Συνέντευξη του φωτογράφου Γιάννη Τσιλίδη στον Ανδρέα Κατσικούδη για το polismagazino.gr
Αυτό που πάντα με ενδιέφερε φωτογραφικά είναι η σκοτεινή και αόρατη πλευρά των ανθρώπων. Το φως δεν έχει ανάγκη να εξερευνηθεί, παρά μόνο το σκοτάδι.
Γεννήθηκα τον Ιούλιο του 1966 στην Αθήνα. Παιδί μιας πόλης που ολοένα μεγάλωνε και παρήκμαζε, σε μια εποχή που όλα άλλαζαν στον απόηχο του ανατρεπτικού 60, «χωρίς ρετσίνα και κρασί», που λέει και το τραγούδι. Στη χούντα ήμουν μικρός, αλλά θυμάμαι. Το ίδιο και στο Πολυτεχνείο. Είχαμε τηλεόραση με λάμπες και υπήρξα «ραδιοπειρατής»!
Σπούδασα Ηλεκτρονικός Μηχανικός και Πληροφορική. Στο τομέα αυτό εργάζομαι έως και σήμερα.
Η φωτογραφία για μένα είναι το μάτι του μυαλού. Δεν ξέρω γιατί την ξεκίνησα. Ίσως για όλους τους γνωστούς λόγους και αναλύσεις που έχουν γραφτεί σχετικά με το γιατί φωτογραφίζουμε. Είχα νιώσει τόσο οικεία όταν σε μια συνέντευξη του ο Bresson είχε πει ότι τον ενδιαφέρει μόνο το κλικ. Δηλαδή μια στιγμή που μόλις την φυλακίσεις στο κουτί μετά είσαι ήσυχος. Και όλα καλά και πάμε για την επόμενη στιγμή…
Από την εφηβεία μου με μια μικρή Kodak της «μαμάς», έβγαζα τις πρώτες μου έγχρωμες φωτογραφίες. Μια εποχή που το ασπρόμαυρο θεωρούταν πια παλιό και ξεπερασμένο. Μετά αγόρασα μια Yashica απ’ το Μοναστηράκι και άρχισα να τραβώ με ασπρόμαυρο φιλμ μιας και αυτό τότε μπορούσα με απλά μέσα να εκτυπώσω. Πάντα θυμάμαι ήμουν αυτός που θα είχε μηχανή, στη παρέα και όλοι το θεωρούσαν δεδομένο. Περά από τις τουριστικές και αναμνηστικές λήψεις, είχα μανία να φωτογραφίζω έντομα. Ήταν η πρώτη εναλλακτική κοινότητα που φωτογράφησα!
Ξεκίνησα όμως πιο σοβαρά από το 2005 κάνοντας fashion και mainstream happenings. Αυτό πρόεκυψε εντελώς τυχαία, καθώς στη σχόλη που εργαζόμουν μου ζητήθηκε να καλύπτω φωτογραφικά τις εκδηλώσεις μιας και ήμουν ο μόνος συνάδελφος με «επαγγελματική» μηχανή της εποχής. Τότε ανακάλυψα ότι μ’ ενδιαφέρει πολύ να «κλέβω» στιγμές ανθρώπων , ιδιαίτερα αυτές που αντανακλούν τον εσωτερικό, άλλα και «αόρατο», κόσμο μας.
Εκείνη τη περίοδο άρχισα να μελετώ, εμβαθύνοντας στην φιλοσοφία και στην τέχνη της φωτογραφίας. Διάβαζα ότι σχετικό έπεφτε στα χέρια μου και μπορούσα να βρω στα βιβλιοπωλεία. Μέσα από το διαδίκτυο άρχισα να παρακολουθώ τα φωτογραφικά δρώμενα κυρίως του εξωτερικού με έμφαση στις τεχνικές, τις νέες τάσεις και το έργο μεγάλων φωτογράφων.
