Βαθύφωνος και καθηγητής Τεχνικής | Ερμηνείας του Τραγουδιού
Πρόσφατα, έγινε μία κίνηση να υπάρξει ένα Κρατικό Πιστοποιητικό ως μία προσπάθεια διασφάλισης “ποιότητας” στους Ωδειακούς αποφοίτους..
– Ναι, είχα ενημερωθεί αρκετά για αυτήν την επιπλέον διαβάθμιση που επιχειρήθηκε.
Προσωπικά, διαφωνώ με κάτι τέτοιο στον τομέα του Τραγουδιού.
Κι εξηγώ γιατί : εάν βάλεις κι ακούσεις το ίδιο μουσικό κομμάτι απο την Κάλλας, την Ντεβία και την Καμπαγιέ, θα ακούσεις 3 διαφορετικές προσεγγίσεις και 3 διαφορετικά μεταξύ τους τεχνικά και καλλιτεχνικά αποτελέσματα.
Υποστηρικτές ένθερμοι υπάρχουν και για τις 3 που αποθεώνουν αυτήν που λατρεύουν, απορρίπτοντας τις άλλες δύο ή θεωρώντας τις κατώτερες.
Συνεπώς, εάν μία από τις 3 ήταν σε Κριτική Επιτροπή, το πιθανότερο δεν θα ενέκρινε την προσέγγιση των άλλων δύο.
Όμως ΚΑΙ ΟΙ ΤΡΕΙΣ έκαναν καριέρα.
Συνεπώς, όλα στο Τραγούδι είναι ΤΡΟΜΕΡΑ υποκειμενικά.
Ποιός λοιπόν είναι αυτός που θα κρίνει, στην μουσική Μικροκλίμακα της Ελλάδας, εάν κάποιος αξίζει ή όχι να πιστοποιηθεί; ποιός μπορεί να αποτρέψει την πορεία μιας Κάλλας, μίας Ντεβία ή Καμπαγιέ; Ποιός είναι τόσο “καλός” που θα κρίνει τους υπόλοιπους, αφού ακόμη και διάσημα μεγαθήρια της Όπερας είχαν μεταξύ τους τεράστιες διαφορές αλλά παρόλα αυτά, σταδιοδρόμησαν εξίσου;
Άλλωστε – αποδεδειγμένα – η καλλιτεχνική πορεία χρειάζεται ΣΥΝΙΣΤΑΜΕΝΗ παραγόντων όπως η τύχη, η υγεία, οι κοινωνικές ισορροπίες, η προσωπική ζωή, η συμμετοχή σε κλειστές ομάδες, η πολιτική / κομματική στήριξη, οπότε καλό θα ήταν – κατά την γνώμη μου πάντα – να αφήσουμε τα Ωδεία και τις Μουσικές Σχολές να κάνουν την αρχετυπική δουλειά τους και μετά ο καθένας, ανάλογα με τα “όπλα” και προσόντα του, να πορευτεί όπως μπορεί. Κι ας αφήσουμε τις αρχηγικές | κριτικής επιτροπής τάσεις να ξεδιπλωθούν εάν κληθούμε σε Μουσικούς Διαγωνισμούς, όπου εκεί οικειοθελώς κάποιος, γνωρίζοντας εξαρχής την σύνθεση της επιτροπής, συμμετέχει.
Κι ένα καλό νέο : φαίνεται να παίρνει “μπρος” η δημιουργία της Ακαδημίας Λυρικής Τέχνης “Μαρία Κάλλας”. Πως αισθάνεστε;
– Εννοείται πως η εκκίνηση των νομικών κι υπολοίπων εργασιών μας ενθουσιάζει όλους καθότι η Κάλλας είναι διεθνές όνομα που δοξάζει και θα δοξάζει την Ελλάδα για πάντα.
Όπως είναι αδιανόητο να μην έχουμε στην Αθήνα, κάθε 5 μέτρα, μαρμάρινη αναφορά οτι “εδώ – σύμφωνα με ιστορικές αναφορές – ο Ηράκλειτος, ο Θουκυδιδης, ο Αλκμάν, ο Περικλής [κι άπειρα άλλα ονόματα] έκανε το τάδε”, έτσι εξίσου ντροπιαστικό είναι να μην υπάρχει Μουσείο Κάλλας στην Αθήνα και, κατ’ επέκταση, Ακαδημία Λυρικής Τέχνης.
