Κείμενο: Αντώνης Μπαλάσκας
Νωπή – κι ας πέρασε τόσος καιρός – και αλησμόνητη μένει στο νου μας η μουσική βραδιά και η αίσθηση της, την Παρασκευή 29 Νοεμβρίου 2019, στην κατάμεστη – από ένα ομολογουμένως απαιτητικό κοινό – αίθουσα της Κρατικής Ορχήστρας Θεσσαλονίκης, όπου η καταξιωμένη πιανίστα Ερατώ Αλακιοζίδου αποφάσισε να μας παρουσιάσει την καινούρια αποκλειστική συλλογή της με επιλεγμένες πιανιστικές μινιατούρες απαράμιλλης ομορφιάς, που συνθέτουν και αφηγούνται – όπως, εξάλλου, όλες οι συλλογές – μια δική τους, μοναδική ιστορία. Mediterranean Miniature Sketches ήταν ο τίτλος της θεματικής ενότητας του ρεσιτάλ, περιέχοντας 25 πιανιστικές μικρογραφίες ή μουσικά σκίτσα από ισάριθμους συνθέτες, που δεν παύουν να είναι υπέροχες, εν σμικρώ απομιμήσεις ενός μεγάλου μουσικού έργου.
Ο ακροατής καλούνταν να βρει τα μυστικά νήματα που ενώνουν τις επιμέρους πιανιστικές διηγήσεις για να ολοκληρωθεί μια ιστορία αισθαντικότητας και ευαισθησίας «μεσογειακού τύπου», όπως η είχε δηλώσει η ίδια.
Όλα ξεκίνησαν κάποια χρόνια πριν, όταν τις 26 Μαρτίου 2017, η Ερατώ Αλακιοζίδου παρουσίασε στα πλαίσια του κύκλου «Άνοιξη των πλήκτρων» της Καλαμάτας – έναν πολύ πετυχημένο θεσμό, που περιλαμβάνει σειρά από πιανιστικά ρεσιτάλ, αλλά και γενικότερα συναυλίες με πληκτροφόρα όργανα – έργα Ελλήνων συνθετών και συγκεκριμένα, των Θ. Αντωνίου, Γ. Κουρουπού, Γ. Κουμεντάκη, Κ.Τσουπάκη, Λ. Χατζηλεοντιάδη, Σ. Γυφτάκη και Α. Νασοπούλου, σ’ ένα πρόγραμμα με τίτλο «Εικόνες σε μπλε και λευκό – Pictures in blue and white». Μην λησμονούμε, εξάλλου, ότι οι σύγχρονοι Έλληνες συνθέτες του 20ου και 21ου αιώνα και η προβολή τους ήταν πάντα βασική της μέριμνα, παρουσιάζοντας κι αναδεικνύοντας έργα τους σε πρώτες εκτελέσεις κι αποσπώντας λαμπρές κριτικές.
Η ιδιαίτερα όμορφη θεματολογία και η φαεινή ιδέα της πιανίστα εξελίχτηκε σ’ ένα υπέροχο ακουστικά κι αισθητικά δίσκο, το “In blue and white” (odradek records, 2017), που στην ολοκληρωμένη του μορφή περιλαμβάνει 14 Έλληνες συνθέτες και 25 έργα συνολικής διάρκειας 79’.
Όμως, η ιδέα των Mediterranean Miniature Sketches (MMS) ή Μεσογειακών Μικροσκοπικών Σκίτσων μετεξελίχτηκε, μετά το κάλεσμα της πιανίστα προς τους συνθέτες και την ενθουσιώδη υποδοχή του, σ’ ένα μεγαλεπήβολο διεθνές πρότζεκτ, που ήδη πραγματοποιήθηκε με τρομακτική επιτυχία από τα μέσα Ιουλίου 2021 στην Ελλάδα (Καλαμάτα) και Ιταλία (Φλωρεντία, Πάρμα, Μόντενα, Βερόνα, Μπάρι), ενώ ως τα τέλη Σεπτεμβρίου έχει σειρά η Ισπανία (Μαδρίτη, Γρανάδα, Βαρκελώνη και Puigerda).
