Γράφει ο Νικόλαος – Θεολόγος Παπαδόπουλος
Είναι ευρέως αποδεκτό πως η διαδικασία της αξιολόγησης λαμβάνει χώρα σε όλες τους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας. Η αξιολόγηση του μαθητή μάλιστα, αποτελεί έναν από τους βασικούς παράγοντες, οι οποίοι συμβάλλουν στη διαμόρφωση της ποιότητας στην εκπαίδευση. Ξεκινώντας, αξίζει ν’ αναρωτηθεί κανείς πως το παιδί πριν ακόμη πάει σχολείο, υφίσταται αξιολόγηση/κριτική της συμπεριφοράς του από τους γονείς του που τις περισσότερες φορές αν όχι όλες, αυτή υλοποιείται μόνο μέσω της κατηγορηματικής επίπληξης χωρίς περεταίρω εξηγήσεις.
Προχωρώντας στο Νηπιαγωγείο, το παιδί συνεχίζει ν’ ακούει τι κάνει λάθος χωρίς να ενημερώνεται για τα κριτήρια του λάθους που του προσάπτεται και όταν φτάνει μαθητής στο Δημοτικό, αρχίζει σταδιακά να βαθμολογείται για τη συμπεριφορά του, την πρόοδό του, τις γνώσεις του και να επιδιώκεται από μεριάς των δασκάλων μια όσο το δυνατόν πιο αξιόπιστη κι έγκυρη αποτύπωση των στόχων που τέθηκαν εξ αρχής. Απώτερος στόχος της αξιολόγησης, από παιδαγωγική οπτική, αποτελεί η λήψη των αντίστοιχων μέτρων, ώστε να επιτευχθούν οι διδακτικοί στόχοι, η ενθάρρυνση του μαθητή κι ευρύτερα η αναβάθμιση των διαδικασιών της μάθησης, των δεξιοτήτων, της αγωγής και της κοινωνικοποίησης.
Οι μαθητές ουσιαστικά, συνηθίζουν από πολύ νεαρή ηλικία ν’ αξιολογούνται χωρίς όμως να τους διδάσκεται η αρετή της αυτοαξιολόγησης και δίχως να τους δίνεται η απαραίτητη καθοδήγηση για το πώς μπορούν οι ίδιοι ν’ αξιολογούν σωστά τις δικές τους πράξεις. Μέσω της αυτοαξιολόγησης από τις πρώτες κιόλας τάξεις του Δημοτικού, επιτυγχάνεται η αυτονόμηση του μαθητή, ο οποίος πλέον αποκτά επίγνωση των εκπαιδευτικών στόχων του προγράμματος που παρακολουθεί, διασφαλίζεται η ενεργή συμμετοχή του στην εκπαιδευτική διαδικασία, καθώς ο μαθητής οδηγείται στην αναζήτηση των καταλληλότερων μέσων ως προς την επίτευξη των στόχων καθώς επίσης και της βελτίωσης της απόδοσής του, ενώ παράλληλα ο ίδιος συνεισφέρει τόσο στην βελτίωση της συμπεριφοράς του αναπτύσσοντας υπευθυνότητα κι αυτογνωσία, όσο και στην καλύτερη ανατροφοδότησή του, αφού πλέον αποκτά τον έλεγχο των γνώσεων που κατακτά, γνωρίζοντας τον βαθμό επίτευξής τους.
Η αυτοαξιολόγηση ως μαθητοκεντρική προσέγγιση, ενισχύοντας τον ρόλο των μαθητών και επιτρέποντάς τους να συμμετέχουν ενεργά στην εκπαιδευτική διαδικασία, δύναται να χρησιμοποιηθεί ως προς την αναγνώριση και την κάλυψη μαθησιακών κενών καθώς επίσης και ως προς την αναθεώρηση νέων στόχων με γνώμονα τις παρούσες επιτεύξεις. Ακόμη, παρέχει στους μαθητές τη δυνατότητα αναστοχασµού πάνω σε ζητήματα μάθησης, οδηγώντας τους μοιραία στην ανάπτυξη μεταγνωστικών ικανοτήτων. Μέσω της αυτοαξιολόγησης οι εκπαιδευόμενοι έχουν τον έλεγχο της μάθησης και της προόδου που σημειώνουν γύρω από αυτή, αποκτώντας την δυνατότητα να βελτιώσουν την απόδοσή τους ανταποκρινόμενοι στις αντίστοιχες μαθησιακές συγκυρίες. Επίσης, αξίζει να σημειωθεί πως μέσω αυτής της εναλλακτικής τακτικής, οι μαθητές παύουν να θεωρούν πως οι εκάστοτε βαθμολογίες που δέχονται αποτελούν προϊόν αυθαίρετης λογικής καθώς επίσης και να επιστρατεύουν τα κίνητρά τους με μόνο στόχο την βαθμοθηρία.
Για να οδηγηθούν οι μαθητές στην αυτοαξιολόγηση, απαιτείται η κατάλληλη καθοδήγηση από μεριάς του εκπαιδευτικού, μοιράζοντάς τους σταδιακά, περισσότερες ευθύνες οδηγώντας του σε μεγαλύτερη ελευθερία αποφάσεων. Αρχικά, ο εκπαιδευτικός, μέσω του διαλόγου, φροντίζει να οδηγήσει τους μαθητές στον προσδιορισμό των κριτηρίων, βάσει των οποίων θα κρίνουν οι ίδιοι τις επιδόσεις τους. Στη συνέχεια, τους καθοδηγεί να φτάσουν μέσω της συνεργατικής μάθησης, στην εφαρμογή των κριτηρίων μέσω των οποίων θα αξιολογήσουν μετέπειτα την όποια δραστηριότητά τους ενώ αργότερα ακολουθεί η ανατροφοδότηση των μαθητών αναφορικά με το πώς εφάρμοσαν τα παραπάνω κριτήρια και τέλος η αυτοαξιολόγησή τους.
Μια εναλλακτική εκπαιδευτική πρόταση αποτελεί η ενθάρρυνση της αυτοαξιολόγησης στην ευρύτερη εκπαιδευτική διαδικασία. Μια σημαντική πρωτοβουλία λοιπόν, θα αποτελούσε η ένταξη της αυτοαξιολόγησης των μαθητών παράλληλα με την αξιολόγηση των εκπαιδευτικών τους. Με αυτόν τον τρόπο, οι μαθητές θα συμμετέχουν στην αποτίμηση της προόδου τους και θα λαμβάνουν πιο σοβαρά υπόψη τους τόσο τα μαθησιακά κενά που καλούνται να καλύψουν όσο και τα περιθώρια βελτίωσής τους. Ένας μαθητής που μαθαίνει από μικρή ηλικία να κρίνει δίκαια τον εαυτό του, πληρώντας τις απαραίτητες προϋποθέσεις και ακολουθώντας τα κατάλληλα στάδια και κριτήρια, είναι σίγουρο πως εξελίσσεται σ’ ένα κριτικά εγγράμματο άνθρωπο που αργότερα θα είναι ικανός να υπερασπιστεί τον εαυτό του στις ανάλογες κοινωνικές συγκυρίες.
Νικόλαος – Θεολόγος Παπαδόπουλος, Εκπαιδευτικός Γαλλικής Γλώσσας, ΔΠΜΣ Σημειωτική και Διαπολιτισμική Επικοινωνία, ΠΜΣ Διδακτική των Γλωσσών και Νέες Τεχνολογίες στη Γλωσσική Επικοινωνία
