Η μουσική ενώνει τους λαούς και τους πολιτισμούς;
Η μουσική είναι, όπως λένε, η “παγκόσμια γλώσσα”. Ως τέτοια, έχει άπειρες διαλέκτους, στη μορφή των διάφορων ειδών, με τους ρυθμούς, τα όργανα που χρησιμοποιούνται, τους λόγους για τους οποίους γράφτηκε/γράφεται, παίζεται και τραγουδιέται.
Ενώνει επιμέρους τον κόσμο, ως ευρύτερη έννοια, αλλά διαφοροποιεί επίσης και υποδηλώνει και την ταυτότητα του κάθε λαού και του κάθε πολιτισμού.
Δυστυχώς σε κάποιες περιπτώσεις διχάζει και δημιουργεί και μια αντιπαλότητα, ως προς το “ποιά χώρα έχει μεγαλύτερους συνθέτες και μουσική παράδοση” (το έχω ακούσει κι αυτό).
Αν μιλήσουμε για κλασσική μουσική, στην Ελλάδα έχουμε εξαιρετικούς συνθέτες σύγχρονης κλασσικής μουσικής, οι οποίοι ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια έχουν αρχίσει να δραστηριοποιούνται περισσότερο και να ακούγονται σε συναυλίες και ηχογραφήσεις, αλλά όχι στην κλίμακα που ίσως θα’πρεπε.
Θεωρώ ότι υπάρχει μια συνεχής άτυπη “πάλη” να μπορέσουν να προβληθούν επαρκώς όταν στο χώρο της “κλασσικής μουσικής” το δεδομένο των (ομολογουμένως λίγων) ορχηστρών της Ελλάδας προτιμά να πραγματοποιεί συναυλίες με το γνωστό ρεπερτόριο των κλασσικών συνθετών.
Ποιο μουσικό θαυμάζετε και γιατί;
Υπάρχουν τόσοι πολλοί που είναι δύσκολο να ξεχωρίσεις έναν και μόνο. Οι παλιοί σολίστες οι οποίοι έχουν μείνει στην ιστορία ξεχώριζαν περισσότερο για την ποιότητα του παιξίματος τους, του ήχου τους και την τεχνική τους, και βρέθηκαν σε εποχές όπου η ποιότητα ήταν σημαντικότερη από την ποσότητα του ρεπερτορίου.
Μεγαλώνοντας σε ένα σπίτι με χιλιάδες δίσκους και κασέτες, είχα μουσικά ερεθίσματα και προτίμηση και αγάπη στο Βλάντιμιρ Χόροβιτς, (όσον αφορά το δικό μου όργανο), γιατί ήταν ένας πιανίστας που μπορούσε να κάνει τόσο υπέρβαση τεχνικής όσο και μουσικής.
Ο ήχος του, ο αβίαστος τρόπος με τον οποίο έκανε το δυσκολότερο πράγμα να φαίνεται εύκολο, η μουσική και νοητική “προετοιμασία” κάθε νότας και φράσης και η μουσική η οποία ανέπνεε μέσω του παιξίματος του ήταν για μένα το ιδανικό.
“Η μουσική είναι μία, οι μουσικοί πολλοί.” Πως θα περιγράφατε αυτή την πρόταση;
Η μουσική είναι μια, με πολλές διαβαθμίσεις. Αν πάρουμε τον όρο σε πολύ γενικά πλαίσια, η μουσική είναι η παραγωγή και συγκρότηση των ήχων για τη δημιουργία και την εκτέλεση ενός έργου.
Οι μουσικοί είναι αναπόσπαστη ανάγκη της μουσικής, όσον αφορά την εκτέλεση, την ερμηνεία της και τη μετάδοση της.
Και σαφώς είναι πολλοί, και καλοί, και μέτριοι, και κακοί, με αντικειμενικά κριτήρια (όσον αφορά την ποιότητα της τεχνικής τους, τον ήχο, την απόδοση της μουσικής συγκριτικά). Φυσικά, δε γίνεται να είναι όλοι στο ίδιο επίπεδο, αλλιώς δε θα ξεχώριζαν κάποιοι, θα ήταν άτοπο. Όμως, δε μπορεί κανείς να στερήσει από κάποιον τη θέληση να παίζει μουσική ή να προσπαθεί.
Είναι δικαίωμα και σημαντικό να ασχολείται κάποιος με το αντικείμενο. Είναι μια μεγάλη συζήτηση αυτό.
Υπάρχει επίσης μια άλλη πρόταση που ακούγεται συχνά: “δεν είναι μουσική αυτό”. Εν μέρει κατανοώ το νόημά της, αλλά δε συμφωνώ. Αν κάτι δε μας αρέσει, δεν ευχαριστεί το αυτί μας, δε σημαίνει ότι δεν είναι μουσική. Τα πάντα είναι μουσική.