Το πρόγραμμα που παρουσιάστηκε στη Ιταλία (19-26 Ιουλίου 2021), περιείχε ήδη την προσθήκη ορισμένων ολοκαίνουριων συνθέσεων (20 έργα 17 συνθετών, όχι μόνο Ελλήνων), από τις οποίες κάποιες σε παγκόσμια πρώτη εκτέλεση και μερικές αφιερωμένες στην ίδια την ερμηνεύτρια, αφού αποτελεί μία προσωπική της πρόταση, η οποία έρχεται ως μετεξέλιξη του ακριβώς προαναφερθέντος, μουσικού εγχειρήματος με τίτλο Blue and White.
Κοινό τους χαρακτηριστικό, η ανάδειξη μικρών σε διάρκεια έργων για σόλο πιάνο, με την μορφή μιας «αφήγησης» και όπως η ίδια αναφέρει: «Οι μινιατούρες αποτελούν μικρές προσωπικές ιστορίες και αφηγήσεις των συνθετών οι οποίες αποτυπώνονται σε μικρά κομμάτια για πιάνο, σαν σκίτσα. Όλα μαζί συνδέονται μεταξύ τους μ’ έναν μεταφυσικό τρόπο και αφηγούνται μία ιστορία».
Το πρόγραμμα διαμορφώθηκε ως εξής:
Ο ελληνικής καταγωγής, με έδρα το Τορόντο Constantine Caravassilis (γεν. 1979) συμπεριλήθηκε με τη μινιατούρα Between the silence/Ανάμεσα στη σιωπή (2019). Με οδηγό το συναίσθημα, την ομορφιά και πνευματικότητα και μ’ έμπνευση από τη φύση και τη λογοτεχνία, η υποβλητική μουσική του Κωνσταντίνου Καραβασίλη συνδέεται στενά με τις ελληνικές ρίζες του, συχνά αντλώντας έμπνευση από την αρχαία ελληνική μυθολογία και τον βυζαντινό πολιτισμό. Η μουσική μπορεί κάποιες φορές να είναι μια μικρή, εμβόλιμη παρένθεση ανάμεσα σε πυλώνες τεράστιας σιωπής· είναι η τέχνη του ανθρώπου που ανιχνεύει τις σκιές του χρόνου και του χώρου μέσα στο άγνωστο.
Η «Ολίντα» (2012) της Ασπασίας Νασοπούλου (γεν. 1972) είναι εμπνευσμένη από τις «Αόρατες πόλεις» του συγγραφέα Ίταλο Καλβίνο. Μέσα σε πέντε μόλις νότες, που απλώνονται και μεγεθύνονται, όπως και τα σπίτια στο βιβλίο: «Στην πόλη Ολίντα αν πας έξω με έναν μεγεθυντικό φακό και ψάξεις προσεκτικά, ίσως βρεις κάπου ένα σημείο όχι μεγαλύτερο από το κεφάλι μιας καρφίτσας, το οποίο αν το κοιτάξεις μεγαλώνει πολύ λίγο και αποκαλύπτει μέσα σ’ αυτό τις σκεπές, τις κεραίες, τους φεγγίτες, τους κήπους, τις πισίνες…».
Η Aurora (Αυγή, 2019) της Έλλης Ζαχαροπούλου (γεν. 1959) δεν παύει να μας θυμίζει ότι η ταλαντούχα συνθέτρια/πιανίστα βρίσκεται η ίδια σε διαρκή διάλογο με τα χρώματα και τη σκιτσογραφία. Η ίδια η συνθέτρια αναφέρει: «Η αρχική εκδοχή αυτού του πιανιστικού ποιήματος είναι για μικρό ορχηστρικό σύνολο και αποτελεί μέρος ενός μεγαλύτερου έργου με τίτλο QUASAR beyond. Η ιδέα της Ερατούς για ένα ρεσιτάλ
με πιανιστικές μινιατούρες από πολλούς και διαφορετικούς δημιουργούς μου ήταν εξαιρετικά θελκτική. Η προσωπική ματιά, σκέψη και εν γένει ερμηνεία της στο έργο μου με τιμά και την ευχαριστώ θερμά».
