Συνέντευξη στη Μαίρη Γκαζιάνη*
Η Αναστασία Ευσταθίου γεννήθηκε στην Παραλία Πλατάνου Αχαΐας το 1966. Εργάζεται ως δασκάλα στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση. Διακρίνεται για την αγάπη που έχει στο βιβλίο και ασχολείται με την επιμόρφωση εκπαιδευτικών. Μέσω βιωματικών σεμιναρίων προσεγγίζει τη Δημιουργική Γραφή και την ενίσχυση της φιλαναγνωσίας των μαθητών. Από το 1999 που εξέδωσε το 1ο της βιβλίο, ξύνει ανελέητα τα μολύβια της για να συναντήσει τους μεγάλους αλλά και τους μικρούς αναγνώστες της. Έχει γράψει παραμύθια, διηγήματα, νουβέλες, παιδικά μυθιστορήματα και θεατρικά κείμενα. Συνεργάζεται ως αρθρογράφος στον τοπικό Τύπο και στην εφημερίδα ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ. Έχει τιμηθεί με επαίνους και διακρίσεις, ενώ έργα της έχουν βραβευτεί σε λογοτεχνικούς διαγωνισμούς. Η συγγραφέας, με το Οκτώ Ήχοι για τη Μαργαρίτα, ένα ιστορικό μυθιστόρημα με πραγματικά πρόσωπα που έλαβαν μέρος στην Ελληνική Επανάσταση, συναντά το ενήλικο αναγνωστικό κοινό, ευελπιστώντας ότι η ανάγνωσή του θα συνεισφέρει στην εθνική αυτογνωσία.
ΜΑΙΡΗ ΓΚΑΖΙΑΝΗ: Είστε συγγραφέας. Μιλήστε μας για τον άνθρωπο Αναστασία.
ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ: Αεικίνητη παρά στάσιμη. Ενεργή παρά παθητική. Συλλογική παρά ατομοκεντρική. Λειτουργώ πιότερο με το συναίσθημα παρά με τη λογική. Δοτική. Ευφάνταστη. Συνεχώς κατακλύζομαι από νέες ιδέες-δαιμόνια, οι οποίες με προκαλούν, κυριολεκτικά με βασανίζουν, να τους δίνω υπόσταση με το μελάνι μου. Η επικαιρότητα με επηρεάζει σε τέτοιο βαθμό που νιώθω την ανάγκη να γράφω για θέματα που με συγκλονίζουν, όπως ο πόλεμος, η κρίση, η γυναίκα κ.ά. Ζω στην επαρχία με όλα τα συν και πλην του μικρόκοσμου των γνωστών ανθρώπων που με περιβάλλουν σε ένα τρυφερό και ασφυκτικό εναγκαλισμό. Δεν με φτάνουν οι ώρες να κάνω όλα όσα θέλω κι ονειρεύομαι για τη μία και μοναδική φορά που θα ζήσω. Εμπλέκομαι συνεχώς σε δράσεις πολιτισμού στην τοπική κοινωνία, συμπαρασύροντας μαζί μου τους μαθητές μου αλλά και φίλους. Θα έλεγα ότι δεν ζω μια ήρεμη ζωή αλλά μια πολυτάραχη καθημερινότητα που με εκφράζει απόλυτα. Έμαθα πια να ζω τόσο με την κόπωση όσο και με την πληρότητα όλων όσων πετυχαίνουμε με συνοδοιπόρους. Δηλώνω κυνηγός των μικρών καθημερινών στιγμών που με φιλοδωρούν με ανείπωτη χαρά.
Μ.Γ.: Ποιο ήταν το έναυσμα ώστε ν’ ασχοληθείτε με τη συγγραφή;
Α.Ε.: Είμαι δασκάλα της πράξης πολλά χρόνια. Τα θεατρικά που βρίσκαμε στα βιβλία στα τέλη της δεκαετίας του ‘90 και ανεβάζαμε στη σκηνή του σχολείου δεν με κάλυπταν. Άρχισα να γράφω δικά μου, να πλάθω ήρωες και καταστάσεις και με χαρά μου τα έβλεπα να παίζονται επί σκηνής. Ένιωσα ότι αυτά τα πρώτα θεατρικά κείμενα που απευθύνονταν δημόσια σε κοινό πυροδότησαν τη συγγραφή των πρώτων μου παιδικών βιβλίων.
