Πολιτισμός και Μουσική Παιδεία
Η λέξη πολιτισμός ταυτίζεται με τα ανώτερα προϊόντα του τρόπου ζωής μιας κοινωνίας, εκείνα δηλαδή που έχουν να κάνουν με την υψηλή τέχνη, τη φιλοσοφία και τις επιστήμες. Άλλες αρετές που διέπουν τον πολιτισμένο άνθρωπο είναι η διακριτικότητα, η ειλικρίνεια και η ευγένεια. Πρόκειται για έννοια πολυδιάστατη προσαρμοσμένη μέσα στην ιστορία του ανθρώπου στο βαθμό που να χαρακτηρίζει σε κάθε εποχή τις ανάγκες του για εκφραστικότητα προς κάτι ανώτερο από τη βιολογική του υπόσταση. Με τον τρόπο αυτό επιδρά θετικά ή αρνητικά στις διάφορες κοινωνικές ομάδες. Κάθε υλικό ή πνευματικό δημιούργημα της εκάστοτε χρονικής περιόδου από κάθε μέρος του κόσμου είναι δημιούργημα του πολιτισμικού του πλαισίου και συγχρόνως αποτελεί μέσο έκφρασής του. Η μουσική είναι κομμάτι του πολιτισμού. Συνεπώς η μουσική παιδεία αποτελεί μέσο δημιουργίας του πολιτισμού, αλλά και επηρεάζεται ταυτόχρονα από το πολιτισμικό πλαίσιο κάθε εποχής. Η γνώση δε της ευεργετικής επίδρασης της μουσικής στην ψυχολογική, σωματική, συναισθηματική και κοινωνική ανάπτυξη του ανθρώπου – κατόπιν επιστημονικών αποδείξεων από συναφείς επιστήμες – οδηγεί σε συμπεράσματα για την πολυσύνθετη συμβολή της στη σύνθεση της πολιτισμικής ταυτότητας λαών και εποχών.
Η μουσική ενώνει τους λαούς και τους πολιτισμούς;
Το αυτονόητο είναι πως ναι. Υπάρχει όμως πάντα και η άλλη όψη του νομίσματος, που η μουσική «χωρίζει» τους ανθρώπους! Η μουσική κουλτούρα του καθενός είναι μέρος ολόκληρης της φύσης του. Αντιπροσωπεύει πολλά – έναν ολόκληρο κόσμο. Όταν οι μουσικές επιλογές δε συγκλίνουν, απομακρύνονται οι λαοί και οι πολιτισμοί και οι άνθρωποι. Προσωπικά μου συμβαίνει πολύ συχνά…
Ποιον μουσικό θαυμάζετε και γιατί;
Εκτιμώ την επαγγελματική αρτιότητα σε κάθε τομέα. Θαυμασμό μου προκαλεί η ανάλογη ύπαρξη πνευματικής ωριμότητας των ανθρώπων. Απεχθάνομαι την έπαρση, την κομπορρημοσύνη, και την υποκρισία που δυστυχώς χαρακτηρίζουν καταξιωμένους – ή κατά φαντασία καταξιωμένους! – επαγγελματίες. Επιτυχία για μένα είναι η ολοκληρωμένη προσωπικότητα – σχεδόν ακατόρθωτο. Ας είμαστε τουλάχιστον στον δρόμο.
Γιατί χρειάζεται η μουσική παιδεία; Είναι πολυτέλεια ή ανάγκη;
Θα επικαλεστώ την αγαπημένη μου Ελένη Γλύκατζη – Αρβελέρ που πολύ σοφά υποστηρίζει ότι «Παιδεία δεν είναι τα πτυχία μας, αλλά η αισθητική μας». Η μουσική είναι μέρος της συνολικής παιδείας μας δηλαδή της αισθητικής μας.