Ο διεθνούς φήμης συνθέτης/πιανίστας Μηνάς Μπορμπουδάκης (γεν.1974) περιλαμβάνεται με την σχεδόν δίλεπτη μινιατούρα «Allegorie» / «Αλληγορία» από το ευρύτερο του Sechs Gedanken: Hommage a P.M. Hamel / Έξι σκέψεις: Αφιέρωμα στον P.M. Hamel (2002/2003). Το έργο είναι αφιερωμένο στο Γερμανό συνθέτη Peter Michael Hamel (1947 – ), τα έργα του οποίου συνδέονται με το μινιμαλιστικό στυλ σύνθεσης και στα τέλη της δεκαετίας του 1970 με το κίνημα της Νέας Απλότητας (die neue Einfachheit). Είναι και πάλι ευδιάκριτα τα στοιχεία της μουσικής του Μπορμπουδάκη, γεμάτης από συναίσθημα, συγκινησιακή φόρτιση και χωρίς να υποκύπτει και να συμμορφώνεται σε κανένα δόγμα. Ο ρυθμός και οι αρμονίες επηρεάζονται από την ελληνική του προέλευση και κινούνται μεταξύ των πόλων της αρχαίας ελληνικής λογοτεχνίας, της φιλοσοφίας και των σύγχρονων φυσικών επιστημών.
Το συνθετικό έργο του Κουμεντάκη χαρακτηρίζεται από ποικιλία μουσικών ιδιωμάτων και μια αέναη αναζήτηση νέων κατευθύνσεων. Η «Μεσόγειος Έρημος», ένα εμβληματικό έργο, αποτελείται από 24 κομμάτια για πιάνο, τα οποία αντλούν το περιεχόμενό τους από την πανίδα και χλωρίδα της Μεσογείου. Η σχέση του σύγχρονου ανθρώπου με το φυσικό τοπίο -άλλοτε φορτισμένη, άλλοτε ανισόρροπη, άλλοτε ανύπαρκτη- υπήρξε η αφετηρία για τη σύνθεση του έργου. Τα 3 βότανα (Θυμάρι, Δυόσμος, Φασκόμηλο, 2000) ακούγονται σαν παραλλαγές της χαρακτηριστικής μυρωδιάς τους. Στα 3 Ψάρια (Γύλος, Σφυρίδα, Ζαργάνα, 1998) στόχος του συνθέτη ήταν να χαρτογραφήσει μουσικά τις ψυχικές τους ιδιαιτερότητες. Στο cd περιλαμβάνονται τα 3 βότανα, τη σφυρίδα, η προνύμφη και η νυχτοπεταλούδα του L.van Beethoven και το Αλογάκι της Παναγίτσας.
Η Caterina Venturelli (γεν. 1977) συμμετέχει με το μικρό και άκρως ατμοσφαιρικό έργο για πιάνο Scia (Τροχιά), εμπνευσμένο από το Γαλαξία (Via Lactea στα λατινικά ή «Γαλακτική Οδός» επί το ελληνικότερο), που γράφτηκε το 2012 και πρωτοπαρουσιάστηκε το 2016 στο Palazzo Te στη Μάντοβα. «Παρατηρώντας τα αστέρια διακατέχομαι από μια απροσδιόριστη αίσθηση, στην οποία συμφιλιώνονται αντιθετικά συναισθήματα. Ανακάλεσα αυτήν την φευγαλέα κατάσταση σ’ επτά πιανιστικά κομμάτια, συμπεριλαμβανομένου του Scia, μια σπινθηροβόλα σελίδα αφιερωμένη στον Γαλαξία, με τζαζ πινελιές», γράφει η ίδια η Venturelli.
Το έργο «Σιωπηλά τοπία» του Στάθη Γυφτάκη (1967), αποτελείται από τρεις μινιατούρες αφιερωμένες στην Ερατώ Αλακιοζίδου. Γράφτηκαν στα τέλη Μαΐου και στις αρχές Ιουνίου 2021 μετά από έξι μήνες πρωτοφανούς καραντίνας και αντιπροσωπεύουν την ανάγκη του συνθέτη για εσωτερική γαλήνη και περισυλλογή. Τρεις διαφορετικοί τόποι και τρόποι γραφής με μια κοινή αφετηρία μινιμαλιστικής και στοχαστικής διάθεσης.