Κι η στελέχωση της Ακαδημίας;
– Αυτό είναι και το μεγάλο στοίχημα σε όλη αυτήν την προσπάθεια. Εκεί θα φανεί εάν η χώρα μας θα ξεπεράσει εαυτόν ή θα κινηθεί στα “γνωστά” μονοπάτια που την ταλαιπωρούν, εδώ και πολλές – πολλές δεκαετίες.
Πως το εννοείτε;
– Εξηγώ : όλοι όσοι έχουμε σπουδάσει μεταπτυχιακώς σε φημισμένες Ακαδημίες κι Ιδρύματα του Εξωτερικού, γνωρίζουμε οτι οι υπηρεσίες “επιστρωμάτων” που παρέχονται στους φοιτητές είναι εξαιρετικές κι αρκετές δεν προσφέρονται καν στην Ελλάδα .
Εμπλουτίζεις τις γνώσεις σου με Κινησιολογία, Χορό, Ξένες Γλώσσες, Εκμάθηση ρόλων απο διάσημους προγυμναστές, ανάπτυξη σκηνικών Δεξιοτήτων όπως η ξιφασκία, η μάχη επί Σκηνής, βελτίωση της άρθρωσης σε μη mainstream γλώσσες, τεχνικές λεπτομέρειες και συμβουλές που προσδίδουν στην σωστή σου εικόνα και στήσιμο από μακρυά, συνεργασία με αναγνωρισμένους σκηνοθέτες σε ταμπλώ / αποσπάσματα Οπερών κι ολόκληρες Όπερες, τεχνικές για ακροάσεις κι άλλα πολλά.
Παγκοσμίως όμως, παρατηρείται μία έκπτωση στην διδασκαλία της Φωνητικής. Έχουμε μετακινηθεί σε σχέση με την φυσικότητα του Ήχου που υπήρχε μέχρι και την δεκαετία του 1990.
Γι’ αυτό και τα τελευταία χρόνια, ολοένα και συχνότερα, ακούμε νοσταλγούς της Εποχής εκείνης (1890 – 1990) να μιλούν για “μεγέθη φωνών που δεν υπάρχουν πιά”.
Δεν είναι κάποιοι γραφικοί που τα λένε αυτά : έχουν δίκαιο.
Απλώς παρατηρούν κάτι που μόνον οι ειδικοί ξέρουν να ερμηνεύσουν.
Που αποδίδεται η έκπτωση αυτή;
– Οι τελευταίες δεκαετίες, λόγω της διδασκαλίας ανθρώπων που δεν ήξεραν την Φωνή πολύ καλά, δημιούργησαν ένα τεράστιο κύμα διπλωματούχων τραγουδιστών που τραγουδούν χωρίς σωστή αναπνοή, στελνοντας την φωνή στην μάσκα, χωρίς το φυσικό Squillo (“μύτη” του Ήχου) που δημιουργεί η σωστή μίξη κεφαλιού – στήθους στην Φωνή (εφόσον αναπνέεις κι αρθρώνεις σωστά), προκαλώντας την Αντήχηση.
Στην Ελλάδα αυτό υπερισχύει και φαινόταν οτι θα συμβεί, καθότι δίνονταν Διπλώματα Μονωδίας σε, τεχνικά αποκρουστικές, περιπτώσεις (λόγω του οτι έφταναν σε υψηλές τάξεις κι είχαν δικαίωμα να πάρουν).
Δεν είναι μόνον Ελληνικό φαινόμενο όμως.
Το Τραγούδι νοσεί παγκοσμίως.
Βλέπουμε, ακόμη και σε διάσημα Θέατρα, να τραγουδούν άτομα με πολύ μικρές σκούρες φωνές, χωρίς αναγνωρίσιμη άρθρωση κι ο λόγος που δεν ακούγονται δυνατές οι φωνές τους δεν είναι οτι κακο – ηχογραφήθηκαν. Είναι ΟΝΤΩΣ πολυ μικρές και, μετά βίας, “περνούν” στον χώρο, άρα και στο ηχογραφητικό μέσο.
