Πείτε μας δυο λόγια για το βιβλίο σας «Τώρα», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Όταν.
Είναι ένα υπαρξιακό μυθιστόρημα, μια περιπλάνηση, μια Οδύσσεια του ήρωα στις πτυχές του εαυτού του, στις εμπειρίες του και στην Ιστορία που περιλαμβάνει χαρές, λύπες, έρωτες, απώλεια, διαψεύσεις, απογοητεύσεις και ξανά να σηκώνεται, να στέκεται στα πόδια του, περιλαμβάνει στοχασμό, ποιητική διάθεση, πολύ χιούμορ, αυτοσαρκασμό και μουσική. Oι μουσικές αναφορές είναι κομβικό στοιχείο της αφήγησης αφού παίζουν ιδιαίτερο ρόλο στις εντάσεις και στις υφέσεις καθώς και στη γενικότερη ατμόσφαιρα της κάθε σκηνής. Είναι σαν να παρακολουθούμε μια ταινία με κατακερματισμένο χρόνο, χωρίς χωροχρονική συνέχεια. Γιατί στο μυαλό μας οι σκέψεις έτσι είναι, σαν ταινία που τη γράφουμε, τη σκηνοθετούμε και την παίζουμε χωρίς να υπάρχει συνέχεια και συνέπεια, πηδώντας από το ένα στο άλλο. Ο Ιούλιος καταβυθίζεται σε αυτό το χάος το οποίο όσο επώδυνο και να είναι, είναι και οικείο και γοητευτικό γιατί είναι η ζωή, οι αναμνήσεις, τα όνειρα και οι φαντασιώσεις του. Είναι ζωτική του ανάγκη να καταλάβει, να αξιολογήσει και ως εκ τούτου να επανασχεδιάσει τον εαυτό του, να τον κατοικήσει εκ νέου. Ο Ιούλιος είναι μάχιμος της ζωής. Έχει μπει σε τροχιά εξερεύνησης. Και αφού βρίσκεται σε μια Οδύσσεια μέχρι και στον Άδη θα πάει για να εξερευνήσει την έννοια του θανάτου, των αγαπημένων προσώπων, του πατέρα ακόμα και του προσωπικού θανάτου. Μόνο που ο δικός του κάτω κόσμος σε μια κορύφωση του σαρκασμού και της ειρωνείας και ενός πικρού αλληγορικού σχόλιου για την κοινωνία του θεάματος δεν βρίσκεται «κάτω» αλλά «πάνω»: στον διασημότερο λόφο της Μέκκας του θεάματος.
Μιλήστε μας για τον Ιούλιο Βερνίκο, τον κεντρικό χαρακτήρα του βιβλίου σας.
Με βασάνιζε χρόνια η ιδέα να μιλήσω για κείνη την κατηγορία ανθρώπων που κουβαλάνε στις πλάτες τους τις αμαρτίες αλλά και τις ελπίδες του κόσμου, τις προσδοκίες μας. Άνθρωποι ωραίοι, βασανισμένοι με πλήθος εμπειριών με ταξίδια, δοκιμές και λάθη αφόρητα (πως αλλιώς;). Άνθρωποι ιδεαλιστές, ρομαντικοί αλλά με βάσεις ρασιοναλιστικές, με σχέδιο, με στόχευση. Που έχουν τους λόγους τους. Ήθελα να μπω στο μυαλό ενός από αυτούς – του Ιούλιου Βερνίκου – όταν προσπαθεί να διατρέξει αυτή τη γεμάτη ζωή για να επαναπροσδιορίσει τον εαυτό του και την έννοια του Χρόνου. Είναι ένας άνθρωπος της γενιάς μου που θα μπορούσε με ένα τρόπο να έχει ζήσει ακόμη και πράγματα πριν από αυτόν ή μελλοντικές καταστάσεις σαν ανάμνηση. Με το μυαλό, τη νόηση και τη μνήμη. Παρακολουθούμε λοιπόν αυτή την περιπέτεια που συμβαίνει στο μυαλό του, όπως σε όλους τους