Το Collapse (Κατάρρευση) του πολυτάλαντου Ιταλού συνθέτη Nicola Elias Rigato (γεν.1991), αφιερωμένο επίσης στην Ερατώ Αλακιοζίδου, θεωρήθηκε ως μια ξεχασμένη γλώσσα, που αναδύεται από ένα βυθισμένο νησί, συλλέγοντας λεξικολογικά θραύσματα από την δυτική μας κληρονομιά. Αυτό που συμβαίνει είναι ότι, όπως και στη ρήξη μεταξύ διαφορετικών πολιτισμών και γλωσσών, διαφορετικές αρμονίες καλούνται να συνυπάρξουν. Σ’ αυτό το κομμάτι, για παράδειγμα, το δεξί και το αριστερό χέρι παίζουν δύο διαφορετικούς τόνους, σε αναζήτηση μιας πιθανής και παντονικής συνύπαρξης.
Η μουσική του Στάθη Γυφτάκη (1967), πολυβραβευμένου συνθέτη και διευθυντή του Δημοτικού Ωδείου Καλαμάτας, χαρακτηρίζεται κυρίως νεο-ιμπρεσιονιστική, συνδυάζει στοιχεία της παραδοσιακής αρμονίας και δομής με μια πιο «περιπετειώδη» αρμονία. Μας έχει συνηθίσει άλλωστε στην υπέροχη σκηνική μουσική του για έργα. Το έργο του The little boy and the cook named Josephin…(«Το αγοράκι και η μαγείρισσα η Ζοζεφίν», 2003), με λόγια του ίδιου: ««αποτελεί μέρος μιας σειράς πέντε κομματιών για πιάνο που συνέθεσα το 2003 για την θεατρική προσαρμογή του διηγήματος «Μπλε βαθύ σχεδόν Μαύρο» του Ακαδημαϊκού συγγραφέα Θανάση Βαλτινού. Προσπάθησα να αναπαράξω την τρυφερή μα συνάμα μελαγχολική ανάμνηση μιας μακρινής παιδικής ηλικίας από μια αντίστοιχη σκηνή του διηγήματος. Αποτελεί ένα από τα πιο αγαπημένα και ειλικρινή έργα μου και είμαι ευτυχής που η Ερατώ διάλεξε αυτό το έργο για την «μικρή» της συλλογή από μινιατούρες. Το έργο της Ερατώς είναι μοναδικό και η προσφορά της στην σύγχρονη Ελληνική μουσική δημιουργία είναι πραγματικά ουσιαστική και συγκινητική!».
Η πορτογαλίδα πανεπιστημιακός και συνθέτρια Sara Carvahlo (γεν. 1970) ενδιαφέρεται για την αλληλεπίδραση των διαφόρων παραστατικών τεχνών, ως μια επέκταση και μετασχηματισμό της μουσικής σκέψης και όλων των πτυχών που σχετίζονται με τη μουσική αφήγηση, την κίνηση και τη συνεργασία εκτελεστή-συνθέτη. Συνεπώς, η μινιατούρα της Haiku from the sea (Χαϊκού από τη θάλασσα, 2019), η πιο σύντομη μορφή ποίησης στον κόσμο μας εκπλήσσει ευχάριστα. Στο χαϊκού γίνεται η προσπάθεια να συλληφθεί η στιγμή και να διατηρηθεί στην αιωνιότητα. Καθώς οι λέξεις δεν είναι αρκετές για να περιγράψουν την ολότητα μιας στιγμιαίας εμπειρίας, ο ποιητής περιγράφει αχνά μια ιδέα και αφήνει τον αναγνώστη να συμπληρώσει, όπως και στη μινιατούρα της Carvahlo.
Ο νεότατος και ταλαντούχος υποψήφιος διδάκτορας του τμήματος Μουσικών Σπουδών Χρίστος Ντόβας (γεν. 1989) πήρε το Α’ Βραβείο στον 8ο Πανελλήνιο Διαγωνισμό σύνθεσης Δημ. Δραγατάκη, που διοργανώνει η Ένωση Ελλήνων Μουσουργών. Ο Ντόβας καταθέτει τη μινιατούρα Sea Breeze (Θαλασσινή αύρα, 2019). «Η θαλάσσια αύρα αποτελεί τη βασική ιδέα για τη δημιουργία του έργου. Το έργο βασίζεται σε μία μικρή δομή, όπου στην αρχή ξεδιπλώνεται μέσα από απότομες γραμμές και στη συνέχεια επιστρέφει με ταχύτερο και πιο γραμμικό υλικό», δηλώνει ο ίδιος ο συνθέτης.