Στη φωτογραφία είμαι αυτοδίδακτος. Το 2010 βρέθηκα στις ΗΠΑ για άλλους επαγγελματικούς λόγους και παρακολούθησα πολλά workshop στα οποία συμμετείχαν έμπειροι και εμπνευσμένοι δημιουργοί. Αυτοί ήταν οι πρώτοι μου δάσκαλοι στο τεχνητό φωτισμό. Στην Ελλάδα από το 2012 παρακολουθώντας σεμινάρια και κυρίως διαλέξεις στην Ελληνική Φωτογραφική Εταιρεία, άρχισα να «καλλιεργούμαι» φωτογραφικά. Η αμερικανική σχολή καλλιτεχνικού γυμνού αποτέλεσε για μένα μεγάλο σχολείο και μεγάλη τύχη. Όχι μόνο γι’ αυτό που είναι, αλλά κυρίως γιατί μου έδωσε τη δυνατότητα να εκφραστώ φωτογραφικά χωρίς περιορισμούς.
Μ’ αρέσει να δηλώνω τον εαυτό μου ως «εραστή της τέχνης». Ενίοτε το κάνω και ημι- επαγγελματικά. Δεν ξέρω πως θα φανεί, αλλά βασικά δεν έχω κανένα στόχο σχετικά με τη φωτογραφία. Είναι μια ψυχαναλυτική διαδικασία για μένα και δεν θεωρώ ότι έχει αρχή και τέλος. Ο χωρόχρονος της φωτογραφίας αναδιπλώνεται από τη γέννηση μας μέχρι τη στιγμή του πρώτου κλικ. Όταν «δεις» μετά μπαίνεις απλά σε άλλα σύμπαντα και ταξιδεύεις. Συγκεκριμένα προτζεκτ σπάνια κάνω. Κάθε φωτογράφιση είναι κάτι άλλο. Βασίζομαι απόλυτα στην ψυχοσύνθεση του μοντέλου μου.
Μ’ αρέσει να δηλώνω τον εαυτό μου ως «εραστή της τέχνης». Ενίοτε το κάνω και ημι- επαγγελματικά. Δεν ξέρω πως θα φανεί, αλλά βασικά δεν έχω κανένα στόχο σχετικά με τη φωτογραφία. Είναι μια ψυχαναλυτική διαδικασία για μένα και δεν θεωρώ ότι έχει αρχή και τέλος. Ο χωρόχρονος της φωτογραφίας αναδιπλώνεται από τη γέννηση μας μέχρι τη στιγμή του πρώτου κλικ. Όταν «δεις» μετά μπαίνεις απλά σε άλλα σύμπαντα και ταξιδεύεις. Συγκεκριμένα προτζεκτ σπάνια κάνω. Κάθε φωτογράφιση είναι κάτι άλλο. Βασίζομαι απόλυτα στην ψυχοσύνθεση του μοντέλου μου.
Οι πρώτες μου συμμετοχές έγιναν το 2008 μέσα από τις ομαδικές Εκθέσεις Τέχνης της Artway, οπού εκεί είχα την ευκαιρία να γνωρίσω καλλιτέχνες από άλλους χώρους όπως η ζωγραφική, γλυπτική κλπ. Από το 2013 ξεκίνησα να δραστηριοποιούμε ενεργά μέσα στην Ελληνική φωτογραφική εταιρεία (ΕΦΕ) όπου έλαβα μέρος σε αρκετές ομαδικές εκθέσεις μελών με θεματικές που με ενδιέφεραν όπως «Τέχνη και τρέλα», «Ετερότητα», «Κόλαση Εντός – Εκτός» κλπ. Παράλληλα συμμετείχα και στις εθνικές αποστολές της ΕΦΕ, σε Biennale του εξωτερικού όπως της Κίνας, Αγγλίας κλπ. Οι συμμετοχές μου σε πάνω από 40 διεθνείς διαγωνισμούς, καρποφόρησαν με την τιμητική διάκριση AFIAP (Artist of Federation Internationale de l’Art Photographic). Έχω κερδίσει ένα χρυσό και ένα ασημένιο μετάλλιο σε διαγωνισμούς της FIAP.
