Γράφει ο Δημήτρης Βαρβαρήγος
Πόσα μυστικά ανομολόγητα, πόσες αισθήσεις του καλού και του κακού μπορούν να αποτυπωθούν σε ένα ημερολόγιο. Μια ολόκληρη ζωή καταχωνιασμένη να μην φτάσει το φως στις αλήθειες των ανθρώπων που τις έζησαν. Πόσες αλήθειες κρυμμένες, ώσπου ο χρόνος να ρίξει το δικό του φως και να αναδυθούν ιστορίες ζωής που ούτε ο πλέον ευφάνταστος νους δεν είναι ικανός να σκιαγραφήσει.
«Τα ημερολόγια λένε πάντα την αλήθεια», είναι το πρώτο μυθιστόρημα της Δώρας Τζέμα με μια στερεή γραφή πολλά υποσχόμενη. Μέσα στις σελίδες ξετυλίγεται ένας κόσμος γνωστός μα συνάμα τόσο άγνωστος καθώς τα σενάρια της ζωής πάντα ξαφνιάζουν με τρόπο ανατρεπτικό. Θυμόμαστε ένα έργο όχι μόνο από την πλοκή του, αλλά από τους καλά δομημένους χαρακτήρες του και η συγγραφέας τούς έχει δημιουργήσει με αληθινή φροντίδα αποδίδοντας την επίφαση μιας πραγματικότητας από αυτήν που ζούμε και βιώνουμε τα γεγονότα της. Χαρακτήρες αληθινοί με όλα εκείνα τα στοιχεία, ψυχικά και συναισθηματικά που δομείται ένας ανθρώπινος οργανισμός. Το βιβλίο κάλλιστα χαρακτηρίζεται ως έργο χαρακτήρων και είναι αυτό το σημαντικό στοιχείο που το κάνει διαχρονικό καθώς ο αναγνώστης δένεται συναισθηματικά με τους ήρωες και τους ακολουθεί σε κάθε τους ενέργεια και πράξη. Πάσχει και πασχίζει μαζί τους για μια λύση στα προβλήματα και τις δυσκολίες τους, συμπλέει με τα βιώματα τους καθώς εμφανίζονται τόσο ζωντανοί· σαν να είναι άνθρωποι δικοί του ή όπως συνηθίζεται να λέμε, άνθρωποι της διπλανής πόρτας.
Μέσα στην εκφραστικότητα ύφους απόδοσης των χαρακτήρων, διαφαίνεται μια αχλή ειρωνεία για τα συμβάντα από τις πράξεις των ανθρώπων -των ηρώων της- αφήνοντας μια γλυκόπικρη γεύση καθώς οι σχέσεις και η απώλεια είναι το ουσιαστικό στοιχείο της μυθιστορίας.
Το βιβλίο, Τα ημερολόγια λένε πάντα την αλήθεια, χωρίζεται σε δύο ενότητες. Η μία έχει ως βασικό κορμό το σήμερα, τη σύγχρονη πόλη και τους ανθρώπους της. Η δεύτερη αναφέρεται στο παρελθόν μέσω ενός ημερολογίου. Ήρωες και ηρωίδες που πρωταγωνιστούν και κινούνται με μια φυσικότητα, παρασύροντας στον δικό τους ψυχικό κόσμο τον αναγνώστη, καθώς βιώνει όμοια σενάρια που προσφέρει η ζωή σε όλους τους ανθρώπους.
Κάθε ήρωας βιώνει στιγμές από την αληθινή ζωή, που μέσα από τη γραφή της Δώρας Τζέμα, σαν εικόνες παγώνουν το χρόνο στη μνήμη. Μέσα στο κείμενο υπάρχουν όλα εκείνα τα ενυπάρχοντα συστατικά στοιχεία της πραγματικής ζωής που ταλανίζουν τις διαπροσωπικές σχέσεις με τις κάθε λογής αλληλεξαρτήσεις.