Μ.Γ.: Υπήρξε κάποιος άνθρωπος που σας ενθάρρυνε στα πρώτα σας συγγραφικά βήματα;
Α.Ε.: Οι άνθρωποι γύρω μου, μπορώ να πω, ότι με απέπεμψαν από τη συγγραφή σαν ένα χόμπι που δεν θα μου αποφέρει τίποτα άλλο από ένταση, διαρκή προσπάθεια και αμφιλεγόμενο αποτέλεσμα αναγνώρισης. Φυσικά υπήρξαν οι «σημαντικοί άλλοι», κυρίως δάσκαλοί μου στο γυμνάσιο Ακράτας που με έστρεψαν στο βιβλίο, με γνώρισαν στους Έλληνες και ξένους συγγραφείς και με έμπασαν στη βιβλιοθήκη. Αυτοί οι νοεροί φίλοι δημιουργοί που όλα αυτά τα χρόνια «συναντώ» στις αναγνώσεις μου, στην ουσία, με ενθάρρυναν. Οι κρυφές μας συνομιλίες ήταν αυτές που μου έδωσαν δύναμη να πιάσω το μολύβι και από το 1999 να μην το αφήσω απ’ τα χέρια μου και να λέω την προσφιλή μου φράση: «Ξύνω ανελέητα τα μολύβια μου».
Μ.Γ.: Τι είναι αυτό που δεν αντέχετε ως άνθρωπος ή/και ως συγγραφέας;
Α.Ε.: Τους κενούς φλύαρους ανθρώπους. Τους άδειους από συναισθήματα και ενσυναίσθηση. Τους ματαιόδοξους και τους κυνηγούς υλικών πραγμάτων. Εκείνους που θεωρούν τον εαυτό τους το κέντρο του κόσμου χωρίς να έχουν κουνήσει ούτε μία πέτρα για το κοινωνικό σύνολο. Δεν αντέχονται οι παντός είδους (ε)αυτιστικοί με την έννοια της προβολής του υπερεγώ τους. Από την άλλη, αυτοί οι τύποι ανθρώπου με εξιτάρουν να τους τοποθετήσω ήρωες στις ιστορίες μου.
Μ.Γ.: Το νέο βιβλίο σας έχει τον τίτλο «Οκτώ ήχοι για τη Μαργαρίτα». Με τι έρχεται σε επαφή ο αναγνώστης στις σελίδες του;
Α.Ε.: Με την Ελληνική Επανάσταση, την προεπαναστατική περίοδο των ζυμώσεων, την μετά την Επανάσταση μεγάλη περίοδο που το νεογνό ελληνικό κράτος κάνει τα πρώτα του βήματα στην οικογένεια των Εθνών. Καλύπτεται μια μεγάλη περίοδος 8 περίπου δεκαετιών από τις αρχές ως τα τέλη του 19ου αιώνα. Ιστορικά γεγονότα, γνωστά και άγνωστα, αλλά και η πορεία ενός ζευγαριού, όλα ιδωμένα με τα μάτια μιας γυναίκας δυνατής, μορφωμένης, που η μοίρα χτύπησε στα πρώτα της χρόνια κι έμελλε να συντροφεύσει τις τελευταίες 2 δεκαετίες του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη.
Μ.Γ.: Ποιο ήταν το κίνητρο ώστε να γράψετε για το συγκεκριμένο θέμα;
Α.Ε.: Τα κίνητρα ήταν πολλά. Τα τελευταία τέσσερα χρόνια υπογράφω τα θεατρικά κείμενα στα Ιστορικά δρώμενα με τίτλο «Τα Πρώτα Τουφέκια της Επανάστασης στη Νωνάκριδα 1821» με τον Πολιτιστικό Σύλλογο «Αναγέννησις» Ακράτας. Η αναζήτηση στις ιστορικές πηγές, η ενδελεχής έρευνα σε ιστορικά βιβλία και στα Απομνημονεύματα των πρωταγωνιστών, τα διακόσια χρόνια από την Επανάσταση, καθώς και ο θρύλος για τη Μαργαρίτα και τον Θεοδωράκη της που υπάρχει στην περιοχή από όπου κατάγομαι ήταν ο τέλειος καμβάς για να συνθέσω την ιστορία.
Μ.Γ.: Κατά τη διάρκεια της συγγραφής τα προσωπικά συναισθήματα του συγγραφέα εκφράζονται μέσω της γραφής του;
Α.Ε.: Όσο και να θέλει ο συγγραφέας να αποστασιοποιηθεί από τους ήρωές του, τους μπολιάζει με προσωπικά βιώματα και στοιχεία του χαρακτήρα του. Η ηρωίδα μου η Μαργαρίτα είναι υπαρκτό πρόσωπο, αλλά με τις πηγές να σιωπούν εντέχνως για αυτήν, μοιραία ποτίστηκε από τα συναισθήματά μου για τη θέση της γυναίκας την εποχή εκείνη. Της έδωσα φωνή, μητρικά αισθήματα, τρυφερότητα, δοτικότητα, ορθή κρίση, οργή αλλά και σύνεση, με άλλα λόγια την έπλασα με τις δικές μου πρώτες ύλες για να υποστηρίξω την ιστορία μου.