Πώς μπορεί ένας γονιός να ανακαλύψει το ταλέντο του παιδιού του στη μουσική;
Τα ανθρώπινα ταλέντα βγαίνουν αβίαστα, χωρίς περαιτέρω έρευνες. Θα τον οδηγήσει το παιδί. Συνειδητοποιημένος και χαρισματικός είναι ο γονιός που «διαβάζει» το παιδί του και το παροτρύνει να κάνει αυτό που αγαπά. Στα παιδιά δεν μπορείς να πεις τίποτα άλλο απ’ το να κάνουν αυτό που θέλουν, γιατί αν αρχίσουν και απεμπολούν τις επιθυμίες τους, η αποτυχία είναι σίγουρη. Ο γονιός πρέπει να είναι αρωγός και όχι δυνάστης που κατασκευάζει ρομποτάκια κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωση. Πρέπει να βοηθά το παιδί να βρει το όνειρό του, όχι να προσπαθεί να υλοποιήσει δικές του ανεκπλήρωτες φαντασιώσεις. Μπροστά στα παιδιά πρέπει να είναι παραδειγματικός. Γενικότερα, αν μπορεί να έχει έναν σκοπό στη ζωή του, είναι να είναι παραδειγματικός. Είπα και παραπάνω ότι ο στόχος είναι η ολοκληρωμένη προσωπικότητα. Τα παιδιά είναι άγραφα χαρτιά. Πρέπει να μάθουν ν’ αγαπούν, να είναι ελεύθερα, να σέβονται τον άνθρωπο, τα ζώα, την κυρία που καθαρίζει, να προστατεύουν τον αδύναμο, να είναι μεγαλόψυχα, δίκαια, αξιοπρεπή. Να τα βάζουν με όλους με στόχο το κοινό καλό. Ο πιο δύσκολος ρόλος είναι του γονιού…
Διδάσκεται σήμερα η μουσική παράδοση μέσα από την εκπαίδευση;
Γίνονται αξιόλογες προσπάθειες οι οποίες όμως δεν ενισχύονται από τις σημερινές κοινωνικές δομές. Ο άνθρωπος των τελευταίων χρόνων κυνηγά τα υλικά αγαθά, τα χρήματα. Αυτό τον οδηγεί σε εργασιομανία και σωματική και ψυχική εξουθένωση. Η χαριστική βολή σε όλο αυτό ήταν η οικονομική κρίση. Η μουσική εκπαίδευση πια θεωρείται επουσιώδης έως περιττή από πολλούς – παρ’ όλο που στον αντίποδα η ανάπτυξη της ψυχολογίας, της κοινωνιολογίας της μουσικής, της μουσικοθεραπείας και των συγγενών επιστημών μας επιβεβαιώνουν για το αντίθετο! Υπάρχει στροφή στους τομείς εκπαίδευσης που οδηγούν στην εξασφάλιση μιας θέσης στην αγορά εργασίας και ακόμη καλύτερα σε καταθέσεις στην τράπεζα και σε μια πολυτελή ζωή. Η τεχνολογική ανάπτυξη και το μανιώδες κυνήγι των υλικών αγαθών που μεσουρανούν σήμερα είναι αντιστρόφως ανάλογα με τις θεωρίες περί πολύπλευρης καλλιέργειας και μουσικής παιδείας. Δυστυχώς οι τελευταίες υποβαθμίζονται πανηγυρικά.
Υπάρχουν Έλληνες αξιόλογοι μουσικοί, με μουσική κατάρτιση και γνώσεις;
Ασφαλώς υπάρχει ένας μεγάλος αριθμός ταλαντούχων και επιστημονικά καταρτισμένων μουσικών διαφόρων ειδών της μουσικής οι οποίοι συμμετέχουν σε συναυλίες υψηλού επιπέδου και διδάσκουν σε όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Το οξύμωρο είναι η έλλειψη ανταπόκρισης για ποιοτική μουσική και δυστυχώς και από τη νεολαία – με εξαιρέσεις φυσικά. Φοβάμαι ότι αυτή τη στιγμή οι μόνοι ήρωες για τη νεολαία είναι οι ποπ τραγουδιστές κακής ποιότητος και οι τηλεπαρουσιαστές. Η έννοια του ήρωα και του προτύπου είναι προφανώς υποβαθμισμένη. Θυμώνω πολύ μ’αυτό και απογοητεύομαι που πολλά πράγματα καταρρέουν γύρω μας. Αισθάνομαι πως πρέπει ν’ αντισταθώ, να κρατήσω ακέραιη την ψυχή μου και τη μουσική μου συνείδηση και να προσπαθήσω να διαφυλάξω και να μεταδώσω τη μουσική επιστήμη, την ομορφιά της σωστής μουσικής. Μουσικές συνθέσεις με θεσμικά διανοούμενη υπόσταση.
Ποια είναι τα μελλοντικά μουσικά σας σχέδια;
Ονειρεύομαι, επιθυμώ, εύχομαι και ελπίζω πια στη ζωή μου. Αυτή είναι η στάση μου και για τη μουσική…
Ευχαριστώ πολύ τους φωτογράφους Vania Tloupa και Yannis Goutmann για την άριστη συνεργασία μαζί τους και το άψογο αποτέλεσμά της.
