“Φροντίζω να αντιμετωπίζω τις προκλήσεις της κάθε ημέρας που ξημερώνει, ξεχωριστά. Για εμένα πια μετράει το σήμερα κι όχι το αύριο… Βεβαίως ένα πολύ γενικό πλάνο πάντα υπάρχει στο μυαλό μου και ειδικά σε ό,τι αφορά τη δουλειά μου, όμως αυτό δεν σημαίνει ότι το ακολουθώ πιστά… Το δεύτερο εξάμηνο του 2021 μου χάρισε πραγματικά πολλές δημιουργικές στιγμές…”
Ποια είναι τα συναισθήματά σας για το 2021; Προτιμώ να αποφεύγω να προσωποποιώ τις χρονιές. Αυτό σημαίνει ότι δεν προσδίδω σε αυτές τα εύσημα, ούτε επιρρίπτω ευθύνες για ό,τι μου συμβαίνει. Το 2021 είναι ένας αριθμός μέτρησης του χρόνου, δεν μπορεί να ευθύνεται για τίποτα. Ό,τι συμβαίνει στις ζωές μας και γενικότερα στον κόσμο οφείλεται στον άνθρωπο κι όχι στην εκάστοτε χρονιά. Μπορώ να μιλήσω όμως για τα συναισθήματα που βίωσα μέσα στο 2021. Είχα πολλές όμορφες και ήρεμες στιγμές παρόλη την αναμπουμπούλα. Αναδιοργανώθηκα και αναθεώρησα πολλές απόψεις για το νόημα της ζωής και της πραγματικής ελευθερίας. Είχα την απίστευτη τύχη και τον χρόνο να ταξιδέψω πολύ, ακόμα και μέσα στον εγκλεισμό και φυσικά να γνωρίσω πολλά και όμορφα μέρη της Αθήνας, της πόλης που ζω, τα οποία προηγουμένως δεν ήξερα ότι υπάρχουν. Αλλά και στη δουλειά μου, παρόλο που για αρκετούς μήνες η κατάσταση με κράτησε ανενεργό, υπήρξαν δημιουργικές στιγμές που με ώθησαν να την εκτιμήσω ακόμα περισσότερο. Στις διαπροσωπικές μου σχέσεις κι ειδικά μέσα από τα media κράτησα χαμηλό προφίλ, αρνούμενος πεισματικά να εμπλακώ σε οποιαδήποτε διένεξη σε σχέση με τα φλέγοντα θέματα που απασχόλησαν κι εξακολουθούν να απασχολούν όλους, διότι πιστεύω ότι οι αποφάσεις μας, μας ανήκουν κι αναλόγως πληρώνουμε το τίμημα. Ο σεβασμός ακόμα και σ αυτόν που διαφωνεί μαζί μας είναι αληθινη φιλανθρωπία. Κυρίως όμως, μέσα στο 2021, ένιωσα ευγνωμοσύνη διότι δεν θρήνησα απώλειες αγαπημένων προσώπων. Φυσικά νιώθω καθημερινά την ανάγκη να προσευχηθώ για τις ψυχές που χάθηκαν, λόγω της πανδημίας και να εκφράσω την συμπαράστασή μου στις οικογένειες αυτών.
Συμφωνείτε με τα νέα μέτρα της κυβέρνησης ως προς την αντιμετώπιση της πανδημίας; Κατ’ αρχάς τα μέτρα αυτά δεν λήφθηκαν από τη δική μας κυβέρνηση. Είναι copy paste των μέτρων όλων των κυβερνήσεων παγκοσμίως με πολυεπίπεδα πλάνα, ανάλογα την αποτελεσματικότητά τους. Υπάρχει plan A, εάν δεν λειτουργήσει το ένα ή plan B εάν δεν λειτουργήσει το άλλο κ.τ.λ. Μου θυμίζει το όλο σκηνικό κάτι σαν στρατιωτικό σχέδιο εκστρατείας. Και όλοι ενεργούν κάτω από τις εντολές του αρχηγού. Θεωρώ ότι οι κυβερνώντες ανά τον κόσμο, είναι εκτελεστές του σχεδίου «διάσωσης» κι όχι εμπνευστές. Είναι φύση αδύνατον σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα να καταφέρνουν να συνεννοούνται όλοι μαζί και να συμφωνούν τόσο απόλυτα μεταξύ τους. Ένας κατευθύνει. Οι υπόλοιποι ακολουθούν κι αντιγράφουν. Συνεπώς όλο το σύστημα δουλεύει ως πυραμίδα. Αυτός που βρίσκεται επάνω πιέζει εκείνον που έχει από κάτω κοκ. Δεν είμαι αρμόδιος να εγκρίνω ή να απορρίψω τα εν λόγω μέτρα. Οι εμπνευστές και οι εφαρμοστές τους έχουν να λογοδοτήσουν πρωτίστως στη συνείδησή τους για το εάν πράττουν προς το συμφέρον του ΕΜΕΙΣ ή του ΕΓΩ.
