Η μουσική ενώνει τους λαούς και τους πολιτισμούς;
Η μουσική, αν και αποτελεί την μοναδική άυλη μορφή τέχνης (σε αντίθεση με τη ζωγραφική, τη γλυπτική, τη λογοτεχνία κ.λπ.), φαίνεται πως καταφέρνει να ενώσει τους λαούς περισσότερο από όλες τις υπόλοιπες. Αυτό ίσως οφείλεται στο γεγονός ότι λόγω της άυλης μορφής της (η μουσική), δίνει τη δυνατότητα ακόμα και στον ακροατή ενός εντελώς διαφορετικού πολιτισμού, να την «εικονοποιήσει», να την αναδημιουργήσει σύμφωνα με τις δικές του προσλαμβάνουσες, και τελικά να την κατανοήσει εντάσσοντάς την στο δικό του γνωστικό πλαίσιο και στην περισσότερο οικεία για τον ίδιο μορφή.
“Η μουσική είναι μία, οι μουσικοί πολλοί.” Πως θα περιγράφατε αυτή την πρόταση;
Η παραπάνω πρόταση, κατά την δική μου άποψη, αποτελεί μια υπεραπλουστευμένη, απλοϊκή, και λανθασμένη περιγραφή, ίδιον της σημερινής εποχής, η οποία «τσουβαλιάζει»: τα έργα τέχνης με τα κατασκευάσματα μαζικής κατανάλωσης, τους εμπνευσμένους με πολυετείς σπουδές υψηλού επιπέδου συνθέτες με τους ακαλλιέργητους εκπροσώπους της υποκουλτούρας,
τους αγνούς λαϊκούς τραγουδιστές της υπαίθρου, που το τραγούδι αποτελεί ανάγκη της καθημερινότητάς τους, με τους «ερμηνευτές» πίστας κ.ο.κ.
Πρόκειται για αντιδιαμετρικά αντίθετους κόσμους για τους οποίους, όταν το μοναδικό κριτήριο διάκρισης (που εσχάτως χρησιμοποιείται) είναι ότι υπάρχει «καλή και κακή μουσική», είναι σαφές ότι δεν μιλάμε για μία μουσική.
Πώς μπορεί ένας γονιός να ανακαλύψει το ταλέντο του παιδιού του στη μουσική;
Νομίζω πως αν ο γονιός διαπιστώσει κάποια έλξη του παιδιού του για την μουσική το καλύτερο που έχει να κάνει είναι να απευθυνθεί σε κάποιον ειδικό τον οποίο να εμπιστεύεται. Εντούτοις, η μουσική εκπαίδευση κάθε παιδιού δεν πρέπει να γίνεται με όρους «πρωταθλητισμού» (δηλαδή αν το παιδί δεν έχει εκδηλώσει έως εκείνη τη στιγμή το όποιο ταλέντο του, δεν πρέπει να μάθει μουσική;), αλλά πρέπει να εντάσσεται στη γενικότερη καλλιέργεια ενός νέου ανθρώπου. Μέσω αυτής, το παιδί αναπτύσσει την φαντασία του, εμπλουτίζει τον συναισθηματικό του κόσμο, μαθαίνει να συνεργάζεται με μικρές και μεγαλύτερες ομάδες, καλλιεργεί τις αισθήσεις του, κοινωνικοποιείται…
Ακόμα όμως και με όρους «πρωταθλητισμού» να μιλήσουμε, το ταλέντο αποτελεί μόνο το 10% της συνολικής δυνατότητας ανάδειξης νέων σημαντικών μουσικών, συνθετών και τραγουδιστών. Όλο το υπόλοιπο είναι αποτέλεσμα σκληρής δουλειάς, ατελείωτων ωρών μελέτης και απομόνωσης, και ισχυρής θέλησης.
Διδάσκεται σήμερα η Μουσική παράδοση μέσα από την εκπαίδευση;
Η Μουσική παράδοση διδάσκεται επαρκώς, στα εξειδικευμένα μουσικά ιδρύματα που έχουν δημιουργηθεί γι’ αυτόν τον σκοπό, δηλαδή στα μουσικά Γυμνάσια και Λύκεια, καθώς και στα πανεπιστημιακά τμήματα που έχουν αυτήν την κατεύθυνση. Είναι σαφές, πως η συνεχώς αυξανόμενη, τα τελευταία χρόνια, εμφάνιση νέων ανθρώπων που ασχολούνται με την μουσική μας παράδοση, αποτελεί καρπό της λειτουργίας των προαναφερθέντων ιδρυμάτων.