Το επικίνδυνο λοιπόν με την Λυρική Ακαδημία Μαρία Κάλλας είναι να ακολουθήσει τα μη – λαμπερά βήματα που η Ελλάδα ακολουθεί σε πολλές εκφάνσεις της και να στελεχώσει την νέα δομή με ημέτερους της εκάστοτε Πλειοψηφίας ή με σολίστες που σταμάτησαν την – φωνητικώς παραστρατημένη – ανύπαρκτη καριέρα τους στα 30 τους χρόνια και, μαγικά, μεταμορφώθηκαν (από ένα σύστημα που τους στήριζε) σε “υπέρλαμπρους” καθηγητές και βαθείς “γνώστες”, ανακυκλώνοντας τα ανεπίλυτα δικά τους φωνητικά προβλήματα (που προφανώς τους ανάγκασαν να σταματήσουν την καριέρα τους..) στους νέους που τους εμπιστεύονταν, καταστρέφοντάς τους ή ανθρώπους που διδάσκουν την “νέα φωνητική” (λες και το ανθρώπινο σώμα άλλαξε και λειτουργεί διαφορετικά σε σχέση με τον 20ο αιώνα…).
Όλες οι παραπάνω υπερπροβληματικές περίπτωσεις καλό θα ήταν να αποφευχθούν.
Η ύπαρξη διεθνούς καριέρας ή πολλών Ακαδημαϊκών περγαμηνών δεν θα πρέπει, επίσης, να είναι το μόνο κριτήριο. Μπορεί να τραγουδάς πολύ : δεν είναι απαραίτητο οτι τραγουδάς με αξιοζήλευτη τεχνική, άξια για μετάδοση σε άλλους.
Μπορεί να έχεις 2 μεταπτυχιακά στην Όπερα : ισχύουν πάλι τα παραπάνω, επακριβώς.
Πρέπει να αναζητηθεί ο σπανιότατος και μαγικός συνδυασμός “Απόλυτη Γνώση – Άριστη Μεταδοτικότητα – Σωστό Εκπαιδευτικό Ήθος”.
(Μην σας φαίνεται υπερβολικό το Ήθος : υπάρχουν “καθηγητές” που δείχνουν την “διαφραγματικη αναπνοή” αγγίζοντας τους σπουδαστές στην χαμηλή περιοχή του εσωρούχου..).
Για εμένα, στόχος της Ακαδημίας δεν θα πρέπει να είναι η ανάδειξη 2-3 ατόμων σε τραγουδιστικές αυθεντίες (διότι μοιραία θα μετατραπεί σε άντρο τους ενώ, λόγω της Υποκειμενικότητας του Τραγουδιού, δεν θα είναι απαραίτητα οι καλύτεροι στον συνδυασμό Γνώση – Μεταδοτικότητα – Ήθος) αλλά, περισσότερο, η προσφορά διαφορετικών ερεθισμάτων απο πολλούς επαγγελματίες : τραγουδιστές | σκηνοθέτες | ηθοποιούς | ΩΡΛ | μακιγιέρ | προγυμναστές ρόλων με ειδίκευση σε κάποιους συνθέτες ή εποχές | Μasterclasses κι ανάπτυξη ευρύτερων δεξιοτήτων σε σχέση με την Σκηνή, αφήνοντας τους φερέλπιδες να συλλέξουν ό,τι πιστεύουν οτι θα τους ωφελήσει, από τον καθένα.
Άλλωστε, η Κάλλας δεν αναδείχθηκε μόνον για την φωνή της..
Πως μπορεί ένας γονιός να ανακαλύψει την πιθανή κλίση του παιδιού του για κάποιο Όργανο;
– Η εποχή είναι ακόμη δύσκολη κι οι οικογένειες αντιμετωπίζουν εμπόδια στο να αφήσουν τα παιδιά τους να πειραματιστούν αφειδώς, πέραν των αρχετύπων των Αγγλικών και της Γυμναστικής.
