Ανδρέας Ζαφείρης: “Το Θέατρο, εξ αρχής, ήταν η Τέχνη του Μεγάλου Νοήματος και των Μεγάλων Ερωτημάτων. Δεν χωράνε εκπτώσεις στο Θέατρο, δεν είναι Τέχνη που καταναλώνεται”

Συνέντευξη με τον Σκηνοθέτη -Συγγραφέα Ανδρέα Ζαφείρη

“Το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα θα διοργανώσουμε, σαν Θέατρο 2510, το 3o μας Φεστιβάλ. Με τη συμμετοχή 14 διαφορετικών, νέων, παραστάσεων. Ένα τρόπο να «συνδεθούμε», να επικοινωνήσουμε καλύτερα οι ανεξάρτητες θεατρικές παραγωγές”

Καλλιτέχνης γεννιέται κανείς ή γίνεται; Κάθετα: Γίνεσαι! Το να υποστηρίζει κάνεις ότι οι δεξιότητες που έχει αναπτύξει κάποιος οφείλονται στα γονίδια του είναι μεταφυσικό και, θα τολμούσα να πω, αντιεπιστημονικό. Όμως, αυτή η αντίληψη είναι τόσο βαθιά χαραγμένη σε μεγάλη μερίδα ανθρώπων, που τη συναντάς καθημερινά. Αποτελούν μέρος της μακρόχρονης παράδοσης που θέλει το ταλέντο να εξαρτάται από γενετικούς παράγοντες κ να είναι κάτι που κάποιοι κατέχουν κ άλλοι όχι. Τα γονίδια όμως αλληλοεπιδρούν σε μεγάλο βαθμό με το περιβάλλον και δεν μπορούν να μελετηθούν ανεξάρτητα από το περιβάλλον. Θα τολμούσαν να το πάω και λίγο παραπέρα: αφενός είναι μια, ουσιαστικά, «ρατσιστική» τύπου αντίληψη. Αφετέρου αποσιωπά τις κοινωνικές ανισότητες που επιτρέπουν ή δεν επιτρέπουν την ολόπλευρη ανάπτυξη του συνόλου των ικανοτήτων/επιθυμιών/ «κλίσεων» του κάθε παιδιού. «Ταλέντο» επομένως δεν υπάρχει. Υπάρχει η μεγάλη Αγάπη, το Πάθος για ενα καλλιτεχνικό δρόμο. Υπάρχει η Κοινωνία που θα εμποδίσει ή όχι αυτή τη διαδρομή. Υπάρχει η Ελεύθερη Βούληση του καλλιτέχνη, που αρκετές φορές θα πάει κόντρα σε κάθε περιορισμό και θα νικήσει ή όχι. Κάθε άνθρωπος πρέπει να είναι εν δυνάμει Καλλιτέχνης και μια τέτοια κοινωνία θα πρέπει να ονειρευόμαστε.

Αν θα έπρεπε να χαρακτηρίσετε με μια φράση την υποκριτική αλλά και γενικότερα το θέατρο ποια θα διαλέγατε; Όταν στέκεσαι στη σκηνή του θεάτρου, πρέπει να έχεις την αίσθηση ότι απευθύνεσαι σε ολόκληρο τον κόσμο και πως αυτό που λες, όλος ο κόσμος πρέπει να το ακούσει. Αυτό είχε πει η μεγάλη δασκάλα της υποκριτικής Stella Adler και νομίζω συμπυκνώνει την ουσία του Θεάτρου. Το Θέατρο, εξ αρχής, ήταν η Τέχνη του Μεγάλου Νοήματος και των Μεγάλων Ερωτημάτων. Δεν χωράνε εκπτώσεις στο Θέατρο, δεν είναι Τέχνη που καταναλώνεται. Εύπεπτο Θέατρο δεν είναι Θέατρο. Και δεν έχει καμία σχέση με κάποια ελιτίστικη αντίληψη για την Τέχνη αυτό. Υπάρχουν τέχνες πιο κοντά στην καθημερινότητα, υπάρχουν και τέχνες πιο κοντά στο επικό, διαχρονικό, ευρύτερα κοινωνικοπολιτικό στοιχείο. Το θέατρο ανήκει στις δεύτερες γιατί είναι τέκνο της Μύησης.

