Γράφει ο Κώστας Ευαγγελάτος
O γνωστός και καταξιωμένος εικαστικός της Ελληνικής διασποράς Κρις Γιαννάκος / Cris Gianakos, με κρητική καταγωγή, γεννήθηκε στη Νέα Υόρκη το 1934, όπου και ζει με την σύζυγο του Μπάρμπαρα. Φοίτησε και μετά δίδαξε στη Σχολή Εικαστικών Τεχνών (SVA) στο Μανχάταν. Έχει λάβει επιχορηγήσεις και βραβεία από το Εθνικό Κληροδότημα για τις Τέχνες (ΝΕΑ), από το Ίδρυμα Pollock-Krasner, από το Ίδρυμα Καλών Τεχνών της Νέας Υόρκης (NYFA) κ.α. Φιλοτέχνησε to 2004 μια μεγάλη εγκατάσταση για τους Ολυμπιακούς της Αθήνας.
Παρατηρώντας κανείς τη δουλειά του, ειδικά από τη δεκαετία του 1990 και μετά, όταν άρχισε να επισκέπτεται συχνότερα την Ελλάδα, διαπιστώνει την έλξη που αισθάνεται για τη σχεδόν μυστηριακή σχέση των αρχαίων Ελλήνων με την γεωμετρία. Την αναζητεί στο κοίλον των αρχαίων θεάτρων, σε ζωγραφικές συνθέσεις, σε νεομινιμαλιστικές και εννοιολογικές ερμηνείες. Επικεντρώνεται σε ζωγραφικά έργα-σταθμούς της περιόδου 1980-2020, παράλληλα με πρόσφατα έργα «της πανδημίας», ως αντίδραση στην COVID-19. Αρκετά από αυτά παρουσιάστηκαν το 2021 στην γκαλερί Citronne στον Πόρο μαζί με δύο νέες εγκαταστάσεις του, έργα ad hoc για την συγκεκριμένη έκθεση.
Ο τίτλος της έκθεσης «Διαδρομές» ήταν χαρακτηριστικός των πολλαπλών του εικαστικών του συλλήψεων και επεμβάσεων στο χώρο και δεν αναφερόταν μόνο στο γεγονός ότι περιλάμβανε δουλειά πολλών δεκαετιών. Τα έργα του Κρις Γιαννάκου έχουν παρουσιαστεί διεθνώς σε πολλές ατομικές και ομαδικές εκθέσεις. Έργα του βρίσκονται σε σημαντικά μουσεία και συλλογές (ενδεικτικά, στην Αμερική: The Museum of Modern Art, New York – Fogg Art Museum, Harvard University, Cambridge – Iris & B. Gerald Cantor Center for Visual Arts at Stanford University, Palo Alto – Brooklyn Museum of Art, Brooklyn, NY – Hammer Museum, UCLA, Los Angeles – Contemporary Museum, Honolulu. Στην Ευρώπη: Moderna Museet, Stockholm – Gothenburg Art Museum, Sweden. Στην Ελλάδα: στο Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης – Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Θεσσαλονίκη, Ευρωπαικό Κέντρο Δελφών – Μουσείο Άλεξ Μυλωνά κ.α. Ο Γιαννάκος επιχειρεί και επιτυγχάνει με γνώση και σεβασμό να «διαδράμει» τον χώρο με νοητές προεκτάσεις τις οποίες δημιουργεί η γεωμετρική γραφή μέσα στο περιβάλλον. «Διαδράμει», επίσης, τον χρόνο, καθώς έλκεται από τον χαρακτήρα της αρχαίας τέχνης, της κλασικής αρχιτεκτονικής. Εδώ και 30 χρόνια, άρχισε να παρεμβαίνει σε φωτογραφίες αρχαίων μνημείων, όπως και φωτογραφίες αρχαιολογικών χώρων. Συχνά τα έργα του συνιστούν επανανάγνωση αρχαιολογικών τόπων, σαν μια απόπειρα κατανόησης. Επάνω στις φωτογραφίες αυτές ενθέτει γεωμετρικά σχήματα, φέρνοντας το προσωπικό στο συλλογικό και το παρόν στο παρελθόν.