Παρόλα αυτά, σε κάποιες περιπτώσεις το παιδί – από μόνο του – αποκαλύπτει την τάση του, ζητώντας να μάθει κάποιο όργανο.
Σε αντίθετη περίπτωση, έχω προτρέψει γονείς να πάνε σε κάποιο Ωδείο και να ζητήσουν δοκιμαστικό μάθημα του παιδιού τους με όλα τα προσφερόμενα όργανα, ώστε να δημιουργηθεί η πρώτη επαφή, που είναι και καθοριστική.
Πριν μερικά χρόνια, η Εθνική Λυρική Σκηνή έκανε ένα τριετές εκπαιδευτικό πρόγραμμα περιοδειών ώστε να γνωρίσει την Όπερα και τα περι αυτής επαγγέλματα στους μαθητές σχολείων σε όλη την Ελλάδα.
Δεν διανοείστε την ΔΙΨΑ για πληροφορία που συναντήσαμε από τα νέα αυτά παιδιά.
Οι γονείς επίσης, επιστρέφοντας στην ερώτησή σας, μπορούν να εξοικειώσουν, αρχικά, το παιδί τους με τα διάφορα μουσικά όργανα μέσω του Youtube. Υπάρχει άφθονο υλικό.
Γιατί χρειάζεται η μουσική Παιδεία; είναι πολυτέλεια ή ανάγκη;
– Κοιτάξτε, τα τελευταία 10 χρόνια υπήρξαν σαρωτικά για την χώρα μας, σε οικονομικό επίπεδο.
Περίπου 4.000 συμπολίτες μας αυτοκτόνησαν για λεφτά, όσο κι αν ακούγεται παρανοϊκό και ψυχικά “ασήκωτο”.
Δεν μπορώ να ψέξω κανέναν γονέα που θεώρησε την οποιαδήποτε σπουδή, πέραν του σχολείου και της ξένης γλώσσας, πολυτέλεια.
Είχαν δίκαιο.
Ευτυχώς πλέον τα πράγματα βελτιώνονται.
Αυτή όμως η προαναφερθείσα δεκαετία δημιούργησε, ειδικά στο Τραγούδι, μία νέα γενιά “αυτοδίδακτων” τραγουδιστών που, ουσιαστικά, φωνάζει νότες και δεν τραγουδά.
Τραγουδιστές χωρίς ιδιαίτερο μέλλον, δυστυχώς.
Με θλίψη αλλά και γνώση σας λέω οτι στο τραγούδι, η αυτοδιδαχή δεν λειτουργεί κι αυτό το πανελλήνιο έλλειμμα μουσικής εκπαίδευσης φάνηκε, όταν συμμετείχα στην διαλογή φερέλπιδων τραγουδιστών για το διεθνές πρότζεκτ Star Academy, όπου μεταξύ 450 ατόμων, οι έχοντες πρότερη εκπαίδευση (ανεξαρτήτως ποιότητάς της) δεν ξεπερνούσαν τους 30.
Η μουσική εκπαίδευση και, συν τω χρόνω, Παιδεία είναι πολύ σημαντική – πέραν της επαφής με πανέμορφες μελωδίες που αντέχουν στο πέρασμα εκατονταετηρίδων – για την αυτοβελτίωση, την εκγύμναση της υπομονής, της πειθαρχίας και του βιώματος της σταδιακής εξέλιξης, βοηθά στην κοινωνικότητα (καθώς κάνει τον οργανοπαίκτη ψυχή της παρέας) κι αναπτύσσει το αίσθημα της ανταποδοτικότητας και της μακροχρόνιας επένδυσης στον εαυτό μας.
Είναι κάθε άλλο παρά πολυτέλεια και θα πρέπει να υπάρχει στην ζωή κάθε παιδιού.
Ποιόν Μουσικό θαυμάζετε και γιατί;
– Πάρα πολλούς και για διαφορετικούς λόγους.