Μ.Γ.: Υπάρχουν αξίες που ακυρώνονται (από πρόσωπα ή γεγονότα) και άλλες που αναδεικνύονται μέσα από την ιστορία που αφηγείστε;
Α.Ε.: Η ιστορική αφήγηση περιέχει γεγονότα που ακυρώνεται η έννοια του ανθρώπου και της ίδιας της ζωής. Το επεισόδιο με τα μωρά στον άγιο Φλώρο, που κρέμασαν οι Οθωμανοί το 1826 ως δόλωμα για να αιχμαλωτίσουν τις μητέρες τους ως γεγονός και μόνο ανήκει σίγουρα στις φρικαλεότητες του πολέμου. Την ίδια στιγμή, η ηρωίδα μου συμπονά και περιθάλπει τα αδάκτυλα αυτά μωρά σε μια ύψιστη πράξη ανθρωπισμού και νίκης της ζωής. Μέσα από την αντίθεση αυτή τονίζεται ο κόσμος που βίωναν οι άνθρωποι, τότε στον επαναστατημένο Μοριά, με τις αξίες να αντιπαλεύουν. Από τη μία πλευρά του νομίσματος το Καλό κι από την άλλη το Κακό.
Μ.Γ.: Υπάρχει κάποιο βιβλίο που σας επηρέασε ως άνθρωπο ή ως συγγραφέα και ποιο είναι αυτό;
Α.Ε.: Πραγματικά με δυσκολεύετε όταν μου ζητάτε να ξεχωρίσω το βιβλίο εκείνο που με επηρέασε. Ποιο απ’ όλα, άραγε με στιγμάτισε, αναρωτιέμαι κι εγώ. Στα εφηβικά μου χρόνια «Οι Κερασιές θα ανθίσουν και φέτος» του Μ. Λουντέμη παλεύουν με την «Ασκητική» του Ν. Καζαντζάκη, όπως παλεύει ο λυρισμός με τον ορθολογισμό στη σκέψη και γραφή μου. Μετά την ανάγνωση των δύο αυτών βιβλίων ήξερα ότι η συγγραφή ήταν ένα άρμα που ανέβηκα πάνω του για να πραγματοποιήσω το δικό μου ταξίδι.
Μ.Γ.: Οι κριτικές παίζουν ή δεν παίζουν ρόλο στην πορεία ενός βιβλίου και γιατί;
Α.Ε.: Οι κριτικές αποτυπώνουν τη γνώμη των επαϊόντων πάνω στη γραφή, στη δομή και γενικότερα στη συνολική εικόνα του βιβλίου που βλέπει το φως της έκδοσης. Τα βιβλία, όμως, έχουν τον δικό τους πλου στο αναγνωστικό κοινό. Ειλικρινά δεν γνωρίζω εάν οι αναγνώστες πρώτα διαβάζουν την κριτική κι ύστερα σπεύδουν να προμηθευτούν το βιβλίο.
Μ.Γ.: Ένα βιβλίο πρέπει να έχει μηνύματα ή απλά να ευχαριστεί τον αναγνώστη;
Α.Ε.: Αναγνωστική απόλαυση χωρίς την ύπαρξη κεντρικού μηνύματος δεν υπάρχει, κατά τη γνώμη μου. Ο συγγραφέας δεν μπορεί στην εποχή μας, τόσο δύσκολη και σκληρή που δοκιμάζει τα όρια της ψυχικής μας ανθεκτικότητας, να γράφει σαν νάρκισσος. Το βρίσκω ουτοπικό και άκρως εγωιστικό. Κι εν τέλει μια τέτοια γραφή δεν ενδιαφέρει τον αναγνώστη. Εκείνο που κρατά τον αναγνώστη δεμένο με το βιβλίο είναι αυτό το αόρατο νήμα που υφαίνει τους ήρωες με τις καταστάσεις κι έντεχνα έχει στήσει με τα δικά του μέσα ο συγγραφέας.
Μ.Γ.: Αν αναζητούσαμε το βαθύτερο μήνυμα του βιβλίου σας, ποιο θα ήταν αυτό κατά τη γνώμη σας;
Α.Ε.: Να ακούμε τις σιωπές των πρωταγωνιστών. Να αφουγκραζόμαστε τις αγωνίες και τις κρυφές τους σκέψεις. Να αξιολογούμε τις πράξεις τους με κριτικό πνεύμα και πάντα μέσα στο κοινωνικό και ιστορικό πλαίσιο που ζουν. Αυτές κινούν τα νήματα της ιστορίας. Η εσωτερική φωνή της ηρωίδας μου είναι η δική της αλήθεια αλλά και η αλήθεια των γυναικών του 19ου αιώνα.