Ποιο θα είναι το μέλλον του Πολιτισμού το 2022; Υπάρχει μια περίοδος έντονης πολιορκίας του πολιτισμού, διότι αφυπνίζει συνειδήσεις, ακονίζει μυαλά και ξεβράζει στο παγκόσμιο καταναλωτικό σκηνικό σκεπτόμενα άτομα. Όμως το φρούριο δεν θα πέσει έτσι εύκολα διότι η θράκα της τέχνης σιγοκαίει σε βάθος. Βέβαια η άλωση του πολιτισμού λαμβάνει χώρα εδώ και πολλές δεκαετίες και δυστυχώς η λεηλασία γίνεται εκ των έσω. Έχει φροντίσει η τεχνοκρατία να διεισδύσει με τον δούρειο ίππο της ματαιοδοξίας στα κύτταρα των καλλιτεχνών. Λυπάμαι που το λέω αυτό αλλά εμείς οι ίδιοι οι καλλιτέχνες ευθυνόμαστε για την κρίση της τέχνης και του πολιτισμού. Εμείς πλιατσικολογήσαμε πρώτοι τον φορέα της γνώσης και του πλούτου της ελευθερίας διότι μεταμορφωθήκαμε από καλλι-τέχνες σε τεχνο-κράτες. Θεωρώ ότι ο πολιτισμός θα επιβιώσει από τους εναπομείναντες ρομαντικούς που δεν αποσκοπούν στον εγωκεντρισμό αλλά στην αφύπνιση του νου και της ψυχής. Το 2022 αλλά και τα επόμενα έτη είμαι βέβαιος ότι θα χωρίσει ο πολιτισμός τους αμνούς από τα ερίφια και θα αναζωπυρωθεί από τις στάχτες του. Διότι η τέχνη είναι συνυφασμένη με τη φύση του ανθρώπου που είναι η δημιουργία. Και θα σβήσει μονάχα όταν χαθεί κι ο τελευταίος άνθρωπος πάνω στη γη.
Ως καλλιτέχνης και άνθρωπος του πολιτισμού, τι θα προτείνατε για την επιστροφή στην κανονικότητα; Το αισιόδοξο μήνυμα κι ας ακούγεται οξύμωρο αυτό που θα πω, είναι ότι υπάρχει ελπίδα να μην επιστρέψουμε ποτέ στην κανονικότητα, με την έννοια που προσδίδεται τουλάχιστον. Νομίζω ότι είχαμε ξεφύγει όλοι λίγο -πολύ από την πορεία μιας αληθινά κανονικής ζωής κι οδηγούμασταν προς τον γκρεμό μιας ψεύτικης κανονικότητας. Τα γεγονότα που συμβαίνουν μας το δείχνουν ξεκάθαρα. Δεν είναι τυχαία η αποδόμηση των μέχρι τώρα κτισμάτων μας. Ας πάρουμε το μήνυμα επιτέλους. Ας κατανοήσουμε βαθιά μέσα μας ότι δεν ζούσαμε σωστά. Μεγαλώσαμε με αρχές και αξίες οι οποίες μέρα με τη μέρα καταρρέουν. Μάθαμε ότι σκοπός της ζωής είναι μία καλή δουλειά που να αποφέρει κέρδη ή μία καριέρα η οποία θα μας τοποθετήσει κοινωνικά υψηλά. Θεοποιήσαμε το άγχος και δαιμονοποιήσαμε τη γαλήνη. Άκουσα ατάκα ανθρώπου να λέει: “Καλά, δεν έχεις άγχος; Γιατί ζεις;” Πιστεύω ότι η κανονικότητα με τη μορφή που τη ζούσαμε κι έφερε πάνω της το σύμβολο του ναρκισσισμού είναι βλαπτική για το μέλλον του πλανήτη και της ανθρωπότητας. Μας δίνεται μια ευκαιρία να αγαπήσουμε τη φύση η οποία μας φιλοξενεί και δεν είναι κτήμα μας όπως πιστεύουμε πολλοί. Επίσης ήρθε ο καιρός να αντιμετωπίσουμε μια άλλη μεγάλη αλήθεια. Τα αγαθά που με τόση μανία αποκτούμε και κάποιοι αφαιρούν ακόμα και ζωές για να τα καρπωθούν, ΔΕΝ μας ανήκουν. Είμαστε εδώ για να τα διαχειριζόμαστε κι όχι να τα κατέχουμε και μάλιστα σε σημείο λατρείας. Ήρθαμε σ’ αυτή τη ζωή φέρνοντας μονάχα το σώμα μας κι όταν θα φύγουμε κι αυτό θα το αφήσουμε εδώ. Γιατί λοιπόν φροντίζουμε με τόση αγωνία κι επιμέλεια μην τυχόν πάθει κάτι η προσωρινή μας στέγη, ενώ τη μοναδική μας ύπαρξη, που είναι η ψυχή, την αφήνουμε να νοσεί βαριά και μάλιστα στο τελευταίο στάδιο, πριν από τον θάνατο; Κατά την άποψή μου δεν έχουμε ανάγκη να επιστρέψουμε σε καμία νοσηρή κανονικότητα αλλά να χαράξουμε νέα πορεία προς μία υγιή αναγέννηση.
