ΑΡΘΡΟ ΘΕΟΦΑΝΗ ΠΑΠΑ*
*Ο Φάνης Παπάς είναι πρώην Αντιπεριφερειάρχης Αγροτικής Οικονομίας, Περιφερειακός Σύμβουλος Κεντρικής Μακεδονίας και μέλος της Πολιτικής Επιτροπής της ΝΕΑΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ.
«Η αναγκαιότητα ενός στρατηγικού αναπτυξιακού σχεδίου για την εκτός πολεοδομικού συγκροτήματος Θεσσαλονίκη»
Μπορεί ως εκλογική περιφέρεια να είναι η Β’ Θεσσαλονίκης, όμως οι πολίτες που ζουν σε αυτήν την περιοχή δεν μπορεί να είναι πολίτες β’ κατηγορίας
Ή
Θα περίμενα, όπως και όλοι όσοι κατοικούμε στη Β’ Θεσσαλονίκης, η μεταρρύθμιση στην Αυτοδιοίκηση και η αναμόρφωση του «Καλλικράτη» να ασχοληθεί με τα κρίσιμα αναπτυξιακά ζητήματα του τόπου
Η εκτός πολεοδομικού συγκροτήματος περιοχή της Θεσσαλονίκης, είναι ένας ανομοιογενής χώρος, ο οποίος πορεύεται διαχρονικά στη σκιά ενός μεγάλου αστικού κέντρου, με όρους ενδοπεριφερειακών ανισοτήτων και μη ισορροπημένης ανάπτυξης.
Παρά τις προσπάθειες -και υπό αντίξοες συνθήκες- των αιρετών της Αυτοδιοίκησης, πρώτου και δευτέρου βαθμού, οι ανισότητες αυτές δεν έχουν εξαλειφθεί. Οι αιτίες είναι πολλές. Κυρίως όμως η ευθύνη ανήκει στην κεντρική διοίκηση, που απέφυγε διαχρονικά την υλοποίηση ενός συγκεκριμένου αναπτυξιακού σχεδίου για την εκτός πολεοδομικού συγκροτήματος Θεσσαλονίκη. Για την ακρίβεια δεν είχε ποτέ καν σχέδιο…
Είναι ακριβώς η ίδια νοοτροπία της άδικης ανάπτυξης, που ακολουθήθηκε και εντός του πολεοδομικού συγκροτήματος με την εσκεμμένη υποβάθμιση της δυτικής Θεσσαλονίκης, η οποία πλέον για να αρθεί και να αποκατασταθεί χρειάζονται τεράστια κονδύλια και χρονοβόρα προσπάθεια, με αμφίβολα μάλιστα αποτελέσματα.
Η Πολιτεία δυστυχώς δημιουργεί τετελεσμένα, λόγω της αδιαφορίας της. Θα φέρω μόνο ένα παράδειγμα: Έχουμε απίστευτα πολλούς σχεδιασμούς (μητροπολιτικούς, στρατηγικούς κ.ά.) για τη Θεσσαλονίκη, όλοι όμως αφορούν στο πολεοδομικό συγκρότημα. Αναλογικά, λόγω πληθυσμιακών μεγεθών, είναι λογικό να υπάρχουν πολλές περισσότερες μελέτες για την αμιγώς αστική περιοχή, όμως είναι αδιανόητο έως εγκληματικό να μην υπάρχει έστω μία σοβαρή στρατηγική αναπτυξιακή μελέτη για την περιφέρεια του νομού, για την αντιμετώπιση των προβλημάτων της, για την υλοποίηση ενός αναπτυξιακού προγράμματος, που θα την κάνει θελκτική και θα αξιοποιήσει τα στρατηγικά πλεονεκτήματά της.
Κάποια πρώτα δειλά βήματα να ακολουθήσει η κεντρική διοίκηση τις προσπάθειες της Περιφερειακής και Τοπικής Αυτοδιοίκησης έγιναν αφότου σημαντικές πληθυσμιακές μετακινήσεις άρχισαν να καταγράφονται τα τελευταία χρόνια προς την περιφέρεια του νομού. Μπορεί ως εκλογική περιφέρεια να είναι η Β’ Θεσσαλονίκης, όμως οι πολίτες που ζουν σε αυτήν την περιοχή δεν μπορεί να είναι πολίτες β’ κατηγορίας.