Ενδεικτικά, από λυρικούς τραγουδιστές θα αναφέρω τους : Mado Robin, Mariella Devia, Pilar Lorengar, Aprile Millo, Luciano Pavarotti, Lawrence Brownlee, Piero Cappuccilli, Renato Bruson, Juan Pons, Bonaldo Giaiotti.
Δεν θα προσπαθήσω καν να κάνω την λίστα πλήρη καθώς θα λησμονήσω πάρα πολλούς κι από άλλες ειδικότητες κι είδη.
Θέλω όμως να σταθώ σε έναν μουσικό, μία γυναίκα λυρική τραγουδίστρια, η οποία με στήριξε κατά 100% με κάθε δυνατό τρόπο, μου προσέφερε αφειδώς την βαθύτατη κι απόλυτή της Γνώση και πίστεψε σε μένα, τις εποχές που κανένας άλλος δεν το έκανε.
Ίσως ούτε κι εγώ.
Την καθηγήτρια μου, πρωταγωνίστρια της ΕΛΣ κι άλλων θεάτρων του Εξωτερικού, μέτζο – σοπράνο Λίνα Τέντζερη.
Βιογραφικό
ΒΑΣΙΛΗΣ – ΔΕΝΑΧΗΣ ΚΩΣΤΟΠΟΥΛΟΣ
(Βαθύφωνος – Καθηγητής Ορθοφωνίας, Ερμηνείας και Τεχνικής του Τραγουδιού)
Σπούδασε στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο (Τμήμα Μηχανικών Μεταλλείων – Μεταλλουργών, με υποτροφία ΙΚΥ), το Ελληνικό Ωδείο (με υποτροφία, τάξη mezzo – soprano και πρωταγωνίστριας της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, Λίνας Τέντζερη), την Βασιλική Ακαδημία Μουσικής Λονδίνου (με πλήρη υποτροφία, αποφοιτώντας με “Ανώτατη Διάκριση” και αποσπώντας το, σπανίως απονεμόμενο, “Δίπλωμα της Βασιλικής Ακαδημίας Μουσικής”) και το National Opera Studio της Αγγλίας (ως πλήρης υπότροφος των Φίλων Covent Garden, Βασιλικής Όπερας Λονδίνου).
Οι μεταπτυχιακές μουσικές σπουδές του ενισχύθηκαν δυναμικά (και στο σύνολό τους) από το Κοινωφελές Ίδρυμα «Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης», με προσωπική παρέμβαση του, τότε προέδρου του, Στέλιου Παπαδημητρίου.
Έχει συνεργαστεί με : Εθνική Λυρική Σκηνή, Όπερα Μπανγκόγκ, Όπερα Σιάμ, Εθνική Όπερα Ουαλλίας, Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης, Όπερα Θεσσαλονίκης, Όπερα Οξφόρδης, Φεστιβάλ Glyndebourne (Αγγλία), Φεστιβάλ Anghiari (Ιταλία), Φεστιβάλ Berbiguères (Γαλλία), Φεστιβάλ Αιγαίου (Σύρος), 1o Μεσογειακό Φεστιβάλ (Καλλιθέα) κ.ά.
Το ρεπερτόριό του περιλαμβάνει 42 πρωταγωνιστικούς οπερατικούς ρόλους, κύκλους τραγουδιών κι έργα θρησκευτικής μουσικής.
Μιλά 4 γλώσσες και τραγουδά σε 6.
Μεταξύ 2004 – 2016 μελέτησε, επίσης, με τον διεθνούς φήμης Ιταλό βαθύφωνο, Bonaldo Giaiotti.
Έχει 18ετή εκπαιδευτική εμπειρία στην διδασκαλία της Αναπνοής / Ορθοφωνίας και της Τεχνικής / Ερμηνείας του Τραγουδιού σε τραγουδιστές κι ηθοποιούς (μέσω της αναπνευστικής στήριξης του θεατρικού Λόγου).
Το 2017 δίδαξε Τραγούδι στο διεθνές τηλεοπτικό εκπαιδευτικό πρότζεκτ “Star Academy” που προβλήθηκε από τον τηλεοπτικό σταθμό “Ε” καθημερινά, μεταξύ 16.3 – 16.7.2017.