Γιατί χρειάζεται η μουσική παιδεία; Είναι πολυτέλεια ή ανάγκη;
Η μουσική παιδεία είναι απαραίτητη και θα έπρεπε να είναι υποχρεωτική, όσο είναι άλλα μαθήματα (αν την εκλάβουμε ως μάθημα).
Δυστυχώς στην Ελλάδα και λόγω της κατάστασης των τελευταίων χρόνων, η μουσική θεωρείται πολυτέλεια ή ένα έξοδο το οποίο είναι από τα πρώτα τα οποία θα κόψει κάποιος λόγω οικονομικής δυσκολίας, ή λόγω προγράμματος των παιδιών (γιατί θεωρείται από τους γονείς ότι είναι σημαντικότερο να κάνουν πρωτίστως ξένες γλώσσες, αθλητισμό και μετά αν μένει χρόνος, μουσική. Και συνήθως δε μένει χρόνος).
Ποιος ορίζει ότι η εκμάθηση μιας γλώσσας ή ενός αθλήματος είναι πιο σημαντική από την εκμάθηση ενός μουσικού οργάνου;
Αλλά δυστυχώς ζούμε σε μια χώρα όπου οι γονείς ορίζουν το τι είναι σημαντικό να κάνει το παιδί, και ποια πρέπει να είναι η πορεία του παιδιού τους. Ευτυχώς πολλοί ακούνε τα παιδιά, ακόμη κι αν δεν έχουν οι ίδιοι μουσική παιδεία, και τα στηρίζουν στην απόφαση να δοκιμάσουν ένα μουσικό όργανο και να ξεκινήσουν μουσική.
Η μουσική παιδεία είναι σημαντικότατη, και τα παιδιά που μελετούν μουσική και κάποιο όργανο είναι και πιο παραγωγικά στα υπόλοιπα μαθήματα τους (και από μελέτες, και από προσωπική μου εμπειρία πολυετή με μαθητές όλων των ηλικιών).
Δε θα ξεχάσω ένα μαθητή πέμπτης δημοτικού πριν χρόνια, ο οποίος ήρθε στο μάθημα και μου έλεγε τα νέα του σχολείου του, και μου είπε ότι έγραψε εκείνο το πρωί ένα διαγώνισμα γεωγραφία, και διάβαζε πολύ την προηγούμενη μέρα, και ζοριζόταν, δε θυμόταν τίποτα, και το άφησε και πήγε και έπαιξε για κάποια ώρα πιάνο, και μετά όταν ξεκίνησε να διάβάζει πάλι τα θυμόταν όλα! Η μουσική είναι ανάγκη και πρέπει να αποτελέσει αναπόσπαστο κομμάτι της εκπαίδευσης.
Πώς μπορεί ένας γονιός να ανακαλύψει το ταλέντο του παιδιού του στη μουσική;
Ο γονιός δε χρειάζεται να κάνει κάτι ιδιαίτερο.
Υπάρχουν γονείς οι οποίοι γνωρίζουν μουσική και μπορούν να καταλάβουν καλύτερα αν το παιδί τους έχει κλίση στη μουσική. Υπάρχουν γονείς οι οποίοι δεν ξέρουν καθόλου μουσική, αλλά πιθανώς έχουν ένα όργανο στο σπίτι, ή το παιδί τους ζητάει διακαώς μαθήματα πιάνου, κιθάρας, κλπ.
Αυτό που πρέπει να κάνει ο γονιός είναι να αφουγκραστεί το παιδί και να του δώσει την ευκαιρία να ξεκινήσει μαθήματα, ώστε να διαπιστώσει αν υπάρχει κλίση, ή “ταλέντο” όπως το λέτε.
Και αν το παιδί θέλει, να το στηρίξει και να το βοηθήσει, και όχι να το σταματήσει για τον οποιοδήποτε λόγο. Επίσης πολλοί γονείς έχουν την αγωνία να ρωτούν: “προχωράει το παιδί; δεν το βλέπω να διαβάζει αρκετά. Μήπως δεν κάνει για μουσική;” ΌΛΑ τα παιδιά κάνουν για μουσική.
Δε θα γίνουν όλοι σολίστες και επαγγελματίες μουσικοί, και το κάθε παιδί ανάλογα την ηλικία, την κλίση, την αντίληψη θέλει το χρόνο του για την εκμάθηση της μουσικής. Όπως όλα τα παιδιά πηγαίνουν σχολείο και μαθαίνουν, το ίδιο ισχύει και με τη μουσική.
Ο γονιός δεν πρέπει να έχει απαιτήσεις συγκεκριμένου χρόνου και δεξιοτήτων, πρέπει να εμπιστευτεί το δάσκαλο που επέλεξε και να αφήσει το παιδί να χαρεί τη μουσική με το δικό του ρυθμό.