Διαβάζεις και γίνεσαι κοινωνός ως προς την υπαρξιακή τους ταυτότητα. Βασικές ηρωίδες δύο γυναίκες: Η Τάνια του τότε και η Τάνια του σήμερα. Δύο γυναίκες με το ίδιο ονοματεπώνυμο, με διαφορά ηλικίας δέκα χρόνων, που έζησαν ζωές πανομοιότυπες, που όμως ποτέ δεν συναντήθηκαν και ούτε γνώριζε η μία την ύπαρξη της άλλης, μέχρι ένα ημερολόγιο να αποκαλύψει θαμμένα μυστικά. Κι από την πρώτη επαφή με την ηρωίδα του σήμερα ξεκινάει το μαγικό ταξίδι που αφυπνίζει την περιέργεια και σε θέτει κοινωνό στη ζωή της.
Για να μην αποκαλυφθούν λεπτομέρειες από τη θεματική του βιβλίου παραθέτω το οπισθόφυλλο: Η Τάνια ψάχνει τις συρρικνωμένες μέρες του σήμερα και συρρικνώνεται μαζί τους μέσα στο χάος της πόλης που ζει. Κάθε πρωί φοράει την ασφυκτική καθημερινότητα της και χάνεται προσπαθώντας να τις βρει. Ώσπου ένα ξαφνικό τηλεφώνημα φέρνει τα πάνω κάτω… Τη στέλνεις σε μέρη και καταστάσεις βγαλμένες κατευθείαν από την αχλή του χρόνου. Σε τόπους απόκοσμους, που την μεθούν με αρώματα αλλοτινών εποχών και την κάνουν να νιώθει παράταιρη, μα ταυτόχρονα αναπόσπαστο κομμάτι τους. Εκεί τα βρίσκει όλα. Συναντάει τον Πάνο έναν υπέροχο άντρα, που της αποδεικνύει πως υπάρχουν ακόμα θεματοφύλακες του έρωτα. Πως υπάρχουν κάποιοι που για την αγάπη μιας γυναίκας μπορούν να εγκαταλείψουν τα πάντα, για πάντα. Εκεί βρίσκει και τις μέρες που έψαχνε… Όλες μυρίζουν κλεισούρα και λήθη, μα εκείνη αισθάνεται σαν να δραπετεύει από χρόνια ομηρία… Δραπετεύει πίσω στο χρόνο και φτάνει μισόν αιώνα πίσω, τότε που η ζωή της ξοδεύονταν στα ανήλιαγα στενά της συμπρωτεύουσας. Μία ζωή σε κομμάτια του χθες και του σήμερα που αγωνίζονται να σμίξουν και πέφτουν πάνω της σαν καταπέλτης. Ένα παρελθόν που συγκρούεται με τον τώρα και της φανερώνει μυστικά που την κόβουν στη μέση και δεν ξέρει ποιον εαυτό να κρατήσει. Τον παλιό ή το νέο; Θα καταφέρει άραγε να τους συμφιλιώσει. Ένα συναισθηματικό μυθιστόρημα που βασίζεται σε πραγματικά γεγονότα γεμάτο εντάσεις και ανατροπές που άλλοτε σε κάνουν να κλαις κι άλλοτε να γελάς μέχρι δακρύων, όπως και η ζωή…
Πρωτεύοντες και δευτερεύοντες χαρακτήρες με κύριο ρόλο στη ζωή της Τάνιας, είναι Άνθρωποι με σοβαρά κατάλοιπα και ελλείψεις από την παιδική ηλικία προφανώς και φέρονται με αυταρχισμό σε όσα ο δικός τους περίκλειστος γνωστικός κόσμος οδηγεί τις στείρες συμπεριφορές τους. Χαρακτήρες δομημένοι από τη συγγραφέα με μια αληθοφάνεια που νομίζεις ότι ζεις μαζί τους, πλάι τους και βιώνεις τον ψυχισμό και τις πράξεις τους. Αμφιβολίες, ψέματα, ανασφάλειες, υποψίες, φόβοι, βία λεκτική-ψυχική και σωματική, έρωτες, αγωνίες στα παιχνίδια ανταγωνισμού και κυριαρχίας λες και υπάρχουν άνθρωποι ταγμένοι στο να καταστρέφουν την ευτυχία*. Ο Μένιος, ο Μάρκος, ο Γιώργος, ο Παύλος.