Και τα πρώτα βήματα αφορούν σε μεμονωμένες παρεμβάσεις, όχι στη βάση ενός κεντρικού σχεδιασμού. Ακόμη και στο πρόσφατο αναπτυξιακό της συνέδριο η σημερινή κυβέρνηση δεν παρουσίασε μια ολοκληρωμένη παρέμβαση αντιμετώπισης των μεγάλων προβλημάτων της περιφέρειας του νομού Θεσσαλονίκης.
Η Πολιτεία δυστυχώς ανταποκρίνεται με δυσθυμία και με μεγάλη καθυστέρηση στις αναπτυξιακές προσπάθειες, που καταβάλουν τόσα χρόνια οι δήμαρχοι και περιφερειάρχες. Να θυμίσω ότι όχι μόνο στον αρχικό σχεδιασμό, αλλά ούτε στις επεκτάσεις του μετρό δεν προβλέφθηκε γραμμή για τη Θέρμη και το δήμο Θερμαϊκού ή για το Ωραιόκαστρο. Ο δήμος Πυλαίας-Χορτιάτη και ειδικά η περιοχή εκτός Πυλαίας εξυπηρετείται μόνο από ανεπαρκείς οδικές συνδέσεις, παρότι συγκεντρώνει σημαντικά πληθυσμιακά μεγέθη πλέον. Να θυμίσω ότι η μεγαλύτερη επαρχία της Ελλάδας, του Λαγκαδά, δε συνδέεται επί τόσα χρόνια με τον αυτοκινητόδρομο της Εγνατίας Οδού, που τη διασχίζει, επειδή η Πολιτεία αρνήθηκε επί μακρόν την υλοποίηση ενός ανισόπεδου κόμβου στα Λουτρά. Να θυμίσω ότι αν δεν υπήρχε η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας να προωθήσει και να χρηματοδοτήσει την επέκταση του φυσικού αερίου στην περιφέρεια του νομού, οι πολίτες της Β’ Θεσσαλονίκης δε θα είχαν καν προοπτική πρόσβασης στα οφέλη του νέου καυσίμου. Να θυμίσω ότι ακόμη εκκρεμεί με ευθύνη της κεντρικής διοίκησης και των φορέων της η ολοκλήρωση του δρόμου Θέρμης-Γαλάτιστας. Να θυμίσω ότι οι συνδέσεις του προαστιακού σιδηροδρόμου προς τους δήμους Λαγκαδά και Βόλβης και προς το δήμο Δέλτα δεν εξετάζονται καν και απλώς παραμένουν αιτήματα των τοπικών κοινωνιών.
Ή να αναφερθώ στην πολυετή απουσία των παράκτιων περιοχών των δήμων Δέλτα και Θερμαϊκού από τα σχέδια για ανάπλαση και ενοποίηση του παραλιακού μετώπου της Θεσσαλονίκης;
Είναι αλήθεια ότι σε επίπεδο εξαγγελιών υπήρξαν αναφορές, όμως στην πράξη, μόνο με τις προσπάθειες της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας και των δήμων, εντάχθηκαν στον ενιαίο σχεδιασμό αξιοποίησης του παραλιακού μετώπου οι μεγάλες αυτές ζώνες.
Αν δεν αρθεί η απομόνωση, αν δεν γίνουν οι απαιτούμενες υποδομές στη βάση ενός στρατηγικού αναπτυξιακού σχεδίου για την εκτός πολεοδομικού συγκροτήματος Θεσσαλονίκη, λαμβάνοντας υπόψη τις ανομοιογένειες και τις ιδιαιτερότητες της περιοχής, τότε δεν μπορούμε με αποσπασματικές παρεμβάσεις να επιτύχουμε το προσδοκώμενο αποτέλεσμα, που είναι η δημιουργία μεσοαστικών κεντρικών πόλων στην περιφέρεια του νομού, που θα λειτουργούν με τη μορφή διοικητικών και οικονομικών κέντρων, που θα συνδέονται και θα αλληλοτροφοδοτούνται από το μητροπολιτικό κέντρο της Θεσσαλονίκης.