ανθρώπους. Όλοι «γράφουμε» έργα, τα «σκηνοθετούμε» και τα «παίζουμε» ταυτόχρονα στο μυαλό μας. Και το μυαλό είναι αμείλικτο. Όμως ο Ιούλιος το κάνει με αυτοσαρκασμό, με χιούμορ, τίποτα δεν γλυτώνει απ’ την κοφτερή κριτική του. Είναι ένας αντι- ήρωας και ως εκ τούτου γοητευτικός. Είναι η περσόνα που διακρίνεται για την αποφασιστικότητα της, αλλά και ευάλωτος, σκληρός στις επιλογές του ίσως και κυνικός καμιά φορά, αλλά τρυφερός με τους φίλους, τους αδύνατους και τον έρωτα. Είναι αυτός που έχει κάνει ή θα μπορούσε να έχει κάνει ή θα κάνει στο μέλλον όλα όσα θα θέλαμε να κάνουμε εμείς αλλά δεν θα κάνουμε. Ο Ιούλιος αντιπροσωπεύει αυτόν που θα θέλαμε αλλά δεν τολμούμε να είμαστε.
Πόσο επηρέασε τον τρόπο γραψίματός σας η σχέση σας με το θέατρο, το σινεμά και την τηλεόραση;
Φυσικά με έχει επηρεάσει. Στον υπερθετικό. Τα διαβάσματα, οι μεγάλες ταινίες και παραστάσεις, και δευτερευόντως τα δικά μου έργα, με καθόρισαν και εξακολουθούν να με διαμορφώνουν και σαν συγγραφέα. Ακόμα και η διδασκαλία υποκριτικής, σκηνοθεσίας και σεναρίου που είναι στην πραγματικότητα μια μαθητεία από θέση γνώσης, μια προσπάθεια να κατανοήσεις τους χαρακτήρες και την κατασκευή τους, τη δομή της πλοκής μα όχι θεωρητικά, από τα «μέσα», όταν βυθίζεσαι στην κόλασή τους και καίγεσαι απ’ τις φλόγες τους, αυτό διαμορφώνει και εξελίσσει όχι μόνο τα εκφραστικά σου μέσα και την εμπειρία σου μα εσένα τον ίδιο σαν προσωπικότητα. Νομίζω φαίνεται στα έργα μου ποιητικά και πεζογραφικά και η θεατρική και η κινηματογραφική αντιμετώπιση. Οι διάλογοι είναι ένα άλλο στοιχείο που έρχεται από την θητεία μου στο σενάριο. Προσπαθώ πάντα να είναι εκτός από συναφείς με τον σύνολο του κάθε χαρακτήρα και ζωντανοί, να σε μεταφέρουν να σε «βάζουν» σαν αναγνώστη μέσα στη σκηνή. Στο κέντρο.
Ποιο μήνυμα θα θέλατε να αποκομίσει ο αναγνώστης διαβάζοντας το βιβλίο σας;
Αρχικά το πρώτο στοίχημα είναι η αναγνωστική απόλαυση. Νομίζω πως επειδή έχει να κάνει με την ύπαρξη και τα ερωτήματα όλων μας και βοηθούντων των ρυθμών της αφήγησης και όλων αυτών που είπαμε παραπάνω ο αναγνώστης θα το απολαύσει. Σε δεύτερο επίπεδο το στοίχημα είναι να θέσει, όπως και ο Ιούλιος στο βιβλίο, τα δικά του ερωτήματα για το νόημα της ύπαρξής του. Και να την επανανοηματοδοτήσει. Δεν υπάρχουν απαντήσεις – όχι εύκολες τουλάχιστον ή μονοσήμαντες. Οπότε δεν υπάρχει και συνταγή. Ο καθένας είναι δρομέας σε ένα ολότελα προσωπικό ανώμαλο δρόμο απαιτήσεων. Όποιος πιστεύει ότι θα βρει στην τελευταία σελίδα του βιβλίου την απάντηση ή την κάθαρση θα γελάσει πικρά. Γιατί αυτό που θα βρει είναι… (παύση – γέλια). Δεν αποκαλύπτω περισσότερα.