Ο Γιαννάκος στον Πόρο επέστεψε εκθεσιακά έπειτα από άλλες δύο εκθέσεις που είχε κάνει στο νησί. Το 2008 στον χώρο της γκαλερί Citronne και το 2013 σε μια αισθητική συνομιλία με τα σπαράγματα του τοπικού Αρχαιολογικού Μουσείου. Ο ίδιος πηγαία και γλαφυρά στο statement της έκθεσης του αναφέρθηκε σχετικά στην ευδόκιμη παρουσίαση και το γενικό πνεύμα της συγκεκριμένης έκθεσης του στο χώρο της Citronne, που συνένωνε μαζί όλο το φάσμα της καλλιτεχνικής πρακτικής του, από το 1981 έως το 2020. Μας λέει εισαγωγικά και διευκρινιστικά: Σε αυτήν την έκθεση συνενώνουμε 4 δεκαετίες καλλιτεχνικής πρακτικής μου, από το 1981 έως το 2020. Η έκθεση περιλαμβάνει σχέδια που έγιναν ως αντίδραση στον covid και δύο νέες εγκαταστάσεις του 2021, που κατασκευάστηκαν ειδικά για την γκαλερί του Πόρου.
Ο τίτλος της έκθεσης ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ υποδηλώνει ένα πέρασμα από έργα που έγιναν με διαφορετικά μέσα σε διαφορετικό χρόνο. Όταν τα βλέπετε, ανεξάρτητα από το μέσον ή τον χρόνο γίνεται αντιληπτή η κίνηση του χεριού μου και αισθάνεστε τους προβληματισμούς μου γύρω από την αρχιτεκτονική, τους αρχαίους ελληνικούς τόπους και την Μηχανική. Η δουλειά μου περιστρέφεται συνεχώς γύρω από ράμπες, μεγάλες εγκαταστάσεις στο περιβάλλον, μια εννοιολογική προσέγγιση που συνδυάζει την μορφή με έναν συγκεκριμένο χώρο. Το ταξίδι, η μεταβατική διαδρομή ήταν και είναι πάντα το καθοριστικό κίνητρο στην ζωή και την δουλειά μου. Εκεί πρέπει να αναζητηθούν τα «μυστικά». Πήρα όσα μπορούσα να πάρω· ελπίζω ότι τα χειρίστηκα με σύνεση. Αυτά είναι περισσότερο συναισθηματικά έργα σε σχέση με τα αναλυτικά έργα. Ωστόσο, είναι αλήθεια ότι το σχέδιο ήταν πάντα μια μεγάλη πρακτική για μένα, είτε στην Κρήτη είτε στη Νέα Υόρκη, οπότε με αυτόν τον τρόπο ήταν μια συνέχεια αυτού που έκανα, μόνο από μια πιο συναισθηματική σκοπιά. Ο μετασχηματισμός είναι ένα σημαντικό μέρος της δουλειάς μου. Παντρεύω τους αρχαίους με τους σύγχρονους (χώρους) χωρίς να επηρεάσω τον ίδιο τον τόπο. Αλλάζω την αύρα του. Συχνά όταν απομακρυνόμαστε από έναν τόπο έχουμε μια διαφορετική εντύπωση που αλλάζει την αρχική μας άποψη για αυτόν.
Γνώρισα τον CRIS με αφορμή μια ομαδική εικαστική έκθεση που είχε διοργανωθεί το 2010 στον θαυμάσιο υπαίθριο χώρο του Βοτανόκηπου Κεφαλονιάς, του Ιδρύματος Φωκά- Κοσμετάτου, όπου είχε φιλοτεχνήσει επι τόπου με την χαρακτηριστική επεμβατική τεχνική του μια πέτρα που είχε προσφερθεί από εντόπιο λατομείο. Η απέριττη σύνθεση του με εντυπωσίασε όπως και η έμφυτη ευγένεια και φιλικότητα του. Τον προσκάλεσα κάποια στιγμή στη Σύγχρονη Πινακοθήκη Villa Ροδόπη και στο σπίτι μου στο Αργοστόλι. Η οικεία διαλογική μας συζήτηση ήταν ουσιαστική και πολλαπλά διαφωτιστική για μένα. Δεν ξεχνώ τον έπαινο του για ένα νεανικό αφηρημένο έργο μου, με τίτλο « Αγωνία’ 74» που με δικαίωσε έστω και μετά πολλά χρόνια για τους πειραματισμούς μου. Έχοντας παρακολουθήσει την μεγάλη εκθεσιακή του δραστηριότητα με συγκινεί ιδιαίτερα η συνέπεια των διατυπώσεων του, η ευρηματική και ταυτόχρονα πρακτική αποκρυστάλλωση των επεμβατικών ιδεών του στο χώρο. Υπεράνω όλων διαπίστωσα ότι η θέαση και μελέτη των έργων του προσδίδει ένα είδος αισθητικής αυτάρκειας, ικανής να σε οδηγήσει σε ιδιότυπη μέθεξη με το εσωτερικό του σύμπαν.
Κώστας Ευαγγελάτος Ζωγράφος, Λογοτέχνης, Θεωρητικός της τέχνης