Τέτοια ζητήματα ανισόρροπης ανάπτυξης, που είναι διαδημοτικά, δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν ούτε από τους δημοτικούς σχεδιασμούς, οι οποίοι αναγκαστικά είναι περιχαρακωμένοι στα όρια κάθε δήμου, ούτε από το περιφερειακό αναπτυξιακό σχεδιασμό, διότι περιλαμβάνουν κεντρικές παρεμβάσεις, των οποίων την αρμοδιότητα αρνείται πεισματικά να εκχωρήσει η κεντρική διοίκηση στην περιφερειακή αυτοδιοίκηση, επειδή ακριβώς δεν θέλει να υιοθετηθεί και να εφαρμοστεί και στην Ελλάδα ό,τι εφαρμόζεται σε όλη την προηγμένη Ευρώπη, δηλαδή μετατροπή της Περιφερειακής και Τοπικής Αυτοδιοίκησης σε Περιφερειακή και Τοπική Διακυβέρνηση. Θέλει να ελέγχει, να απλώνει το μακρύ χέρι του κράτους σε κάθε γωνιά, απαγορεύοντας στις τοπικές κοινωνίες να αποφασίζουν και να υλοποιούν για τον τόπο τους.
Θα περίμενα, όπως και όλοι όσοι κατοικούμε στη Β’ Θεσσαλονίκης, η μεταρρύθμιση στην Αυτοδιοίκηση και η αναμόρφωση του «Καλλικράτη» να ασχοληθεί με αυτά τα κρίσιμα αναπτυξιακά ζητήματα του τόπου.
Δυστυχώς, επιλογή της κυβέρνησης ήταν ο «Κλεισθένης Ι» να αποτελεί το όχημα για την εκπλήρωση των πολιτικών καιροσκοπικών επιδιώξεών της. Το όχημα για την εφαρμογή -με στρεβλό μάλιστα τρόπο- της απλής αναλογικής στις επόμενες αυτοδιοικητικές εκλογές. Καμιά αναφορά για τους ορεινούς δήμους και το διαχωρισμό τους, καμιά αναφορά στη διοικητική αναδιάρθρωση. Μόνο προβλέψεις μνημονιακές (μηχανισμοί ελέγχου και επιτροπείες) και εκλογικές. Επειδή ο ΣΥΡΙΖΑ δεν μπορεί να μπει από την πόρτα στη διοίκηση δήμων και περιφερειών, μπαίνει από το… παράθυρο. Τους ενδιαφέρει το σπάσιμο των εκλογικών περιφερειών (που μπορεί να είναι και στη σωστή κατεύθυνση), αλλά όχι η αδυναμία υλοποίησης υποδομών και αξιοποίησης των διατιθέμενων πόρων για την αποκατάσταση προβλημάτων στην καθημερινότητα των πολιτών της περιφέρειας.
Με τέτοιους όρους και με τέτοια νοοτροπία, η ελληνική περιφέρεια θα παραμένει πάντα στη σκιά των μεγάλων αστικών κέντρων και δε θα σηκώσει ποτέ κεφάλι. Πρέπει να ανακαλύψουν κάποιοι και πάλι την ανάγκη για άρση των ενδοπεριφερειακών ανισοτήτων, για ισόρροπη ανάπτυξη, για συνολικό στρατηγικό αναπτυξιακό σχεδιασμό, που θα αποκαταστήσει αδικίες δεκαετιών και θα εμπνεύσει αισιοδοξία στους πολίτες – κατοίκους της ελληνικής περιφέρειας, η οποία σήμερα δικαίως νιώθει εγκαταλειμμένη και δεύτερης διαλογής…