Υπάρχουν Έλληνες αξιόλογοι μουσικοί, με μουσική κατάρτιση και γνώσεις;
Κάθε γενιά, αναδεικνύει μια σειρά μουσικών με σημαντική μουσική κατάρτιση και γνώσεις υψηλού επιπέδου. Όπως είναι αυτονόητο, στις μέρες μας, που η μουσική εκπαίδευση είναι περισσότερο προσιτή απ’ ότι την εποχή των γονιών μας και των παππούδων μας, ο αριθμός των ελλήνων με υψηλή μουσική κατάρτιση έχει αυξηθεί. Υπάρχει πληθώρα σημαντικότατων μουσικών, τραγουδιστών και διευθυντών ορχήστρας που διαπρέπουν κυρίως στο εξωτερικό, καθώς η αξιοποίησή τους στη χώρα μας, για την ώρα, υστερεί.
Είστε ένας από τους στενότερους συνεργάτες του Μίκη Θεοδωράκη, παίζοντας και ενορχηστρώνοντας αρκετά από τα έργα του για περισσότερο από μία δεκαετία. Πως είναι η συναναστροφή μαζί του;
Η συναναστροφή με μία από τις μεγαλύτερες προσωπικότητες του 20ού αιώνα παγκοσμίως, δεν μπορεί παρά να είναι συγκλονιστική. Κάθε συνάντηση μαζί του αποτελεί μάθημα και εμπειρία ζωής, όχι μόνο για τις επισημάνσεις που κάνει σε όσους από εμάς ερμηνεύουμε το έργο του, αλλά και για τον τρόπο που ο ίδιος αντιλαμβάνεται τον κόσμο, την ειρήνη, την αγάπη, τον άνθρωπο μέσα από τη μουσική του. Το χαμόγελο, η ικανοποίηση, το χιούμορ, η πάντα ευγενική και διακριτική του παρουσία σε κάθε φάση της συνεργασίας μας, μένουν ανεξίτηλα χαραγμένα στην μνήμη μου. Κυρίως όμως, μέσω της επαφής μας συνειδητοποίησα, ότι ο Μίκης Θεοδωράκης είναι το Σύμβολο ενός ολόκληρου λαού, όχι μόνο λόγω του αξεπέραστου έργου του, αλλά πρωτίστως, επειδή αυτό συνοδεύεται με όραμα, ευαισθησία, μαχητικότητα, γενναιοδωρία και στέρεες ιδέες.
Ποια είναι τα μελλοντικά μουσικά σας σχέδια;
Η σεζόν που ξεκίνησε περιλαμβάνει αρκετά μουσικά σχέδια πολλά από τα οποία έχουν ήδη προγραμματιστεί. Αρχικώς, ξεκινάει μια σειρά συναυλιών με ένα νέο «πρότζεκτ» το οποίο έχω ετοιμάσει, υπό τον τίτλο “Symphonic Rebetiko”. Πρόκειται για την παρουσίαση του Ρεμπέτικου σε συμφωνική επεξεργασία, με τραγούδια από την χαρακτηριστικότερη περίοδό του, την 15ετία 1935-1950, ενορχηστρωμένα για μεγάλη συμφωνική ορχήστρα. Αποτελεί την πρώτη απόπειρα – διεθνώς – παρουσίασης του εν λόγω ρεπερτορίου με συμφωνική ορχήστρα, συμπεριλαμβάνοντας τραγούδια των πιο σημαντικών εκπροσώπων του. Στις 7 Νοεμβρίου θα δοθεί η δεύτερη κατά σειρά συναυλία με ερμηνευτές τα Κίτρινα Ποδήλατα, την Μπέττυ Χαρλαύτη και τον Σπύρο Κλείσσα, στο θέατρο Ολύμπια, με την Συμφωνική Ορχήστρα του Δήμου Αθηναίων.
Παράλληλα, ξεκινάμε με την Μπέττυ Χαρλαύτη, την σημαντικότερη ίσως ερμηνεύτρια των έργων του Μίκη Θεοδωράκη της νεότερης γενιάς, μια σειρά συναυλιών στην Ευρώπη, για τον εορτασμό των 95ων γενεθλίων του συνθέτη, με ρεσιτάλ για φωνή και πιάνο. Πρώτος σταθμός η Κολωνία, στις 22 Νοεμβρίου.
Βιογραφικό.
Γιάννης Μπελώνης: Διδάκτωρ Μουσικολογίας του Τμήματος Μουσικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών, εργάζεται στην Εθνική Λυρική Σκηνή ως Ενορχηστρωτής και Υπεύθυνος της Μουσικής Βιβλιοθήκης και του Ιστορικού Αρχείου. Παράλληλα, διατελεί αρχισυντάκτης του μουσικολογικού περιοδικού Πολυφωνία [από την ίδρυση του εντύπου το 2002 (http://www.polyphonia.gr)] και μέλος της Ελληνικής Μουσικολογικής Εταιρείας, ενώ από το 2007 συμμετέχει ως πιανίστας στις συναυλίες της Λαϊκής Ορχήστρας «Μίκης Θεοδωράκης».
