Στα πλαίσια της καλοκαιρινής τους περιοδείας με την γαλλική κωμωδία «Το Ψέμα» του Florian Zeller ,η Σμαράγδα Καρύδη και ο Θοδωρής Αθερίδης μας μίλησαν πριν από τις παραστάσεις που πραγματοποιήθηκαν στο θέατρο Κήπου στις 19 & 20 Ιουλίου. Η παράσταση γνώρισε τεράστια επιτυχία στο αθηναϊκό κοινό όλο τον χειμώνα αλλά και σε 42 πόλεις σε όλη την Ελλάδα. Στη παράσταση πρωταγωνιστούν επίσης ο Κώστας Κάππας και η Μυρτώ Αλικάκη.
Έχεις αναφέρει πως το κείμενο του Florian Zeller είναι κάτι αξιοζήλευτο για σένα σαν θεατρικός συγγραφέας, όμως πολλοί θα ορκιζόντουσαν ότι ένα τέτοιο αριστοτεχνικό κείμενο θα το υπέγραφες εσύ, ποια είναι τα κοινά στοιχεία συγγραφικά που μοιράζεσαι με τον Zeller;
Θοδωρής Αθερίδης: Δεν ξέρω αν τα μοιράζομαι, αυτά που αναγνωρίζω ως θετικά του είναι ο λιτός του λόγος, η μη εξωφρενική του πλοκή που καταφέρνει να κρατά σε αγωνία με απλά συστατικά, γνώριμα, οικεία το κοινό. Δηλαδή, δεν μας παρουσιάζει την καινούρια ιδέα η οποία θα μας πάρει το μυαλό και θα μας τρελάνει, μας μιλάει για κοινότοπα πράγματα για πολύ απλά που τα ξέρουμε όλοι και με αυτόν όμως τον τρόπο τα πλέκει ώστε αυτό το πράγμα να ‘ναι καταιγιστικό, ιλιγγιώδες και πάρα πολύ ενδιαφέρον.
Πόσο εύκολο είναι για σένα είναι να διατηρείς κρυφή την τελική έκβαση της ιστορίας και να ισορροπείς ανάμεσα στην αλήθεια και το ψέμα για να μην προδοθεί ο συγγραφέας;
Σμαράγδα Καρύδη: Δεν έχω να κάνω τίποτα για να διατηρήσω το ψέμα, αρκεί να κάνω αυτό που λέει το έργο, δηλαδή εγώ κανονικά δεν πρέπει να προδώσω μέχρι την τελευταία σελίδα το τι γίνεται, οπότε πάω σαν να μην ξέρω κι εγώ τι γίνεται. Νομίζω ότι είναι ο καλύτερος τρόπος, δεν σημαίνει το ό,τι ξέρω ότι πρέπει και να το δείξω.
Και από την καρέκλα του σκηνοθέτη;
Θ.Α.: Ακολουθώντας τη γραμμή της αλήθειας κάθε διατυπωμένης φράσης, αν οι ηθοποιοί προσπαθούν να ‘ναι αληθινοί σε κάθε φράση και δεν παίζουν, δεν προδικάζουν, δεν προοικονομούν με πρωτοβουλία δική τους το παρακάτω κείμενο, αυτό που έρχεται, πάντα η ιστορία πηγαίνει κατά τον συγγραφέα μια χαρά.
Σμ.Κ: Και συνήθως ο κακός ηθοποιός προδίδει το παρακάτω έτσι κι αλλιώς, όχι μόνο το παρακάτω επειδή ξέρει το φινάλε σαν άνθρωπος, ξέρει και την επόμενη φράση που θα του πει ο άλλος, εξού κι αν δεις οι κακοί ηθοποιοί συνήθως γυρνάνε προς τα εκεί που θα ακουστεί μια ατάκα ενώ δεν έχει ακουστεί ακόμα. Πάντα όταν παίζεις κακά προδίδεις το παρακάτω, κανονικά σε αιφνιδιάζει κι εσένα αυτό που γίνεται στη σκηνή.
