίζεται σε αντικειμενικά δεδομένα. Ειδικά όταν πρόκειται για θέματα υγείας, πιστεύω ότι κανείς δεν θέλει και δεν πρέπει να ρισκάρει. Σίγουρα οι νέοι άνθρωποι νοιώθουν άτρωτοι μπροστά στον κίνδυνο του νέου ιού και πολλοί από αυτούς τον «περνάνε» και με ήπιο τρόπο. Το κακό της υπόθεσης είναι ότι με τον τρόπο που παρουσίαζονται τα τοπικά lockdown από τα ΜΜΕ και ποιο ειδικά από την τηλεόραση, δημιουργούνται εντυπώσεις και γενικεύσεις με τον κίνδυνο να στιγματιστούν ολόκληρες πόλεις ή περιοχές (ως «μολυσμένες»;). Μου έτυχε για παράδειγμα πριν λίγες μέρες να συναντήσω συνταξιούχους από τις Σέρρες που ισχυρίζονταν ότι στις Σέρρες φέρανε τον κορωνοϊό οι Θεσσαλονικείς που ερχόντουσαν στις Σέρρες για διασκέδαση. Δεν το σχολιάζω… Απλά κλείνοντας να πω ότι η απομόνωση και η έλλειψη αλληλεγγύης είναι εξίσου τρομακτικά με την απειλή του covid-19. Αξιοσημείωτη είναι και η προσαρμοστικότητά μας. Αλλά με τι κόστος;
Πολιτισμός: στη χώρα που γεννήθηκε ποιο είναι το μέλλον του; Κατ’αρχάς χωρίς “Πολιτισμό” δεν μπορούμε να συζητάμε γενικά για μέλλον. Ο πολιτισμός συνδέεται με την ομορφιά, την ευγένεια, την αλληλεγγύη, τη χαρά της δημιουργικότητας, την αισιοδοξία. Ο πολιτισμός συνδέεται με την ίδια την έννοια της ζωής ενώνοντας το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον. Παρ’ όλο που το κράτος μας ούτε “πουλάει” ούτε στηρίζει τον παραγόμενο πολιτισμό του, νοιώθω πολύ υπερήφανος που ζω σε μια χώρα που παράγει συνεχώς υψηλής ποιότητας πολιτισμό είτε σε ερασιτεχνικό είτε σε επαγγελματικό επίπεδο. Φυσικά δεν νοιώθω καθόλου υπερήφανος για παράδειγμα για το γεγονός ότι τα μαθήματα αισθητικής αγωγής (μουσική, θέατρο, εικαστικά) στα δημοτικά μας σχολεία συχνά απαξιώνονται με το να μη διδάσκονται από τους αρμόδιους εκπαιδευτικούς που σπουδάσανε το αντικείμενο. Η αιτιολογία πχ ότι δεν στάλθηκαν αναπληρωτές για τα συγκεκριμένα μαθήματα δεν δικαιολογεί τίποτα. Σαφώς ο πολιτισμός δεν είναι στις προτεραιότητες του δικού μας κράτος και σαφώς κανείς δεν μιλάει στα «επίσημα» ΜΜΕ για το ψυχικό κενό που νοιώθει ο Έλληνας ύστερα από 10ετή οικονομική κρίση και τη συνεχή απειλή ενός άγνωστου ιού ( η τουρκική απειλή είναι το κερασάκι στην τούρτα). Δεν το καταλαβαίνουμε αλλά η καθημερινή μας επαφή με δημιουργήματα τέχνης και λόγου μας κάνει πιο “πολιτισμένους”, επουλώνει τα ψυχικά μας τραύματα, μας θωρακίζει, μας φέρνει σε επαφή με τον εαυτό μας και κατά συνέπεια εξωμαλύνει και τις σχέσεις μας με τους άλλους ανθρώπους. Και τότε είναι που γεννιέται ο πολιτισμός της καθημερινότητας, της επικοινωνίας,της ανοχής, της χαράς του να συμμετέχεις αρμονικά σε κοινωνικά σύνολα. Ο πολιτισμός ως παραγωγή τέχνης θα συνεχίσει να υπάρχει και στη χώρα μας και όσοι είναι δίπλα του θα συνεχίσουν να φωτίζονται από αυτόν. Απλά, ο πολιτισμός παράγεται από τους ανθρώπους, και οι άνθρωποι ανέκαθεν ένοιωθαν την ανάγκη να εκφραστούν και να επικοινωνήσουν τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους. Ωστόσο, ο μεγάλος εχθρός φαίνεται να είναι πάλι το χρήμα. Και το χρήμα σπάνια προώθησε το ευγενές, το αληθινό και το ωραίο. Έτσι το πρόβλημα είναι ότι ο μέσος Έλληνας δεν έχει πρόσβαση στην υψηλή τέχνη παρά του σερβίρεται ότι πιο φτωχό και χυδαίο. Πρέπει να ψάξει κανείς για να έρθει σε επαφή με τα αριστουργήματα που παράγονται στη χώρα μας. Και καταλήγουμε πάλι στα θέματα παιδείας και εκπαίδευσης…Ο πολιτισμός θα βρει τον δρόμο του, το ζόρι όμως πέφτει σχεδόν εξ’ ολοκλήρου στους καλλιτέχνες.