Πώς ξεκίνησε η ενασχόλησή σας με τη συγγραφή;
Ξεκίνησε σε πολύ μικρή ηλικία. Πως; Το βάπτισμα ήταν με τη «δημοσιογραφία» (γέλια). Στο δημοτικό πρωτοστάτησα στην δημιουργία εφημερίδας του σχολείου. Το καλοκαίρι του 1974 δημιούργησα ένα βραχύβιο φανζίν (ίσως το πρώτο στην Ελλάδα) που γραφόταν στο χέρι και στη συνέχεια σε πολύγραφο (οι μεμβράνες δακτυλογραφούνταν σε μια γραφομηχανή Continental αντίκα που μου έφερε ο πατέρας μου). Έβγαινε σε πολύ λίγα αντίτυπα και μοιραζόταν χέρι με χέρι. Παράλληλα διάβαζα όλο και πιο απαιτητικά βιβλία. Καταβρόχθιζα τα πάντα, ποίηση, πεζογραφία και λίγο μετά θεωρητικά, ιδεολογικά και πολιτικά βιβλία. Σχεδόν ταυτόχρονα με το φανζίν δοκίμασα να γράψω ποίηση μεγαλύτερη της ηλικίας μου. Στο γυμνάσιο βγάλαμε και άλλη εφημεριδούλα – πολυγραφημένη κι αυτή. Και παράλληλα έγραφα πολύ. Ποίηση κυρίως. Ήταν η πρώτη μαθητεία μου όλα αυτά. Τέλος πάντων αυτό που θέλω να πω είναι πως ευτύχησα να μεγαλώσω σε ένα περιβάλλον αναφέρομαι πρωτίστως στο οικογενειακό και κατά δεύτερο λόγο στο φιλικό που με «έσπρωξε» στο διάβασμα, στο σινεμά, στο θέατρο (δηλαδή το περιβάλλον διάβαζε, πηγαίναμε σινεμά μαζί, θέατρο κλπ). Το μικρόβιο της γραφής το «τσίμπησα» μάλλον εξαιτίας αυτής της ενασχόλησης.
Ποιο είναι το αγαπημένο σας βιβλίο και γιατί;
Η πιο δύσκολη ερώτηση. Μπορεί να είναι μόνο ένα; Αγαπάω σχεδόν όλα τα βιβλία που έχω διαβάσει και πάντα όταν ξεκινάω να διαβάσω ένα καινούριο βιβλίο με συναρπάζει η πιθανότητα να νοιώσω την ίδια συγκίνηση όπως τότε που πρωτοανακάλυπτα το διάβασμα στα παιδικά μου χρόνια μέσα από τα βιβλία των Ιούλιου Βερν, Μυριβήλη, Καρκαβίτσα, Ντίκενς, Πηνελόπης Δέλτα, Έριχ Μαρία Ρεμάρκ και άλλων.
Ηλίας Φραγκάκης
Τώρα
Σελίδες: 448, Τιμή: 16.80 ευρώ
ISBN: 978-618-5563-54-7
Εκδόσεις Όταν
Κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Όταν το νέο μυθιστόρημα του Ηλία Φραγκάκη «Τώρα».
«Δεν είμαι ο συγγραφέας. Δεν είμαι καν συγγραφέας. Αυτό ήθελα να πω. Να ξεκαθαρίσω προς αποφυγήν. Κι ούτε έτυχε να σχετιστώ με τον συγγραφέα που κι αυτός δεν ήταν συγγραφέας. Το τονίζω προς αποφυγήν».