Διδάσκεται σήμερα η Μουσική παράδοση μέσα από την εκπαίδευση;
Η Ελλάδα είναι μια χώρα με τεράστια μουσική παράδοση σε όλα τα μέρη της.
Η μουσική παράδοση διατηρείται ως επί το πλείστον από μουσικούς οι οποίοι την εκτελούν, τη διανθίζουν, και τη συνεχίζουν. Έλληνες (και ξένοι) συνθέτες έγραψαν και γράφουν έργα βασισμένα στη μουσική παράδοση, και γίνονται μελέτες σχετικά.
Μέσα από την εκπαίδευση ως το λύκειο, ελάχιστα πράγματα διδάσκονται σχετικά με τη μουσική παράδοση. Στα μουσικά πανεπιστήμια μπορεί κάποιος να μελετήσει πιο επισταμένα το αντικείμενο, ευτυχώς.
Υπάρχουν Έλληνες αξιόλογοι μουσικοί, με μουσική κατάρτιση και γνώσεις;
Η Ελλάδα έχει πολύ ταλαντούχους μουσικούς, παράγει και συνεχίζει να παράγει αξιολογότατους μουσικούς.
Όσο και κατηγορούν κάποιοι το σύστημα μουσικής παιδείας, είναι αρκετά επαρκές σε γνώσεις τόσο θεωρητικές όσο και πρακτικές (εφόσον υπάρχει και ο κατάλληλος δάσκαλος φυσικά).
Βέβαια, οι Έλληνες μουσικοί με την υψηλή κατάρτιση και τις γνώσεις ως επί το πλείστον αφ’ενός έχουν συνεχίσει τις σπουδές τους και στο εξωτερικό, και αφετέρου είναι άνθρωποι οι οποίοι ποτέ δε σταματούν να μελετούν, να διαβάζουν και να γίνονται καλύτεροι.
Ένα κακό στην Ελλάδα είναι το γεγονός ότι δίνονται πολλά πτυχία και διπλώματα τα οποία υπό κανονικές συνθήκες δε θα έπρεπε να δίνονται, οι μαθητές είναι ανεπαρκείς πολλές φορές, λόγω έλλειψης μελέτης, λόγω δυνατοτήτων, λόγω ανεπάρκειας δασκάλου, όμως κυριαρχεί η άποψη του “τόσα χρόνια ασχολήθηκα ας πάρω κι ένα χαρτί να έχω”.
Αυτό βέβαια είναι μέγα λάθος, γιατί το πτυχίο και το δίπλωμα δίνει το δικαίωμα να διδάξεις, κι ας μην έχεις τη γνώση ή το υπόβαθρο να το κάνεις, και κατά συνέπεια το επίπεδο πέφτει. Τα πράγματα θα έπρεπε να είναι πιο αυστηρά όπως ήταν παλαιότερα, αλλά δυστυχώς με τη δημιουργία πάμπολλων μικρότερων ωδείων, είναι ένα θέμα.
Δεν αλλάζει το γεγονός ότι υπάρχουν πάρα πολλοί εξαιρετικοί μουσικοί και καθηγητές άρτια καταρτισμένοι. Και καθημερινά δίνουν κι έχουν πολλά να δώσουν στη μουσική παιδεία της χώρας.
Προσωπικά, παίζω πιάνο από 3 ετών. Είχα τη μεγάλη τύχη να έχω από τα 5 μου χρόνια έναν από τους μεγαλύτερους Δασκάλους, το Γιώργο Μάνεση, ο οποίος άγγιξε τη ζωή και τη μουσική ευαισθησία και κατάρτιση πάρα πολλών μαθητών που μελέτησαν μαζί του.
Ήταν ένας άνθρωπος ο οποίος μου έδωσε τα εφόδια που χρειάστηκα για την καριέρα που έκανα στο πιάνο, με συναυλίες στην Ελλάδα και στο εξωτερικό από 14 ετών. Και παρ’ όλο που σπούδασα στην Αμερική, μπορώ να πω ότι δεν έλειπε τίποτα από αυτό τον άνθρωπο που έχω την τιμή να αποκαλώ Δάσκαλο. Και δεν είναι ο μόνος, υπάρχουν κι άλλοι Δάσκαλοι στην Ελλάδα εξίσου εξαιρετικοί.
Ποια είναι τα μελλοντικά μουσικά σας σχέδια;
Είμαι ένας άνθρωπος που θέλει να κάνει πολλά. Δεν περιορίζομαι στο χώρο της κλασσικής μουσικής, αγαπώ πολλά είδη μουσικής και συμμετέχω σε συναυλίες πάσης φύσεως, αγαπώ το θέατρο (έχω γράψει θεατρικά κι έχω συμμετάσχει σε παραστάσεις θεάτρου).