Και η Τάνια ζει τα αίτια που ανάγονται στις πιο καθοριστικής σημασίας των παρόντων στιγμών της ζωής της. Το παρελθόν ανασύρει αποκαλύψεις και ήταν για την Τάνια, εκείνες οι κρίσιμες στιγμές που δημιουργούσαν ένα ιδιαίτερο μοντέλο κατανόησης του κόσμου. Μία συγκεκριμένη ανάγκη που έχει μείνει ανικανοποίητη δημιουργεί την αναγκαιότητα να αντιληφθεί την ικανοποίηση μέσα από τη φαντασία της δημιουργώντας την και άρα να ανακαλύψει ένα εσωτερικό σύμπαν μέσα από το οποίο πηγάζει η αίσθηση της αλήθειας και η συνακόλουθη οργάνωση ενός σημείου αναφοράς που να της επιτρέπει να κατανοήσει τον έξω κόσμο σύμφωνα με τη δική της ψυχική δομή. Η επαφή με τις άγνωστες συμπεριφορές των δύο αδελφών, ο ένας πατέρας της επιτρέπει να δει την κρυμμένη πραγματικότητα και πραγματικά να δημιουργήσει μία κατάσταση επίγνωσης του παρελθόντος και να αντλήσει τη γνώση του αποκλειστικού και μόνο εσωτερικού της κόσμου. Ανακαλεί εικόνες μυστηρίου, εκείνες τις άγνωστες που βρίσκονται στην άλλη πλευρά. Και σαν όλα να ξεδιαλύνονται και να βρίσκουν μέσα της, πατήματα σιγουριάς. Και ποια είναι η κάθαρση στο τέλος; Οι αλήθειες που φανερώνονται στο ημερολόγιο. Ένας δεύτερος κόσμος που ξεπηδάει από το παρελθόν αποκαλύπτοντας τα μυστικά του, προσφέρει στην Τάνια του σήμερα μια παρηγορητική επίδραση του άγνωστου κόσμου και την ωθεί να βρει την πιο αληθινή έκφραση της ύπαρξης της.
Οι στιγμές των αποκαλύψεων με τη λογική να είναι το μοναδικό όπλο να τις αντιμετωπίσει κάνουν την Τάνια να ανασύρει μεγαλύτερη δύναμη ώστε να γίνει περισσότερο ανθρώπινη για να κατανοήσει το νόημα της τάξης στις κρυμμένες αλήθειες. Οι νέοι δαίμονες, είναι επομένως οι διαστάσεις που υποσκάπτουν την αυθεντικότητα της και την αίσθηση της ασφάλειας της. Αυτοί ενεργοποιούν το φόβο και για το λόγο ότι τη στιγμή που εκδηλώνει την αντίθεσή της αντιλαμβάνεται πως διεξάγει έναν άνισο αγώνα εναντίον δομών που είναι πιο ισχυροί από εκείνη. Και στις δυο παράλληλες αφηγήσεις οι δύο γυναίκες βρίσκονται μπροστά στην αναζήτηση της αλήθειας, να βρουν μέσα από τις καταβολές των δικών τους, την πηγαία και αυθόρμητη ηθική που διέπονται οι πράξεις τους. Την ειλικρίνεια με τον εσωτερικό εαυτό τους, που συνιστά πως το άτομο πρέπει να γίνει κύριος του εαυτού του για να μπορεί να μοιράζεται και να μην βλάπτει, συνειδητά καμία άλλη ύπαρξη.