Αγκαλιάζω: μία λέξη ή κάτι πιο σημαντικό σήμερα; Δεν υπάρχει καλύτερο φάρμακο από ένα χαμόγελο και μία ζεστή αγκαλιά. Ο καταναλωτισμός μας έπεισε ότι εφόσον αυτά τα πράγματα είναι δωρεάν, μάλλον δεν έχουν και μεγάλη αξία. Κανείς δεν μιλάει για τον πληγωμένο ψυχισμό του σύγχρονου ανθρώπου. Η απειλή του covid-19, τα μέτρα απομόνωσης και ο καθημερινός βομβαρδισμός πανικού από την τηλεόραση οδηγούν σε φόβο και βαθειά θλίψη. Πιστεύω ότι πιο πιθανό είναι να “χάσει” κάποιος τη ζωή του από την κατάθλιψη παρά από τον νέο κορωνοϊό. Η επαφή με το συνάνθρωπο, η αγκαλιά, η χειραψία είναι ανάγκες που πλήτονται και αυτό έχει άμεσες συνέπειες στη ψυχική μας υγεία. Ο φόβος δημιουργεί μεγαλύτερη απομόνωση και όλη αυτή η κατάσταση θα χρειαστεί χρόνο για να αναστραφεί. Ελπίζω αυτή η απρόσμενη έξοδος μας από την “κανονικότητα” να μας κάνει να αναθεωρήσουμε τα πράγματα και να δούμε την πραγματική τους αξία. Προσωπικά, δεν μπορώ να ζήσω χωρίς αγκαλίά…
Φόβος – Απώλεια: υπάρχουν ως σκέψεις στην καθημερινότητά σας; Υποσυνείδητα, και πιστεύω από την παιδική μου ηλικία ζούσα με το φόβο της άγνωστης επόμενης ημέρας αλλά και με το φόβο της απώλειας. Ζω το σήμερα έχοντας στο νου μου ότι αύριο ίσως δεν έχω τίποτα από όλα αυτά που μου έχουν δοθεί (υγεία, εργασία, ειρήνη, αγαπημένα πρόσωπα). Ως παιδί στην ακριτική Αλεξανδρούπολη είχα μεγαλώσει με τη σκέψη ότι ανά πάσα στιγμή μπορεί να είχαμε πόλεμο με τους Τούρκους. Ακούγεται σκληρό και υπερβολικό, αλλά η ζωή και η ιστορία δείχνουν ότι τίποτα δεν είναι δεδομένο. Όσο τρομακτικό και να είναι αυτό σε οδηγεί να νοιώθεις την κάθε μέρα σαν μια ευλογία, και το “Δόξα τω Θεώ” να βγαίνει αυθόρμητα. Όταν αγαπάς κάτι, φοβάσαι μη το χάσεις. Ειδικά όσον αφορά τα αγαπημένα σου πρόσωπα. Φοβάσαι επίσης και τα συναισθήματά σου που πρέπει να βιώσεις μετά την απώλεια. Ωστόσο, με το φόβο της απώλειας, οδηγούμαι στην ευγνωμοσύνη για ό,τι μου έχει δοθεί και προσπαθώ να χαίρομαι για ό,τι μικρό ή μεγάλο μου συμβαίνει…
Μάσκα: ήρθε για να μείνει; Όχι, η μάσκα δεν θα μείνει για πάντα. Βέβαια με λίγη φαντασία θα μπορούσε κάποιος να πει ότι αυτό το μικρό κομμάτι ύφασμα μας προετοιμάζει για τα χειρότερα. Εννοώ ότι από τη στιγμή που η ανθρωπότητα ανέχεται να έχει βιολογικά και πυρηνικά όπλα κανείς δεν μπορεί να εγγυηθεί για το μέλλον μας. Ελπίζω στο μέλλον να γελάμε με την περίοδο που φορούσαμε μάσκα και να μην την αναπολούμε σαν ένα ελαφρύ ευχάριστο αξεσουάρ…
Καλλιτέχνης: “υπάρχει ελπίς” επιβίωσης για το αύριο; Παραπάνω μιλούσαμε για τον πολιτισμό και είναι σαφές ότι ο πολιτισμός δεν παράγεται μόνος του, τον δημιουργούν οι άνθρωποι. Οι καλλιτέχνες που παράγουν τέχνη στην πλειοψηφία τους δεν ενδιαφέρονται για υλικά αγαθά και πλούτο. Άλλα όταν αγωνίζονται για την καθημερινή επιβίωση τους τότε εκεί υπάρχει ένα πολύ σοβαρό θέμα. Το κράτος μπορεί να μην θέλει να στηρίξει τον πολιτισμό αλλά οφείλει να στηρίξει τους καλλιτέχνες που πλήτονται βάναυσα από τα μέτρα που λαμβάνονται λόγω του κορωνοϊού. Ο