Ο Λάζαρος Τσαβδαρίδης (γεν.1977) ένας από τους σημαντικότερους μουσικούς της νέας γενιάς στη Θεσσαλονίκη και υπεύθυνος για μερικά από τα σπουδαιότερα καλλιτεχνικά πρότζεκτ των τελευταίων ετών περιλαμβάνεται με την υπαινικτική μινιατούρα «Της σκιάς» (2018), εμπνευσμένη από «μια σκιά σε τοίχο, μια στατική αλλά πολύ έντονη στιγμή που το καλοκαιρινό φως προσπαθεί να τη διασπάσει».
Το έργο του Fiaba _ aphorism (Μύθος-αφορισμός, 2012) του Rafaelle Longo (γεν. 1967) αποτελεί μια μεταμοντέρνα συμβολή στην ιστορία του αφορισμού στη μουσική. Σαν νάνος στους ώμους των γιγάντων. Ο ευγενής πατέρας του είναι ο Anton Webern. Εμπνευσμένο και γραμμένο σε μία μόνο νύχτα κάτω από το έντονο συναίσθημα που προκάλεσε η ανάγνωση του μεσογειακού μύθου της Ηρώς και του Λέανδρου.
Ο νεότερος όλων και πολυβραβευμένος – τον Φεβρουάριο κέρδισε το 3ο Βραβείο και το 1ο Βραβείο Κοινού στον παγκόσμιο Διαγωνισμό Σύνθεσης για κουαρτέτο εγχόρδων 7th Molinari String Quartet Composition Competition στο Μόντρεαλ του Καναδά, ενώ Δεκέμβριο του 2018, κέρδισε το 2ο Βραβείο στον παγκόσμιο Διαγωνισμό Σύνθεσης για σόλο πιάνο 4th Opus Dissonus Composition Competition στη Βραζιλία – συνθέτης Μενέλαος Πειστικός (γεν. 1995) συμμετέχει με τη λυρική μινιατούρα του People in the Sun (2019), λουσμένη από το μεσογειακό φως. Άλλο ένα έργο αφιερωμένο στην πιανίστα Ερατώ Αλακιοζίδου, επηρεασμένο από τον πίνακα «People in the Sun» του Edward Hopper. Ο ήλιος προσδίδει αρχικά μια έντονη, φωτεινή όμορφη ατμόσφαιρα στα πρόσωπα των ανθρώπων. Κοιτάζοντας όμως πιο προσεκτικά τα πρόσωπα τους, ο ήλιος τελικά αποκαλύπτει την αλήθεια· μια ψυχρή, μυστηριώδης ατμόσφαιρα που κάνει τους ανθρώπους να μοιάζουν αποξενωμένοι από το περιβάλλον, χωρίς ψυχή.
Ο Francisco Monteiro (γεν. 1959) παρουσιάστηκε με το Parafrasi del fando “Tive um coração perdi-o” (2020) / Παράφραση πάνω σ’ ένα τραγούδι (fado/Φάδο, που στα πορτογαλικά σημαίνει μοίρα ή πεπρωμένο, ονομάζεται ένα είδος μουσικής που εντοπίζεται τη δεκαετία του 1820 στην Πορτογαλία, σίγουρα όμως είχε παλαιότερες ρίζες. Η μουσική είναι μελαγχολική, το ίδιο κι οι στίχοι, που συχνά μιλούν για τη θάλασσα ή για τη ζωή των φτωχών) με στίχους της fado τραγουδίστριας Amália Rodrigues και μουσική του Fontes Rocha. Αυτό το κομμάτι είναι μια προσπάθεια προσέγγισης του μουσικού κόσμου του fado, ένα τραγούδι απλών μελωδιών και αρμονιών με εμπλοκή μουσικών καλλωπισμών καυστικού χαρακτήρα, όπου το κείμενο και τα λυγίσματα της φωνής αντανακλούν έναν βαθύ και χειροπιαστό συναισθηματισμό, έναν σχεδόν νοσηρό αισθησιασμό: το fado είναι, κατά τη γνώμη μου, ένας τρόπος να αισθανθείς, πεις – προσευχηθείς – οποιαδήποτε μελωδία, όπου ο συμβολισμός του κειμένου και τα συναισθήματα του είναι το κλειδί. Το παρουσιαστικό του σώματος της τραγουδίστριας, μάτια κλειστά, μαύρο σάλι πάνω της ώμους και ο ήχος της πορτογαλικής κιθάρας, χαρίζουν μια απόλυτη μαγεία. Η παράφραση πάνω στο Fado «Tive um coração perdi-o», που γράφτηκε τον Ιανουάριο του 2020, είναι αφιερωμένο στην πιανίστρια Ερατώ Αλακιοζίδου, που θα κάνει πρεμιέρα αυτό το κομμάτι.