Πιστεύετε πως η συνεχής έμφαση στη διαφάνεια που είναι ένα χαρακτηριστικό της εποχής μας είναι απαραίτητη για να επακολουθήσει η ελευθερία και η ευτυχία;
Θ.Α.: Νομίζω πως όχι.
Σμ.Κ.: Η διαφάνεια νομίζω χρειάζεται μόνο στο πως διαχειρίζονται τα οικονομικά, τα δημόσια αυτοί που είναι στην εξουσία και τη θεωρώ απαραίτητη γιατί είναι λεφτά που διαχειρίζονται που είναι δικά μας.
Θ.Α.: Η διαύγεια.
Σμ.Κ.: Διαύγεια και διαφάνεια. Σε όλα τα υπόλοιπα είναι κατά περίπτωση.
Θ.Α.: Σε όλα τα υπόλοιπα χρειάζεται ευκρίνεια.
Σμ.Κ.: Και ευγένεια… και τακτ.
Στην παράσταση ξεχωρίζει μεταξύ των άλλων και η ατάκα του Πωλ “Αλίς, πίστεψε με αν θες να σε πιστέψω κι εγώ.” Πιστεύετε ότι με αυτόν τον τρόπο θα κλείσει τελικά η αιώνια διαμάχη μεταξύ ψέματος κι αλήθειας;
Θ.Α.: Ναι, καταλήγουμε σε έναν συμψηφισμό. Νομίζω ότι επί της ουσίας η εμπιστοσύνη, η πίστη είναι αποφάσεις τις οποίες τις παίρνεις με απόφαση.
Σμ.Κ.: Ειδικά η πίστη είναι μόνο απόφαση, γι’ αυτό λέγεται και πίστη, γιατί δεν υπάρχει απόδειξη.
Σύμφωνα με τον Zeller, η αλήθεια και το ψέμα είναι ένα μέρος του θεάτρου και των πηγών του, το θέατρο είναι μια μάσκα που κρύβονται όλες οι αλήθειες;
Σμ.Κ.: Νομίζω πως το θέατρο είναι ένας χώρος που αποκαλύπτονται τα πάντα. Δεν κρύβονται οι αλήθειες, αναδεικνύονται νομίζω οι αλήθειες και τα ψέματα και γενικά ό,τι υπάρχει στη ζωή.
Θ.Α.: Εγώ πιστεύω ότι το θέατρο, μέσω της αλληγορίας απευθύνεται σε όλους τους ανθρώπους για να τους αποπλέξει από την προσωπική ανάμειξη, δηλαδή πιστεύω ότι ο Χριστός έλεγε τις παραβολές για να ξεφύγει, για να μην σε κοιτάξει εσένα κατάματα και σου πει κάνεις λάθος, δεν σε ενέπλεκε προσωπικά. Μιλούσε για μια κόρη, έναν γιο που ο ένας έκανε το θέλημα του πατέρα κι ένας άλλος που δεν έκανε το θέλημα του πατέρα και κάνει την παραβολή του ασώτου. Αν είχε μπροστά του τον πραγματικό άσωτο και τον πραγματικό γιο που κάνει το θέλημα του πατέρα θα αναπλέκονταν οι δύο προσωπικά και δεν θα λειτουργούσε η παραβολή του. Έτσι λειτουργεί και το θέατρο, το θέατρο έχει έναν μύθο σύμβολο και μέσω αυτής της αλληγορίας μιλάει σε κάθε θεατή για να μπορέσει να καταλάβει. Το ‘χει ανάγκη ο άνθρωπος αυτό, να μην εμπλέκεται προσωπικά κάπου για να μην αρχίσει να αμύνεται, να μην αρχίσει τις δικαιολογίες, να μπορεί να έχει καθαρή ματιά.