Μ.Γ.: Πιστεύετε ότι οι Έλληνες διαβάζουν; Και τι είδους βιβλία επιλέγουν;
Α.Ε.: Θα έλεγα ότι την εποχή της καραντίνας αυξήθηκε το ενδιαφέρον των Ελλήνων για το βιβλίο και την ανάγνωση γενικότερα. Η επιβεβλημένη εσωστρέφεια των δίσεκτων καιρών, θαρρώ, πως οδήγησε πολλούς Έλληνες στα βιβλιοπωλεία. Με αφορμή τη συμπλήρωση δύο αιώνων από την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης, οι αναγνώστες στράφηκαν σε ιστορικά μυθιστορήματα. Η αλήθεια είναι ότι είχαμε δυνατούς τίτλους. Ελπίζω αυτή η καλή συνήθεια να κρατήσει και σε καλύτερους καιρούς και η εξωστρέφεια του Έλληνα να μην αναλώνεται μόνο στη θέαση αλλά και στην ανάγνωση.
Μ.Γ.: Ποιος είναι ο επόμενος συγγραφικός στόχος σας;
Α.Ε.: Ένα βιβλίο για ενήλικες με θέμα τον ωχαδελφισμό των Ελλήνων της δεκαετίας του 80, της εποχής των «παχιών αγελάδων», της τεχνητής ευμάρειας. Αυτή η εποχή με κεντρίζει να γράψω για τα κουσούρια του Έλληνα, τα πάθη της φυλής σαν γενεσιουργά αίτια όλων όσων πληρώνουμε σήμερα έχοντας συνείδηση εκείνων των εποχών.
Το μυθιστόρημα «Οκτώ ήχοι για τη Μαργαρίτα» της Αναστασίας Ευσταθίου κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κάκτοs.
*Μαίρη Γκαζιάνη
Γεννήθηκε στα Ιωάννινα. Μεγάλωσε στην Αθήνα όπου ζει μέχρι σήμερα και εργάσθηκε στον τραπεζικό χώρο. Στο παρελθόν ασχολήθηκε ερασιτεχνικά με την φωτογραφία, τη ζωγραφική και τα τελευταία δέκα χρόνια με τη συγγραφή. Έχει πραγματοποιήσει ατομικές εκθέσεις και έχει συμμετάσχει σε πολλές ομαδικές.
Την περίοδο 2011-2012 υπήρξε ραδιοφωνική παραγωγός στο magicradiolive. Από τον Νοέμβρη 2014 συνεργάζεται με το now24.gr και έχει πραγματοποιήσει πάνω από εξακόσιες συνεντεύξεις, καθώς και σχολιασμούς βιβλίων και θεατρικών παραστάσεων. Το 2016 συμμετείχε στην τηλεοπτική εκπομπή «Καλώς τους» του ΑιγαίοTV πραγματοποιώντας συνεντεύξεις σε ανθρώπους των τεχνών. Διετέλεσε Διευθύντρια Σύνταξης του on line Πολιτιστικού Περιοδικού Books and Style από Ιούλιο 2017 έως Μάρτιο 2018 οπότε αποχώρησε οικειοθελώς.
Μεγάλες της αγάπες είναι το θέατρο και ο χορός με τα οποία έχει ασχοληθεί ερασιτεχνικά κι έχει συμμετάσχει σε θεατρικές και χορευτικές παραστάσεις.
Τον Μάιο του 2012 κυκλοφόρησε την πρώτη ποιητική της συλλογή με τίτλο «Σου γράφω…», τον Σεπτέμβρη 2013 κυκλοφόρησε το πρώτο της μυθιστόρημα με τίτλο «Ένα φεγγάρι λιγότερο» από τις εκδόσεις Ελληνική Πρωτοβουλία και τον Ιούνιο του 2014 κυκλοφόρησε το βιβλίο της «Τα πλήκτρα της σιωπής» από τις εκδόσεις Οστρια. Επίσης, το παραμύθι της «Το ψαράκι του βυθού» συμπεριλαμβάνεται στο βιβλίο «Παραμύθια και Μαμάδες» εκδόσεις Βερέττα 2015. Τον Ιούνιο 2017 κυκλοφόρησε το μυθιστόρημά της «Άλικα βήματα» από την Εμπειρία Εκδοτική. Τον Νοέμβριο του 2019 κυκλοφόρησε το μυθιστόρημά της «Ζάχαρη άχνη» από τις εκδόσεις Ωκεανός. Τον Ιούνιο 2021 κυκλοφόρησε το νέο της μυθιστόρημα με τίτλο Η ΑΠΟΣΤΟΛΗ από τις εκδόσεις Ωκεανός.