Σε όλη αυτή την περίοδο σημαντικότερες νομίζω είναι οι δυο ατομικές μου εκθέσεις με θέμα: «Η Γυμνή Αλήθεια» και «Γοργόνες της Αθήνας» αντίστοιχα. Και οι δυο στον εκθεσιακό χώρο της ΕΦΕ. Τέλος είχα την τιμή να συμμετάσχω στην ομαδική έκθεση του αμερικανικού φωτογραφικού site “SEE ME “, στις 13 Ιούλιου 2015 στο εκθεσιακό χώρο του μουσείου του Λούβρου. Δουλειά μου έχει δημοσιευτεί στην Ελλάδα και στο εξωτερικό με σημαντικότερες την συμμετοχή μου στο OneEyeLand Anniversary Book, σε θεματικά και συλλεκτικά άλμπουμ της ΕΦΕ, στο περιοδικό Φωτογράφος κλπ. Από το 2011 επίσης, διοργανώνω ως curator την ετήσια φωτογραφική έκθεση εντός τoυ Athens EroticArt Festival.
Η επαφή μου μ’ άλλες τέχνες; Δυστυχώς δεν μπορώ να τραβήξω μια ευθεία γραμμή, όταν τραγουδώ κακαρίζω και τα χέρια μου πιάνουν μόνο σε τεχνικά θέματα. Το μόνο μου προσόν είναι ότι πάντα άκουγα «καλή» μουσική. Όλοι οι φίλοι μου αναρωτιούνται που βρίσκω τα κομμάτια των συλλογών μου. Μ’ αρέσει όμως να παρακολουθώ την τέχνη, την ιστορία της και καλλιτέχνες που θεωρώ διαφορετικούς.
Η έμπνευση στον καλλιτέχνη δεν είναι τίποτε άλλο παρά ανάμνηση. Παράγει τέχνη με βάση τα όσα έζησε, διάβασε, λάτρεψε ή μίσησε. Όταν μας έρχεται μια έμπνευση στην πραγματικότητα το μυαλό μας απελευθερώνει μια διεργασία που έχει ήδη σχηματιστεί με βάση τους φόβους και κυρίως τις επιθυμίες μας. Όταν η διεργασία αυτή είναι έτοιμη να εκραγεί τότε μας έρχεται σαν φλασιά από τα «βάθη» του μυαλού μας.
Πιστεύω ότι τα εργαλεία δεν κάνουν το μάστορα, αλλά ο καλός μάστορας ξέρει να χρησιμοποιεί τα καλά εργαλεία! Ταλέντο ή δουλειά; Ακόμα και για να πας στο παράδεισο χρειάζονται και τα δυο. Σίγουρα όμως περισσότερη δουλειά (ειδικά αν θέλεις να πας στο παράδεισο!). Οι γνωστοί και φίλοι δεν με καταλαβαίνουν πάντα. Όσοι έχουν sense of art γενικότερα καταλαβαίνουν. Οι άλλοι αναρωτιούνται προς τι τόση φασαρία χωρίς να βγάζεις λεφτά!
To 2007 ανακάλυψα την κοινότητα εναλλακτικής μουσικής σκηνής στην Ελλάδα και αποφάσισα ότι μ’ ενδιαφέρει ιδιαίτερα θεματικά. Ασχολούμαι κυρίως με θέματα από το χώρους του gothic, fetish και εναλλακτικού γενικότερα. Μέσα από αυτό το χώρο σύντομα ανακάλυψα τις persones εκείνες που θα γίνονταν μούσες μου μιας και το κύριο θέμα των φωτογραφιών μου είναι τα ίδια τα μοντέλα !