Όταν μετράτε αρκετά χρόνια συνεργασίας και γνωρίζετε πολλά ο ένας για τον άλλον παρατηρείτε εκπλήξεις στην υποκριτική του αλλουνού;
Σμ.Κ.: Εγώ παρατηρώ, εκπλήσσομαι με τον Θοδωρή ακόμα. Γι’ αυτό και δεν τον βαριέμαι γιατί με εκπλήσσει. Επίσης, με εκπλήσσει το θράσος που έχει πολλές φορές πάνω στη σκηνή να τολμήσει να κάνει πράγματα που εγώ δεν θα τολμούσα ξέροντας ότι είναι παρακινδυνευμένα και να φτάσει στα όρια να γίνει και ρεζίλι που είναι ό,τι πιο σημαντικό για έναν καλλιτέχνη να μην τον νοιάζει να γίνει ρεζίλι. Εγώ δεν το αντέχω ακόμα.
Θ.Α.: Εμένα με εντυπωσιάζει η Σμαράγδα γιατί πηγαίνει διαρκώς και μόνιμα και νομίζω αενάως θα το κάνει αυτό μέχρι να πεθάνει κόντρα σε όλα τα προβλήματα που έχει εντοπίσει ότι έχει, θα αγωνίζεται ως Σίσυφος για μια ζωή ακριβώς για να κάνει το αντίθετο από αυτό που την υποβάλλει πολλές φορές ο φόβος της και δεν θέλει να τιθασευτεί στο φόβο της, είναι ένας επαναστάτης του εαυτού της.
Εκτός από την αλλαγή του σκηνικού υπήρξε κάποια άλλη τροποποίηση σκηνοθετικά στην περιοδεία;
Θ.Α.: Βεβαίως και υπήρχε, σκηνοθετικά από μόνο του και με την εμπειρία των ηθοποιών καταλάβαμε αυτονόητα όλοι, με το που κάναμε τις πρόβες στο ανοιχτό θέατρο του Βύρωνα. Ένα ζητούμενο δικό μου ήταν να αλλάξουμε το κλειστό σαλόνι και να το κάνουμε κήπο, να ‘ναι ή ταράτσα μιας διπλοκατοικίας ή ένας ισόγειος κήπος, μια βεράντα ενός σπιτιού και άφησα αυτό το ελεύθερο να το αποφασίσει η Αθανασία (Σμαραγδή) για να το κάνει σε αυτό το τρίπτυχο, κυρίως για να αναγκαστούμε όλοι να έχουμε έναν λόγο να ανοίξουμε την υποκριτική μας γιατί και σε ανοιχτό χώρο αν παίζεις, αν η συνθήκη είναι ότι είσαι μέσα σ’ ένα κλειστό σαλόνι αυτό θα υποβάλλει συναισθηματικά τον άλλον να κρατηθεί στα όρια των τεσσάρων τοίχων τον οποίο τον περικλείουν. Όταν ανοίγεσαι σε μία ανοιχτή ως προς τον ουρανό και ως προς τον αέρα κατάσταση αλλάζει και η αίσθηση με την οποία μεταβιβάζει ο ένας στον άλλον τον ήχο του, το άγγιγμα του, το βλέμμα του.
Τα προσεχή σας σχέδια για τη νέα σεζόν;
Θ.Α.: Θα ξαναπάμε τον χειμώνα στο μικρό παλλάς την ίδια παράσταση και τώρα γράφω ένα κινηματογραφικό σενάριο αλλά δεν θα το ‘χω τελειώσει νομίζω αυτό το καλοκαίρι.
Σμ.Κ.: Τα ίδια με τον Θοδωρή όσον αφορά το θέατρο και δεν μπορώ να ανακοινώσω τι θα κάνουμε στην τηλεόραση ακόμα γιατί δεν θα το κάνω εγώ θα το κάνει το κανάλι.
*«Το ψέμα» θα ολοκληρώσει την περιοδεία του με 2 παραστάσεις στο Λονδίνο στις 7 Οκτωβρίου, έπειτα θα συνεχιστεί για 2η χρονιά στο θέατρο μικρό παλλάς στην Αθήνα έως ότου τελικά ανηφορίσει και πάλι προς την πόλη μας.*
Από την Ηλιάνα Ιωαννίδου