καλλιτέχνης βρίσκει συνεχώς νέες δυνάμεις για να ανταπεξέλθει σε μια συνεχόμενη ψυχολογική πίεση και καταπίεση αλλά το δικαίωμα του στην εργασία είναι αδιαπραγμάτευτο. Ναι, υπάρχει ελπίδα για το αύριο. Η ενασχόληση με την τέχνη φωτίζει και δίνει ελπίδα αλλά το κράτος θα πρέπει να κάνει τα βασικά απέναντι στους πολίτες του. Και “καλώς ή κακώς” οι καλλιτέχνες είναι και αυτοί κομμάτι (ευλογημένο) αυτής της κοινωνίας. Σε όλη αυτή τη συζήτηση φυσικά κολάει και το θέμα της αλληλεγγύης που είναι ευκαιρία να αναπτυχθεί ανάμεσά μας. Στο κομμάτι της αλληλεγγύης πάσχουμε, και είναι το αδύνατο σημείο μας. Ακόμα και αυτό θα μπορούσε να διδάσκεται στα σχολεία μας…
Μουσεία, Gallery, Θέατρα, Μουσικές Σκηνές: Ανοιχτά, κλειστά, με λίγα άτομα ή με κανονική λειτουργία; Τι προτείνετε; Είναι αστείο να παίρνεις όλα αυτά τα αυστηρά και εξοντωτικά μέτρα για τους χώρους της τέχνης και να κρατάς τα σχολεία ανοιχτά με 25 μαθητές στριμωγμένους σε μία τάξη. Άσχετα από την όποια “ανισότητα¨ διακρίνεται εδώ, διαφαίνεται ότι ο κρατικός μηχανισμός δεν έχει την ωριμότητα να αντιληφθεί το ρόλο που παίζει η τέχνη στη ψυχική υγεία του πολίτη. Πιστεύω ότι πρώτα νοσεί η ψυχή με συνέπεια να νοσήσει και το σώμα. Δεδομένων των συνθηκών, η ψυχολογική στήριξη των πολιτών έπρεπε να είναι προτεραιότητα των αρμοδίων φορέων. Και η τέχνη παίζει άριστα αυτόν τον ρόλο. Το γεγονός ότι θέατρα, μουσικές σκηνές κλπ βάλονται με αυτόν τον τρόπο γεννά απορίες. Με χρήση μάσκας και με τήρηση αποστάσεων πιστεύω ότι δεν δημιουργείται κίνδυνος για τη διάδοση του ιού. Άλλωστε, θεωρώ ότι άνθρωποι που έχουν συμπτώματα θα αποφύγουν να συγχρωτιστούν με άλλους ανθρώπους. Άρα όλοι αυτοί οι χώροι θα πρέπει να είναι ανοιχτοί και να λειτουργούν σχεδόν με μία κανονικότητα.
Ποιο είναι το δικό σας αντίδοτο στο άγνωστο αύριο; Όπως είπα παραπάνω, περισσότερο φοβάμαι τις συνέπειες που έχει όλη αυτή η ανωμαλία στην ψυχολογική κατάσταση του κόσμου και λιγότερο τον ίδιο τον covid. Θα πρέπει σαν κοινωνία να ενημερωθούμε για το τι μας κάνει καλό ως ψυχοσωματικές οντότητες. Η σωστή διατροφή, η επαφή με τον εαυτό μας, η ανάγνωση ενός βιβλίου, η ακρόαση μουσικής, η επαφή με φίλους, η σωματική και πνευματική άσκηση, η συνειδητή προσπάθεια για θετική σκέψη. Όλα αυτά θέλουν εκπαίδευση και θεσμικό συντονισμό. Τα σχολεία μπορούν να παίξουν μεγάλο ρόλο και οι εκπαιδευτικοί να επιμορφωθούν σε αυτήν την κατεύθυνση. Πάντως η ενασχόληση με τις τέχνες είναι μια πολύ καλή αρχή. Θεσμικά θα μπορούσαν, για παράδειγμα, ακόμα και να επιδοτηθούν μαθήματα μουσικής, όταν για παράδειγμα ένας ενήλικας αποφασίζει να μάθει ένα μουσικό όργανο.
Ένα μήνυμά σας για τους αναγνώστες του polismagazino.gr; Πάντα να βλέπουμε το ποτήρι μισό γεμάτο. Να ρίχνουμε το βλέμμα μας σε όλα τα θετικά που συμβαίνουν γύρω μας και είναι πολλά. Να εξασκηθούμε στην αλληλεγγύη και στην ευγένια ξεκινώντας από τον διπλανό μας. Να αγαπήσουμε πρώτα τον εαυτό μας και όλα θα πάρουν το δρόμο τους.
Ευχαριστώ πολύ για την επικοινωνία.