Κοινωνία, Απομόνωση, Κανονικότητα. Πώς θα είναι η επόμενη ημέρα; Για τους ανθρώπους που δυσκολεύονται να προσαρμοστούν σε αλλαγές η επόμενη μέρα προβλέπεται δύσκολη. Όμως είναι στο DNA μας να ελισσόμαστε οπότε ελπίζω οι περισσότεροι να ανακαλύψουμε τον πραγματικό σκοπό της ζωής μας και να αναγεννηθούμε. Κάποτε κάποιος είχε ζητήσει από τον Θεό μια πεταλούδα κι ένα λουλούδι κι ο Θεός του έδωσε μια κάμπια κι έναν κάκτο. Ο άνθρωπος αυτός δυσανασχέτησε: ‘Θεούλη μου, άλλα σου ζήτησα κι άλλα μου έδωσες’. Η Θλίψη του ευτυχώς δεν κράτησε για πάντα. Ο κάκτος άνθισε και του έδωσε το πιο όμορφο λουλούδι και η κάμπια μετενσαρκώθηκε σε μια υπέροχη πεταλούδα. Χρειάζεται υπομονή για να παράξουν οι δυσκολίες οφέλη. Έπειτα τα πάντα έχουν να κάνουν με την ερμηνεία που τους δίνουμε. Η λέξη ‘κοινωνία’ για παράδειγμα μπορεί να ερμηνευτεί ποικιλοτρόπως. Κάποιος νιώθει παρείσακτος, κάποιος άλλος προσπαθεί να γίνει αρεστός, για πολλούς είναι ένα σύνολο ανθρώπων προς εκμετάλλευση ενώ για μερικούς αποτελεί μια μερίδα κόσμου που χρειάζεται στήριξη. Το ίδιο συμβαίνει και με τη λέξη ‘απομόνωση’. Υπάρχουν αυτοί οι λίγοι που την αποζητούν διότι τους εξυψώνει ενώ για άλλους είναι μαρτυρική, γιατί δεν αντέχουν να μείνουν ούτε λεπτό μόνοι με τις σκέψεις τους. Και η ‘κανονικότητα’ για τους περισσότερους μπορεί να σημαίνει μακροβούτι στην εφήμερη απόλαυση ενώ για μερικούς, μία πτήση χωρίς επιστροφή προς τον ανώτερο εαυτό. Όλοι οι άνθρωποι έχουμε την πολυτέλεια να επιλέγουμε τις σκέψεις που θα μας συντροφεύουν καθημερινά, οτιδήποτε κι αν μας συμβαίνει από εξωτερικούς παράγοντες, που έτσι κι αλλιώς πολλές φορές δεν είναι στο χέρι μας να ελέγξουμε.
Ποια είναι τα καλλιτεχνικά σχέδιά σας για το 2022; Αν κάτι έμαθα από τη νέα πραγματικότητα που βιώνουμε είναι να μη σχεδιάζω μακροπρόθεσμα. Φροντίζω να αντιμετωπίζω τις προκλήσεις της κάθε ημέρας που ξημερώνει, ξεχωριστά. Για μένα πια μετράει το σήμερα κι όχι το αύριο. Εάν φροντίσω σήμερα να είμαι δημιουργικός θα είμαι κι αύριο και σε δέκα χρόνια διότι κάθε μέρα που θα περνάει θα είναι ένα καινούργιο σήμερα. Βεβαίως ένα πολύ γενικό πλάνο πάντα υπάρχει στο μυαλό μου και ειδικά σε ό,τι αφορά τη δουλειά μου, όμως αυτό δεν σημαίνει ότι το ακολουθώ πιστά. Η ζωή μου δείχνει καθημερινά ότι συμβαίνουν κι ανατροπές. Ευτυχώς δηλαδή γιατί αλλιώς θα ήταν βαρετή. Το δεύτερο εξάμηνο του 2021 μου χάρισε πραγματικά πολλές δημιουργικές στιγμές, με τους ‘Παλαιστές’, με ‘Το αύριο μας ανήκει’ και με τους ‘Χριστουγεννιάτικους μπελάδες’, όμως αυτά για την ώρα έχουν τελειώσει. Αναμένω νέες καλλιτεχνικές προκλήσεις. Ήδη προετοιμάζομαι για κάτι αλλά δεν θα ήθελα προς το παρόν να αναφερθώ λεπτομερειακά. Ευχαριστώ τους αναγνώστες για τον χρόνο που αφιέρωσαν και διάβασαν αυτήν τη συνέντευξη. Ευχαριστώ και το περιοδικό που μου έδωσε την ευκαιρία να τοποθετηθώ πάνω σε αυτά τα πολύ σημαντικά ζητήματα που μας απασχολούν λίγο ή πολύ. Εύχομαι σε όλους σας από καρδιάς υγεία για τη νέα χρονιά και να επιλέγετε προσεχτικά τις σκέψεις σας.
