Γράφει η Αγγελή Γεωργία, Αφηγήτρια, ραδιοφωνική παραγωγός και ερευνήτρια του αποσυμβολισμού μύθων και λαϊκών παραμυθιών από όλο τον κόσμο
Η Επανάσταση του 1821 δεν ήταν μόνο ένας αγώνας των ανδρών με τα όπλα στα χέρια. Ήταν ένας συνολικός ξεσηκωμός, μια έκρηξη εθνικής συνείδησης και αξιοπρέπειας, όπου οι γυναίκες έπαιξαν ρόλο εξίσου σπουδαίο και καθοριστικό. Άλλες ως υποστηρίκτριες στην πρώτη γραμμή της καθημερινής επιβίωσης, άλλες ως αγωνίστριες που πάλεψαν με πάθος και πίστη και πολλές ως μάρτυρες που προτίμησαν τον θάνατο αντί της ατίμωσης. Σε μια εποχή όπου η τιμή μιας γυναίκας θεωρούνταν ιερή και άρρηκτα δεμένη με την ταυτότητά της, δεν δίστασαν να θυσιαστούν για να προστατεύσουν αυτό που θεωρούσαν ανώτερο κι από την ίδια τους τη ζωή. Αυτή η πράξη δεν ήταν απλή αυτοχειρία· ήταν μια κραυγή ελευθερίας, μια ηρωική πράξη αντίστασης και υπέρτατης αυτοθυσίας που σημάδεψε ανεξίτηλα την ιστορική μνήμη του Έθνους.
Το Ζάλογγο – Ο Χορός της Θυσίας
Η πιο γνωστή περίπτωση είναι αυτή των Σουλιωτισσών στο Ζάλογγο, το 1803, λίγο πριν την έναρξη της Επανάστασης. Κατά την πολιορκία των Σουλιωτών από τον Αλή Πασά, οι γυναίκες του Σουλίου, μη μπορώντας να αντέξουν τη σκλαβιά και τον βιασμό, πήραν τα παιδιά τους και ανέβηκαν στον γκρεμό. Εκεί, σε μια πράξη πέρα από τα όρια της ανθρώπινης λογικής, χόρεψαν έναν τελευταίο χορό, τραγουδώντας και ρίχνοντας η μία μετά την άλλη τον εαυτό της στο κενό. Αυτή η εικόνα – μητέρες να αγκαλιάζουν τον θάνατο μαζί με τα παιδιά τους – χαράχθηκε βαθιά στη συλλογική συνείδηση των Ελλήνων και έγινε διαχρονικό σύμβολο ελευθερίας και αδάμαστου φρονήματος.
Η Αυτοθυσία των Μανιατισσών
Οι γυναίκες της Μάνης, γνωστές για την αδάμαστη ψυχή και την ανεξαρτησία τους, είχαν πολλές φορές βρεθεί στη θέση να αμυνθούν μόνες τους, χωρίς αντρικά στηρίγματα. Σε μια από τις πιο σκληρές επιθέσεις των Τουρκοαιγυπτίων του Ιμπραήμ, αρνούμενες την υποταγή και τον εξευτελισμό, έπεσαν από τα βράχια του Ταϋγέτου, κρατώντας σφιχτά τα παιδιά τους στην αγκαλιά. Η Μάνη, άλλωστε, δεν υποδουλώθηκε ποτέ πλήρως στους Οθωμανούς, χάρη και στο ακλόνητο πολεμικό πνεύμα των κατοίκων της, ανδρών και γυναικών. Οι γυναίκες εκεί δεν ήταν μονάχα μάνες και σύζυγοι – ήταν πολεμίστριες της τιμής και της αξιοπρέπειας.