Με τα πρώτα λόγια του βιβλίου, καταλαβαίνουμε πως αυτό που θα ακολουθήσει είναι κάτι εκρηκτικό, ένα αντι-μυθιστόρημα θα έλεγε κανείς, το πιο αντισυμβατικό κείμενο του συγγραφέα μέχρι «Τώρα», ένα κείμενο πλημμυρισμένο από καταιγιστικό χιούμορ, ανελέητο αυτοσαρκασμό, ποιητικότητα και στοχασμό. Και φυσικά δράση και εξαιρετικούς ζωντανούς διαλόγους, κάτι που γνωρίσαμε στο προηγούμενο πεζό του, τις «Μαρίκες».
Είναι η ιστορία του Ιούλιου Βερνίκου, μια κατάδυση στην προσωπική του άβυσσο, ένα ξεκαθάρισμα λογαριασμών με τον προηγούμενο αιώνα και τα ναυάγιά του, φιλίες, θανάτους, έρωτες, αποχωρισμούς, οράματα, διαψεύσεις, μνήμες από το παρελθόν αλλά και από το μέλλον, με φρενήρεις κινηματογραφικούς ρυθμούς και πολλή μουσική.
Γραμμένο έτσι όπως λειτουργεί η σκέψη, αυτόματα, αυθαίρετα και άναρχα, δημιουργεί ένα χαοτικό σύμπαν όμοιο με αυτό που επικρατεί στον εγκέφαλό μας, βγαίνει από μια πόρτα του μυαλού και εισέρχεται σε μια άλλη και αυτό συνεχίζεται διαρκώς μέσα στο λαβύρινθο της μνήμης και των συνειρμών χωρίς χωροχρονική «συνέχεια».
«Ο Φραγκάκης, χρησιμοποιεί τα υλικά του για να συνθέσει μια αυτομυθοπλασία, ένα οντολογικό έργο, μια σπουδή πάνω στην Ύπαρξη και το Χρόνο .»Άλκης Αναγνωστάκος
«….Το να είσαι άνθρωπος σημαίνει να ζεις τόσο εντός όσο και εκτός του στενού φάσματος του παρόντος, στις αχανείς περιοχές του παρελθόντος και του πιθανού, του γνωστού και του φανταστικού: αυτός είναι ο αληθινός μας κόσμος, το αληθινό μας Τώρα.»
Ursula Le Guin.
Βιογραφικό: Ο Ηλίας Φραγκάκης σπούδασε κοινωνιολογία, πολιτικές επιστήμες, σινεμά και μουσική. Σκηνοθετεί για το θέατρο, το σινεμά, την τηλεόραση. Έχει γράψει δύο θεατρικά έργα. Έχει μεταφράσει αρχαίο δράμα, θεατρικά έργα του κλασσικού και σύγχρονου δραματολογίου, ποίηση και μελέτες για τον πολιτισμό. Γράφει σενάρια για ταινίες, ντοκιμαντέρ, τηλεταινίες, σειρές. Διετέλεσε διευθυντής του ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Ρόδου και του ΔΗ.ΘΕ. Κερατσινίου. Ίδρυσε την Εταιρία Θεάτρου «Σχολείον της Νυκτός» και το Θέατρο «Χώρος». Έχει συμμετάσχει σε θεατρικά και κινηματογραφικά φεστιβάλ στην Ελλάδα και το εξωτερικό και έχει βραβευθεί. Διδάσκει υποκριτική, σενάριο και σκηνοθεσία κινηματογράφου. Έργα του έχουν μεταφραστεί στα ισπανικά, αγγλικά, πορτογαλικά, καταλανικά, βουλγαρικά και αλβανικά. Έχει συμμετάσχει σε 6 συλλογικούς τόμους των εκδόσεων Καστανιώτη, Αγγελάκη, Όταν, Ανεμολόγιο, Υδροπλάνο, με ποιήματα και διηγήματα. Το διήγημά του «Εκατό Χριστούγεννα» δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Νέα Εστία, τεύχος Σεπτεμβρίου 2023.
Εκδόσεις Όταν, Ιπποκράτους 15, 10679 Αθήνα, τηλ: 2103800259
[email protected], ekdoseisotan.gr