Τα μουσικά μου σχέδια δεν άλλαξαν ποτέ, χαίρομαι τις συνεργασίες μου, τις συναυλίες μου, και χαίρομαι ιδιαίτερα τους μαθητές μου, οι οποίοι εξελίσσονται, μαθαίνουν πιάνο και μαθαίνουν να αγαπούν τη μουσική και μέσα από εκείνους εξελίσσομαι κι εγώ.
Στα άμεσα σχέδια είναι συναυλίες, και άλλο ένα θεατρικό μουσικο-κωμικό το οποίο γράφω αυτή τη στιγμή, με θέμα την όπερα.
Και θέλω να παροτρύνω όλο τον κόσμο να ασχοληθεί με τη μουσική, στο μέτρο που μπορεί, γιατί πραγματικά ωφελεί σε πολλά επίπεδα.
Βιογραφικό.
Η Μαριλίνα Τζελέπη γεννήθηκε στην Αθήνα το 1977.
Ξεκίνησε τις μουσικές σπουδές της σε ηλικία 5 ετών στον Πειραϊκό Σύνδεσμο, απ’ όπου πήρε Δίπλωμα πιάνου σε ηλικία 17 χρονών με τον Γιώργο Μάνεση.
Κατέχει επίσης Bachelor in Music with Honors (Piano performance) απο το University of Indianapolis (Indiana, USA, τάξη Richard Ratliff, Dean’s List/Honors), και Master of Music (Piano performance, τάξη Boaz Sharon) από το University of Florida,με πλήρη υποτροφία (assistantship) καθώς και πτυχία ανώτερων θεωρητικών (Αρμονίας και Αντίστιξης με τον καθηγητή και συνθέτη Ανδρέα Χαραλάμπους).
Έχει λάβει μέρος σε διεθνείς διαγωνισμούς και έχει αποσπάσει το πρώτο βραβείο του διαγωνισμού ΜΤΝΑ για την πολιτεία της Florida των Ηνωμένων Πολιτειών το 2002, το τρίτο βραβείο για το regional MTNA competition του ίδιου διαγωνισμού, και το δεύτερο βραβείο στο διαγωνισμό της UNESCO το 2008.
Η σολιστική καριέρα της, από την ηλικία των 14 ετών, περιλαμβάνει ρεσιτάλ σε διάφορα μέρη της Ευρώπης και Αμερικής, με έργα για σόλο πιάνο, κοντσέρτα για πιάνο, μουσική δωματίου, όπερα κ.α.
Έχει επίσης εμφανιστεί σε διάφορες τηλεοπτικές και ραδιοφωνικές εκπομπές στην Ελλάδα και το εξωτερικό με αφιερώματα, συνεντεύξεις και ηχογραφήσεις.
Έχει συνεργαστεί με γνωστούς σολίστες σε συναυλίες μουσικής δωματίου και τραγουδιού.
Εργάζεται ως καθηγήτρια πιάνου στο ωδείο ΗΧΩ (Πετρούπολη) και το ωδείο ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΜΑΝΤΖΑΡΟΣ, συνεργάζεται επί σειρά ετών με λυρικούς καλλιτέχνες, με την Εθνική Λυρική Σκηνή, τη Χορωδία του Δήμου Αθηναίων και την Όπερα Νέων, και συμμετέχει ενεργά σε παραγωγές όπερας (μουσική προετοιμασία / παραστάσεις), συνεχίζοντας ταυτόχρονα την μουσική της πορεία με συναυλίες και ρεσιτάλ. Το Μάιο του 2014 ανέβασε την πρώτη θεατρική της δουλειά, το πρώτο από μια σειρά μουσικοκωμικών θεατρικών με τον ευρύτερο τίτλο «Sapoon Opera».
Από το 2016 είναι μέλος του Duo Anasa, συνεργαζόμενη με τον τρομπονίστα Γιάννη Καΐκη, με το οποίο πραγματοποιούν συναυλίες με έργα για τρομπόνι και πιάνο, πολλά εκ των οποίων σε πρώτη εκτέλεση και γραμμένα για το ντούο.
Από το 2012 είναι μόνιμη συνεργάτης του παγκοσμίου φήμης και σημαντικότατου συνθέτη Γιάννη Μαρκόπουλου (βοηθός, Υπεύθυνη Ορχήστρας και Μουσικού Υλικού και πιανίστα).
Από το χειμώνα του 2015 είναι επίσης Υπεύθυνη Οργάνωσης και Προγραμματισμού της Chamber Symphony Orchestra (CSO), με την οποία παρουσίασε σε πρώτη παγκόσμια εκτέλεση το Silver Cathedral για πιάνο και ορχήστρα του Johathan Ostlund το Φεβρουάριο του 2017.