Η φωτογραφία έχει δυο βασικά σκέλη: το είναι η τεχνική και το άλλο η Τέχνη. Για μένα καλλιτέχνης φωτογράφος είναι αυτός οπού η φωτογραφική μηχανή είναι η προέκταση του μυαλού του. Όταν βλέπουμε μια φωτογραφία στην πραγματικότητα βλέπουμε την προσωπικότητα του ίδιου του φωτογράφου, όλα όσα διάβασε και ξέρει και όσα ασυνείδητα ή μη θέλει να πει. Είναι ένας διάλογος μεταξύ του θεατή και του φωτογράφου και όχι με το θέμα του. Μια φωτογραφία δεν έχει ποτέ κάτι συγκεκριμένο να πει. Μιλά σε αυτούς που θέλει η ίδια και έχουν ανάγκη να την ακούσουν.
Αυτό που πάντα με ενδιέφερε φωτογραφικά είναι η σκοτεινή και αόρατη πλευρά των ανθρώπων. Το φως δεν έχει ανάγκη να εξερευνηθεί, παρά μόνο το σκοτάδι. Η ανθρώπινη φύση έτσι όπως διαμορφώνεται στο πέρας των χρονών της ζωής μας, δεν φορά ούτε λευκό μα ούτε και μαύρο μανδύα. Βρίσκεται πάντα κάπου ανάμεσα στους τόνους του γκρι. Η ανθρωπινή φύση είναι περά από το καλό και το κακό. Η αέναη πάλη ανάμεσα στο καλό και στο κακό λοιπόν, είναι κατά βάση το punctum στη δουλειά μου. Γι’ αυτό μ’ ενδιαφέρει πολύ η σκιά που αφήνουν πίσω τους οι άνθρωποι. Αυτή προσπαθώ να «φωτίσω» μέσα από την ματιά μου. Η σκιά μας δεν είναι ποτέ ίδια. Έχει τόσες αποχρώσεις όσες και ο ψυχισμός μας.
Το βασικό μου μότο είναι η περίφημη φράση του Haruki Murakami : «Οι ψυχές των ανθρώπων είναι σαν τα βαθιά και σκοτεινά πηγάδια. Είναι αδύνατον να δεις τι υπάρχει στο πάτο τους. Μόνο αν καμιά φορά επιπλεύσει κάτι μπορείς απλά να υποθέσεις…». Έτσι σχεδόν μανιακά προσπαθώ να «δω» μέσα από το φακό μου στην άβυσσο αυτών των πηγαδιών. Ξεκινώντας από τη δική μου! Για να ικανοποιήσω καλλιτεχνικά την ανάγκη μου αυτή, στράφηκα προς την θεματική φωτογραφία όπου ασχολούμαι μέχρι σήμερα με πάθος.
Πολλά concept πρόεκυψαν μέσα από τον ψυχισμό των ιδίων των μοντέλων, τα οποία και επιλέγω με ένα «ανεξήγητο» ακόμα τρόπο. Κάθε φωτογράφηση με μια ιδιαίτερη τέτοια προσωπικότητα είναι απόλυτα μυσταγωγική και ψυχολυτική για μένα. Τα μοντέλα μου είναι ως επί το πλείστον κοπέλες που σπουδάζουν ή έχουν ένα τουλάχιστον πτυχίο, μόρφωση και μεγάλη εσωτερική καλλιέργεια. Τις θαυμάζω και τις εκτιμώ. Είναι κορίτσια της διπλανής πόρτας που τις βλέπουμε κάθε μέρα στο φούρνο και στο super market, αλλά δεν έχουν τον ίδιο εσωτερικό κόσμο με τις υπόλοιπες κοπέλες. Τολμούν το διαφορετικό και το ορθώνουν μπροστά στο φακό μου. Καμία φωτογραφία μου δεν έχει επιμεληθεί από στυλίστα ή κάποιον άλλο επιμελητή. Όλα αυτά είναι αποτέλεσμα συνεργασίας και προσωπικής εκφράσεως των μοντέλων μου. Τα θέματα μου είναι οι δημιουργίες και η έκφραση τους. Καμία δουλειά δεν είναι εμπορική. Είμαι οπαδός του Steve Job, όταν έλεγε: «Προσλαμβάνουμε ικανούς ανθρώπους, όχι για να τους πούμε εμείς, άλλα να μας υποδείξουν αυτοί, τι να κάνουμε».