Αποφοίτησε από το Τμήμα Μουσικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών το 1998 ως αριστούχος και με υποτροφία του Ι.Κ.Υ. εκπόνησε διδακτορική διατριβή με θέμα: «Η μουσική δωματίου του Μανώλη Καλομοίρη» (2004). Αμέσως μετά (2004-2013), δίδαξε ως επιστημονικός συνεργάτης στο Τμήμα «Λαϊκής και Παραδοσιακής Μουσικής» του Τ.Ε.Ι. Ηπείρου, ενώ έχει εργαστεί στην εφημερίδα Real News ως μουσικοκριτικός (2008-2010), και ως επιμελητής των εκδόσεων του έργου του Γιάννη Α. Παπαϊωάννου των εκδόσεων Φίλιππος Νάκας (2005-2011).
Η μονογραφία του με τίτλο Η μουσική δωματίου στην Ελλάδα στο πρώτο μισό του 20ού αιώνα: Η περίπτωση του Μάριου Βάρβογλη (1885-1967), που εκδόθηκε το 2012 από το Κέντρο Ελληνικής Μουσικής, έλαβε την τιμητική διάκριση «Μουσικολογικού Συγγράμματος» από την Ένωση Ελλήνων Κριτικών Θεάτρου και Μουσικής. Άρθρα του έχουν δημοσιευθεί σε επιστημονικά περιοδικά και συλλογικούς τόμους τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό, ενώ έχει λάβει μέρος ως εισηγητής σε πολυάριθμα διεθνή συνέδρια στην Ελλάδα και στην Ευρώπη.
Ο Γιάννης Μπελώνης, έχοντας ως εφόδιο τον πολυετή εκτενή κύκλο σπουδών του σε μουσική και μουσικολογία, έχει την ιδιαιτερότητα να εμφανίζει πολυεπίπεδη και πολυσχιδή επαγγελματική καταξίωση με διάφορους τομείς της μουσικής, τόσο σε επιστημονικό όσο και σε καλλιτεχνικό επίπεδο (ως μουσικολόγος, συγγραφέας, ενορχηστρωτής, πιανίστας, μουσικοκριτικός, κ.α.). Με την ορχήστρα «Μίκης Θεοδωράκης» έχει εμφανιστεί σε σημαντικό αριθμό συναυλιών στην Ελλάδα και το εξωτερικό μαζί με τους σημαντικότερους Έλληνες ερμηνευτές του έργου του συνθέτη. Θεωρείται ένας από τους στενότερους συνεργάτες του Μίκη Θεοδωράκη έχοντας ενορχηστρώσει μεταξύ άλλων, μαζί με τον Γιώργο Δούση, το μνημειώδες έργο του Canto General όπως αυτό παρουσιάστηκε το 2012 στις Κάννες, από τη συμφωνική ορχήστρα «Orchestre Régional Cannes Provence Alpes Côte D’azur» υπό τη διεύθυνση του Philippe Bender. Επίσης, συμμετείχε ως ενορχηστρωτής και πιανίστας στην ιστορική παράσταση Το τραγούδι του νεκρού αδερφού, σε μουσική Μίκη Θεοδωράκη, που αναβίωσε την άνοιξη του 2015 σε επιμέλεια του ίδιου του συνθέτη, ενώ είναι ο ενορχηστρωτής του πρώτου ολοκληρωμένου δίσκου με τραγούδια του Μίκη Θεοδωράκη σε συμφωνική επεξεργασία (με ερμηνεύτρια την Μπέττυ Χαρλαύτη), της πρώτης ερμηνείας του κύκλου τραγουδιών Τα Λυρικά με συμφωνική ενορχήστρωση (Μουσική: Μίκης Θεοδωράκης, Ποίηση: Τάσος Λειβαδίτης) κ.ά.
Ως ενορχηστρωτής και πιανίστας έχει συμμετάσχει σε διάφορες μουσικές και θεατρικές παραστάσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό (Νέα Υόρκη, Σικάγο, Τάμπα, Τόκυο, Γιοχάνεσμπουργκ, Κάννες, Ζυρίχη, Κολωνία, Στουτγκάρδη, Ελσίνκι, Βρυξέλες, Βιέννη, Κωνσταντινούπολη, Τελ Αβίβ, και αλλού) συνεργαζόμενος με πολλούς ακόμα έλληνες και ξένους συνθέτες, τραγουδιστές, συμφωνικές ορχήστρες, μουσικά σύνολα και χορωδίες.