Βιογραφικό.
Η Εύη Γιαμοπούλου σπούδασε πιάνο στο Δημοτικό Ωδείο Λάρισας με την Ε. Γαλάνη και τον Α. Αλεξίου. Αποφοίτησε από το Τμήμα Μουσικών Σπουδών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και συνέχισε τις σπουδές της στο μεταπτυχιακό τμήμα του Trinity College of Music του Λονδίνου στην τάξη πιάνου του Philip Fowke λαμβάνοντας τρεις υποτροφίες από το ομώνυμο κολέγιο (Haynes, T.C.M., Kathleen Creed). Από εκεί απέσπασε το Postgraduate Piano Diploma, το Postgraduate Advanced Piano Diploma και το Master in Performance Studies. Κατά τη διάρκεια των σπουδών της στο Λονδίνο καθηγητές της υπήρξαν οι: Martino Tirimo, John Bingham, Dominique Merle, Alexander Ardakov κ.α. Μελέτησε επίσης με τον Bernard Ringeissen στα πλαίσια της καλοκαιρινής ακαδημίας του Mozarteum στο Salzburg της Αυστρίας.
Έχει διακριθεί σε διαγωνισμούς πιάνου και μουσικής δωματίου στο Λονδίνο ενώ το Νοέμβριο του 2000 η ισπανική πρεσβεία της απένειμε βραβείο για την καλύτερη εκτέλεση έργου για πιάνο σύγχρονου ισπανού συνθέτη, στο διαγωνισμό John Longmire στα πλαίσια του φεστιβάλ «Ιberia».
Έχει εμφανιστεί σε πολλά διεθνή φεστιβάλ της Ελλάδας και του εξωτερικού (Δημήτρια, Φεστιβάλ Δελφών, Regent Hall Summer Festival στο Λονδίνο κ.α). Παράλληλα έχει πραγματοποιήσει ρεσιτάλ πιάνου και συναυλίες μουσικής δωματίου σε σημαντικές αίθουσες της Ελλάδας ανάμεσα στις οποίες είναι το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, το Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης και η Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών του Ιδρύματος Ωνάση, το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, καθώς και σε άλλες χώρες (Μεγάλη Βρετανία, Γαλλία, Ιταλία, Πολωνία, Αυστρία κ.α.) σε χώρους όπως το St Martin-in-the-Fields, Regent Hall, Steinway Hall κ.α. Ως σολίστ έχει συμπράξει με σημαντικά μουσικά σύνολα στην Ελλάδα και στο εξωτερικό και με συμφωνικές ορχήστρες μεταξύ των οποίων είναι η Εθνική Συμφωνική Ορχήστρα της Ε.Ρ.Τ. υπό τη διεύθυνση του Trevor Jones, η Καμεράτα του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών υπό τη διεύθυνση του Christopher Warren-Green, η Κρατική Ορχήστρα Θεσσαλονίκης, η Κρατική Ορχήστρα Αθηνών με την οποία ερμήνευσε σε πρώτη παγκόσμια εκτέλεση το Κοντσέρτο Αρ. 3 για πιάνο και κρουστά του Κ. Κυδωνιάτη στο Μουσείο Μπενάκη και η Συμφωνική Ορχήστρα Λάρισας. Είναι μέλος του πιανιστικού συνόλου «Piandaemonium».
Δίδαξε πιάνο στο Μουσικό Τμήμα του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου Αθηνών και στο Τμήμα Μουσικών Σπουδών του Ιονίου Πανεπιστημίου Κέρκυρας. Εργάστηκε στο Tμήμα Μουσικών Σπουδών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Δίδαξε πιάνο στο Ωδείο Φίλιππος Νάκας στην Αθήνα και είναι καθηγήτρια πιάνου στο Δημοτικό Ωδείο Λάρισας. Ανήκει στο Εργαστηριακό Διδακτικό Προσωπικό (ΕΔΙΠ) του Τμήματος Μουσικής Επιστήμης και Τέχνης του Πανεπιστημίου Μακεδονίας Θεσσαλονίκης. Είναι υποψήφια διδάκτωρ του Τμήματος Μουσικών Σπουδών του Ιονίου Πανεπιστημίου με επιβλέπουσα καθηγήτρια την κα Έλενα Μουζάλα.