Κάθε μορφή τέχνης πορεύεται και οδηγείται από την εσωτερική ανάγκη των ανθρώπων να βρουν το χαμένο παράδεισο. Άλλοτε λέγεται αυτογνωσία, πραγμάτωση κλπ. Αν το μυαλό σου σε αναγκάσει να πάρεις αυτό το μονοπάτι, στο τέλος της διαδρομής, θα διαπιστώσεις ότι σημασία είχε το ταξίδι και όχι ο προορισμός. Τότε θα έχεις γίνει καλύτερος άνθρωπος.
Πάντα μπορείς να ζήσεις με ότι κάνεις με αγάπη και πάθος. Από τη φωτογραφία σίγουρα πιο δύσκολα σήμερα. Μετά το 2010 το επάγγελμα του φωτογράφου δεν έχει ακόμα ανακάμψει.
Ο νέος που ξεκινά σήμερα, έχει δυστυχώς ήδη μάθει στα λίγα, οπότε δεν θα του κακοφανεί. Κάθε βελτίωση θα μοιάζει άλμα. Η φωτογραφία παντός δεν είναι επάγγελμα πια για να κάνεις που λένε λεφτά.
Πρώτος στη λίστα των επιρροών μου, παρότι δεν ήταν φυσικά φωτογράφος, ο El Greco! Όχι μόνο σαν θεματική, όσο ο τρόπος που επέλεγε τα μοντέλα του και απέδιδε το φως. Η σπουδή μου πάνω στον τεχνητό φωτισμό εδράζεται πάνω στο έργο και την τεχνοτροπία του. Κάνω ότι έκανε και εκείνος. Τα μοντέλα μου είναι άνθρωποι της διπλανής πόρτας. Φίλοι και γνώστες της τέχνης θεωρούν ότι είμαι ξεκάθαρα μαθητής της Diane Arbus. Αυτό είναι προφανές, ειδικά όταν δείτε δουλείες μου από events του εναλλακτικού χώρου. Ο Richard Avedon μ’ έχει επηρεάσει πολύ επίσης, όπως και η Dorothea Lange. Από τους σύγχρονους φωτογράφους που με επηρέασαν είναι ο Christophe Mourthe από πλευράς τεχνικής φωτισμού. Ο Helmut Newton μου έμαθε ότι όλοι κρύβουν κάτι και η δουλειά του φωτογράφου είναι να το ανασύρει. Ο τρομερός Marc Lagrange , ο Von Wong, η Sylwia Μakris κ.ά. είναι καλλιτέχνες που θαυμάζω και παρακολουθώ.
H καλλιτεχνική φωτογραφία πραγματεύεται κατά βάση τους φόβους και τις επιθυμίες των ανθρώπων. Τα δυο δομικά βασικά στοιχεία της ύπαρξης μας. Η φωτογραφία δεν είναι η πραγματικότητα. Χρησιμοποιεί την πραγματικότητα για να μας δείξει ο φωτογράφος τη δική του. Κατά την άποψη μου, η τέχνη αποτελεί την αιώνια προσπάθεια του ανθρώπου να προσεγγίσει το χαμένο παράδεισο. Γι’ αυτό Τέχνη παράγεται κάθε φορά που συγκρούονται το καλό με το κακό. Το λευκό με το μαύρο. Ο καλλιτέχνης δημιουργός περιπλανάται ως νυμφίος ανύμφευτος αναζητώντας πάντα την Εύα της πραγμάτωσης του. Μόνο αυτή μπορεί να τον επαναφέρει στο χαμένο παράδεισο.
Άμεσος στόχος μου είναι να αδυνατίσω για να κάνω ευκολότερα φωτογραφία!
Ζω όσο καλλιτεχνώ. Φωτογραφίζω, άρα υπάρχω!
@JohnTsilidis (Instagram)