Η έλλειψη της αληθινής και όχι της κτητικής αγάπης είναι το εμφανές στοιχείο που λείπει σε κάποιους ήρωες του βιβλίου. Πρόκειται για το οδυνηρό και αιώνιο θέμα της καταστροφής του φαινομενικού. Για να επιζήσουνε είναι αναγκασμένοι να παραπλανούν τον εαυτό τους για τα πράγματα που κάνουνε, για τις ερωτικές σχέσεις, για τη σπουδαιότητα που πιστεύουνε ότι έχουμε στον κόσμο. Μπορεί να μοιάζει οπορτουνιστική στάση, -ενέργειες που απορρέουν από συμφεροντολογικές τάσεις κι όχι από το χρέος προς μια πάγια αρχή-, που στην πραγματικότητα είναι απλώς και μόνο μία πολύ πιο ανεκτή αποδοχή της πραγματικότητας. Κι έπειτα, ποιος γνωρίζει ποια θα έπρεπε να είναι η διαφορετική πραγματικότητα σε σχέση με τα συναισθήματα;
Η Δώρα Τζέμα, στα πλαίσια του μύθου δημιουργεί έναν αληθινό κόσμο κρατώντας ως συγγραφέας μια αντικειμενική στάση απέναντι σε όλους τους ήρωες της, αλλά ως άνθρωπος φαίνεται να δείχνει πως την επηρεάζουν εκείνες οι συμπεριφορές που τα βάθη τους δεν έχουν ακόμη φωτιστεί από τις ανθρώπινες αρετές της ανιδιοτελούς ευγένειας, του σεβασμού στον άλλον και της ευγνωμοσύνης για χαρίσματα της ζωής.
Μια παράλληλη αφήγηση στο σήμερα και στο άγνωστο στοιχειωμένο παρελθόν από το ημερολόγιο της Τάνιας. Δυο ξεχωριστές ιστορίες όσο και αλληλένδετες μεταξύ τους και με απόλυτες ομοιότητες και συμπτώσεις στις ζωές των δύο συνώνυμων γυναικών. Διαβάζοντας με προσοχή είναι φανερό πως στο κείμενο ενδημούν βιωματικά στοιχεία και εμπειρίες της συγγραφέως από τον περίγυρο μακρινό ή κοντινό, γνωστό ή άγνωστο, όμως απόλυτα ικανό να κεντρίσουν το πνεύμα της- συγγραφέας άλλωστε με ανεπτυγμένη οξυδέρκεια-, σε τέτοιο βαθμό όπου η δημιουργικότητα της να αγγίζει την τελειότητα της προσωπικής της απόδοσης και τη δύναμη μιας τεχνικής ύφους που δεν αφήνει το παραμικρό κενό ή ασάφεια στην τύχη τους.
Η εντελέχεια είναι το πρώτο θετικό που θα εισπράξει ο αναγνώστης μέσα από τη μυθιστορία σε απόλυτα άρτιο βαθμό χαρίζοντας του την αναγνωστική τέρψη. Στην κυριολεξία η ανάγνωση κυλάει σαν νερό στο κάθε κεφάλαιο, τα γεμάτα κορυφώσεις, συγκλονιστικές αποκαλύψεις και ανατροπές. Η συγγραφέας με στρωτή γραφή, με αρχή μέση και τέλος σε βάζει μέσα στην πλοκή. Κάθε ηρωίδα και ήρωας, καλό ή κακός, τονώνουν το ενδιαφέρον να είσαι κοντά τους για να δεις την τύχη που έχουν με τις αποκαλύψεις του ημερολογίου, φτάνοντας στον επίλογο που κλείνει με δικαίωση και ομολογία κάνοντας την Τάνια μέσα από τις αλήθειες που βλέπουν το φως να βρίσκει τις ρίζες της και ξανά ζωντανεύει μέσα της τη διάσταση της επιθυμίας να αναστήσει το όνειρο. να ξαναβρεί το πρωταρχικό αντικείμενο και την πρώιμη εμπιστοσύνη στον εαυτό της.