Η Σφαγή της Χίου και οι Γυναίκες που Βούτηξαν στη Θάλασσα
Τον Απρίλιο του 1822, η Χίος καταστράφηκε ολοσχερώς από τις οθωμανικές δυνάμεις. Χιλιάδες κάτοικοι σφαγιάστηκαν, βασανίστηκαν ή πουλήθηκαν ως σκλάβοι στα σκλαβοπάζαρα της Ανατολής. Πολλές Χιώτισσες, βλέποντας τον κλοιό να σφίγγει, αρνήθηκαν να παραδοθούν στην ατιμωτική μοίρα που τους επιφύλασσε ο κατακτητής. Πήδηξαν στα βράχια ή στη θάλασσα, πνίγοντας πρώτα τα παιδιά τους για να μην πέσουν στα χέρια των εχθρών. Η θυσία τους είναι μία από τις πιο συγκλονιστικές πράξεις απόγνωσης και μεγαλείου μαζί, που δείχνει τι σημαίνει να διαλέγεις τον θάνατο με αξιοπρέπεια αντί τη ζωή με ταπείνωση.
Οι Γυναίκες της Κάσου και των Ψαρών
Η Κάσος και τα Ψαρά ήταν δύο νησιά που έπαιξαν σημαντικό ρόλο στον Αγώνα, αλλά πλήρωσαν βαρύ τίμημα. Όταν οι Τούρκοι και οι Αιγύπτιοι κατέλαβαν τα νησιά, τα κατέστρεψαν ολοσχερώς. Οι γυναίκες, μπροστά στην απειλή του βιασμού και της σκλαβιάς, προτίμησαν τον θάνατο. Πολλές ανατινάχθηκαν μέσα στις αποθήκες πυρομαχικών ή ρίχτηκαν στη θάλασσα, παίρνοντας μαζί τους και τα παιδιά τους. Η αυτοκαταστροφή τους δεν ήταν απελπισία – ήταν πράξη αξιοπρέπειας, αντίστασης και προσφοράς στην εθνική υπόθεση.
Τι Σημαίνει Αυτή η Θυσία Σήμερα
Οι πράξεις αυτών των γυναικών δεν ήταν απλώς ιστορικά γεγονότα – ήταν διαχρονικές εκδηλώσεις ενός ακραίου, ανυπέρβλητου ηρωισμού. Μιας φιλοσοφίας ζωής που έβλεπε την ελευθερία και την τιμή ως υπέρτατες αξίες, πέρα και πάνω από την ίδια την ύπαρξη. Σήμερα, σε έναν κόσμο που έχει αλλάξει τόσο πολύ, ίσως να δυσκολευόμαστε να κατανοήσουμε τη δύναμη της επιλογής τους. Εκείνες όμως, σε καιρούς σκοτεινούς και απάνθρωπους, διάλεξαν το φως της ελευθερίας, έστω και με τίμημα τη ζωή τους.
Οι γυναίκες αυτές δεν έδρασαν για να τις θαυμάσουμε. Δεν έψαχναν τη δόξα, ούτε την αναγνώριση. Πέθαναν για να εμπνεύσουν. Πέθαναν για να κρατήσουν την ψυχή τους ελεύθερη. Και το κατάφεραν. Η πράξη τους, όσο ακραία κι αν φαίνεται στα σημερινά δεδομένα, δεν ήταν παρά μια υπενθύμιση πως η ελευθερία, η τιμή και η αξιοπρέπεια είναι αξίες που μετρούν περισσότερο από τη φυσική επιβίωση. Μέσα από τη σιωπή τους, φωνάζουν ακόμα. Μέσα από τον θάνατό τους, μας μαθαίνουν τι σημαίνει αληθινή ελευθερία, τι σημαίνει να είσαι άνθρωπος.
Σήμερα, σε μια εποχή όπου όλα κρίνονται συχνά με βάση το συμφέρον και τον φόβο, οι γυναίκες εκείνες συνεχίζουν να εμπνέουν. Μας θυμίζουν ότι υπάρχουν στιγμές όπου η αληθινή δύναμη δεν είναι στο να ζεις, αλλά στο να διαλέγεις πώς να ζήσεις – ή πώς να φύγεις με το κεφάλι ψηλά. Αυτές οι μορφές δεν χάθηκαν. Ζουν στη μνήμη και την ψυχή του λαού μας. Και κάθε φορά που μιλάμε για την Επανάσταση, αξίζει να στεκόμαστε μπροστά τους με σεβασμό, δέος και ευγνωμοσύνη.
Αγγελή Γεωργία, Αφηγήτρια, ραδιοφωνική παραγωγός και ερευνήτρια του αποσυμβολισμού μύθων και λαϊκών παραμυθιών από όλο τον κόσμο.
email: [email protected]