Ο Βασίλης Κίτσος (γεν.1972) με το Of Every Breath (Με κάθε ανάσα, 2017) χρησιμοποιεί εξωμουσικά στοιχεία, εν προκειμένω το ομώνυμο και τόσο ευαίσθητο ποίημα της Sharvari GC
Of every breath I take,
A little is for your sake;
For every bit I stake,
Is for you to make…………….
Στη βηματική διαδοχή τεσσάρων φθόγγων ή τετράχορδο, χτίζει το έργο του, κρυπτογραφώντας τ’ όνομα του «μικρού του πρίγκηπα». «Το Οf Every Breath είναι ένα έργο με έντονη πρόθεση αφηγηματικότητας, κάτι που υπαγορεύεται από την αναφορά στο ομότιτλο ποίημα του Sharvari GC και το παράλληλο εξωμουσικό πρόγραμμα που συνοδεύει το έργο και συνδέεται με τη γέννηση του μικρού μου γιου. Η διαύγεια του ήχου και οι λεπτές ηχοχρωματικές αποχρώσεις που χαρακτηρίζουν τις ερμηνείες της Ερατούς Αλακιοζίδου, σε συνδυασμό με την τάση της να προσδίδει μια ρητορική στα έργα που ερμηνεύει, δημιουργούν μια συνθήκη εξαιρετική στην ανάδειξη ενός από τα πλέον αγαπημένα μου έργα», αναφέρει χαρακτηριστικά ο συνθέτης.
Ο Αναστάσης Φιλιππακόπουλος (γεν.1969) είναι από τους λίγους συνθέτες της λεγόμενης «Νέας Μουσικής» που ζει και δημιουργεί στην Ελλάδα. Η χρήση της σιωπής στο έργο του – δεν είναι τυχαίο ότι τον επέλεξε η δισκογραφική Wandelweiser – έχει μια τεράστια ποιητική υπόσταση. Η μινιατούρα τουPiano Piece (2018) επαναφέρει στο προσκήνιο την ελληνική σύγχρονη μουσική δημιουργία. Η αίσθηση του νερού, καμπύλες, θαλασσινές δίνες, μέσα από την ένταση μουσικών παύσεων και διαλλειμάτων. Εξάλλου, η έννοια της «μεσογειακότητας» στη μουσική είναι για τον Φιλλιπακόπουλο πάντα πηγή αναζήτησης.
Η Καλλιόπη Τσουπάκη (γεν.1963) με το έργο «Απόηχος θάλασσας βαθιάς» (1988) μας βυθίζει στο απέραντο γαλάζιο της Μεσογείου. Όλα τα έργα/μινιατούρες γράφτηκαν μετά το 2000, με εξαίρεση το έργο της Τσουπάκη. Ένας ιστός από αιωρούμενους απόηχους σαντουριού, που μας δονούν όταν βρισκόμαστε κάτω απ’ το νερό. Λίγο πριν αναδυθούμε στην επιφάνεια, για ν’ αντικρύσουμε πάλλευκα σπίτια κάποιου νησιού από μακριά. Ή όπως πολύ εύγλωττα δηλώνει η ίδια: ««Πάντα λέω ότι «Έχω τη Θάλασσα μέσα μου»».
Η Φλωρεντία, η Μόντενα, η Πάρμα, η Βερόνα, η Bisceglie όπως και γενικότερα η Ιταλία, κοσμούνται από μοναδικής αισθητικής κι εξαιρετικής ακουστικής χώρους, που δεν φείδονται να τους ανοίξουν, ιδιαίτερα όταν φτάνει μια Ελληνίδα πιανίστα, μεταφέροντας την Μεσόγειο από τις πολυαναμενόμενες μινιατούρες της μέχρι την μαρινιέρα της και την υπέροχη γαλανόλευκη φωτογράφιση του προγράμματος.