Τι σημαίνουν οι λέξεις καριέρα – επιτυχία για εσάς; Καριέρα δεν ξέρω τι σημαίνει, είναι μια λέξη που δεν την βρήκα στο λεξικό, όταν κοίταξα. Επιτυχία στο Θέατρο; Πρώτα απ’ όλα η αγάπη μέσα στο θίασο. Να νιώθεις προσμονή για την ώρα της πρόβας, να συναντήσεις τους συναδέλφους σου, να δημιουργήσεις μαζί τους, να ανακαλύψεις μαζί τους. Και ύστερα, να καταφέρεις να πεις κάτι που αξίζει να ειπωθεί, που σε αυτό που θα πεις κάποιοι άλλοι άνθρωποι θα αναγνωρίσουν τον εαυτό τους, την ιστορία τους, τις ανάγκες τους, τις λύπες τους τις χαρές τους, τα όνειρά τους και με ένα μαγικό τρόπο θα συνδεθούν με τις ιστορίες, ανάγκες, συναισθήματα άλλων ανθρώπων που υπήρξαν και θα υπάρξουν. Τότε όλα είναι στη θέση τους. Αυτή είναι η «επιτυχία», δηλαδή η ευτυχία του καλλιτέχνη. Αρκεί να αντικαταστήσει δυο γράμματα με ένα. Ε(πι)τυχία-Ε(υ)τυχία. Ο άνθρωπος δεν χρειάζεται να βρεθεί «επί» της «Τύχης». Δίπλα της και χαμογελώντας είναι αρκετό.

Ποιο μήνυμα θα θέλατε να στείλετε στους αναγνώστες του polismagazino; Να έρθουν στις παραστάσεις μας και να μας γνωρίσουν και να τους γνωρίσουμε. Το Θέατρο είναι πρώτα απ’ όλα επικοινωνία και διάδραση. Σε αντίθεση με κάθε άλλη τέχνη απαιτεί τους θεατές. (Η έμφαση στον πληθυντικό). Μπορείς να ακούσεις ένα τραγούδι μόνος, μπορείς να πεις ένα τραγούδι μόνος, μπορείς να χορέψεις μόνος πάνω σε μια κορυφή ή σε μια παραλία μόνο για ένα άλλο άτομο. Μπορείς να ζωγραφίσεις μόνος ή να απολαύσεις ένα πίνακα μόνος. Στο Θέατρο αυτό δεν γίνεται. Το Θέατρο χρειάζεται τους θεατές. Δεν υπάρχει χωρίς αυτούς.

Ποιά είναι τα μελλοντικά σας σχέδια; Το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα θα διοργανώσουμε, σαν Θέατρο 2510, το 3o μας Φεστιβάλ. Με τη συμμετοχή 14 διαφορετικών, νέων, παραστάσεων. Ένα τρόπο να «συνδεθούμε», να επικοινωνήσουμε καλύτερα οι ανεξάρτητες θεατρικές παραγωγές. Στόχος μας να φτιαχτεί ένα Δίκτυο Δημιουργών, έξω και πέρα από καταστάσεις και νοοτροπίες που πλήγωσαν και πληγώνουν τον χώρο του Θεάτρου, μεταφέροντας σε αυτόν τις δομικές παθογένειες της ελληνικής κατάστασης. Επιθυμούμε ένα Δίκτυο Δημιουργών που θα είναι πραγματικά ριζοσπαστικό, σε ρήξη και αντιπαράθεση με την Τέχνη που αναπαράγει το πρόβλημα αντί να αναζητά δρόμους λύσης του. Αλλιώς, γιατί να υπάρχει Τέχνη;