Το περιώνυμο Conservatorio Luigi Cherubini στην piazza delle Belle Arti της Φλωρεντίας, το περίφημο κέντρο τεχνών Associazione Tempio Modena στη Μόντενα – με την μοναδική, γαλάζια φωταγώγηση της αιωνόβιας ελιάς του εσωτερικού του κήπου, ειδικά για την περίσταση -, το Conservatorio di Musica Arrigo Boito με το λαμπρά ιστορικό, γοτθικό Auditorium del Carmine, απομεινάρι μοναστηριού στην Πάρμα, το Auditorium Nuovo Montemezzi με την ενδοεπικοινωνία του με τη βασιλική της Αγίας Αναστασίας και την υπέροχη ακουστική του στην Βερόνα, αλλά και το μοναδικό Palazzo Vives Frisari στην Bisceglie, άνοιξαν τις πόρτες τους για να υποδεχτούν κατάμεστα τις μοναδικές μινιατούρες, ενίοτε με πιάνο Fazzιoli και τον χορδιστή να κάθεται διακριτικά στο κοινό για την άψογη ηχητική!
Τη συναυλία στο Conservatorio di Musica Arrigo Boito προλόγησαν οι συνθέτριες Carla Rebora & Rosita Piritore μαζί με την Ερατώ Αλακιοζίδου και τον συνθέτη Nicola Elias Rigato σε ένα pre concert talk κατά το οποίο το κοινό ήρθε σε επαφή με έναν από τους συνθέτες που συμμετέχουν στο προτζεκτ, ενώ τις συναυλία στη Μοντενα τη συναυλία προλόγησε η πιανίστα και ο συνθέτης Nicola Elias Rigato, ήρθαν σε επαφή με το κοινό, το οποίο μετά την ολοκλήρωση της συναυλίας έμεινε εκστασιασμένο προσπαθώντας να αναπολήσει τους ήχους και συνομιλώντας με την πιανίστα ζητούσε πληροφορίες για τους συνθέτες των έργων. Στο Bisceglie προλόγησε η εξαιρετική πιανίστα Gemma Dibbatista ενώ στη Verona o Hugh Ward Perkins.
Αντίστοιχα ήταν και τα σχόλια, οι κριτικές κοινού στην Βερόνα, Φλωρεντία και Bisceglie όπου η αντίδραση του κοινού ήταν ενθουσιώδης μπιζάροντας την σολίστα πολλές φορές.
«Η συμβολική αξία της Μεσογείου είναι μεγάλη ιστορία και οι μουσικές αλληλοσυμπληρώνονται, ελπίζοντας ότι θα μιλήσουν κατευθείαν στην ψυχή των ακροατών. Σας εύχομαι καλή ακρόαση!», έγραφε το πρόγραμμα. Αν κρίνουμε από τις συγκινητικές αντιδράσεις των ακροατών το καλοκαιρινό ταξίδι των Μεσογειακών Μικροσκοπικών Σκίτσων στην Ιταλία υπήρξε κάτι παραπάνω από όμορφο και γονιμοποιητικό.
Μέσα σε περίπου ενάμιση αιώνα η Μεσόγειος έχει γίνει περιοχή, κλιματική ζώνη, ανθρωπογεωγραφική ενότητα, γεωπολιτικός χώρος, ιστορικό υποκείμενο, ζώνη πολιτισμικής διαφοράς και, πρόσφατα, μοντέλο παγκοσμιοποίησης.
Άραγε τί είναι η Μεσόγειος; Είναι χίλια πράγματα μαζί. Δεν είναι μόνο ένα τοπίο αλλά αμέτρητα τοπία. Δεν είναι μία θάλασσα αλλά διαδοχή θαλασσών. Δεν είναι ένας πολιτισμός, αλλά πολιτισμοί που συσσωρεύονται ο ένας πάνω στον άλλον.
Αλλά τα ερωτήματα αυτά πολύ λίγο αφορούν στους συνθέτες του προγράμματος και την ίδια την ερμηνεύτρια. Αυτό που αποδεικνύουν είναι πως η μόνιμη ψυχοσωματική επαφή με τη θάλασσα ανοίγει στον μικρόκοσμο μας την διάσταση απεραντοσύνης, που αγγίζει όχι μόνο τις παραστάσεις του χώρου, αλλά κατηγορίες όπως η αιωνιότητα, η κίνηση, ο αγώνας, η αναζήτηση. Και η μουσική δεν προορίζεται παρά μόνο για το δέσιμο των ανθρώπων απ’ ακρογιάλι σ’ ακρογιάλι.
